Morgunblaðið - 27.02.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBLABIÐ
1 Tilkynníngar. =====
Laugaveg 3. Hefi nó aftnr fyrir-
^iggjandi ný8anmuð karlmanna- og
TulgHr\gaföt frá 50 kr., vetrar og vor-
frakka frá 60 kr. og þar sem jeg
kefi ákveðið að skifta vinnunni í
fro flokka, mun jeg eftir 6sk manna
■auma mjög ódýr föt — samhliða
®e*n að undanfömu 1. flokks fataaði
eftir pöntunum, bæði á vinnu og efni.
Andrjes Andrjesson, Laúgaveg 3.
Ijóðmæli Svembjörns Björnssonar
Áskrlftarlisti á Frakkastlg 26 og
■^lþýðubrautigerSinni.
Allir versla ársins hring,
eins þeir stærri’ og minni,
ef þeir hafa auglýsing
átt í dagbókinni.
— ViSskifti. =====
Útsögunarverkfæri. afpössuð útsög-
bnarefni með tekningum útvegað með
^erksmiðjnverði.
Daníel Halldórsson, Aðalstræti 11.
Hreinar Ijereftstuskur keyptar
hæsta verði í ísafoldarprentsmiðju.
íhaldsmennimir og þeir frjálslyndu.
Það var eðlilegt fyrir íhaldsmenn-
ina að rísa á móti svo víðtækum
breytingum og byltingum á þjóðfje-
lagsskipuninni, og það var eðlilegt
fyrir frjálslyndu flokkana að rása
móti öllu því ófrelsi fyrir einstald-
ingana, sem sósíalisminn vill lög-
leiða. En nöfnum sínum bafa í'lokk^
arnir víða haldið frá fyrri tíð.
Þannig eru nú t. d. í Danmörku
Dívanar, borðstofuborð og stóiar, konservative Folkeparti" (áð-
Sdýrast og best í Húsgagnaverstun ur hgggrimenn) og vinstrijncnn í sam-
Reykjavíknr. I vjnnu g xnóti. sósíalistum, og líkt er
,T , . þetta í Noregi og í mörgum öðrum
Verslunxn Klopp, Klapparstig 27, 1 _ * .% , , , ,
hefir allskonar nærfatnað, og frakka londum' °S allsstaðar er það bænda-
og jakkaföt með mjög lágn verði. >tjettin og atvumurekendur í kaup-
--------• ....... •" ............ stöðum, sem fyrst og fremst halda
Kolakörfur og kolaausur selur nppi báðum þessum íhaldsfloklmm
Hannes Jónsson, Laugaveg 28. ! nyja tímans.
Maltextrakt ~ frá Ölgerðin Egffl i Ihaldsfloklmrinn íslenski á mik-
kailagrímsson, er best og ódýrast. ið við >essa samtíðarflokka
-----------------------------—— ■ sína í nálægum löndum. Haun vill
Húsmæður! Biðjið um Hjartaáa-
onjörlíkið. pað er bragðbest og nær-
rgarmest.
Umbúðapappír
ælur „Morgunblaðið* ‘ mjög ódýrt.
Sólrík íbúð, 3 stór herbergi, eldbús
og geymsla, strax til leigu. A. S. I.
vísar á.
®Ura fær hún aðeins í ofanálag.
En hún hefir haft sterka trú á
framgangi þessa máls og ■óbil-
^gan vil.ja; og þeim sem erugædd-
lr þeim guðdómlegu eiginleikum
’er enginrn hlutur ómáttugur.
Við þökkum!
Peir lifi!
Jón Arnaspn.
Ihalösflokkurinn.
Alumininmkatlar í stóru úrvali. halda í það, sem nýtilegt hefir
Hannes Jónsson, Laugaveg 28. reynst í þjóðskipulaginu, og kki
------------———---------------- láta ríf a það niður, þótt ein-
______ Leiga ______hverjir óhagsýnir hugsjónamenn
eða óvandaðir skjalarar lofi að
rcisa skýjahorgir á rústunum.
Hann vill halda í árangurinn af
reynslu liðinna tíma, og ekki hlaupá
....hvatvíslega eða ógætilega eftir
flokkanna - eða aö efnamennirnir; óreyndum nýjungum. Hanu viU
sjerstaklega jarðeigendurnir, ættu 'varðveiia ait Þa sem _ el
að hafa meiri rjett í þessu efni. Frá °" 1 andIegUm °g etna'
miööldunum hafði mannfólkinu í leSnm búskaP Þjóðarmnar’ mum-
Norðurálfunni verið skift í stjettir nSnr kins íornkveðna, að eigi er
/ * i 11 i j! u ujN minna um vert að gæta fengms
(aðal, klerkdom, borgara, bændur), , . _
i i,- e í e j - e fjár en að afla þess. Hann viii
og hofðu hmar iyrstnetndu ýms íor- ■’ „ . .
Eins og sjá má á öðrum stað í
^laðinu hafa 20 þingmenn sent út
ýfirlýsingu um stofnun nýs þing-
flokks með þessu nafni.
f>að er í sjálfu sjer engin nairS-
syn að nöfn þingflokka feli í sjer
noina lýsingu á flokkunum sjálfum
^®a á stefnu þeirra, enda sjest það
fljótt við athugun á nöfnum þing-
flokka í ýmsum löndum fyr og síð-
ar> að fjöldi þeirra felur ekki í sjer
^eina bendingu um stefnu flokk-
^hna. Þarf ekki annað en minna á
böfnin haegrimenn og vinstrimenn,
Sem um langt skeið voru heiti aðal-
Úokkanna á Norðurlöndmn, „húf-
úrnarí< og „hattarnir'1 í Svíþjóð
^orðum, eða „fjallið“ og „sljettan“
11 frakkneska þinginu á dögum
jórna rbyltin garinnar miklu. En
^sfniö íhaldsflokkur hefir fyr og
s*ðar verið notað á íslensku um
erlenda stjómmálaflokka,
nokkuð mismunandi stefnum,
^ má því búast við, að þegar ís-
^skur stjórnmálaflokkur í fyrsta
velur sjer þetta nafn, þá líti
/hisir svo á, sem í nafninu felist það
n^rstaklega, að þessi flokkur ætli
% faka svipaða stefnu í stjórnmál-
og þeir erlendu flokkar, sem
,borið sama heiti. Þetta er ekki
^útug, nema as nokkru leyti, og
^y«ir rjett ag gera grejn fyrjr því,
vað flokksmennimir sjálfir vilja
^ja í nafnið.
B'
yrir nokkmm áratugum síðan
0 í ýmsum löndum deilur milli
^Söianna eða hægrimanna ann-
^avegaj., frjálslyndra flokka svo-
Qdra eða vinstrimanna hins veg-
j..' ^ðaldeilnmálið var þá í flestum
^hið sama, sem sje það, hvort
^.^mgarrjetturinn til löggjafar-
■aU^atlQa ætti að vera jafn fyrir
Það var krafa frjálslyndu
rjettindi, enda oft nefndar hinar
frjálsu stjettir, en bændurnir vora
þá „ófrjáls“ stjett. Fyrir neðan all-
ar stiettir var svo verkalýður „
og kaupstaða. Porrjettmdi >" ver5a <fl>aMf”d‘
, frjáhu“ stjettanna vorn í flestum Stjornmalafloklmrmn . landrnu.
Hann mun ekki siður en aðnr
halda í einstaklings frelsi það,
sem þjóðfjelagsskipulag vort er
grundvallað á, og gagnvart sósía-
listunum og þeirra áhangendum
flokkar vilja vinna að aukinni
velmegun og vellíðan landsmanna
löndum Norðurálfunnar liðin undir
lok um miðbik 19. aldar, en sein-
ustu leifamar vora þó eftir, þar sem
, . ,, . i, • eða að því, sem nefnt er emu
kosnmgarrjetturmn var enn ekki r ’
orðinn jafn fyrir alla. Á síðari nafni framfarir Þi6ðarmnar’ en
helming 19. aídar reyndu íhalds- álítur aS 1 Þeim efnnm sem/ðr'
flokkarnir að „halda í“ þessar sein- nm 816 kaPP best með f7a' t
ustu leifar forrjettindanna,' en Nafn flokksins getnr f
frjálslyndið krafðist þess að öllum sö^ðn ekki mmt a alla þessa
yrði gert jafnrjetti. Þessari baráttu >ætti 1 stefnn bans' ™kur
er nú fyrir löngu lokið með fullum einnnSis ath™h a emm bllðmni’
• ■ e -'i i j sn i, i osr meira verður eigi af þvi heimt-
sjgri frjalslyndu flokkanna, almenn- ■,
...£ , . __■ _ að. Oít vitanlega hafa vandamal
um og jofnum kosmngarrjetti. Þess ° 6
þarf naumast aí geta, a8 hinn ný- >“■ ‘ b“f
stofnaSi íhaldsflokkur á ekkert sten,U'r’ vaWl5 *’"■ 85
skylt rdS stefnn þessara gömlu i- >a5 heltl5 var val‘5' lelS“
haldsflokka, sem ,om aS „halda i“ ath«5lma , aS. >eT.rl hll5mnl 1
„ ,. ,, . ’stefnu flokksms. Nu sem stetídur
siðustu leifarnar af stjettamismnn . . , .
miðaldanna. jþörfnnmst vjer emskm annars
, . , , ,1 frekar en íhalds í fjármálum. pað
Þioðtnclagsskipun nutimans er a ~ * , . „
_ ,, .......er oss lifsnanðsyn. Og aðalstetna
ollum sviðum akveðm og afmorkuð , . , , ,,,_
„ , flokksins í þessu nutiðarmali var
af urslitum þessarar gomlu deilu. , „
Iíún er verk frjálslyndu flokkanna, m°r ? , . R . 1Q99
sem hofðu það fram, að valdið yfirj
málefnum þjóðarinnar cr fengið öll
þegar mörkuð af Sparnaðar-
bandal
1 allip þingmenn úr því bandalagi,
um fullveðja og sjálfbjarga ein-i
staklingum hennar í hendur til
jafnra umráða með hinum almenna
kosningarrjetti.
Eftir að þessi úrslit vora fengin
og gömlu deilumálin útkljáð hafa
komið upp ný stefnumál sem nú
skifta flokkum í öllum þingum
Norðurálfunnar. Allsstaðar hefir
hefir risið upp ný stefna, sósíalism-
inn, sem vill gerbreyta öllu þjóð-
fjelagsskipulaginu, draga atrvinnu-
reksturinn úr höndum einstakling-
anna yfir í hendur fjelags’neildar-
innar, jafnvel fella burtu eignar-
rjett einstaklinganna, og yfir hof-
uð láta athafnarfrelsi einstakling-
anna á öllum sviðum beygja sig
undir ákvarðanir fjelagsheildarinn-
ar. Á móti þessari stefnu hafa yfir-
leitt risið báðir gömlu flokkamir,
sem enn eiga sæti á þingi, hafanú
gengið í íhaldsflokkinn, ank
ýmsra annara eldri og nýkjör-
inna þingmanna.
pað ætti því að mega vænta
þess, að mönnum geðjist vel að
nafni þessa nýja flokks. En ef
einhverjir skyldu vera, sem frem-
ur hefðu kosið annað nafn, eru
þeir beðnir að minnast þess, að
sjerhvern stjórnmálaflokk verður
að meta eftir orðum hans og
gjörðnm, en ekki eftir nafni eða
heiti.
Einn af 20.
Alþingi.
EmbættaspamaSur.
í sambandi við frumvörp þau
um embættaafnám, sem fyr er get-
ið, skal hjer einnig getið nýrra
frumvarpa sem fram eru komin
og snerta þau. Jónas Jónsson
flytur frumvarp um afnám kenn-
arastóls í klassískum fræðum við
háskólann. Hinsvegar gerir hann
ráð fyrir því, að „sá maður, sem
nú gegnir starfi sem docent í
klassískum fræðum við háskóla-
fslands, skal fluttur að mentaskól-
anum,; og njóta þar sína tíð sömu
launakjara og hann hefði notið
á ihverjum tíma með því að vera
framvegis docent við háskólann.
Við mentaskólann her honum
skylda til að kenna þá stundatölu
á viliu, sem á hverjum tíma er
löghoðin fyrir kennara þar við
skólanu í íslensku, þýsku, stærð-
fræði og latínu, eftir því sem helst
er þörf fyrir við skólann.“
I greinargerðinni segir svo:
„Bjarni Jónsson var kennari við
mentaskólann, og hann var svift-
ur því starfi af pólitískum ástæð-
um, en hann var þar meðal hinna
fjölhæfustu kennara og vel fallinn
til að kenna nokkrar af höfuð-
kenslugreinum skólans. Á semni
tímum hafa með samþykki fjár-
veitinganefndar neðri deildar og
stundum að boði kenslumálaiáð-
herrans Verið stofnuð ný emhætti
við mentaskólann. pau „embætti“
getur þingið lagt niður hve nær
sem er. Hjer er gert ráð fyrir, að
docentinn í grísku og latínu verði
fluttur að mentaskólanum sam-
kvæmt heimild 16. gr. í stj.skr.,
en lögð niður þar við skólann þau
hin föstu kenslustörf við skólann,
sem stofnsett hafa verið án sam-
þykkis Alþingis.“
Sami þingmaður flytur einnig
frumvarp um það, að sameina
kenslustarfið í hagnýtri sálarfræði
við háskóla íslands við forstöðu
Landsbókasafnsins, þegar það em-
bætti losnar næst. í greinargerð-
inni segir svo:
„Hjer er farið fram á að sam-
eina kenslu í hagnýtri sálarfræði
við forstöðu Landsbókasafnsins.
Sparast með því önnur launin. —
Vinnan hins vegar áreiðanlega
ekki meiri en svo, að núv. pró-
fessor í hagnýtri sálarfræði mun
eiga auðvelt með að inna hana af
hendi. Á hinn bóginn er núverandi
forstöðumaður Landsbókasafnis
svo hilaður a§ heilsu, að óumflýj-
aulegt er, að þar verði manna-
skifti þegar á þessu ári. Prófess-
orinn í hagnýtri sálarfræði hefir
áður verið starfsmaður við Lands-
ibókasafnið, er maður fjölmentað-
ur og einn hinn nafnkendasti rit-
höfundur landsins, sem nú er
uppi. Sýnist því sjálfsögð bú-
menska af ríkinu að gefa honum
fult verksvið fyrir hæfileika sína,
jafnframt því, sem tekið er fult
tillit til fjárhags landsins.“
Sami maður flytur ennfremur
frumvarp um breytingu á lögum
um fræðslu barna. Er þar gert
ráð fyrir því, að stjórnarráðið
hafi umsjón og yfirsjón fræðslu-
mála og og skipi sjer til aðstoðar
þriggja manna nefnd, er nefnist
skólanefnd íslands. í henni eigi
sæti forstöðumaður Kennaraskól-
ans og tveir af kennurum skólans
sem tilnefndir eru til tveggja ára
í senn.
1 greinargierðinni segir m. a.:
„Tilgangur frumvarps þessa er
að spara embætti fræðslumála-
stjóra og að fela kennurum Kenn-
araskólans að vera landsstjórninni
til aðstoðar um samningu skóla-
Fyrinliggjandi s
10, 15, 20, 25 6g 30 lítra.
Hjalti Björnsson & Co.
Lækjargötn 6 B. Simi 720,
Fedora-sápan
er h»ekra«ta feg
w&aamtðBaA fjr*jr
ttöraudiS, þvá kan
wrMMtHn, fiekn-
rsaSaB bðrunás-
Ht. Jtaft kktaðar,
flllrflMÍIIlHMIf
R. KjartaBöHwn & Co.
18. Beykjavík
Guðm. B. Vikar,
Laugaveg 5. Shai 658.
Klæðaverslun. — Saumastofa.
Nýkomið úrval af vönduð-
um fataefnum.
Fljót og ábyggileg
afgreiðsla.
■..... 1
reglugerða og tillögur viðvíkjandi
embættaveitingum við barna- og
unglingaskóla. Fræðslumálastjóri
hefir í raun og veru aldrei haft
annað verksvið en að vera ráðu-
nautur landsstjórnarinnar uffl
veitingu skóla og samningareglu-
gerða. En til þess þarf vitanlega
ekki sjerstakan embættismann. Til
þess era kennararair við Kennara-
skólann allra manna best fallnir.
peir þekkja alla þá kennara, sem
um er að ræða, að starfi og starfa
eiga við barna- og unglingaskól-
ana. Og lífsstarf Kennaraskóla-
kennaranna er að gera alþýðu-
fræðsluna í landinu sem besta og
fullkomnasta. Starf þeirra. er mih-
ið og óhjákvæmilegt. TJr því þjóð-
in getur ekki komist hjá að hafa
nokkra sjerfróða menn til að und-
irbúa kennara landsins, virðist
sjálfsagt að fela þeim sem allra
mest af hinni sjerfróðu vinnu,
sem leysa þarf af hendi við yfir-
stjóm fræðslumálanna. Hinsvegar
yrði að sjálfsögðu skrifstofuvinna
viðvíkjandi fjármálum barna- og
alþýðuskóla gerð af undirmonn-
um í stjórnarráðinu.
Með lögum þessum er gert ráð
fyrir, að embætti fræðslumála-
stjóra verði lagt niður þegar í
stað. Sá maður, er gegnir því nú,
mundi þá njóta biðlauna í næstu
fimm ár. Yrðu það mjög álitleg
eftirlaun, og vel viðeigandi, þar
sem maður sá, er í hlut á, hefir