Morgunblaðið - 19.02.1924, Síða 2

MORGTTNBLAÐIÐ
1) ifefflM & OL
kr.; þar eru t- d. 130 þús. kr. til
Búnaðarfjelagsins. (pað hafðisótt
um 180 þús. kr. styrk), og til
búnaðarfjelaga að öðru leyti 20
jþús. kr. 50 þús. kr. til Fiskifje-
Wieð siftiastu skipum fenguvti við: lagsins (10 þús. kr. lægra en áð-
jur). Til eftirlauna og styrktar-
j f jár eru loks veittar rúmar 180
jþús. kr. og til óvissra útgjalda
100 þús. kr.
Að síðustu eru svo stjórmuni
heimilaðar lánveitingar úr við-
jlagasjóði, ef fje er fyrir hendi, til
jnokkurra búnaðarframkvæmda, —
! jarðræktar og húsabóta.
j petta eru meginatriði stjóruar-
í frumvarpsins, og verður seinna
' skýrt nánar frá því og gangi
\ málsins í þinginu.
Cream of Manlioba hveiti,
Oak.
RAgmjSI.
Fléraykur,
Bakaramarmslade.
Bakararásínur.
Pan Pah
Pan.
þótt ekki nemi meiru. Skatturinn
verður því sennilega vegna á-
standsins sem hjer er að nokkru
leyti persónulegur skattur á þá
sem eiga húsin er hann gengur
í gildi.
En húsaskatturinn er engan
veginn aðalatriði frumvarpsins
þótt hann kunni að koma ýms-
um illa, sjerstakléga þar sem
brunabótagjöld af húseignum í
bænum hækka allverulega nú á
næstuimi — þótt það standi að
■vísu ekki í sambandi við þetta
mál að öðru leyti — og vextir í
bönkunum á sama tíma.
Lóðaskatturinn er stærsta atriði
frumvarpsins, og hvorttveggja í
senn, mjög stórfelt stefnumál sem
brýtur algerlega í bága við þá
stefnu, sem hjer hefir verið fylgt
til þessa, og þó einkum afar var-
hugaverð löggjöf á slíkum verð-
byltingatímum sem verið hafa
hjer nú og eru enn.
pað er rjett að minnast á það,
að samkvæmt lögum um bæjar-
gjöld í Reykjavík frá 1877, er
nokkur hluti af tekjum bæjar-
sjóðsins fenginn með lóðagjaldi
sem helst enn í dag. Nemur sá
tekjuliður bæjarsjóðs 16 þús. kr.
árið 1921, 17500 kr. 1922 og 18000
kr. 1923, samkvæmt fjárhagsáætl-
unum þessara ára. petta lóðagjald
er alt annars eðlis en það, sem nú
er nm að ræða. Gjaldið er ekki
niiðað við verðgildi lóða, heldur
stærð og nemur 3 aurum á feralin
bygðra lóða en -*4 eyri óbygðra.
pótt þetta lóðagjald sje ekki mik-
ill hluti af tekjum bæjarsjóðsins
hin síðari ár, þá nægir það enn,
þrátt fyrir dýrtíð, til þess að
gr-eiða %—% af þeim kostnaði
sem bæjarsjóður hefir árlega af
▼iðhaldi gatna. í bænum. Sýnist
þetta hið eðlilegasta hlutverk
|>essa lóðagjalds, og mundi gjaldið
nægja til þessa ^ef dýrtíð væri
engin. Lóðaskatturinn sem frum
varpið fer fram á, er alt annars
eðlis, hann fer alt aðra götu. par
sem gamla lóðagjaldið leikur við
gjaldendurna, refsar lóðaskattur-
inn með svipum og skorpíónum.
Aiþingi.
•e-s-t-a-i
narfatnað
s-e-l-u-r
JJaxaíclu ijhnaboti
Fjárlagafrumvarp stjómaxinnar.
Fjárlagafrumv. stjómarinnar
hefir nú verið útbýtt í þinginu.
Helstu atriða þess verður getið
hjer nú þegar. Aðaleinkenni frv.
eru þau, að það gerir eiginlega
ekki ráð fyrir neinum verulegum
framkvæmdum, og gjaldabálkur-
inn er því lítið annað en lögboðnir
liðir, eins og sagt er á einum stað
í athugasemdunum. Tekjur frv.
eru áætláðar með hliðsjón þeirra
tekna, sem inn komu á árinu
1922, en þá komu til framkvæmda
skattalögin frá þinginu 1921.
Tekjurnar fjárhagsárið 1925 eru
áætlaðar alls 7797100.00 kr., en
gjöldin 7245647.83. Er því gert
ráð fyrir rúmlega 550 þús. kr.
tekjuafgangi (kr. 551452.17).
Helstu tekjuliðirnir eru: Fast-
eigna-, tekju- og eignaskattur kr.
1015000. Aukatekjur, erfðafjár-
skattur, vitagjald, leyfirbrjefa-
gjald kr. 510000. Útflutnings-
gjald kr. 700000. Áfengistollur,
þar með óáfengt öl, áfengislaus
vín, ávaxtasafi og límonade, kr.
350.000. Tóbakstollur kr. 350.000.
Kaffi- og sykurtollur kr. 800.000.
Vörutollur kr. 1.250.000. Annað
aðflutningsgjald kr. 300.000. Póst-
tekjur kr. 350.000. Símatekjur 1
miljón. Tekjur af víneinkasöl-
unni eru áætlaðar 250 þús. kr.;
af tóbaks-einkasölunni 200 þús.
kr.; af steinolíu-einkasölunni 60
þús. kr. Tekjur af fasteignum
ríkissjóðs eru taldar rúmar 55
þús. kr. Tekjur af bönkum, Rækt-
unarsjóði, verðbrjefum o. fl. 380
þús. kr., og óvissar tekjur loks
52 þús. kr.
pá koma gjöldin. par eru fyrst
greiðslur af lánum ríkissjóðs og
framlag til Landsbankans, nálægt
2 milj. kr. (1.977.754.47). Borðfje
Hans Hátignar konungsins 60þús.
'kr. Til Alþingiskostnaðar eru á-
ætlaðar kr. 174.500. Til ráðuneyt-
isins, hagstofunnar, sendiherra,
utanríkismála og ríkisráðskostn-
aðar eru veittar rúmar 253 þús.
kr. (þar af ráðherralaun 30 þús.
kr. og sendiherralaun 20 þús. kr„
auk risnu, sem er 9 þús. kr.). Til
dómgæslu og lögreglustjórnar eru
áætlaðar 532 þús. kr. Til lækna-
skipunar og heilbrigðismála eru
veittar rúmar 678 þús. kr. Til
samgöngumála er gert ráð fyrir
rúml. 1 miljón 555 þús. kr. (þar
í póstmál, vegamál, símar, vitar).
Til kirkju- og kenslumála er veitt
alls um 1 miljón og 80 þús. kr.
Til vísinda, bókmenta og lista
eru áætlaðar um 211 þús. kr. (þar
í taldir flestir „bitlingarnir", sem
svo eru oftast nefndir og
emna mest eru venjulegast taldir
eftir). Til verklegra fyrirtækja
er gert ráð fyrir tæpum 440 þús.
Sf j órnarf rumvörp,
I þinginu hefir verið úthlutað
þessum stjórnarfrumvörpum:
]. Fjárlagafrumvarpi fyrir 1925.
2. Fjáraukalög fyrir 1922.
3. Frv. til laga um samþykt á
landsreikningnum 1922.
4. Frv. til laga um framlenging
á gildi laga um útflutnings-
gjald.
5. Frv. til laga um breytingar
á lögum um skipun barna-
kennara og laun þeirra frá
28. nóv. 1919, nr. 75.
6. Frv. til laga um sameinjng
yfirskjalavarðarembættis og
landsbókavarðarembættis.
7. Frv. til laga um gjald af
hálfu lyfsala vegna kostnaðar
við eftirlit með lyfjabúðum
o. fl.
8. Frv. til laga um vatnsorku-
sjerleyfi.
9. Frv. til laga um breyting á
lögum nr. 38, 3. nóv. 1915,
um afhendingu á landi til
kirkjugarðs í Reykjavík.
10. Frv. til laga um breyting á
lögum um breytingu á 3. og
4. gr. í lögum frá 22. r.óv.
1907, um Kennaraskóla í
Reykjavík.
11. Frv. til hjúalaga.
12. Frv. til laga um fræðslu
barna.
13. Frv. til laga um Stýrimanna-
skóla í Reykjavík.
14. Frv. til laga um yfirstjórn og
umsjón fræðslumála.
15. Frv. til laga um breyting á
lögum nr. 62, 28. nóv. 1919,
um brúargerðir.
16. Frv. til laga um mælitæki og
vogaráhöld.
17. Frv. til laga um blöndun ilm-
vatna o. fl. með kolokvint-
extrakt; (en það er megnt
„laxermeðal11).
18. Frv. til laga um breytingu á
182. gr. hinna almennu hegn-
ingarlaga, frá 25. júní 1869.
19. Frv. til vegalaga.
Frá efni þessara frv. verður
nánar sagt síðar og jafnframt frá
meðferð þeirra í þinginu.
Bp. 1 íDFbelsson.
Fræðimanna fylking þynnist,
fellinn er Jðn, oss svíður tjónið;
helst til fljótt það fyrða grætti
fallið þunga; gamla og unga
setnr hljóða, helgra fræða
hnípin situr dísin vitur,
sú mun lofa aldir yfir
ýtran rekk á sökkvabekki.
Hvar má finna í fróðra manna-
fjöld, þó leiti um borg og sveitir,
fræðavörð, er fylli skarðið
og fram úr dökku tímans rökkri
<lragi þjóðar dulin fræði
og daufar rúnir á sagna túni
láti skína lýða sjónum
líkt. og blóm í sumarljóma.
pað gjörði hann, sem ávalt unni
öldnum fræðum, og skreytti kvæðum
afrek hinna eldri manna,
ekki smá, en kunnug fáum;
engum fyrnist aðalborna
áa málið hans óbrjálað,
fyrirmynd á letralandi
leit hann Snorra tungu vorrar.
Lýðinn kvaddi lofi prýddu
Ijóðasafni und Fornólfs nafni,
þulurinn hári, hróðurmæri
hans jafningi í meginkýngi,
fornra hátta, um flestar gættir
þótt fari að skygnast verar hyggnir,
ei mun finnast, öld má sanna
með eftirsjá, að Jón er dáinn.
Söguskildi á um aldir
í árdagsgliti fagurt ritað
nafn hans stendur, en alfrjáls andinn
æðri rúnar með ljettum brúnum
lc.s, en hjer í keimi vorum
hfegt sje að finna nokkru sinni.
]M eð fróðum höldum í' flokki skálda
hann fær nú teigað guðaveigar.
Guðl. Guðlaugsson.
Sparið yður ekki nokkra |
aura með því að kaupa Tle" íj
legar cigarettur, meðan þler
getið fengið „Lucana“, sem
eru meira virði .en þær kostæ
ÚTSKRIFT
úr gerðabók fjárhagsnefndar
♦ ísafjarðarkaupstaðar.
Ár 1924, hinn 4. dag febrúar-
mán. átti f járhagsnefndin fund
raeð sjer á skrifstofu bæjarfógeta.
Samþ. að fela oddvita að senda
Morgunblaðinu í Reykjavík svo-
látandi brjef:
Herra ritstjóri. í 70. tbl. Morg-
unblaðsins er grein með fyrir-
sögninni: Ha"ur ísaf jarðarkaup-
staðar. 1 þessari grein eru alger-
lega ósönn ummæli um stjórn og
fjárhag bæj&rins. f haust sem leið
flutti blaðið Vesturland, ' hjer í
bænum, grein með svipuðum um-
mælum, og flutti þá blaðið eftir
kröfu vorri svo látandi leiðrjett-
ingu:
„Samkvæmt reikningi bæjarins
fyrir árið 1922 var afborgun
skulda á árinu kr. 9212,52, en
tekin lán kr. 57000,00. Mismunur
kr. 35120,52; sjóður meiri í árs-
lok 1922 en í ársbyrjun kr.
8895,56. Hefir því bærinn borgað
af skuldum og aukið sjóð sinn á
síðastliðnu ári um kr. 44016,08.
Samkvæmt efnahagsreikningi
bæjarins voru eignir umfram
skuldir 31. des. 1922 kr. 136330,27.
í efnahagsreikningnum er Vallar-
borg talin til verðs með kr.
60000,00; en 1921 kr. 110000,00.
Hlíðar kr. 20000,00, en 1921 kr.
42000,00. Mulningsvjel méð tilh.
kr. 7500,00, en 1921 kr. 19700,00,
og hafa því þessar eignir verið
færðar niður á árinu um kr.
84200,00.
Á síðastliðnu ári voru keypt
ný og góð slökkviáhöld, gertræki-
lega við þinghúsið, sjúkrahúsið
og barnaskólann, göturnar raf-
lýstar og óvenjulega mikið gert
að uppfyllingum og vegabótum.
Reikningar bæjarins voru sam-
þvktir í einu hljóði af bæjarstjórn
inni og síðan birtir í blaði hjer,
samkv. bæjarstjómarlögunum* ‘.
pað er þá algerlega tilhæfulaust
að alt hafi „gengið niður á við“,
að því er fjármál bæjarins snert-
ir frá því í ársbyrjun 1921, svo
sem þjer segið í grein yðar. Jafn-
rangt er hitt, að eignirnar 9ÍeU
taldar til verðs, eins og þær v°r1í
„virtar á stríðsárunum' ‘. Útsvör
in hafa sífelt farið lækkandi ^
því að núverandi meiri hluti tok
við. Voru þau 1922 ca. 169 þús‘
kr., 1923 ca. 137 þús. kr. og { ár
er jafnað niður ca. 135 þús. ^r'
Á þessu ári hafa eignirnar aukish
en skuldirnar iækkað. En reik11'
ingarnir ekki fullgerðir enn.
ol
Efnahagsreikning bæjarms °
des. 1922, sendum vjer yður hjer
með til birtingar, og munuffl emD'
ig senda yður efnahagsreiknjUíT
síðustu áramóta, þegar hann er
fullgerður.
Verður bert af þessu, hvef911
fjai-ri það er öllum sanni, að bí®r
inn hafi á síðastliðnu hausti sk11^
að 200 þús. kr. fram yfir eiífll1’
svo sem þjer hafið látið uffl®1®^’
Lánin til HæstakaupstaðarkaflP
anna voru tekin á þessu ári. E®fl
um eru með samningi tryg^íU'
nægar tekjur af eigninni n®^’1
10 ár, til að standast öll gj öld
þeim, þar með umsamda afborge11'
pess vegna fer því fjarri að þíiU
kaup hafi spilt fjárhag bæjariflS'
Fundi slitið.
Oddur Gíslason.
Vihn. Jónsson. H. GuðmundsS011’
DÓMSMÁLAFRJETTU*'
Miðvikudagskvöldið 4. febrúar ^ '
lagðist m.sk. „Jón Arason“, 9t& '
eign Edvalds Sæmundsens á &oD
ósi, en firmað G. Kr. Guðrnufl^s*°i
& Co. hjer í bænum hafði a l®1^1
af stað frá Bíldudal áleiðis
hlaðið 37,980 smálestum af saltfk
eign Kveldúlfsfjelagsins hjer i
um. Fimtudagsmorguninn 5. s. ,
skipið út af Amarfirði, og var ^
NA stormur og snjóhríð. Kl. ® n
degis var vindurinn snúinn ti’ '
. qvei»'
treystist skipstjórinn, Andrjes ,
bjarnarson, þá ekki til að leggí8^
röstina, heldur hjelt inn á ' a
fjörð og lagði skipinu kl. 7V2 ■
n'orguninn á Gjögurbót við
höfn í Patreksfirði, að því er og
heldur fram, fyrir bakborðsakker^^
30 faðma keðju, á þriggja ^eJr
dýpi, 200—300 faðma frá lan^ gtefn-
um hil fyrir miðri víkinni, me axoTg-
íð til norðvesturs. Kl. lOJ/í ufll -na0i
uninn sá skipstjóri, a® kaíUl jjet
lagt skipinu á of htlu dýpb ^
fara að hita upp vjelina til a