Morgunblaðið - 06.09.1923, Blaðsíða 3

Fiskiltnur
frá O. Tliíssen & Sön i Bergen
e r u viðurkendar bestar.
Aðalumboðsraenn á íslandi:
O. Johnson & Kaaber.
Islanðsk Kompagni A|s
Brolæggerstræöe 14. Köbenhavn K.
Telefon 5006. Telegr. aöresse »Forsyning«.
Kaupir hæsta verðis SALTFISK, bæði full-
verkaðan og óverkaðan. S í L D og aðrar sjó-
ag land afurðir. — Utvegar útlendar vörur.
Fjelagið hefur stór vörugeymsluhús við bryggju Eimsk.fjel. Khöfn.
Gleraugnasala min Lsekjargötu 6 A.
verður opin framvegis á hverjum virkum degi frá kl. 4 til 7 síðd.
Allskonar gleraugu fyrirliggjandi, þar á meðal hlífargleraugu,
ómis8andi öllum sem vinna við steinsmíði, kolum o. fl. Sólar- og
snjóbirtu gleraugu.
Pantanir afgreiddar eftir Reseptum út um allt land. Utvega
3iina heimsfrægu sjónauka o. fl. frá Carl Zeiss Jena.
Reykjavík, 3. september 1823.
Sigr. Fjeldsted.
Sjálfvinnandi þvottaefni
Gólfþvottaefni.
Alnrainium fægienfi.
Skósverta.
Fægilögnr.
j Ofnsvcrta.
Silfursílpa.
Gólfilfikaábnrður (Bonevax).
Aðalumboðsmaður á Islandi:
A. J. Bertelsen,
AuBtursrræti 17 Reykjavík.
líasaljós margar tegundir
og dönsk Battarí mjög ódýr í
F á I k a n u m.
'■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
0Dl5Emka-5pilUngin.
-i.Rau'ðu' ‘ sunnudagaskólarnir.
„Times“ — stórblaðiS enska —
skýrir nýlega frá fundi einum í
3nnu mikla enska alþjóðarfjelagi.
.„National Citizens Union“, þar
sem frú Asquifh vakti athygli á
því, svo kappsamlega unnið væri
að eflingu hinna „rauðu“ sunnu-
dagaskóla — (menningarstofnana
ungra bolsjevíkinga), og hver
nauðsyn bæri til, að hamla á móti
þeim stofnunum. Er þeim lýst á
þessa leið:
„Síðasta áratug hefir þessum
-skólum fjöllgað (í Englandi) um
Jullan helming — úr !I7 upp í
um 200. Margir þeirra eru jafn-1
vel baldnir í húsakynnum hins
opinbera — byggingum, sem til-
sheyra því horgaralega fjelagi er
þeir vilja kollvarpa. Slíka „gest-
risni“ ætti sannarlega að tak-
marka eftir föngum.
Aðal-kenningarnar sem mest á-
hersla er lögð á að innræta læri-
sveinunum eru: byltingahugur og
ainám allra trúarbragða.
í einni kenslubókinni stendur
þetta : „Kenningin um Krist, sem
deyr á krossi fyrir Syndara, er
svo hlægileg, að stórfurðu gegnir
að slík hjátrú skuli hafa náð tök-
um á verkalýðnum“.
1 kvæði um „fagnaðarerindi
batursins" er meða.l annars þetta:
Komið verkamenn og svngið upp-
reistarsöng, söng um kærleik og
ihatur, kærleik til smælingjanna,
en hatur til allra höfðingja.
„Rauðar“ spæjarasveitir eru
gerðar út, til að ná í unga drengi.j
Af innihaldi götuauglýsinga er
þetta gefið til smekks: „Trú er
öeyfilyf handa þrælum“. Guð
blessi vorn göfuga konung (sem
hefir að launum 171000 kr. um
vikuna).“ „Guð formæli þræln-
ufn (sem hefir 25 ltrónur í viku-
laun).“
Þótt ágreiningur sje milli jafn-
I aðarmanna og hinna róttæku
I „rauðu“ skóla, þá fylgjast þó
| foringjar beggja að málum. —
| Foringi jafnaðarmanna er reynd-
j ar embættismaður í einni lands-
stjórnardeildinni.
Af tíu boðorðum öreigalýðsins
má nefna þessi:
„Þú mátt ekki vera föðnrlands-
vinur.“
,,Þú átt að iðka óeirðir."
„Þú átt. að leggja stund á
stjettabaráttu."
Þetta er sýnishorn hins eyðandi
afls, sem. hjer er að verki. Rúss-
land og Austurríki bera óræk
merki um árangur og ábrif kenn-
inganna, þar sem þær ná að kom-
ast.í framkvæmd.“
Evg. 15. ág. ’23.
M o K Q ti jm a juaajjl
■ SltiBIJ.
Hvað geta þeir borgað —
og hvenær.
Hagfræðistofan „Institute of
Ec:onomics“, sem nýtur stórfelds
styrks úr sjóði Carnegie, hefir ný-
lega gefið út stórt rit um skaða-
bótamálið, og getu Þjóðverja til
að borga. Fara hjer á eftir nokk-
ur atriði úr riti þessu, tekin eftir
danska blaðinu „Politiken1 ‘.
Rit þetta er bygt á opinberum
skýrslum og ihafa ýmisleg gögn
verið fengin hjá stjórnum Breta,
Fra'kka og Ameríkumanna. Segir
svo um heimildirnar í formála
ritsins: „Alyktanir vorar eru ekki
by-gðar á reynslu ferðamanna, er
dvalið hafa nokkra daga í Berlín,
cg ekki heldur á ummælum fólks
sem dvalið hefir lengi í Þýska-
landi til að kynna sjer ástandið.
Þær eru yfirleitt ekki bygðar á
neinum „álitum“ heldur á hag-
fræðiskýrslum frá fyrstu hendi,
sem krufðar hafa verið til mergj-
ar með samanbnrði við aðrar
skýrslur, sem margar hverjar voru
Þjóðverjum f jandsamlegar1 ‘.
Hvað hafa Þjóðverjar borgað
mikið?
I skýrslunni er þetta atriði
málsins rannsakað fyrst. Banda-
m.enn telja greiðslur Þjóðverja 2
miljarða dollara, Þjóðverjar telja
þær 11 miljarða, en hagfræðastofa
þessi telur greiðslurnar 5,2 milj-
arð dollara, eða 26 miljarð gull-
mörk. Munurinn á framtaíi Þjóð-
verja og Bandamanna sprettnr
sumpart af því, að Bandamenn
hafa. aðeins reiknað Þjóðverjum
afhentar vörur við því verði, er
hægt væri að fá fvrir þær ef
þær ættu að seljast um leið og
þær voru afhentar, en eklti með
íullu markaðsverði.
Þjóðverjar geta ekki borgað neitt.
Skýrslan segir því næst, að
mestur hluti þess,, sem Þjóðverjar
hafi borgað Bandamönnum hingað
tíi. hafi verið tekið af höfuiðstól
en ekki tekjum. „Nú er í raun og
veru ekkert af þeim höfuðstól eft-
ir, og hvort Þjóðverjar verða
færir um að borga meira í ná-
lægri framtíð, er komið undir at-
vikum, sem þeir eru ekki sjálf-
ráðir um“.
„Þjóðverjar hafa ekki v'"
annað a.ð borga með, en afurðir
vinnu sinnar, og hversu miklar
sem þær verða, gefa þær ekki
annað í aðra hönd ©n pappírs-
miönk, nema því aðeins að þær
sjeu fluttar úr landi og seldar
fyrir erlendan gjaldeyri, sem
gengur t.il þess að kaupa hráefni
og greiða Bandamönnum skaða-
bætur. Bandamenn fá aldrei
greiðslur frá Þjóðverjum fvr en
þeir leyfa þeirn, að græða fje á
ntanríkisverslun. Þjóðverjar geta
því aðeins greitt. skaðabætur, að
þeir flytji meira út af vörum en
irin, og þetta er yfirleitt eini veg-
urinn til þess, að nokkur þjóð
geti borgað erlendar skuldir“.
Skýrslan varar rnenn við að
gera sjer of glæstar vonir um
gróða á utanríkisverslnn Þjóð-
verja, með því að þeir hafi verið
ra>ndir helstu auðslindum síhum
með friðarsamningunum í Versa-
illes.
Fæðuskortur í Þýskalandi.
t .samhandi við þetta kemur
langur kafli um matvælaskort
Þjóðverja. „Enginn getur neitað
því, að matvælabirgðir Þjóðverja
eru öldungis ófullnægjandi. Árið
1922 var framleiðslan og innflutn-
ingurinn helmingi minni en 1913.
t skýrslu ræðismanns í Washing-
ton er t. d. bent á, að árið 1913
hafi verið druknir í Berlín að
meðaltali 2,100,000 pottar afmjólk
á dag, en árið 1922 ekki nema
475,000 á dag að meðaltali —
eða fjórum sinna minna. Og þó
hafi Þjóðverjar verið mjög nægju-
samir fyrir stríðið. Meðal fæðis
kostnaður hafi verið 120 dollarar
á ári.
o-
Samkvæmt fyrirmælum atvinnu-
málaráðherra og ós'k sýslumanns-
ins í Gullbringu- og Kjósarsýslu,
í Hafnarfirði, fór jeg að skoða
bæði vötn og læki í Gullbringu-
svslu og fór frá Hafnarfirði 24.
mars, sem leið liggur snður að
svo nefndri Köldukvísl, þar er
gamalt býli ljótt, en áin falleg
og tær, en mun vera mjög köld,
fcvm sprettur npp stutt fyrir ofan
tætturnar og hverfur svo ofan í
hraunið, nokkrn neðar, en engic
veit hvar hún bernur út undan
hrauninu aftur, nema ef ske kynni
að liún kæmi upp í Hvalavatni,
sem þar talsvert langt úti í hraun-
inn og mun jeg koma að því
seinna.
Fylgdarmlaður minn var Þor-
varður Þorvarðsson frá Vegamót-
um í Hafnarfirði. Svo hjeldum
við suðnr undir Hlíðar, sem kall-
a'öar eru. Það er vondur vegur og
langur, með fram þeim, þangað til
við komum vestur á Hofmanna-
flöt, þar fórúm við upp á háls-
ion, snarbrattan, og er glæfra-
vegur mikill. Veðrið var rokhvast
alla leiðin'a, og hefi jeg aldrei
farið með hesta jafn v-ondan veg
eins og ofan hálsinn. En þá vor-
um við komnir ofan að Kleifar-
"atni, það er geisistórt, líklega
með þeirn allra stærstu og gróf-
lega djúft; því að sjá út á það
var sem stórsjó. Við komum að'
því nokkuð sunnarlega og sá jeg
þó ekki fyrir enda þess, og
ekki var hægt að fara þar
suður sakir þess, að það skell-
ur þar í hábjörg. — Ekki gat
jeg sjeð út yfir það, hvorki að
austan eða sunnan; það var líka
þokumóða yfir því með köflum.
Svo gengum við meðfram strönd-
inni; þar er sljettur sandur, og
hafði rekið þar upp dálítið af
hornsíli, og voru mörg af þeim
komin að því að gjóta. Ekki sá
jég þar ætilegt fyrir silung annað.
Það liggur tangi fram í það norð-
arlega, og er grashöfði nokkuö
bár á honum. Þar hafði verið blað
inn grjótgarður fvrir hann og
gevmdar þar skepnur; sýndst þar
-ágætur nátthagi, og gat jeg hugs-
að að þar hafi verið slegið fvr á
árum, því þar verpa álftir og
eitthvað fleira af fuglum. Á tang-
anum er mikið fagurt útsýni til
norðurs, og norðan við tanga
þennan var talsverður partur af
vatninu 'ekki eins djúpt, og hafði
rekið lítið eitt af grasi upp úr
þ=ví, liðnúkent, jfagurgrænt, og
Ifcitst mjer mikið hetur á þennan
part vatnsins en þann syðri.
Við riðum svo út með fjallgarð-
inum; þar er nokkurt graslendi og
FyriHiggjandl:
H n i f a p ö r.
fijalti Björnssan 5 Cd.
Nýjar vörur
Með e.s. Islandi fengum við
nýjar birgðir af
vinnufötum
bæði jökkum og buxum,
einnig röndóttar taubuxur.
Vöruhúsiö.
Húsmæður i
Lipton’s te kemur
beina leið frá te-
ekrum Lipton’s á
Ceylon. Þad er heil-
næmt og Ijúffeng-
ara en nokkurt
annað te. Biðjið um
Lipton’s te, þar
sem þjer verslið.
H Uessum líii
atvinnu- og peningaleysis verður
hver og einn að spara sem mest.
Húsmæður geta mikið dregið úr
útgjöldum heimilisms með því að
nota smjörlíki í stað smjörs. —
„Smára" smjörlíkið er sjer-
lega bragðgott, en jafnframt
drjúgt og verður þvi ódýr-
asta viðbitið. Notið það ein-
göngu.

n ■JSt* >mj0RLÍK "S 11 11 .
[HýSmjor s ikisger6m Rcykjavik] |
»Smárae jurtafeitin er afbragð
til að steikja í.
gamalt býli, sem heitir Kaldrani;
sást aðeins að þar voru manna-
verk. í fornöld er sagt að tvær
kerlingar hafi átt veiði í vatninu;
önnur að sunnan, en hin að norð-
an, og hafi rifist og drepið hvor
aðra, og sú sem að sunnan var
fcafi mælt svo fyrir, ,að allur sil-
ungur verði óætur úr vatninu
(öfuguggi), og fólkið, sem átti
heima á Kaldrana. hafi dáið alt
af silungsáti, nema ein stúlka,
sem hafði verið að smala, og kom
heim að öllu dauðu. Hún hafði
hlaupið svo á bæi og sagt frá; og-
síðan hefir þar engin bygð verið.
Er þó ljómandi fallegt þar norður
dalinn; hann er sljettnr. en gras-
geirar upp eftir blíðnmm. Þar er