Morgunblaðið - 05.01.1924, Blaðsíða 2

MO'Rtí'UNBL AÐIB
Höfum fyrirliggjandi:
Flatningshnifa með vöfnu skafti,
Tjörukústa,
Fiskbursta,
H e s s i a n.
Hvaða vin eru best?
Boðegavín
ar loftfari, hátt yfir landi, upp á gert; en þá gátu íitlendingar
hæð eina, kippkorn fyrir aftan hindrunarlaust lagt fisk á land
„minnishöllina". Loftfarið hjekk í
2 járnstrengjum og var dregið til
og frá meö rafmagni; voru tvö og
mættust jafnan á miðri leið uppi í
loft inu.
Til ,Hafþóris‘.
í Morgunblaðinu 28. þ. m. skrif-
ar „Hafþórir11 um atvinnumáíin,
og virðist sjerstaklega bera vand
ræði okkar Hafnfirðinga fyrir
brjósti í því efni. Hafþórir segir,
að eftir þvl sem jeg hafi skrifað
í Morgunbl. 4. og 20. þ. m., mætti
helst ráða, að, jeg álíti allra meina
bót að fiskiveiðalöggjöfin væri af-
numin; en því hefi jeg ekki hald-
ið fram, enda þyrfti æði margt
fleira að lagast, svo vel sje Ji.jer
á landi, því vandræði standa fy.r-
ir dyrum víðar en í Hafnarfirði;
því er ver. — J>að er orðið flest
um vitanlegt, að fiskiveiðalöggjöf-
in var gerð eingöngu með tilliti til
síldveiðanna, og eftir því sem frek
ast hefir upplýst orðið, hafa iög-
in, í þeirra núverandi mynd, orðið
þannig til, að lögfræðingi út
Eaupmannahöfn hefir verið falin
myndun laganna, sem hann hefir
gert með því, að leggja út hrafl
af norskum lögum, sem að ein
hverju leyti hefði mátt hafa til
hiiðsjónar við þessa löggjöf, án
þess að setja sig neitt inn í kring-
umstæður okkar íslendinga, og
þannig eru orðin „fiskiveiðar inn
an landhelgis" alstaðar notuð i
lögum þessum, þó öllum sje vitan-
legt, að aðrar fiskiveiðar en síld-
veiðar megi ekki stunda á botn-
vörpuskiþum innan landhelgis,
undir neinum kringumstæðum, og
sýnir þetta nógsamlega að lögin
áttu að vera fyrir síldveiðar ein-
göngu, þótt núverandi stjórn vilji
nú skilja þau svo, að þau nái einn-
ig til þorskveiða, en sá skilningur
á lögimum ætlar sýnilega að verða
okkar fátæka landi skaði, sem
nemur miljónum króna.
Þingið samþykti þvínæst lögin
sem næst umræðulaust, en þing-
mennimir Einar Þorgilsson og
Jón Baldvinsson, sem áttu sæti í
sjávarútvegsnefnd, sem hafðiþessa
löggjöf til meðferðar, áður hún
var borin upp á þingi, hafa báðir
lýst því yfir, að þeirra álit, svo
og annara þingmanna og þáver-
andi stjóraar, hafi verið, að lög-
unum væri ætlað að ná til síld-
veiðanna eingöngu, en mundi
verða beitt gagnvart þorskveiðum
á sama hátt og áður hafði verið
og verkað hann hjer.
Þegar Hafnfirðingar og Reyk-
víkingar nú ættu kost á að fá
atvinnubætur, sem mundu á einu
ári nema alt að miljón króna,
ef stjórnin vildi gefa undanþágu
frá þessum lögum, eins og hún
nú skilur þau og framfylgir þeim,
finst oss það skylda hennar að
gefa þá undanþágu hvað þorsk-
veiðar snertir, og höfum við Hafn-
firðingar látið það álit okkar í
ljósi með áskorun til stjórnariun-
ar, undirskrifaðri af rúmlega 800
rnanns, og á fjölmennum fundi,
þar sem ráðherrarnir voru við-
staddir, og álitum að slíkt gadi
eugan sakað, en bjargað Hafuar-
firði frá glötun fjárhagslega, o;
Jeg viðurkenni, að þetta er þýð-
ingarmikið atriði, og væri stjórn-
inni innanhandar að leita álits t.
« d Jóns Magnússonar yfirfiski-
matsmanns, eða annara, sem hafa
uest kynt sjer erlenda fiskmark
aði í þessu efni. — Þess má geta,
að aðrar þjóðir hafa náð því fuli-
komlega að verka fisk sinn eins
vtl og við, og geta því nú orðið
einnig að því leyti kept við okkur
á heimsmarkaðinum, en framieiða
ftsk sínn mikið ódýrara en við
getum gert, og þar af leiðaudi
geta boðið hann út ódýrar en okk-
ur er unt. Ætti þetta að vera
okkur ærið umhugsunarefni.
Vildum við nota okkur það, að
fá miljón ltr. á ári í atvinnubætur
frá útlendingum, peninga, sem
ekki væru til láns, mundi krónan
okkar hækka í verði og allar nauð-
synjar og útgerðarkostnaðitr jufn-
framt lækka, mundi það verða til
þess að við ættum hægara með að
standast samkeppni annara þjóða,
sem hafa jafngóðan fisk og vjer
að bjóða.
Auk þessa munu margir álíta,
ao framleiðsla á íslenskum fiski
mætti gjarnan vera meiri en hún
nú er. ef þurkhús væru meira
notuð fyrripart vertíðar, svo ávalt
væri nægilegur íiskur til að halda
reglubundnum ferðum, án umsæip-
unar í Englandi,' til hinna ýmsu
fiskmarkaða .á Spáni, og mundu
slíkar regJubundnar ferðir beint
íil Spánar spara okkur fimm kr.
á hverju skippundi á „fragtinni11,
sem nú er 90 kr. pr. tonn til Spán-
ar. Með því móti mætti selja tals-
stórgagns.
En það virðist svo, að Hafþórir
vilji heldur að þessi skip, sem
hvort eð er mundu fiska hjer' við
Iand, færu með afla sinn til Eng-
lands, o g Englendingar fengju
notið þeirra ca. miljón kr., sem
Hafnfirðingar og Reykvíkingar
ella fengju sem atvinnubætur, og
finst sjálfsagt nær að biðja En
lendinga að lána oss þær milj. kr.
til að geta lifað, og sjálfsagt ráð-
vænlegra til að við mættum ha'da
sjálfstæði voru; en um það munu
samt skiftar skoðanir. Það hlýtur
að vera öðrum þjóðum undrunar-
efni, að ríki, sem biður ura, og
hefir orðið að taka stórlán með
afarkjörum, jafnframt hefir efni
á að hafna miljón króna í atvinnu
bætur, sem fást, án þess að láta
nokkuð í staðinn, og það á þeim
ti'ma sem atvinnuhorfur eru jafn-
ískvggilegar og þær nú erti; og
ekki hefir verið hægt fyrir stjórn-
ina eða þá, sem um þetta hafa
rætt, að benda á aðra leið úr
þeim ógöngum.
„Hafþórir“ hyggur, að svo
margir útlendingar mundu nota
undanþáguna frá fiskiveiðalög-
gjöfinni, ef hún fengist, að salt-
fisksmarkaði vorum mundi af ‘oví
verða stór hætta búin.
peir útlendingar, sem vilja
kaupa fiskverkunarstöð hjer,
rnundu láta skip sín fiska hjer
við land, hvort sem þeir mættu
leggja aflann á land eða ekki. —
Væri þeim leyft að leggja fiskinn
land, mundi fiskur á heims-
markaðinum því aukast aðeins um
?að, sem skipin kynnu að fiska
meira með því að leggja aflann á
land hjer, í stað þess að fara með
hann til Englands, og getur hver
maður sjeð, að það muni ekki
hafa mikil áhrif á markaðinn.
ntuinnulEysiö í Reykjauík
Hjer í bænum ríkir nú megn atvinnuskortur, og útlit er &
að svo muni verða þenna vetur allanog hefir brejarstjórninni þ'”1 P
rjett að vara menn úr öðrum hjeröðum við að flytja hinga® _
Reykjavíkur á þessum vetri til að leita sjer atvinnu, þar sem enP*
líkindi era til að vinna verði hjer i’áanleg.
Um leið og þessi aðvörUn er hjermeð birt öllum landsmönJi11 '
skal þess getið, að reynt verður að Játa bæjarmenn njóta þeirrat
litlu vinnu, sem lijer kann að verða i vetur, og leyfi jeg mjet Iai
framt samkvæmt ályktun bæ’jarstjóraarmnar að skora á alla hæ.Jar
búa að sameinast um þetta með því að stuðla ekki að því, 8
komumenn setjist hjer að í vetur til að leita sjer atvinnu, og S361
staklega er þeirri áskorun alvariega beint til allra þeirra maÐía
í Reykjavík, sem eitthvert verk láta vinna eða yfir vinnu eiga .
sjá, að láta innanbæjarmenn sit.ja fyrir allri þeirri atvinnu, sem þe,r
þurfa. að ráða fólk til í vetur.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 3. janúar 1'924.
Gudm. ásbjörnsson
settur.
. „ „ , U vert meiri fisk, þvi t- d. í oktober
jaínframt orðið ollu landinu til , ... ,,
s 1. var miklum vandkvæðnm
bundið að fá fisk sendan til Spán-
ar til umskipunar í Englandi, og
gátu því auðveldlega aðrar þ.jóð-
ir komist inn á milli, þótt vjer
armars hefðum kaupendur.
að það bæti
„Hafþórir“ segir
lítið iir atvinnuleysi um hávetrar-
liann getað komið með til sönn-
unar því hvaða bölvun núverandi
fiskiveiðalöggjöf hefir nú þegar
gert Hafnarfirði útaf fyrir sig,
hvað þá heldur landinu í heild
sinni.
Sá útlendi maður, sem hann
þar um ræðir, sem bygði fiski-
verkunarstöð og reiti o. s. frv.,
og sem veitti-afarmikla vinnu, var
aoallega fiskkaupmaður, hafði
mánuðina þótt sex bótnvörpuskip' kevpt of dýran físk a óhenfugum
legðu upp afla sinn til verkunar.1 tímff; og komst j,ar af ieiðandi í
og segir, að öllum sje vitanlegt, j talsverðar skuldir.
að fiskverkun fari fram á vorin f fyrrahaust (1922), átti hann
sumrin, og þeirri vinnu sje kost rA að mynda erlent hluta.
fjelag sem bauðst til að kaupa
eignir hans hjer, en hann hefði
cg sumrm, og
lokið í september.
Eftir reynslu annara en ,,Haf
þóris“ mundi vera. næg vinna i
I/afnarfirði, ef sex skip, auk
þeirra. sem fyrir eru, legðu þar
upp afla sinn frá vertíðarbyrjun,
og mundi sú vinna vera innifalin
i uppskipun úr skipunum, umstcfl-
un á fiski, fiskiþvotti og vinnu í
þurkhúsum, auk salt- og kolaupp-
skipunar, og útskipunar á sama í
fcotnvörpuskipin, sem alt bindnr
hvað annað, og ennfremur atvinnu
sjálfum skipunum; og eru því
skrif ,,Hafþóris“ æði villandi í
því efni. Yon til að eignast 2—4
botnvörpunga með aðstoð stjórn-
arinnar höfum við enga, og það
eftir að hafa fengið ráðherrana til
viðtals á fjölntennum fundi til að
ráða fram úr þeim atvinnu- og
fjárhagsvandræðunum, sem hjer
eru í Hafnarfirði, og það þótt
ráðherrarnir auðsjáanlega vildu
gera alt okkur til hjálpar, annað
en að gefa undanþágu frá fiski-
veiðalöggjöfinni, það eina sem við
Hafnfirðingar undir núverandi
kringumstæðum álitum að gæti
hjálpað okkur, og líklegast það
eina, sem þeir hefðu getað gert
fvrir okkur. Að endingu þykist
,,Hafþórir“ koma með sláandi
dæmi til sönnunar sínu máli, en
oiðið hluthafi í því fjelagi, og
ætlaði þetta fjelag að gera hjeðan
út minst fjögur botnvörupskip. —
Hefði þetta lánast, hefði ekki ver-
ið um þetta atvinnuleysi að ræða
í Hafnarfirði, sem nú er, og þá
Lefði ekki þessi farfugl, sem „Haf-
þórir“ svo kallar, farið hjeðan.
og skipin væru hjer, en þá var sá
óskapnaður sem heitir fiskiveiða-
löggjöf í gildi gengin, og skilin
og framfylgt á þann hátt sem eng-
an óraði fyrir, svö ekkcrt gat úr
þessu orðið; og það var þá sem
Hafnfirðingar vöknuðu upp við að
þeir voru orðnir atvinnulitlir.
Um myndun þessa hlutafjelags
hafði einn helsti lögfræðingur
Reykjavíkur að gera. Og stjórn-
inni er það mál vel kunnugt.
Yon um skip til atvinnubóta
höfðum við ekki, — því ríkisá-
byrgð 200 þús. kr.. sem Hafnfirð-
iogar hefðu fengið til skipakaupa,
g sem boðin var, þar sem hugsan-
legt'var að skip fengjust og þau
vóru tií sals í Evrópu — varð
hvergi að gagni, af Iiverju sem
það var.
Um sultartón Reykvíkinga, sem
„Hafþórir“ segir að mönnum sje
kunnugt um, hefir ekki sjest í
ekkert meira sláandi dæmi hefði blöðunum, fyr en hann gerir hann
að umtaísefni, enda líklega fáll,n
knnnur nema honum, en þar ^cTÖ
hann talar um að við Ha fnfir^’
ii'gar, sein ekkert sjáum frflI°
íuidan nema atvinnuleysi og
rreði, berum okkur aumlega, þa er
þvi til að svara, að við höfuiB ^
ið sýnt það til þessa, þrátt
það þót.t okkur sje varnað að taha
ú móti stórkostlegum atvinnhbót'
um, sem við liöfum átt kost á;
óvíst að við berum okkur aumíe£
ar en þeir, sem síðar fá að taka
þeim afleiðingum, er af því hljct.
JcSt með oss; en það væri óska°ctl
og rjettmætt, að a]menniu£lir
fcngi meira að vita um hið rjettl‘
og sanna fjárhagsástand þeS"a
lands, svo þjóðin í heild sinlJl
fengi dæmt um, hvort við höf11’11
efni á, að neita atvinnubótnII1,
sem nema miljón kr. á ári; en
álíti „Hafþórir“ og aðrir _
iokunarpostular að við höfum eínl
á því, finst mjer það rjettn)fl,t
krafa til þeirra að þeir sjeu .
því búnir, og hafi ráð fyrir heuá’
til varnar sjálfstæði voru, ef vlt
Mer erui Uliur el ir etti
að þa.ð er yður hin ^
nauðsyn að varðveita a;1”
yðar. Af óvaxkárni e
margir alt til að
þeirra veikist, með
stöðugt að nota
gleraugu.
Eins og mennirnir
margir, svo eru
misjöfn. pess vegna
gleraugun, eigi þaU
tólgangi sínum,
au^
því
skökk
eru
aUi?1111
verða
að 1111
rera
kva’lir
hin:
valin og samsett na
lega af fagmanni;
útlærða sjóntækjafr®®111^
Ress vegna getið þ.ler
uggir komið til
Thiele, Laugave" *
(