Morgunblaðið - 11.01.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBLAPIP
ffVERS VEGNA

<9
ad nota
'VEGA’PLÖNTUFEITt
Merk/ö "Eldabuska’*
(kokkvpige)
Yegna pess
áð pað er ócfýrasta
og hreinöstö feití
7dýrtjð/nní.
Neynjðí
la' Teborðið, fult af allskonar
beii5 mín, svo aö heimsókn-
vaíð
|j. '*l'° í lengra lagi. Frúin var
Ík aí(^ skemtileg í samtali og öll
ú®1«oina hennar bar vott um gáf-
^^Qað og göfngmensku. Mikið
j,sí( ler af landshöfðingjanum, en
L’gg jeg efalaust, að hann eigi
\iet
Saioboðna konu.
A Jp
, vörmu spori eftir a.ð jeg var
i, lníl heim aftur aö gistihusinn
kítn húu
%
til mín í gagn-heimsókn,
°S siður er til stundum, en þá
v ,)e£ farúnn út aftur, því miður;
mig ekki á þeirri viðhö’n
^er. Jeg var hjer fulltnii fvrir
^elag, en ekld fyrir þjóðina.
'1s brugðið.
n hurteisi Svía hefir lengi ver-
4,
Helge Wedin.
við Gröteborgs-Posten.
^tihúsinn lágu fyrir mjer boð
^dga Wedin frá Stokkhólmi.
n hafði látið símia sjer að heim
tjj '>tri för mína og kom nú liingað
viS mig, mjer til aðstoðar
Stemtunar. Hann hefir hinn
kom jeeg til Kristjaníu. Þar hefei
hve geýsilegur kostnaður er við að
útbúa þær. Og í því sem sýnt er
liggja eldvi að eins mörg og erfið,
nákvæm og vandasöm, líkamleg
störf, heldur jafnvel mikið vísinda-
legt og annað andlégt starf, bæöi
hagfræðilegt, sögulegt, listrænt o. s.
frv. í slíkum stórsýningum er því
samansafnaður svo mikill fróðleik-
ur, að enginn kemst yfir að njóta
hans alls, en flestir, er gefa sjer
tíma til að athuga það sem fyrir
augun ber, hljóta að fræðast
nokkuð.
Norræna mótið. —■ Laugardagskvöldið.
Mikinn hluta næsta dags vorum
við Helgi Wedin á sýningunni, en
kl. 7 um kvöldið, laugardaginn 21.
júlí, byrjuðu fundahöldin. Þau hóf-
ust með setningarathöfn, sem fór
fram í hátíðasal háskólans. Fyrst
var landsstefna sænsku f jelagsdeild-
anna þriggja, sett af fv. kammar-
ráttsrád Conrad Carleson, varafor-
íuanni í stjóm norræna fjelagsins
Svíaríki. Ab þeirri stefnu lokinni
setti Axel Ekrnan landshöfðingi að-
víkjandi Svíaríki og Svíaríki við-
víkjandi íslandi. Nefndi jeg ýms
verkefni, sem fyrir lægju, fyrst og
fremst það að auka þeldring hvorr-
ar þjóðarinnar á hinni meS ýmsu
móti, auka hið menningarlega sam-1 almótiö; hann er varaformaður
band með útleggingum ýmsra rita, Gautaborgardeildinni og gegndi því
kenslu í íslenskmn fræðum við há-|
skólana sænsku o. s. frv. Gat um|
formannsstörfum nú
Svdow. Hann bauö
í stað 0. v
gestina vel
áhuga á þátttöku íslendinga í an orðin gjörbreytt. En tómlæti kveðjur frá fjelagi okkar og þakkir
i. . . . /t. A)V) i ««10 111» f\C1C1 IMnOTl I • vV 1 t* ‘ __1. 1411 1\,\7?
hefir haft
aji . samvmnu og
ij . '1 kynni og nokkur afskifti
(;t ^ Snrrr íslenskum málum. Hann
J; negar aihúörgirm íslendingum
lynilr og þeim öllum að góðu einu,
ieg- Ekki hafði jeg sjeð hann
Yj^ nio haft brjefaskifti við hann.
kje.^^Uhist bráðlega og tók hann
mannaskifti yfir skemri eða lengrilkomna meö stuttri ræðu. Kvaðst
tíma, fnlltrúahald þjóðanna hvorrar U0na að mótið yrði til þess
fyrir sig hjá hinni o. fl. styrkja enn betur samvinnu Norður-
Nii virðist þessu vera farið svo, landa og spor í áttina að því tak-
að Islendingaii eru kunnugri Norð-1 marki, sem norrænu fjelögin keptu "
urlanda-þjóðunum en þær oss, en að. —
þær áhugasamari um oss og þátt- Yar mi Ekman faliö að stjórna
töku vora í norrænni samvinnu en öllum hinum einstöku fundum með
vjer um þ;er og samvinnumálin. Er j aðstoö drs. Ruriks Holms, forstöðu
];>ó augljóst, að vort yrði mest gagn- manns hinnar heimsfrægu stofnun-
ið a.f sem mestum sámtökum á ýms- ar 4 Nesi (Náás), formanni fram-
um sviömn og rjettur vor, hagur og ] kvæmdarnefndar mótsins.
sómi tryggastur xnfeð Sem vingjarn- j>á talaöi formaður norræna fje-
legastri sambúð og samvinnu, bygðri hagsins í Danmörku, aðalforstjóri
samúð og þekkingu. Vjer þurfum m., Koefoed, stutt erindi á dönsku
ekki framar að óttast valdafýkn I fyrir hönd fjelags síns og þakkaöi
konunganna nje gróðafíkn kaup-1 Gautaborgardeildinni fyrir for-
mannanna. Vjer erum sjálfir vaxn- göngu þessa mót-s. Þar næst flutti
ir upp úr því ástandinu og aðstað- jeg. stutta ræðu á sænsku, bar fram
og tortrygni veldur oss einangrun- fyrir að hin fjelögin hefðu öll boð-
ar, sem verður oss háskaleg.
ið það velkomið til hinnar göfugu
Viö Helgi Wedin gengiun inn á| samvinliu. Þaklmöi sjerstaklega vest-
sýninguna um kvöldiö. Nú var bú- sænsku deildinni fyrir boð hennar
ið að uppljóma a.It svæðiö og hús- til mótsins, og einkum formanni
in, úti og inni. Hve æfintýra.Ieg feg- Lennar fyrir boð hans og brjef til
urð ! Jeg hafði dást mest að húsn-10kkar þriggja; færöi jeg fram kveðj
anna í fyrsta sinn, og óskaði fje-
lag vort velkomið til samvinnunn-
ar.
Okkur var öllum tekið með lófa-
taki miklu af fundarmönnum.
Síðan flutti prófessor Helgi
Almquist all-langan sögulegan
fyrirlestur um Gautaborg.
Jeg vil geta eins, sem hann
sagði, meðal margs annars góðs í
erindi sínu. pað var í einhverjum
ófriðnum á 17. öldinni milli Svía
og Dana, að danskt skip var her-
kið af sænsku og flutt til Gauta-
borgar. Meðal herfangsins var stór
kirkjuklukka, sem átti að fara til
kirkjunnar á Sigurey (Sejrö), en
komst nú í aðra kirkju í sænskri
sókn. Er stundir liðu fóru sóknar
menn að hugsa um aumingja fólk-
ið á Sigurey, sem aldrei heyrði
ldukknahljóm frá kirkju sinni,
Tóku þeir sig nú til, og gáfu eyj-
arskeggjum klukkuna. Urðu þeir
næsta glaðir við og vegsömuðu
veglyndi Svíanna. — Kom þarna
fram það bróðurþel, sem jafnan
hefir ríkt undir niðri hjá Norður
landabúum, og var þetta tiltæki
hinna sænsku bænda fagurt for-
dæmi fyrir framtíðina. Nú hringdi
klukkan á Sigurey fögnuð, samúð
og sátt við bræðurna hinum megin
hafsins. —
Um kvöldið kl. 9 var hátíðlegt
borðhald í einum borðsalnum
höfuð-gildaskálanum á sýningunni,
hafði jeg aldrei setið við svo
löng matborð og mannmargt borð-
hald, og aldrei setið til borðs með
jafn háværri samkomu. Sjerhverj-
um var ákveðið sæti, að minsta
kosti okkur við miðborðið, og fann
þar hver sinn ákveðna sessunaut.
Minn var frú Aurora Lindberg,
iborgarstjórafrú í Gautaborg, ræð-
[ in kona og skemtileg í viðtali, en
^að þótti okkur verst, að við urð-
um að tala eins hátt og við gátum,
til þess að heyra hvort til annars,
?ótt bæði hefðu bestu heyrn. —
Nokkrar ræðvir voru fluttar undir
borðum; talaði sinn maðurinn frá
hverju landinu, og einnig Finni
einn, sem tók þátt í fundarhöldun-
um, þótt enn hafi þar í landi ekki
verið stofnað norrænt fjelag til
samvinnu með hinum. Þar sem jeg
einn frá Islandi og hafði al-
ílflerlameu
Telefunken
loftskeytastöðvar
ódýrastar. Notið
göngu.
Einkaumboðsmenn
eru bestar Qff
þær því eljBr
1
Lækjargötu 6B.
fyrir ísland<
S Efl.
Sími 720.
m&n.
E.s. Lagarfoss
fer lijeðan á mánudag 14.
janúar sfðdegis til Vest>
mannaeyja og Leith.
Erl. simfregnir
jan.
var
veg nýlega tekið til máls í áheyrn
byggingunni; húsin voru svo und- ur hinna tveggja. og sendiherra vors
Seift bróður. Yorum við oftast arleg og frumleg, báru vott. um svo L Kaupmannahöfn. Óskaöi vest-
j7!an eftir það þar til fundahöld- mikla hæfileika til að skapa nýjung- Lænsku deildinni til hamingju með
hÖfU) • " * - *------------- 1 ........ -i-ii
og nokkuð að þeim lokn-
ailð hami mjer þegar til miö-
(„'tyerí5ar 1 „Aldingaröinum' ‘
þjjj,U(i o3.rdsfören in gen1 ‘), sem er
y Vegat Við götuna, er gistihúsið
er það afannildð og frægt
inni í stórum trjá- og
Blaöamaður nokkur frá
0rks-Bosten“, kunrdngi We-
/ >afí5i lagt undir við hann að
' ** til

viðtals fyrir blaðiö og
’.g . nú til okkar yfir kaffinu
'ai ^^^tkjunni. Áttum váð langt

°g ætlaöi hann aö skrifa
hiq Vir því til birtingar í blað
\ ú 8>Sta dag. Síðar um lcvöldið
Hoí,/1"11 rn.ier handrit sitt í skrif-
V^t iaÖsins 0g var alt rjett
,|tínjí aIaðurinn var lærður raaöur
Carl Andersen hjet hann,
'(V . nafnbót. Yar g
Rafnbót. Yar greinin svo
' Wðh-llnn naði yfir tæpa 2 dálka
ön og komu kaflar úr henni í
yheter næsta dag, og ef til
Wööum
kisítalið
bál:airv,
gekk eðlilega mest út á
4tt averrr hátt ísland gæti teldö
norræn
ar, en jafnframt voru þau svo aðdá-1 ra4tið, sem fyrirsjánlega yrði heilla-
anlega fögur, svo auðug a.f gleðj-Ljkt, þar sem það færði okkur öll,
andi og örvandi list. Og um leið I er sæktum það, hvert nær öðru.
svo þjóðleg, svo sænsk. Sumt minti gíðan taíaði fyrv. utanríkisráð-
að vísu á forna gríska og róímverska kerra J. L. Mowinkel, sem er
list, en áhrif hennar eru þegar fyr- Ltjórn norræna fjelagsins í Noregi.
ir löngu oröin svo sterk, hún hefir pormagur þeSs, hæstarjettardóm-
oröið sterlcur þáttur í norrænni list ari d. Hagerup Bull, var aðeins
fyrir mörgum öldum, eldci síður en ókominn, tafðist á leiðinni og
aðrir menningarþættir, hugsanir og kom einni stundu síðar. Mowinkel
orð frá þeim fornu þjóðum, — er mestur frömuður norrænnar
Ljósunum og upplýsingu staðarins samvinnu í landi sínu, bæði í orði
var einnig komið fyrir á einkenni- og ¥erki; hefir gefið 100 þús. kr
legan og fagran hátt. Húsin sjálf sj°ð norræna fjelaginu þar, til
voru ekki skrejdt marglitum lömp- eflingar starfsemi þess. Hann
um, heldur var að nokkm leyti einn af leiðandi stjórnmálamönn
varpað á þau og svæöin sterkum um í Noregi, stór-vel gefinn og
ljósum. Lampamir og ljóskerin, þar framkvæmdasamur atorkumaður
scm þau voru, eöa ljósin á þeim, I mjög vel máli farinn og fyrir
líktust sum hátíölegum feiknabal- manulegur í allri framkomu. Hann
um, önnur voru sem stórir blossar,Lr skipaeigandi og mun vera vell-
er hoppuðu upp, sumir glaðlegu’, auðugur maður. — Ávarp hans
sumir sólgnir og ákafir; sumstaöar vig þetta tækifæri var líks inni-
voru hátt uppi stórar, fagrar stjörn- halds og okkar hinna fulltrúanna
ur, er báru undurskæra birtu.
en
minnisstætt má mjer það vera
Enginn fær skilið til fulls, nema að hann ljet í ljósi gleði sína yfir
sá sem sjer, hvílíkt feilcna-starf ligg- því, að nú hefði íslenskur fulltrúi
n samvinnunni viö-
UT
á bak við slíkar sýningar
ogltalað
á samkomu norrænu fjelag
iessa fólks, kunni jeg ekki við að
fara að halda hjer aðra ræðu.
Eftir borðhaldið var setst að
drykkju og samræðum frammi í
borðsalnum, sem var við hliðina.
Voru breiðir pallar kringum dans
gólfið, og hjet þetta „Rotunden“,
enda fjekk margur sjer snúr.ing
hjer í sumar. Átti að vera dans
ákveðin kvöld í viku, en jeg held
að öll hin kvöldin hafi verið
„aukaböll”, og dansað fram til
ld. 2 eða 3 á hverri nóttu. Ganta-
borgarar eru menn alvörugefnir,
en jafnframt fyndnir í orðum, og
þótti hinum ráðsettari mönnum
nóg um þessa dansfíkn í unga fólk
inu; óttaðist mest að það hjeldi
er þessu fargani áfam, eftir að búið
yrði að loka sýningunni 30. sept.
Jeg fjekk þarna og næstu daga
tækifæri til að kjmnast ýmsum
fundarmönnum og endumýja
kunningsskap frá því áður við
snma. Þótti mjer mikil ánægja að
hitta þarna aftur sendiherra Dana,
kammerherra Zahle frá Stokk-
hólmi, og ekki síður kammarrátts-
rád Carleson og fjölskyldu hans.
Frh.
Khöfn, 10.
Mac Donald.
Frá London er símað, að 4 sig-
urhátíð mikilli, sem verkamanna-
flokkurinn þa.r hafi haldið í gær,
hafi leiðtogi flokksins, Mac Don-
ald m. a. sagt: Við stöndum á
þröskuldi þess að þurfa að taka
við stjórninni, og við munum ekld
skorast undan ábyrgðiuni, því við
erum cngir heiglar. Jeg álít, sagði
hann ennfremur, að stjórnarfor-
usta verkamannaf 1 okksius sje ein-
mitt það, sem nauðsynlegt er
til þess að auka forvígismönnum
friðarins og siðmenningarinnar afl
a'staðar í Evrópu. — Blöð allra
flokka viðurkenna það annars að
ræðan hafi verið hógvær. Sum
þeirra líkja þó Mac Donald við
Kerenski, sem leitt hafi Rússland
i glötnnina.
Franska gengishrunið.
Fra Berlín er símað, að franski
fjármálaráðherrann hafi látið svo
um mælt, að skaðabótavanskil
pjóðverja ættu sinn drjúga þátt
í því, hvemig gengi frankans
hafi fallið. Ummæli þessi hafa
vakið óhemju athygli meðal
stjórnmálamanna.
DÁNARFREGN.
porsteinn GuðbrandssOn á Kaldaðar
nesi í Strandas. andaöist þar seint í
nóv. í haust. þessa manns ber að minn
asi mörgum framar. Hann var f. og
alinn upp á þessum sama bæ, sonur
Guðbrands Sturlaugssonar, Einarsson-
ar hins „auðga“ í Rauðseyjum á
Breiðafirði. Hann var gildur bóndi i
Kaldrananesi um langt áraskeið og
nokkur ár á næsta bæ, Bjarnanesi.
Mun liann hafa verið fult sjötugur
að aldri, og lætur eftir sig kona
nokkru eldri, Svanborgu Guðbrands-
dóttur, vel skynsama og góða bú-
konu. pau áttu eina dóttur, Mar-
grjei, gifta Mattíasi Helgasyni odd-
vita., sem þar býr. — porsteins sál.
má eigi aðeins geta sem góðs bónda,
er var prýði sinnar stjettar og st-oð
sinnar sveitar, heldur má einnig geta
hans sem mannkostaimanns, er mátti
heita hvers manns hugljúfi, bæði á
heimili sínu og utan þess, og var í
kvívetna sómi síns heimilis og sinnar
sveitar. Hann var friðarins frömuð-
ur, tryggur og staðfastur vinur, sem
æt-íð mátti reiða sig á 0g engan dró