Morgunblaðið - 07.06.1923, Blaðsíða 2

MQRGUNBLAPIP
leldur er það svo margt, sem þar
kemur til greina. Búnað'urinn er
margþættur. Þessa þætti alla þarf
að treysta og styrkja, livern út
af fyrir sig og í sameiningu.
IV. Viöleitni.
Sjálfsagt er að kannast við það,
að sýnd Jiefir verið ýms viðleitni
sf hálfu ráðandi manna í búnaði,
til þess að rjetta búnaðinum
hjálparhönd. Má þar nefna með'al
annars þúfnabanann, tilbúinn á-
burð — að anka notkun hans —
fjölgun ráðunauta (11) o. s. frv.
Þetta hefir ált sína þýðingu,
það sem það nær. — En hluturinn
er sá, að sumir hafa lagt meira
upp úr þessu en góðu hófi gegndi
Haida t. d. að ef þúfnabaninn fari
yfir landið, þá sje alt „klappað
og iklárt“. Meira að segja er það
haft eftir einum lærðum manni í
tsveit, að þar sem plægt væri með
Þúfnabananum, þyrfti hvorki sáð
nje áburð. Slíkar kenningar sem
þessi, eru vitanlega bláber vit-
leyea. Það skilur hver meðal-
greindur maður.
En þetta dæmi sýnir, að til eru
menn, sem trúa á yfirnáttúrlega
h. iuti þegar um viðreisn búnaðar-
ins er að ræða.
Það er sjálfsagt gott að trúa
mátulega mikið á „tákn og stór-
nierki“. En það getur stundum
gengið of langt og blindað menn,
eða hlaupið móð þá í gönur.
Búskapurinn verður ekki rjett-
i. r við eða fjárhagsvandræðin lög-
uð með neinum kyngilyfjum, eða
vítisvj elum. ' . '- 'M.
Það, sem þarf, eru vinnandi
hendur, og viturlegar ráðstafanir
af hálfu ráðándi manna í lánd-
iniii.
Allar skýjaborgir gera ekki
annað en glepja sýn og tefja
fvrir.
•Jafnvel þótt einstök ummæli —
í ræðum og ritumbjartsýnnamanna
«g skýjaglópa virðist benda
á. að ræktunarskilyrðin hjer sjeu
svipuð eða litlu lakari en suður í
löndum, þá mega bændur ekki láta
það villa sig, enda nær það held-
ur ekki neinni átt.
En svona kenningar, þótt loft-
kendar sjeu, vekja vonir hjá
bjartsýnum unglingum og jafnvel
ráðnum og rosknum bændum. En
bregðist vonirnar, vekur það1 ótrú
á búnaðinum og veikir traustið.
Og þá er ver farið en heima set-
ið.
Reynslan segir jafnan til sín)
Búskapurinn hjer útheimtir
það, með öðrum orðum, ef vei á
að fara, að bændur — og allir
■iandsmenn — athugi það og muni
eftir því, að við1 eigum heima:
Norður við heimskaut í sval-
köldum sævi.
Frh. S. S.
Deilumál ðagsins.
Peningamálin, skattarnir
og skuldirnar.
Niðurl
Þessa óheillastefnu, að éýðá
raeiru en aflað er, flytja meira
tíl lapdsins en framleiðsla þess
r.emur, verður að stöðva. Ann-
ars tekur gjaldþrotið yið. Þetta
hafa Englendingar gert. Þeirhafa
aukið skatta, lækkað laun, fækk-
að starfsmönnum, og tekið strang-
lega í taumana í öllum greinum.
En annars getur ekki vérið1 nema
um eimn veg að ræða .út, úr vand-
ræðunum. Yjer verðum. að fram-
leiða alt hvað frekast má, og vjer
verðum að eyða svo litlu sem auð-
ið er. Um þetta geta allir verið
sammála. En hvernig á þá að
koma þessu í kring ? Fólkið reyn-
ir að vísu að afla sem mest það
getur, en margir vilja ekki spara
fyr en í fulla hnefana.
Fyrsta ráðið er að hækka skatta
á öllum algengum eyðsluvörum.
Þetta leiðir til dýrtíðar, en því
verður að • taka. Dýrtíð er óhjá-
kvæmileg í hverju landi, sem er
blaðið skuldum, sem þarf að
auka efni sín og borga skuldirn-
ar. Hún er jafnvel skilyrði fyrir
því, að þjóðin geti rjett við. Hún
neyðir menn til þess að spara og
jafnvel líka til þess að afla sem
mests. Hvort sem vjer erum settir
hátt eð'a lágt í þjóðfjelagsstig-
anum þurfum vjer að leggja á:
oss miklar byrðar og leggja mik-
ið í sölumar en þetta gengur nú'
á alt annan hátt. Bæði bændur
og verkamenn lifa nú betur en
þeir gerðu fyrir ófriðinn. Þetta
væri bæði gott og gleðilegt, ef
Frakkland hefði efni á því, væri
ríkara en áður gerðist. En því er
nú ver að svo er ekki því landið
er í raun og veru fátækt og
skuldum hlaðið, en þetta hefir
verið dulið fyrir þjóðinni vegna
þess að sú stefna hefir ráðið að
taka sífeld lán í stað þess að auka
skattana. Menn hafa bjargað sjer
cg minnir unga og gamla á það, I út úr augnabliksvandræðunum
Umboðsmenn:
I. Brynjólfsson & Kvaran.
eAf bragðinu skulu þjer
þekkja það«.
fi. P. Duus Fl-dEÍld.
Nýkomið mikið úrval af allskonar
U e f n a ö a r u ö r u m:
Ljereft, stærsta úrval í bænnm. Tvisttau. Sirts
Kvennærfatnaður, hvergi eins ódýr.
Tau í snmarfkjóla. Káputau. Blúsuefni.
Broderingar, mikið úrval.
Eykkápur. Eegnkápur.
Skinnhanskar. Tauhanskar. Silkihanskar.
Stráhattar. Matrosahúfur o. m. fl.
fi. P. Duus fl-dEild.
bvar við búum á hnettinum
Fyrir því verður öll viðleytni
til umbóta í búnaði og búskap
og allar framkvæmdir að miðast
við það, hvað h.jer á við, evo í
jorðrækt sem öðru, og með því
tiyggja góðan árangnr, eftir því
sem unt er.
með því að leggja byrðarnar og
horgunarskylduna á framtíðina.
En einhvemtíma hlýtnr að koma
fið skuldadögunum og þeir verða
ekki sældardagar. Vjer megnm
því hika við að auka óbeinu
skattanna eftir því sem fjárhagur
landsins krefst og betra er að líða
nú strax nokkurn skort en hálfn
meiri síðar. Hinsvegar verðnr að
fara mjög gætilega í að auka
beina skatta, því bæði eru þeir
nú háir og leiða fljótt til þeSs
að draga úr áhuga manna á að
afla eða verða jafnvel að eigna
námi. Skattarnir þurfa að leggj-
ast nokkurn veginn jafnt á allar
vörur, sem notaðar eru, og þetta
næst best með óbeinum sköttum
og almenna verðhækkunin á öllu
knýr aftur fram aukinn sparnað
en það er óumflýjanlegt markmið
Þá verður nm frain alt að! forð-
ast alla skatta og tollahringl á
framleiðsln og viðskiftnm. Það
verður framleiðslu að tjóni en
verslanir reyna til að tryggja sig
með óhæfilega háu verði á vörun-
um. í fáum orðum: skattana verð-
ur að leggja á allar almennar
örúr, en fyrst og fremst á aJllan
óþarfa, sem ekki telst til lífs
nauðsynja.
Sú var tíðin að þjóðin eða þing-
raenn fyrir hennar hönd, krafðist
beinna skatta í nafni rjettvísinn-
ar og sanngirninnar. Nú er þetta
breytt og menn mótmæla nú óð-
fluga beinu sköttunum í nafni
rjettlætisins og krefjast óbeinna
skatta, enda hrökkva hinir skamt
til allra þarfa ríkisins, hversn sem
að er farið.
Hvað starfsmenn ríkisins snert-
ir, þá ern fæstir þeirra framleið-
endur. Þeim verður að fækka sem
frekast: má. ’Það verður að losa
ríkið við öll þau störf og íræði,
sem einstaklingar geta rekið1. Að
eggja niður stöku embætti mnn-
ar engu. Alt starfsmannakerfið
?arf að endurskoða og öll störf
■ þarf að leggja niður, sem ekki
svara ágætlega kostnaði og ó-
mögulegt er án að vera. Ann-
aðhvort er að gera alla að starfs-
mönnnm ríkisins eins og Bolsje-
vikar vilja eða hafa mjög fáa op-
inbena starfsmenn eins og reynt er
til í Bandaríkjunum. Að koma
slíkri breytingn á er erfitt og ef
til vill er það ókleyft nema með1
alræðisvaldi eins og nú er í ítal-
íu eða með hreinni stjórnarbylt-
ingu.
-------o--------
Ferðapistlar.
Eftir Bjama Sœmimdsson.
þurfti jeg oft að stansa vegna
umferðarinnar, hopa eða víkja úr
leið, til þess að gera engan traf-
alá, og svo að horfa á lífið og fisk-
inn úr einhverjum krók, þar sem
jeg var öruggur, eða til þess að
tala við menn. Þar var rnargs-
konar fisk að sjá, sumt góðir
kunningjar heiman að eða afFær-
eyjabanka, svo sem þorskur,
langa, heilagfiski, steinbítur, ufsi,
ýsa, skata, og kolar, sumt suð-
rænna, úr sjónum mnhverfis Bret-
landseyjar, kolmúlar (liake) haf-
áll, eins og sverasta langa, nrriðar
(gawnards) allavega litir, körtu-
flóki (turbot) og sljettflóki (brill)
og leppflúra (sole), þessar dýru
kolategundir, sem, að hinni fyrst
nefndn nndanskilinni, ekki sjást
hjer við land. Jeg kom niðnr á
skip aftur undir hádégi og þótt-
ist hafa gert góða ferð, og sjeð eitt
af því merkara, sem fyrir mín
augu hefir borið.
í (xrimsby eiga nú heima um
600 botnvörpungar af ýmsnrn
stærðum, auk smærri fiskiskipa,
og svo kemur þangað nrmull af
ýmiskonar fiskiskipum annarsstað
ar frá, innlendum og útlendum;
má því nærri geta, að margt Sje
um skip á höfninni; þau skifta
víst að staðaldri hundruðum; sum
eru að afferma, önnur að taka
kol (úr prömmum) eða ís (úr
loftrennum), sum bíða eftir af-
greiðslu, önnur er verið að gera
við, skafa eða mála. Mörg lágu
nú inni aðgerðalaus. Og svo um-
ferðin! Skip að koma, skip að
fara, meðan hásjávað er og dokk-
in opin, en hún er grafin að: miklu
leyti inn í landið, eins og vant er
um margar bretskar hafnir. Þegar
fjarar, er stíflu hurðunum lokað,
og öll umferð hættir, þangað til
á næsta aðfalli, að merki er gef-
ið. En inni í stokkunum er altaf
verið að flytja skipin fram og aft-
, af þar til settum mönnum.
koma, og var lagt svona myndar-
lega npp að okkur!
Á mánudagskvöldið fór jeg Íítið
eitt út í borgina til að skoða
hana og lenti á „Pallas“, eins og
landar nefna það. (Palace Theá-
tre). Þar fara fram alls konar
sýningar fyrir fólkið, fimleikar,
loddaraskapur, búktal o. fl., alt
ósköp meinlaust og tæplega sið-
spillandi fyrir vora ungu fiski-
m'-enn, sem koma þangað tíðum;
það er víst aðalskemtistaður
þeirra þar, þegar þeir hafa „&æj-
arleyfi“.
Jeg rataði ekki í nein æfiúiýri •
í Grimsby, nema ef það væri það,
að útihú frá banka einum í Lond-
on, sem jeg hafði ávísun á frá
banka hjer, vildi ekki greiða hana,
nema því að eins, að jeg hefði, að
mjer skildist, meðmæli frá ein-
hverjum kaupsýslumanni þar á
staðnum, sem þekti islenska bank
ann. Nú þekti jeg engan slíkan
raann, og hefði getað komist í
klípu — því enslca peninga hafði
jeg af mjög skornum skamti —
ef ekki beiðursmaður einn á skrif-
stofu Black & Co., sem hefir af-
greiðslu Alliance-f jelagsns þar,
hefði leýst ávtísunina. út óbeðinn,
þegar við skipstjóri höfðum skýrt
honum frá málavöxtum. Jeg get
þessa í þakklætisskyni við firmað
Black & Co., og til þess að benda
mönnum, sem sigla, á, að treysta
ekki of mjög á tjekkávísanir.
Kl. 10 á þriðjudagsmorgun stóð
til að jeg færi til Lowestoft og
vaknaði því snemma, áður en
Matthías kom með gleðiboðskap-
inn. — Yar þá farið að afferma
,,Þorstein“, og fjekk jeg þá að
sjá þessa athöfn. Var komin heil
hersing af verkamönnum frá
Black, til þess að lenda aflanum —
skemtilegustu f jelagar margir
þeirra, glensfullir og góðir, en
æði þorstlátir, síþambandi te, sem
þeir fengu ókeypis um borð
Yfirmenn skipsins ráða engu mn Mattllías mátti standa ;og sk,enkja
Já, jeg lagði af stað kl. 8y2. en
sóttist ferðin seint, því að bæði
það, hvar það liggur þessa o
þessa stundina. Og ekki er á allra
færi að flytja skipin til („for-
færa“ þau), og þó að þeir, sem
gera það, sjeu þaulvanir menn,
lítnr út fyrir að oft verði árekst-
ur, því að flest af skipunum, sem
eg sá í dokkunum, voru Öll beigl-
uð að aftan, og jafnvel á síðunum
af þeim ástæðum. Og aðra nótt-
ina, sem jeg var í dokkinni, vakn-
aði jeg við heljar högg á „Þor-
sceini“, og varð bylt við, því að í
svefnrofunum mundi jeg ekki
glögt, hvort við Vorum inni í höfn
eða úti á rúmjsó. Þetta var þá
a.nnar botnvörpungur, sem var að
hvíldarlaust.
Svo varð! jeg að kveðja, en
hvað sá ýeg: Þorsteinn, sem til
þessa hafði borið hreinasta bolsje-
vikalit, var nú alt i einu orðinn
kolsvartur, annaðhvort af sorg yf-
ir því að sjá á bak mjer, eð'a af
því að enskir verkamenn, sem liá
höfðu nýverið afneitað bolsjevik-
um og öllu þeirra athæfi, gátu
ekki þolað rauða litinn, eða af
því, að „Þorsteinn“ átti að mál-
álst svona hvort sera var, og raeira
að segja breyta nafni og framveg-
is heita „Tryggvi gamli“, eins og
jeg fjekk seinna að vita, og trú-
að gæti jeg því, að „gamla mann-