Morgunblaðið - 11.01.1924, Blaðsíða 1

Iýí.*
’^inandi: Vilh. Finsen
LANDSBLAÐ LÖGRJETTA
Ritstjóri: Þorst. Gíslason.
11. árg., 57. tbl.
Föstudaginn 11. janúar 1924.
ísafoldarprentsmiBja huf.
Gamla Bíó
s»nd
tjói
og sigur
^andi fallegnr a.jóuleikar í
^ttum, eftÍT Frank Borzage,
fflann, eem áður hefir sam-
^yndirnar góðkunnu „Homu-.
og „Hovmod stear for
seru sýirdar Tora í G-amla
eigi alls í'.TTÍr löagt*.
Whlutverkin leika Selma
Vea og Matt Moore.
, er yernkga góð og efn-
ÐlJlld, og ættu engir
^^■jndarinir að íáta þessa
lald,
fiíó
^t'irliggjandi:
^olasykur, danskur.
í’lórsykur,
^andís, rauður.
^Wfi, Rio,
^Portkaffi, Lndvig David.
ckocolade, fl. teg„
Cacao, Te,
^íólk, „Dancow", Bláa Beljan.
r, Pylsur,
Erasnii llinishlng Grein.
Fervel með húðina, hreinBar og mýkir. —
Cremið hverfur, en varðveitir hina náttúr-
legu fegurð hörundains — Feeat hjer aðeins í
Itrslnli Piris,
Laugaveg 15
Aðalfundur
Styrktar- og Sjúkrasjóðs verslunarmaima,
verður haldinn í Kaupþingssalnum (í Eimskipafjelagshúsinu), laug-
ardaginn 12. janúar kl. 8y2 e. h. Dagskrá samkvæmt lögum sjóðsins.
STJÓRNIN.
^óhtufeiti, Kokkepige,
^armelade, Macaroui,
Cráfíkjur, Sevilla,
^Usirmr, Svesk,iur,
^drkuð Epli, Apricosur.
^%mjöl, Havnemöllen,
■^álfsigtimjöl do.
^sigtimjöl do.
^ógur, do.
®aUnir, hálfar.
^aframjöl.
^artöflumjöl.
ö
°agógrjón, smá.
^sgrjón.
^eiti, fl. teg.
^ajsmjöl. Majs, 1/1 kn.
^afrár. Bygg.
i ð 01
Eyðileggingar Pjóðverja og end-
urreisn Belga.
Vináttuheimsókn Vilhjálms beisara
og „innreið“ hans síðar.
Eftir Vilhjálm Finseu ritstjóra.

ke
'Urmjöl, allsk.
fl. teg. o. fl.
CARf,
Nokkrir sekkir af
kartfiflum
5» hafa orðið fyrir dá-
. akemdum.verða seld-
ir :
Ilag í portinu við
Hotel Island.
ehrto 0g óreiðanleguBtu
^dae8Ín8arfjelögum Norður-
’ te^ur hús og allskonar
•Vhl,.1. brunatr yggingu
Nu Vergilægra-
*nhoð8maður fyrir ísland er
®**vatur BJaraason.
^mtmannsstig 2.
Fyrir 13 árum fjekk jeg það
hlutverk, að segja Norðurlanda-
blöðunum frá hátíðahöldum þeim,
sem voru við belgisku hirðina, í
tilefni af heimsókn Vilhjálms
íýskalandskeisara í Briissel. Jeg
hafði af tilviljun komið þangað
nokkrum dögum á undan keisar-
anum, og fylgdist vel með bæði
undirbúningnum og Ihátíðahöldun-
um, sem voru í tilefni af þessari
frægu heimsókn.
Konungsfjölskyldan og afarmik-
ili fólksfjöldi tók á móti keisar-
anum, keisarafrúnni, Viktoríu
prinsessu og fylgdarliði þeirra á
járnbrautarstöðinhi Gare du Nord,
bg var þar fádæma viðhöfn. (>llu
herliði, sem til var í borginni, var
sitipað að mæta í hátíðabúningi
og vera heiðursvörður keisarafólks
ins. í tilefni af heimsókninni vöru
lialdnar hátíðasamkomur, dýrindis
veislur og viðhafnarsýningar í
íeikhúsunum, fleiri og stórkost-
legri en dæmi voru til áður við
bclgisku hirðina. Hinn voldugi
keisari Þýskalands var vinur
Belgíu, þjóðhöfðingi stórveldis,
sém ábyrgst hafði um aldur og
æfi ‘hlutleysi smáríkisins Belgíu;
og enginn tók til þess, þó Belga-
íkonungur ly'ti niður á járnbrautar
stöðinni, til þess að kyssa Þýska-
landskeisara, sem var lágur vexti.
a kinnina. —
Á vfirborðinu var heimsókn
keisarans ekki talin hafa neina
pólitíska þýðingu. Hann kom ein-
ungis til þess að votta hinni ungu
hirð samúð sína. Við hátíðahöld-
in fjekk keisarinn þó tækifæri til
að minnast á vináttu þá, er bindi
Belgíu hina hlutlausu við ná-
grannaríkið — og hann þakkaði
gestrisni þá, sem pjóðverjar yfir-
leitt mættu í Belgíu.
Þó var það einn floklrur manna,
sem álitu, að Belgum stafaði
hætta af heimsókn keisarans, en
það voru jafnaðarmenn. Jeg man
eftir grein í einu ■ blaðinu þeirra,
þar sem rætt var um ræðu keisar-
ans. Þar var bent á, að Þjóð-
verjar flæddn yfir Belgíu. Landið
væri að verða að nýlendu fyrir
þá, sem ekki gætu fengið vinnu
heima í Þýskalandi, og pjóðverj-
ar fengju ókindrað að reka þar
alla atvinnu, eins og heima hjá
sjer, og keptu þannig við belgiska
verkamenn. í öllum bæjum blöstu
við þýsk skilti yfir dyrum; pjóð-
verjar liefðu reist verksmiðjur og
notuðu þar einkum þýskan vinnu-
kr'aft; hlutabrjef iðnfyrirtækja og
belgisk verðbrjef væru að lcom-
ast á þýskar hendur. Greinar-
höfundur þóttist berlega sjá, að
Þjóðverjar vildu gjarnan færa
landamæri sín vestur að Ermar-
sundi, að Belgía yrði þýskt kot-
ungsríki, og að heimsókn keisar-
ans væri í og með gerð í þeim til-
gongi, að sýna Þjóðverjnm í Belg-
í.i. að liann fylgdi starfi þeirra
með áhuga. Belgisku jafnaðar-
mennirnir trúðu ekki á eilífu vin-
áttuna, sem að keisarinn var að
fullvissa menn um í ræðu sinni.
Jæja, svo kom burtförin, og
var ekki eins viðhafnarmikil og
móttakan. Sagt er, að lögreglu-
stjórinn hafi fengið brjef um, að
Samsæri gegn keisarannm væri
væntanlegt, og því þótti ráðlegast
að keisarinn færi frá lítilli járn-
brantarstöð i Leopold-hverfinu,
án þess að það væri tilkynt fvrir-
fram. Herliði var skipað meðfram
járnbrantarteinunum — og hinu
dýrmæta lífi keisarans var bjarg-
að.
Þessir dagar eru liðnir!
Tæpum fjórum árum síðar rudd
ist 'her keisarans yfir landa.mæri
Belgíu, 750 þúsundir manna, og
eítir fáeinar vikur var náleg.a alt
landið í höndum Þjóðverja. Stór-
veldi, sem átt hafði hlut að því að
tiyggja hlutlevsi Belga með Lund-
únasamningunum 1831 og 1839,
rjeðist nú á þjóðina að óvörum,
þegar hún átti sjer einskis ills
von.
í „Endnrminningum' ‘ Luden-
dorfs er eftirtektarverð setning,
sem veit að innrás Þjóðverja 1914.
Hann segir, að ráðagerðin um,
að brjóta hlutleysi Belga, sje frá
áriuu 1906 og gerð af Scblieffen
greifa. Þessi áætlun, um að láta
þýska herinn fara yfir Yestur-
Belgíu á leið til París, ef til ófrið-
ar kæmi milli Þjóðverja og
Frakka, var samin út í æsar. I
ágúst 1914 símaði Vilhjálmur keis-
ari til Wilsons forseta: ,Vjermátt-
um til að ganga á hlutleysi Belga
af strategiskum ástæðum“. Er því
ekki að furða, þó að Belga færi
að gruna það. seinna, að keisar-
inn hefði vitað um þetta áform,
þegar hann kom í vináttuheim-
söknina til belgiskn hirðarinnar
árið 1910.
Þjáningum Belga á ófriðarár-
unum verður ekki með orðum lýst.
Stórir hlutar af frjósömustu hjer-
uðum þessa fagra lands voru lagð-
ir í eyði. Undireins og pjóðverjar
fóru yfir landamærin í fyrsta
sinn, milli Visé og Verviers, voru
margir vopnlausir menn skotnir
og hús brend til ösku. Og þessi
aðferð var dyggilega notuð í allri
framsókn Þjóðverja yfir Belgíu,
undir því yfirskyni, að almenn-
ingur befði skotið á þýska her-
menn — Samkvæmt opinberum
skýrslum voru um 6000 manns af
landslýð utan hers skotnir. íbæn-
um Aerscbot, skutu Þjóðverjar 150
manns og brendu 386 hús, en
tóku alt lauslegt f jemæt.i burt með
sjer. Tugir þúsunda af fólki varð
að fara í fangelsi vegna þess, að
það vildi ekki vinna að hergagna-
framleiðslu fyrir Þjóðverja eða
grafa skotgrafir. Alstaðar heimt-
uðu Þjóðverjar svo mi'kið af mat-
vælum af fólkinu, að svo að segja
ekkert varð eftir handa því sjálfu.
Og það sem þeir ekki fengu með
góðu tóku þeir sjálfir. í þýsku
hermannsbrj efi segir svo: „Mat-
urinn er ágætur, því við sækjum
liann allan í húsin.“ Þjóðverjar
gerðu engar ráðstafanir til að sjá
fólkinu farborða, og það varð að
lifa á samskotum, sem efnt var
til ran allan heim, og matvælum
þeirn, sem Herbert Hoover gat út-
vegað í Ameríku. Belgar vOru
rændir öllum rjetti ti lverndar.
Engin blöð máttu koma út nema
þau væru jafnframt prentuð á
þýsku. Eignarnám og framsal
verðmætra gripa, undir hótunum
vopnaðra manna, voru daglegir
viðburðir. Yörubirgðir og hráefni
voru flutt í burt. Öllnm vjelum
var gersópað úr sumum verksmið
unum. Meira en 160 þfisund borg
arar voru flæmdir burt af heimil-
um sínum og reknir til að vinna
að akuryrkju eða í verksmiðjum
í Þýskalandi fyrir smánarkaup og
við sultarfæði. Menn voru skotnir
hundruðmn saman, grnnaðir um
njósnir eða staðnir að þeim. Járn-
brautir, skipaskurðir, brýr og veg
ir voru lagðir í eyði ístórum
hluta landsins. Frjósömu akrarnir
í Flandern breyttust í skrælnaðar
heiðar eða óræktarmýrar, þar
sem stnfar af trjám standa npp
úr á stangli. í framtíðinni verður
þetta land ónothæft til alls um
iýja Bfé
lióttin á Kap Martin
Sjónleikur í S þáttuat
AðalhlutverkÍH leika
hinir fallegu leikendur
Katherine Mc. Donald
og Rudolph Valentino
(sem Ijek í ,Riddararnir fjórir*).
petta er ein af þeim ágetu
myndum, sem FIRST NAT-
IONAL hefir léttS pn •«
hefir þrí fjelagi heppnaat *5
gera þessa mynd sto fir garði
•5 hún hlýtar a5 Tftkja aSdfiun
hTera iþess, er sjer hana.
Sýning kl. 9.
Prjónagarn
fjölbreyttir litir,
beat og ódýrast.

Eplaskifur
nýbakaðar
fást daglega i
Mi Is Hlarlnar s co.
árabil, og það er jafnvel efasamt
h'vort nokkurntíma verður hægt
að rækta það framár. Alstaðar var
krafið um ógurlega herskatta og
fjesektir; í Briissel eingöngu nam
>etta 8 miljón sterlingspundum.
Al'lri stjórnnni var hagað eftir
hinni frægu fyrirskipun hermála-
stjórans, von Bissing hershöfð-
ingja, þar sem hann krefst: harð-
stjórnar, er byggist á hervaldi.“
1 fjögur ár stóðst 'hin hransta
belgíska þjóð þessar þjáningar án
þess að kveina, stundum eius og
steingerð af mótlætinu, ávalt í
övissu og kvíða fyrir því, hvað
dagurinn á morgun mundi bera í
skauti sínu af nýjum skelfingum,
en aldrei ljet húu hugfallast eitt
angnablik, eða mist trúna. á sigur
rjettlætisins.
Jeg sat í dag hjá gömlum
Irunningja frá fyrri heimsóknum
mínum í Bruxelles, verksmiðjueig-
enda, sem nú er rúmlega fertugnr.
Fyrir ófriðinn átti hann margar
verksmiðjur að starfi, var fullur
vona, vinnulöugunar og starfs-
þrár. Nú er hann orðinn hvítur
fyrir hærum, boginn í baki og
andlitið grátt og þreytulegt. Allar
verksm. hans voru lagðar í auðn
á ófriðarárunum, og sjálfur hafði
hann setið lengi í fangelsi. Líkarni
hans var orðinn að skari, en í