Morgunblaðið - 08.02.1924, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Portugölsku Sardínurnar
eru bestar og ódýrastar.
afnrðum er fara. forgörðum mætti
xækta mikið. Aukin túnrækt hlýt-
ur fyrst og fremst að byggjast á
hættri áburðarhirðingu. Hvernig
ástatt er um áburðarhirðinguna
sjest allvel af því, að af 15 býlum
í nágrenni Reykjavíkur, þar sem
miikið var unnið: að nýrækt sum-
arið 1923, var áburðarhirðingin
viðunandi á tveim býlum.
Auk búfjárafurðanna getur
aukin ræktun bygst á notkun
ýmsra áburðarefna, sem nú eru
lítt notuð s. s. þara og fiskúr-
gangi, og loks á kaupum og not-
kun tilbúinna áburðarefna. par-
inn og fiskúrgangurinn er áburð-
ur, sem gæti fleygt fram túnrækt-
inni á fjöldamörgum býliim við
sjávarsíðuna. peim, sem getur not
fært sjer þessi áburðarefni, er á-
burðarskorturinnn grýla ein. pá er
tilbúni áburðurinn. Eins og ástatt
er um samgöngur á landi hjer er
því miður ekki hægt að telja það
glæsilegt að nota hann út um
sveitir, þótt það sje reynt og sýnt
að hann komi hjer að fullum not-
um. En þess 'ber og að minnast,
að þó svo mikið sje ræktað, að
innlendan áburð þrjóti, þé má
ekki einblína á spurninguna: á-
burðarkaup oða áburðarskortur?
pað er miklu nær sanni að ræða
um: eldsneytiskaup, áburðarkaup,
kjamfóðurkaup, og fóðurskort og
fellir, alt í einu. Vjer höfum dá-
litia reynslu fyrir því hver.nig
tvent eða jafnvel þrent hið síðast
talda reynist í búi; ef til vill væri
ekki fjarri að gera tilraun með
hitt til samanburðar. Má vera, að
vjer kæmustum þá að niðurstöðu,
sem yrði okkur arðvænlegri og
hollari en öll borfellislög. Hvað
sem samgöngu-örðugleikunum líð-
uj , mun það vart vafa bundið að
í nánd við helstu kauptúniu er
notkun tilbúinna aðkeýptra áburð-
arefna jafn rjettmæt og víða í ná-
grannalöndunum. Að því ber að
srtefna að þeir bændur, sem hag-
xiýta vel og fullkomlega öll áburð-
arefni, sem til falla bjé þeim, eigi
kost á að kaupa tilbúinn áburð
því verði, að notkun hans sje skyn
samleg, ef þeir vilja auka ræktun-
Ína örar en heimafenginn áburður
leyfir. pað er augljóst, að þetta
á langt í land. Fyrsti áfangiim
verður erfiðastur, pað er: góð
hirðing og hagnýting hins heima-
fengna áburðar. pegar þeim á-
Þ-A-fl
sem eftir er af: Skyrtum, Gúmí-
kápum, Sjómannapeysum, Kven-
sjölum og Rekkjuvoðtun, verður
nelt með sama lága verðinu til
helgar.
jíu/iaáluijfliruMcn
fanga er lokið, „þá koma dagar og
þá koma ráð.“
Vinnan — er þriðja atriði þessa
máls. íslenskur búskapur er vinnu
frekur, af því eftirtekjan er svo
lítil eftir hvern einstakling. pessi
gagngerða breyting, að búa sem
mest á ræktuðu landi, krefur mik-
lilla vinnuútláta; en sje hæfilega
Jört unnið að breytingunni, rækt-
uninni, fáum vjer vinnuútlátin alt
eí aftur í ljettari búrekstri og
aukinni eftirtekju. Aður en vjer
fullyrðum að vjer höfum ekki
efni og tíma til þess að rækta,
verðum vjer að gera oss fyllilega
ljóst, hvert vjer höfum efni á því
ao búa með sama lagi og verið
hefir. Hvort vjer höfum efni á
því og tíma til þess að slá gras-
lítil og kargaþýfð tún. Hvort vjer
höfum efni á því, að halda kaupa-
fólk til að naga „sinumýrar, rotn-
ai, rýrar“ í grasleysisárum og ó-
þurkatíð. Komumst vjer að þeirri
mðurstöðu — sem jeg vona að
ekki verði, — að vjer höfum efni
á því að búa framvegis eins og
verið hefir, þá verðum vjer samt
að athuga, hvort vjer ekki getum
ljett okkur búskapinn, búið bet-
ur, með því að auka ræktunina.
Hvort það getur ekki borgað sig
eins vel að láta kaupamennina
vinna að nýræktun seinustu slátt-
arvikuna eins og að slá síðslægju.
pað er komið í vana hjá bændum
að heyja meðan hægt er, án til-
lits til þess, hvernig slægjurnar
eru, og án þess að gera sjer grein
fyrir, hvort ekki sje annað að
gera á jörðunum, sem sje arðvæn-
legra. pað hefir jafnvel þótt
skömm og óbúmannlegt, „aðhætta
á undan hinum“. Svo hugsunar-
laust höfum vjer látið gamlan
vana, sem einusinni var nauðsyn,
teyma oss lit í torfærur og vand-
ræði í búskapnum.
Er þetta þá geysimikið verk að
rækta tún, svo mikið, að afrakst-
ur þeirra jafngildi reitings hey-
skapnum? pó mjer teljist, að til
þess þurfi 2/17 lia. nýræktun á
hverju býli, er talan sú aðeins
bending og reikningur, semhjálp-
ar manni til þess að átta, sig á
víðáttu þessa móls. Lágmark rækt-
unarþarfarinnar á hinum einstöku
býlum er vitanlega mjög *mis-
jafnt, en æskilegt væri að menn
gerðu sjer grein fyrir því sem
víðast.
Hve mikið kostar af vinnu og
fje að rækta 2,17 ha.? pvi má
svara á tvennan hátt, og vil jeg
nefna annað svarið „praktiskt“
svar, en hitt reiknings svar. Reikn
ingslega kostar ræktun 2,17 ha.
rúmar 2 þúsund krónur.
petta svar er ekki uppörfandi
fyrir hina efnaminni bændur,
enda má bíða lengi eftir því, að
skriður komist á ræktunina, ef
tölurnar einar eiga að tala. Hið
praktiska svar er á þessa leið:
Ef vjer rækjum nýræktunina
jafnt og þjett og hæfilega hart,
riektum einn tíunda til einn fimta
ha. árlega á hverju einasta býli
á landinu, kostar það bónda
hvern 6—12 manna dagsverk, 7—
14 hesta dagsverk, og 8—14 kíló-j
gr. grasfræs. Verð grasfræsi.s erj
kr. 15—30, hestavinnan kostar alls
ekki neitt, — því það eru 6—7
hestar að meðaltali á býli hverju.
Mannavinnan er ekki meira en
það sem spara mætti við hagan-
legri vinnubrögð og skynsamlegri
notkun tímans en nú á sjer stað
á flestum býlum þessa lands. —
Vjer getum stækkað túnin um
rúma 2 ha. á býli, á 10—20 árum,
án verulegra útgjalda, ef ræktun-
arvilji og verksvit vex með þjóð-
inni.
petta getum vjer án þess að
fjölga fólki í íSveitunum.
En það er fleira, sem þarf að
gera, og kallar að: Vjer þurfum
að auka ræktunina út yfir þessi
takmörk, og bæta ræktun þess,
sem nú er talið ræktað. Vjer þurf-
tun að afla okkur verkfæra. og
auka bíistofninn. Vjer þurfum að
byggja yfir fólk og fjenað, fóður,
áburð og búsáhöld. Vjer þurfnm
að bæta hagana með girðingum
og framræslu, leggja vegi, og
langtum fleira. Alt er þetta í
raun og veru í sömu breytingar-
áttina og í sambandi við ræktun-
arbúskapinn. Margt af þessu kref-
ur meiri bein fjárútlát heldur en
liæfilega hart sótt nýræktun, með
það fyrir augum að losna við reit-
ingsheyskapinn, og til þess að
lcoma þessu í verk skortir sveit-
irnar fremur aðgengilegt fjár-
magn en fólksfjölda. pegar þetta
er urínið, þá fer að verða rúm
fyrir fleira fólk í sveitunum; en
án þessara framfara, — án þess-
ara breytinga, — geta sveitirnár
elcki framfleytt mun fleiru fólki
en nú er þar, nema vjer finnum
upp nýjar og „fullkomnari" að-
ferðir til þess að níða og píua
landið okkar betur en okkur hef-
ir tekist hingað til.
Framh.
-------o-------
M IMluMI
i
j Kosning forseta of varaforseta.
) Borgarstjóri setti fundinn og
tilkynti hverjir hefðu verið kosnir
við síðustu bæjarstjórnarkosning-
ar. Kvað hann kosningu forseta
vera fyrsta mál á dagskrá. Var
síðan gengið til forsetakosningar
eg hlaut kosningu Pjetur Magnús-
son með 10 atkvæðum, sex seðlar
voru auðir. Steig hinn nýkjörni
forseti síðan í forsetasæti og þakk-
aði bæjarstjórninni það traust er
hún hefði sýnt sjer. Ennfremur
bauð hann hina nýkjörnu bæjar-
fulltrúa velkomna í bæjarstjórn-
ina. Var þá kosinn varaforseti, og
hlaut kosningu Guðmundur Ás-
björnsson með 9 atkvæðum, en
Ólafur Friðriksson hlaut 6 atkv.
Kosning skrifara.
.Næst voru kosnir skrifarar bæj-
arstjórnar og voru þeir kosnir
með hlutfallskosningu. Komu fram
tveir iistar, A-listi, er á var Hall-
bj. Haldórsson og B-listi er á var
Pjetur Halldórsson og Ágúst Jó-
sefsson. Fjekk B-listi 10 atkvæði
en A-listi 5. Var því kosinn fyrri
maður af B-lista, en hlutkesti varð
að varpa milli hinna og kom upp
hlutur Hallbjamar Halldórssonar.
Kosning í nefndir.
pá var næsta mál á dagskrá
kosning tveggja fultrúa í fjár-
hagsnefnd. Voru þeir kosnir með
hlutfallskosningu. Komu fram 2
lista. Kosningu náðu Jón Ólafsson
Og pórður Sveinsson.
Næst var gengið tft kosninga á
tveim fulltrúum í fasteignanefnd.
Hlutu kosningu Sigurður Jónsson
og Ágúst Jósefsson. pá fór fram
kosning fjögurra manna í fá-
tækranefnd og hlutu kosningu
Jónatan porsteinsson, Sigurður
Jónsson, Hallbjörn Halldórsson og
pórður Bjarnason.
í bygginganefnd voru kosnir
Guðmundur Ásbjörnsson og Ág.
J ósefsson. Utan bæ jarst jórnar
voru kosnir í þessa nefnd Kristinn
Sigurðsson múrari og Matthías
pórðarson fornminjavörður. — í
ve.gnanefnd voru kosnir þessir 4
fulltrúar: Guðmundur , Ásbjörns-
son, Björn Ólafsson, Gunnlaugur
Claessen og Ágúst Jósefsson. 1
brunamálanefnd voru kosnir P.
Magnússon, Ólafur Friðriksson og
pórður Sveinsson. í hafnamefnd
voru kosnir tveir fulltrúar, þeir
Óiafur Friðriksson og Jón Ólafs-
son. Utan bæjarstjórnar var kos-
inn í hafnarnefnd Carl Proppé, úr
tölu kaupmanna og ennfremur úr
tölu sjómanna Geir Sigurðsson.
J vatnsnefnd voru kosnir þessir
tveir, pórður Bjarnason og Hall-
björn Halldórsson. í gasnefnd
voru kosnir Stefán J. Stefánsson
og Jónatan porsteinsson. í raf*
magnsnefnd voru kosnir þessir 4:
Slefán J. Stefánsson, P. Magnsson,
Iv. Halldórsson og pórður Sveins-
son. I farsóttahúsnefnd voru kosn-
ir Ágúst Jósefsson, Gunnlaugur
Claessen og borgarstjóri. í leik-
vallarnefnd voru kosnir Björn Ól-
afsson og Hjeðinn Valdimarsson.
I sóttvamamefnd var kosinn Jón
Óiafsson. í heilbrigðisnefnd var
kosinn Gunnl. Claessen. 1 stjórn
fiskimannasjóðs var kosinn einn
fnlltrúi og hlaut kosningu Jón
OJafsson. í verðlagsskrárnefnd
var kosinn einn maður utan bæj-
arstjórnar, Einar Helgason. í
stjóra Aldamótagarðsins var kos-
inn pórður Sveinsson. í húsnæð-
isnefnd voru kosnir 5 fulltrúar,
borgarstjóri, pórður Bjarnason,
Guðm. Ásbjörnsson, Stefán J. Ste-
fánsson og Björn Ólafsson. 1 al-
þýðubókasafnsnefnd voru kosnir
Hjeðinn Valdimarsson, Guðm. Ás-
björnsson og pórður Bjarnason.
í bæjarlaganefnd voru kosnir
borgarstjóri, Jón Ólafsson, pórð-
ur Sveinsson, Hjeðinn Valdimars-
son og P. Magnússon.
Landsspítalinn.
Á fundinum var lesið upp er-
indi frá Guðmundi Hannessyni
prófessor um byggingu landsspí-
tala inn við Laugar, sakir þess
að nefnd sú, er um þetta rr.ál
fjallaði, þyrfti að fá að vita
hvernig bæjarstjórnin liti á það
atriði; að spítalinn stæði inni við
Laugar með tilliti til notkunar
laugavatnsins. Erindinu var vísað
ti) vegnanefndar og fasteigna-
nefndar.
Ráðstafanir vegna inflúensu.
Borgarstjóri gaf þær upplýs-
ingar í þessu máli, að hjeraðs-
læknir hefði tilkynt honum
skömmu eftir að inflúenskan kom
upp, að nauðsynlegt mundi verða
Auglýsingaskrifstofa
Islands
Austurstr.17, Simi 700
að gera einhverjar ráðstafanir 111
hjálpar þeim heimilum, sem vers 4
y-rðu úti, og þá helst með því a
útvega' sóttvarnarhús, þar
hægt yrði að leggja á sjúkliö?a’
sem annaðhvort hefðu ónó?‘l
hjúkrun heima, eða væru hj1'1'
gestkomandi. Og síðar hefði hann
D o jr
endurnýjað þessa málaleitun lut’
brjefi fyrir hönd heilbrigðisstjór'1
arinnar. Nú væri það komið und'1
áliti bæjarstjórnar, hvort 11,111
vildi veita fje til þess kostnað-11
sem af því leiddi að fá t. d. f-al'
sóttahúsið, þar væru til 2 sto>l,r>
sem hægt væri að nota. La?ó|
borgarstjóri • til að kosin y1’^1
nefnd til að ráða fram úr þeSSl1
máli. Var það samþykt. í nefnd
ina voru kosnir Guðmuudur
björnsson, Gunnlaugur Claessen
Ágúst Jósefsson.
Bæjargjaldáfrumvarpið.
Miklar umræður og mikið þh,! v
varð um bæjargjaldafrumv£l1^
það, sem lá fyrir alþingi í fýria
og það vísaði frá sjer. Spra*tl
er
eð
þær umræður útaf tillöguum
Hjeðinn Valdimarsson kom 13
til breytinga á frumvarpinu- li\
aði Pjelur Halldórsson mjóg a
kveðið á móti t'rumvarpinu í he^C T
en með. því H. V. og V°T Ug
Sveinsson. P. Halldórsson
vRl*"
stefnu frumvarjisins ákafleg8
hugaverða, og væri það leiði»le£ ’
að þingið skyldi þurfa að ha
vit fyrir bæjarstjórnmm 1 k
máli. Aftur á móti bjelt
Sveinsson því fram, að
og sanngjarnari- gjaldstofna
er
•ekki hægt að fá ,en þá sem
ust í frumvarpinu.
Annars
frumvarp þetta samið af
um borgaraflokksins, að lin
B. v„ J—!-S
fylgi því og telji það
J ----- rótum. Till* H.
an smum