Morgunblaðið - 27.02.1924, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ
star£a,ð öll. sín bestu ár að upp-
eldismálum hjer á landi.“
í Sambandi við þetta má éiunig
geta þess, að Sveinn Ólafsson og
Jörundur Brynjólfsson flytja frv.
um það, að forstjóri landsverslun-
ar skuli einnig bafa forstöðu á-
fengisverslunar ríkisins, en megi
þó hafa lyfjafróðan mann sjer til
aðstoðar.1 greinargerð segir m. a.:
„Nú munu 13 fastir starfsmenn
vera við skrifstofu og birgðastöð
áfengisverslunarinnar, auk fimm
eða 6 aðstoðarmanna með breyti-
legum launum. Mun eigi fjarri
fara, að laun allra þessara manna
nemi 100000 krónum á ári.
Hinsvegar mun landsverslun
kafa 11 menn í skrifstofu og við
afgreiðslu, en bún blýtur að bafa
miklu fleiri afgreiðslur að annast
en áfengissalan, bæði vegna við-
skifta með tóbak við fjölda kaup-
manna og olíusölu til alls þorra
útgerðarmanna. Má þó ætla, að
hún með nokkrum liðsauka gæti
bætt við sig störfum áfengiseinka-
-Sölunnar, einkum í skrifstofn. Er
eigi ósennilegt, að af samlögðu
föstu liði beggja stofnana — 24
mönnum — nægðu %, eða 16
menn/*
í Ed. var 26. þ. mán. 1. umræða
um hæstarjettarframvarp Jóns
Magnússonar. Flutti hann álllanga
framsöguræðn. Rakti hann það
fyrst, að Iaun embættismanna
befðu stundum fyr þótt full bá
og hefði þá stundum jafnvel verið
talað um embættismennina, sem
„bálaunaða Iandsómaga“. — Að
sumu leyti hefði þetta máske ver-
ið á nokkrum rökum reist um eitt
skeið, að því er Iaunahæðina
snertir. En seinna bafi Iaunin
lækkað allmikið og mætti nú að
ýmsu leyti segja, að íslenskir em-
bættismenn væru í þessu efni
einna verst settir allra stjettar-
bræðra sinna miðað við það, sem
annarstaðar væri tíðkanlegt. —-
Hæstu meðal embættislaun mundu
nú vera um 8 þúsund krónur, og
jafngilti það ekki meðallaunahæð
fyrir stríðið, þar sem gildi krón-
unnar hefði lækkað. Miðað við
dollar mundi krónan nú vera um
47 aura virði, en notagildi hennar
væri þó ennþá minna, eitthvað í
kringum 36 aurar. 8 þúsund króna
laun nú jafngiltu því um 3 þús.
krónum að notagildi fyrir stríðið.
pá leið væri því ekki unt að fara,
að lækka embættislaunin, úr því
sem nú væri. En þar sem sparn-
aðarþörf væri hins vegar fvrir
hendi, yrði að reyna hina leiðina,
s. s. þá, að fækka heldur embætt-
um eða sameina fleiri, eftir því
sem unt væri og þörf krefði.
Hinsvegar væri þess ekki að
dyljast að slík embættafækkun
eða samsteypur útaf fyrir sig væri
engan veginn einhlýtt til þess að
rjetta við fjárhag landsins — til
þess þyrfti miklu meira. Af út-
gjöldum ríkisins mundu fara um
2 miljónir alls og alls í embættis-
laun eða tæp 1 miljón reiknuð til
rjetts verðs, og jafnvel þótt bætt
væri við þetta ýmsum skrifstofu-
kostnaði og ýmsum starfsgjöldum
við Búnaðar- og Fiskifjelagið,
færi það ekki fram úr tæpum 2þ^
milj., miðað við núverandi pen-
ingagildi.
Síðan rakti hann helstu atrið-
in í frv., svo sem fyr er frá „agt
og það, að hann teldi rjettara að
fækká tölu dó/nendanna ofan í
3, og afnema ritarastarfið sem
fast embætti, heldur en að sam-
eina dómstörfin lagakenslu há-
skólans.
Síðan talaði Jónas Jónsson og
lýsti fylgi sínu við frv., enda
hefði hann á síðasta þingi flutt
svipað frv., sem ekki náði þá
fram að ganga. Mintist hann
síðan á það, að í sambandi við
þessar embættafækkunartill. yf-
irleitt hefðu komið fram tvær
gagnstæðar skoðanir. Annarsveg-
ar — og algengast að því er virt-
ist, væri það, að þegar ríkið
hefði ráðið einhvem starfsmann,
væri það bundið honum á þann
hátt, að því bæri skylda til þess
að halda honum í stöðunni á-
fram, jafnvel þó thann reyndist
illa, eða sjá honum farborða að
öðru leyti alla æfi. Hins vegar
væri sú skoðun, að um starfs-
menn ríkisins ætti ekki að gilda
önnur regla en um starfsmenn
einstaklinga. peir yrðu að fara
þegar þeir væru óhæfir eða ekki
væri þörf á þeim. Flest fyrirtæki
einstaklinga hefðu orðið að fækka
(mjjög starfsmönnum jsínum, og
þætti það engin ómannúð; nú yrði
ríkið fjárhagsins vegna að fara
eins að, og væri ekki ástæða til
að lá því, fremur en einstak-
lingnum.
Forsætisráðherra S. E. talaði
á móti því, að hæstarjetti yrði
nokkuð breytt. pað væri mjög
áríðandi að dómurinn væri þann-
ig samansettur, að hann væri
Þjóðverjar sladdbinda sig til að
innleysa, þegar fjárhagsmálefnum
Þjóðverja hefir verið komið í fást
horf.
Landtáð aákœra.
Símað er frá Múnehen, að land-*
ráðaákæran á beyerska fascistafor-
ingjann Hitler og Ludendorff hers-
höfðingja, fyrir byltingartili’,aunina
8. nóvember í haust, komi fyrir dóm-
stólana næstu daga. Yeita menn máli
þessu miHa athygli.
Olíumálið í Bandaríkjunum.■
Símað er frá Washington: Olíu-
hneyksíismálið færist sífelt í auk-
ana og breiðist í allar áttir. Eru all-
ar horfur á því, að allir helstu
menn stjómarflokksins muni hljóta
lmeysu af máli þessu, því Daugherty
dómsmálaráðherra hefir í yfir-
heyrslunum hótað því, að leggja öll
plögg í máli þessu fram fyrir al-
menning, án þess að taka nokkurt
tillit til þess hvað af þvá geti hlot-
ist fyrir samveldismannaflokkinn.
------------------o--------
23. febr.
Skylda danskra, íslenskra pg
bretskra þegna til þess að láta
áteikna.vegabrjef sín vegna ferða-
laga innan þessara landa hefir
verið afnumin frá 1. marts, með
orðsendingaskiftum milli dönsku
og ensku stjómarinnar. pó verða
ferðamenn framvegis a@ sýna
vegabrjef frá landi sínu og einn-
ig haldast framvegis núgildandi
reglur um, áð fólk sem kemur til
að leita sjer atvinnu, verði að fá
inngönguleýfi, í Stóra-Bretlandi
frá verkamálaráðuneytmu. Sem
fólk í atvinnuleit telja Bretar
einnig þá, sem vinna kauplaust
til þess að fá tækifæri til að læra
málið.
FEÁ DANMfímKU'
Reykjavík 22. febr.
Fólksþingið hefir byrjað um-
ræðum um framvarp íhaldsflokks-
ins; að til þess að bæta gengið
skuli byggja alla tolla á gullgildi
krónunnar og nota þá 60%, sem
við þetta vinnast í auknum tekj-
um, til þess að greiða með ríkis-
skuldirnar, auk ákveðinna afborg-
fulltryggilegur og mætti ekki ana Þeirra- Neergaard forsætisráð
horfa þar í nokkurn kostnaöar-
auka.
Annars kvaðst hann búast við
herra gat ekki fallist á frumvarp-
ið, en játaði að nauðsynlegt væri
að gera nýjar ráðstafanir í geng-
að úrslit málsins væru ófyrir-1 ismáiinu, auk þeirra, sem áður
sjáanleg ’í deildinni, þegar tveir 'haf* gerðar verið. pó mættu þess-
„svo mætir menn“ sem J. M. og ar ráðstafanir ekki verða fram-
J. J. hefðu „fallist í faðma“ urn, hdðslunni að meini eða skapa örð-
það. Einnig talaði B. Kr. á móti ngleika í verslunaraiálum. Hann
því að breyta rjettinum. Málinu
var vísað til nefndar.
Erl. símfregnir
Khöfn 19. febr.
Símað er frá Múnehen, að von ^
Kahr ríkisstjóri í Bayern, von nm varúðarráðstafanir viðvíkjandi
vildi því fara þá leið að hækka
toll á einstökum vörutegundum,
en var mótfallinn almennri toll-
hækkun og innflutningsbanni. —
Vildi hann alðeins láta hækka toll
á þeim vörum, sem ekki væru
beinlínis til lífsnauðsynja, en gætu
talist óþarfar.
í sambandi við þetta var rætt
Lossorv herbtjóri og Seisser for- j kauphalíar- og bankamálum og er
stjóri lögregluliðsins hafi Iagt nið- jafnframt farið að semjavið kaup-
ur einræðisvald það, sem þeir hafa höllina og bankana um þau atriði.
haft síðan í haust, en að ráðu-Hrap forsætisráðherrann þar á m.
neytið hafi tekið aftur við fram- a- á takmörkun lanveitinga asamt
kvæmd stjórnai'innar og hemaðar-
ástandsins. Von Kahm, sem gerður
varnarráðstöfuuum gegn flutningi
fjár úr landi til annára landa,
var einvaldur 24. september í haust ennfremur afborganafyrirkomulag
af ótta við byltingatilraunir Hitler, °g ;,nk þess gleggra eftirlit með
hefir nú engin völd, og er búist útlendum vörubjóðum. Kvað hann
við, að þetta verði til þess, að sætt-
ir komist aftur á milli Bayem og
stjómarinnar í Berlín.
Von Kahr hefir aftur tekið við
stöðu sinni sem stjómarforseti í
Ober-Bayern.
Símað er frá Washington, að
Denby flotamálaráðherrla Ameríku-
manna hafi sagt af sjer embætti.
(Sennilega út af oMúhneyxlismál-
inu, sem upp kom fyrir skömmu.
Khöfn 25. febr. FB.
Fjármálasamningur Breta og
Þjóðverjá.
Símað er frá Berlín, að þýska al-
TÍkisstjórnin hafi gert samninga við
Breta um, að innflutningstollur sá
á þýskum v'öram, sem fluttar eru til
Bretlands og nemur 26% af and-
virði vörunnal’,,skuli lækkaður niður
stjórnina óska þess, að þessar ráð-
stafanir væru liður í heildarfyr-
irkomulagi um málið, og kvaðst
því ekki hirða um að rætða ein-
stök atriði nú. — í framhaldi um-
ræðanna kvað Borgbjerg þing-
maður það rjettast að hætta um-
ræðunum sem fyrst og skipa
nefnd, sem gæti verið viðbúin því,
að ræða stjórnarfrumvarpið. —
Kvað hann jafnaðarmannaflokk-
inn- vilja, án tillits til stcfnu-
kenninga, taka þátt í starfinu fyr-
ir því, að láta tillit til þjóðar-
þarfa sigrast á hagsmunum ein-
staklingsins.
Málmforði þjóðbankans danska
er nú 51,8% af séðlum í umferð.
Atvinnulausum mönnum í Dan-
mörku fjölgaði síðastliðna viku
í 5%. Á kaupandi vörunnar i Bret- um 2330, upp í 56700. Um sama
landi að greiða tollinn í ríldsfjár-jleyti í fyrra voru 60,000 manns
hirslu Breta, gegn kvittun, sem' atvinnulausir.
Rvík 25. febr.
Endanleg úrslit lögþingiskosn-
inganna á Færeyjum eru nú kom-
in. — Hefir Sambandsflokkurinn
fengið 3,691 atkv.; við kosning-
arnar 1918 fjekk hann 2,950 at-
kvæði og 3,472 atkvæði við kosn-
ingafnar 1920. Sjálfstjórnarflokk-
urinn fjekk 2,390 atkvæði en 1918
fjekk hann 2,921 atkvæði og 1920
2,462 atkvæði. Samkvæmt hinum
nýju kosningalögum til lögþings-
ins hafa Sambandsmenn fengið 13
þlngsæti, en höfðu 9 eftir kosn-
ingarnar 1918 og 10 eftir kosning-
arnar 1920. — Sjálfstjórnarmenn
fengu 10 þingsæti en höfðu árið
1918 11 og árið 1920 10. í hlut-
falli við atkvæðatölu áttu Sam-
bandsmenn tilkall til 15 þingsæta
'gegn þeim tíu, sem Sjálfstjórnar-
menn fengu, en af fjárhagsástæð-
uhi hefir tala lögþingsmanna verið
takmörkuð, svo, að þingmenn mega
ekki vera nema 23. paraf eru 3
lcosnir í aukakjördæmum, og fengu
Sambandsmenn þau öll.
DAGBÓK.
Háskólinn. Ágúst H. Bjarnason kl*
6—7 í kvöld: Siðferðislíf manna.
Mishermi var það í blaðinu í !'ær>
að lag það er sungið var við afhjúp-
un Ingólfslíkneskisins við kvæði P«
G. væri eftir P. fsólfs8on. Hefir Is*
ólfnr faðir hans eamið þeB.
Kappskák. Undanfaxin ár hefií
kappskák verið háð milli taflmauna
á Akureyri og í Reykjavík, og hefir
sú þraut farið fram símleiðis. Að-
faranótb sunnudagsins síðastí. fór
fram síðasta kappskákin. Keppen('u*
voru 11 frá hvorum. Úrslitin voru
þau, að Norðlendingar sigruðu.
Höfðu 7 töfl móti 4.
Togararnir. Nýlega seldu afla sin®
í Englandi Leifur heppni fyrir
stpd. og Skúli fógeti fyrir 1040.
Að gefnu tilefni skal þess getið, a*
ummæli Morgunblaðsins þ. 23. þ- IB‘'
er jeg átti engan þátt í, um VT^
mitt'í verklegum fræðum, geta valú'
misskilningi, er jeg vil koms í v6&
fyrir.
Námstími við Horsens BygniOo®
Teknikum er 3 ár og jafngildir Pru^
þaðan prófi frá almennum verk"
fræðiskólum á pýiskalandi, með áiflót®
löngum námstíma. Rjettindi ver^'
fræðinga frá Polyteknisk Lærea®'
stalt og verkfræðinga frá
Teknikum, eru ekki mjer vitanleg*
aðgreind, enda þótt þeir fyrnefuó0
bafi fullkomnari mentun.
25. febr. 1924.
Halldór Pálsson.
FB. Á fundi hins nýstofn11'®®
þingflokks, 'íhaldsflokksins, í Sæt'
kvöldi, var formaður kosinn
Jóu
Stjömufjelagið. Fundur í kvöld kl.
8y2. — Gestir.
Sjera Árni Sigurðsson biður þriðju-
dagsflokk fermingarbarna sinna að
koma á föstudag kl. 5, en ekki þriðju-
dag.
Dr. Kort K. Kortsen heldur fyrir-
lestur um Georg Brandes í Háskól-
anum á morgun kl. 6; ókeypis að-
gangur.
Alþingi. í gær var m. a. rætt nm
afnám sendiherraembættisins. Flutn-
ingsm. Tr. pórhallsson talaði með,
en forsætisráðherra og Bjarni frá
Vogi á móti. Málinu var vísað í
nefnd, og verður nánar sagt frá því
þegar það kemur þaðan. Einnig var
rætt um þingfararkaupið og um það
deilt. nokbuð, og því einnig vísað í
nefnd, o. fl. raál, sem vísað var til
nefndar og síðar verður sagt frá.
Dagskrá Ed. miðvikud. 27. febr.
1924 kl. 1. síðd, 1) Frv. til 1. um
afnám kennaraembættis í bagnýtri
sálarfræði við Hásbóla Islands; 1.
umr. 2) um afnám kennarastóls í
klassisknm fræðum við Háskóla Is-
lands; 1. umr. 3) um breyting á 1.
nr. 28, 3. nóv. 1915, um bosningar
til Alþingis; 1. umr. 4) um breyting
á lögum nr. 74, 27. júní 1921, um
tekjuskatt og eignaskatt; 1. umr. 5)
um heimild fyrir ríkisstjórnina til
þess að innlieimta ýmsa tolla og gjöld
með 25% gengisviðauka;' 1. umr.
6) um undanþágu frá lögum nr. 33,
19. júní 1922, um rjett til fiskiveiða
í landhelgi; 2. umr. Ef leyft verður.
Enginn fundur í efri deild.
Samvérjinn. 114 gestir komu til
Samverjans í gær, er allir fengu eina
máltíð. það er ofurlítil bending til
vina hans, að gleyma honum ekki
einmitt nú, þegar fjölgar gestum
hans.
porláksson alþm., en meðstjórneuO'
ur Jón Magnússon og Magnús
mundsson.
Áttræðisafmæli á í dag P. Niehcn'
láður verslunarstjóri á Eyrarbakk^
Hann er fæddur í Riug-Köbing
Jótlandi, en kom hirigað til lfl®
1872, og varð þá bókhaldari við ^
foliisverslun á Eyrarbakba, en *°T
stjóri hennar var þá GuSm111’^1^
' Thorgrímsen, mikils metinn ©*(',ur'
sem stjómaði þeirri verslun í 40 aT
P. Nielsen bvæntist dóttur boJi3^
Eugeniu, 25. júlí 1880, . og tók V1
forstöðu verslunarinnar af
föður sínum 1. janúar 1887. Sty
hann henni síðan með miklum
hí*
aði fram til 1. jan. 1910, og var ^
þeirra Nielsenshjónanna á
bakka annálað fyrir géstrisn1 ^
rausn. Hvatamaður hefir ,
verið að ýmisnm þörfum framk^10
um þar eystra. Hann stofnaðt
þaí
og
róðrarbáta
ábyrgðarsjóð fyrir
kom á ýmsum umibótum í
sjávarafurða. Einnig studdu " ^
hjónin skólahald á Eyrarbakka
hjálpuðu mörgum fátækum ^
til þoss að geta stundað þat
Hefir Brynjólfur heitinn J6nss0t>. {
Minna-Núpi ritað nm þau bft01
aprílblað Óðins 1910, og lrt
einmg myndir af iþeim. — , .ff
hefir gefið Náttúrugripasafn11111 ‘ ^
ýmsa muni: eggjasafn, sía f ^
fiska o. fl., og er hann heiðuTS
þess. Sumarið 1907 stóðu þaU
fyrir móttöku Friðriks konuUrs ^
við Ölfusárbrú, og gerðu P01'’_
mikilli rausn, svo að það var
inu til sóma. Yfir höfuð hefir ^
sen verið merkur maður, ^ yjfS'
liefir hann notið vinsælú® ^ ^jgti
ingar þar eystra. Konu sina
hann 1916.
,1 fluttí
Um blik mannsins (aurun {
orin u(
sjera Jakob Kristinlsson oS
gærkvöldi I Iðnó fyrir fulln
urðu margir frá að hverfa
hann því að endurtaka ^ **
■þennan næsta föstudags
Skuggamyndir margar og ^
legar fylgdu erindi þ(?s*u’
hinn ágætasti rómur gcr g0r
Sjera Jakob er snjall r u
hinn skemtUegastí.