Morgunblaðið - 04.01.1924, Qupperneq 4

Morgunblaðið - 04.01.1924, Qupperneq 4
MORGUNBLAÐIÐ konar opinljerar stórgjafir þeirra munu nó nema 60 miljónúin króna að minsta kosti. Mætti margt um J>etta skrifa og sömuleiðis um alt fyrirkomulag á stjórn bæjarmál- aana, sem er merkilegt, og hinar ým"£u stofnanir og staði lijer, en nw.er hjer ekki staður nje stimd til þetö. HeideKberg 1904. í bænum en fjórði ■yar leikið í júní Totu þá 7000 manns Muti þeirra var farinn út á sjó- inn og víðsvegar út um alt land til að leita sjer atvinnu. Farfugl- arttir voru komnir, og höfðu búið sjeir ' hreiður, og fyrstu , þýsku felrðamennirnir það sumarið voru komnir til landsins, og þeir munu hafa átt nokkurn þátt í þvi um- tafi, sem sýningin á Alt Heidelberg vakti meðal manna h.jer í bænum. Stúdentafjelagið í Tteykjavík kcm leiknum upp og ágóðinn gekk tff minnisvarða Jónasar Hallgríms- soifKr. Fjelagið fjekk leikendur frá Leifefjelagi Reykjavíkur, sem það þnrfti á að halda, og fylti sjálft út eyðurnar í þessum fólksfreka leik. Bitt kvöldið sátu þeir þrír í röð á bekk í Iðnó, prófessor Paul Herrmann og tveir aðrir Þjóð verjar, og annar þeirra hafði sjeð Ait Heidelberg á 15 þýskum leik- húsum, og furðaði sig þá mjög á því, hvað vel þetta væri leikið hjer. Próf. Herrmann sagði við Ögmund Sigurðsson, þegar þeir feomu út úr Ieikhúsinu: „Nú hefi j^E? uppgötvað nýjan hæfileika hjá ÍMendingum, jeg veit ekki hvort jeg á að gleðjast yfir honum, eða ekkj, — þeir eru líka leikarar.1' Það er Ijómi yfir „Heidelberg“ í margra þeirra augum, sem sáu leikritið 1904. pað er best að gefa útdrátt úr því, sem Paul Herr- mann segir af því, sem hann sá. Hann talar sjerstaklega um prins- inn, hve vel hann hafi verið Ieik- inn, og þó hafi hann aldrei gleymt því að hann var prins. Hann hrós- ar mjög hvernig Lutz hafi verið leikinn, og segir að hinir þýsku fjelagar sýnir hafi aldrei sjeð Ditlev greifa betur leikinn en hjer. Um það hvernig Kátie var leik- irm fer hann mjög lofsamlegum orðum. Honuin þótti stúdenta- sdngvarnir ágætir, og baktjaldið í Heidelberg með tunglsljósinu á Nekkar, afarfínt málað (sjá Paul Ilerrmann: Island I. bindi, bls. 351—52). Tjöldin í Heidelberg voru fyrstu tjöldin sem hingað komu frá Carli Lund. Þau áttu sjer engan líka hjer. En þrátt fyrir góðan leik hjá aðalpersónunum, og þessi a- gætu tjöld, þá var Heidelberg að- eins leikið fimm sinnum um vorið 1904. — Hver sem sjálfur er einn af þeim sem leikur hlutverk í marg- brotnu leikriti hann sjer það, sem fram fer eins og í skökkn horni eða útundan sjer. — Þessvegna hef jeg hjer að framan vitnað alt til próf. Herrmanns, er lítið sagt frá eigin brjósti. En nú skal jeg segja svo blátt áfram sem jeg get hvers jeg sakna nú, af því sem áður var, og hvað mjer þykir áunnið nú, í samanburði við það, sem áður var. Jeg saknaði mjög fyrsta kvöldið tunglsljósinu í Nekkar; það var skært 1904, en dauft nú. Jég sakn- JafnaHarmaðuiMnn. Skáldsaga eftir Jón Björnsson, — Jeg er ekki að biðjast vægðar fyrir mig eöa Ilildi, Þorbjörn. En því skulum við trúa þjer fyrir, að við höfum bæði litið á þig sem hluta af lífsverki okkar. Með þjer áttu þeir draumar að rætast, sem okkur hefir glæsilegasta dreymt. En nú er það alt saman aS kollvarp- ast. Því það máttu vita, að þessi barátta, sem þú ert nú aö steypa þjer út í, hún verður árang- urslaus. Þú veröur aldrei neinn bjargvættur al- þýðunnar með þeirri umbótaaöferð, sem þú hygst að nota. Öll rjettarbót, öll verðmæti lífs- ins, verða að gróa upp úr eðli og anda livers einstaklings og móta líf hans og fegra það. Þetta munt þii sannfærast um fyr eða síðar. Iliklur leit stórum augum á mann sinn. Ilún hafði aklrei sjeð hann í svo þungurn. hug, aldrei heyrt rödd hans svo heita. Hún leit af honum á Þorbjörn. Hann sat enn háleitur og fylgdi rit- stjóranum með augunum þar sem hann gekk hratt um gólfið. Hún tók eftir því, að tillit Þor- bjarnar var að verða hvassara og hnyklarnir þyngri í brúnum hans. Hún mælti hóglega en þó með festu: — Mjer finst þú ekki vera sanngjarn í þessu máli, Egill! Jeg get ekki ásakað Þorbjörn, þó hann fylgi því fram, sem hann er sannfærður um að sje rjett. Jeg get virt þá staðfestu við liann. Mjer er heldur ekki konnugt mn, að þú hafir tekið af honum loforð um nokkrar á- kveðnar skoðanir. Hann aðhyllist annað þjóö skipulag en nú er og ætlar að vinna að því. Jeg sje ekki, vinur minn, að þetta sje brotlegt eða gefandi að sök. — En nú er orðið áliðið. Er ekki best að geyma aS ræða þetta til morguns. Þið komið ykkur betur saman þá. — Yel getum við hætt þessu umræðuefni í kvöld, sagði ritstjórinn. En þjer mun hafa skil- ist það, Ilildur, aS um samkomulag getur ekki verið að ræða. Það er best að sverfi til stáls með okkur Þorbirni úr því skorist hefir í odda á annaö borð. Hann mun sigla sinn sjó og jeg minn. Ritstjórinn bauð góóa nótt og gekk hratt út úr skrifstofunni. Hildur tók aðra hönd Þorbjarnar og sagöi: — Jeg er ekki ánægð með þig, Þorbjörn, þó jeg ásaki þig ekki jafn mikið og Egill. En jeg skil svo vel vonbrigði hans. Hann var búinn að byggja svo marga og fagra loftkastala í sambandi við þig. Hann ljek sjer eins og barn að umhugsun- inni um framtíð þína. Jeg vissi, að hann leit á tíðrætt um Þorbjörn? Yar það bara af því, að sig eins og byrjun en á þig sem fullkomnun hann var farinn heim? Eða ....? mikils sigurs. Xú finst lionum hann minka Ilildur stakk brjefinu í barm sinn og tók: sjálfur og lamast við það, að þú bregst vonum borðdúkinn, sem hún hafði verið að sauma. En iians’ brjefið fór ekki úr huga liennar og alt það, sem Freyja liafði um Þorbjörn skrifað. Alt gat — Já — hann liefir farið að eins og barn — eins og óviti. Mjer gat hann aldrei búist yið aS iialda inniluktum í skjaldborg sinna skoðana. Og nú ætti honum að vera Ijóst, að- jeg hvorki vil nje get drepið í mjer þann eld, sem héldur lífi mínu við. Þau þögðu um stund. Þá sagði Þorbjörn: — Jeg býst við að flytja frá ykkur bráðlega. — Hjeðan úr húsinu? Hvað áttu viö, Þor- björn ? — Eftir þetta get jeg ekki þegiö alla fram- færslu af ykkúr. Jeg býst heldur eklii við, að jeg þoli við hjer innan veggja eftir því sem stundir líða fram. Hildur ætlaði fyrst aö mótmæla þessu. En hún hætti við það. Hún sá, að það hlaut að koma að þessu fyr eða síöar. Það var hætt viö, að hjer eftir yrði öröug sambúð milli þeirrn Egils og Þorbjarnar. Ilún sagði því ekki neitt en klappaði Þorbirni á vangann oog stóðu tár í augum hennar. Þorbjörn flutti upp á Laugaveg eftir noklvra daga. — IV. Síðast í ágústmánuði fjekk Hildur brjef frá Freyju dóttur sinni. Það brjef varð henni mikið umhugsunarefni. Freyja mintist furðulega oft á Þorbjörn. Hún spurði hvað hann gerði; hvort honum hefði ekki þótt yndislegt aö koma heim; hvort þeim foreldrum hennar hefði ekki þótt fengur að fá hann. Svo komn langar frásagnir um það, hvað Þorbjörn væri góður. Ilonum skaut upp í frásögn um fjarskyldustu efni. Þegar hún var að segja frá síðasta leiknum, Isem hún hafði sjeð, kom Þorbjörn þar við sögu. Um leið og hún skrifaði um skemtiför, sem hún hafði far- ið, mintist hún hans. Hún gat ekki einu sinni lýst nýja kjólnum sínum án þess aö nefna Þorbjörn. Ilún endaði brjefið með því að taka paö fram, að hún kæmi heim um haustið, því nú væri orðið svo ótrúlega leiðinlegt í Höfn. skeð! Þau voru búin aö vera saman í Ilöfn Um nær því tveiggja ára skeið. En aldrei lxöfðu þau veriö neitt sjerlega góðir vinir. Oft stælt eing og ungu fólki var títt. !En undarlega hafði Þorbjörn orðiö fálátur, nærri því feimnislegur,- þegar minst var á Freyju, þvá líkt sem honuxnt væri það viðkvæmt mál, að um hana væri tal- að. Ef þessu væri nú þannig háttað! Hvað mundi Egill segja eftir alt þaö, sem fram hafði fatiö ? Ilann var þylvkjuþungur og seinn til aö gleyma. Hún ásetti sjer að minnast ekki á þetta brjef við mann sinn. Um kvöldið kom hún inn á skrifstofu hans. Ilann sat þar við skriftir. Ritstjórinn lagði frá sjer pennastöngina, brosti til konu sinnar og sagði: — Hvað liggur þjer á hjarta, Hildur! Lík- iega ekliert annað en að gera mjer ónæði! — Með og við! ITildur settist við enda skrif- börösins. Jeg hefi ekki sjeð þig í allan dagr svo þ ú verður að hafa mig þess lengur nú, — O-já — jeg hefi verið á ferli úti í bæ mest af deginum og ekkert orðiö að verki hjer heima. — Hvaöa erindi áttir þú út í bæ, vinur minn t — Engin sjerstök. Jeg gekk heim til Thord- arsens kaupmanns og sat hjá honum um stund. — Hvað rædduð þið? — Hitt og annað. Um ,.Dögun“ til dæinis. — Þorbjörn mun hafa borið þar á góma? — Já — á hann var minst. — Hefurðu hevrt það, að Þorbjörn er orðinn ritstjóri verka- mannablaðsins ? Hildur leit ósjálfrátt á mann sinn. Hún vissi ekki, hvort það var blærinn á rödd hans eða fregnin sjálf, sem kom henni til þess. En hiin sá skugga líða yfir andlit Egils. Hún hugsaði sjer að ræða þetta mál eMd neitt. En þó gat hún ekki varist því að spyrja: — Iíefurðu noklcuð skrifað um þetta nýlega í „Dögun“? — Jeg get það ekki, þegar Þorbjörn er orð- Hildur las þetta brjef í borðstofunni. Hún inn skotspónninn. En jeg finn, að það kemur lagði það frá sjer og gekk fram í eldhús og stóð þar hugsandi um stund. Síðan gekk hún inn í borðstofuna aftur og tók enn að lesa brjefið. Hvernig stóð á því, að Freyju varð svona að því fyr eða síðar. Jeg get ekki setið þegjandl hjá til lengdar. Og þá óttast jeg, að það, sem jeg kann að skrifa, verði eins og þegar stífluó á brýtst fram — alt of ofsalegt og hvast. aði leiks Jens Waage í 4 þættin- um í Karli Heins prinsi. Jeg sakn- aði mjög leiksins hans Schöler- manns olikar 1904, og viðurkendi þó með sjálfum mjer að nýi leik- arinn er leikaraefni að sjá. Aftur á móti var ýmislegt merkilegt áunnið nú í þetta sinn. Stúdent- arnir, sem ljeku 1904, voru yfir- leitt fullorðnir menn, jafnvel um og yfir fertugt. Þá var hjer ekki öðru á að skipa. Nú er heill há- skóli á leiksviðinu úr stúdenta- hópnum, og æskan þeirra er ekta, en okkar ekki. Nii eru öll þau lög o g kvæði sungin, sem Meyer- Förster hefir ætlast til. Æskan hefir ávalt svo ástúðleg áhrif, og töfrar svo, að það út af fyrir sig e? ánægjuefni, og færir leikinn í þá áttina, sem höf. ætlast til hann fari. — Jeg man ekkert eftir frú Rúder eða frú Ðörffer 1904; en þær vöktu eftirtekt á sjer nú, bæði mína og annara. Jeg verð því að álíta að þær standi framar 1923 en 1904. ]?eir eru víst margir, sem álíta minna varið í þessa leiksýningu á Heidelberg, en var í sýninguna 1904. Jeg álít að þeir hafi ekki rjett fyrir sjer. En gamlir bæjar- búar höfðu sjeð færra þá en þeir hafa sjeð nú sumir. Og þegar leik- rit, sem hafði verið sýnt áður, kemur fram á ný, þá er mest af því ferska og nýa, sem er við það, gufað upp, þegar það er sýnt í annað sinn. I. F dagbók □ Edda 592416 — A. B. C. Listi liggur frammi í □ I. o. O. F. 1051481/2- G-uðspekifjelagið Septíma, Fundur í kvöld klukkan 8% stundvíslega. Pró- fessor Sigurður Nordal flytur erindi. Trúlofun sína hafa opinberað ung- frú Lukka Árnadóttir frá Norðfirði og Helgi Gnðmundsson málari frá Patrefcsfirði. þar allmikill undanfarið. Atvinnuleysi kvað vera mikið á Akureyri nú. Embætti. í Flateyjarhjeraði hefir Katrín Thoroddsen verið skipuð lækn- ir. Hún er fyrsta konan sem situr í embætti hjer á landi. Togararnir. pessir hafa selt afla sinn í Englandi nýlega: „Tryggvi gámli“ fvrir 1650 sterlingspd, „Maí“ fyrir rúm 1100 og „Austri“ fyrir rúm 1300 sterlingspuiid. „GuUfoss1 ‘ hafnar í gær. kom til Kaupmanna- Dáinn er nýlega hjer í hænum Ár- mann Jónsson bátasmiður, faðirKrist- frá Fagraskógi. Heitir hún Guðmund- ins Ármannssonar mentaskólakennsra Misprentast hafði í blaðinu í gær nafn unnustu Valgarðs , Stefánssonar ína Stefánsdóttir, og er frá Eskiblíð hjer sunnan við bæinn. Álfadansinn. peir, sem ætla sjer að toka þátt í honum mæti klukkan níu í kvöld í kaupþingssalnum (efstu hæð Eimskipafjelagshússins). Álfa- dansinn á að byrja klnkkan sex á prettánda. Óhagstæð tíð hefir verið á Norður- landi undanfarið, að því er sagt var í símtali frá Akureyri í gær. Ennfrem- ur var sagt, að þar væri nú afla- laust orðið. En síldarafli hefir verið „Lagarfoss' ‘ fór frá Leith á gaml- árskvöld áleiðis til Austfjarða, Vest- mannaeyja og Reykjavikur. ,,Goðafoss“ er í Kaupmannahöfn. og þeirra systkina. Ármann var góð- kunnur mörgum Reykvíkingum, hafði dvalið hjer frá því um aldamót, ,en var áður á Saxhóli. Hann var sjötug- ur þegar hann ljetst og hafði legið skamma stund. Bæjarstjórnarfundur var í gær, en stóð stutt, voru aðeins fjögur smámál á dagskrá. Meðal þeirra var kosning kjörstjómar við bæjarstjórnarkosn- ingu1 þá, er fara á fram í þessum mánuði. Hlutu kosningu aub horgar- stjóra, Pjetur Halldórsson og Ólafur Friðriksson. Verslun Jóhönnu Olgeirsson er flutt á Laugaveg 18, við hliðina á Hljóð- færahúsinu. Sjómannastofan: kíubkan 8%. Samkoma í kvöld' íslendingabók. Á dansleik háskóla- stúdenta í kvöld verður íslendingabók lögð. fram. — Athugið augl. frá stú- aentaf jelaginu i blaðinu í dag. Sýning í Nýja Bíó byrjar í kvold kl. 8y2 (vegna þess hve myndin er löng). Hinir fjórir riddarar, myndin sem Nýja Bíó sýnir nú, er ein með allra stórfenglegustu og viðburðaríkustu;' myndum, sem hjer hafa sjest. Aðal- eínið er að sýna hörmungar iþær og eyðileggingar, sorg og söknuð, sem styrjaldirnar hafa í för með sjer, og er efnið í þann harmleik tekið úr siðustu styrjöld, og er sýnt í henni viðureign, Frakka og pjóðverja, og vörn á báðar hliðar. Inn í þessa miklu alvöru er svo vafið einkar fallegu og viðkvæmu ástaræfintýri, og er ágætlega með þann þátt efn- isins farið. En í gegnum alla mynd- ina gengur eins og nokkurskonar við- lag „riddararnir fjórir“, sem strá ógnum og eyðileggingu yfir heiminn — „þangað til hatrið hverfur úr hjörtum mannanna.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.