Morgunblaðið - 29.02.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
" *= Tilkyanin^ar. =====
Væntaclegar námsmeyjar á síðara
HáöisekeiS Hússtjómardeildar Kvenna
akólans maéti í skólanum laugardag-
ídh 1. mars kl. 4 síðd.
ForstöSukonan.
Wugaveg 3. Hefi nu aftur fyrir-
tiglgjasdi nýsaumnS karimanna- og
nnglingaföt frá 50 kr., vetrar og vor-
frakfea frá 60 kr. og þar sem jeg
úefi ákveSiS aS skifta vinnunni í
flokka, mun jeg eftir ósk manna
saaina mjög ödýr föt — samhliSa
8em aS undanfömu 1. flokks fatnaSi
eftir jtöntunum, bæSi á vinnu og efni.
Andrjes Andrjesson, Laugaveg 3.
kjóSmæli Sveinbjörn* BjönBtmuor
Aakriftarlisti 1 kr»a«a«lBbt« *f«
*S Kristlns, Þingkaltstr. M *c Tjarmar-
S»t« *.
Allír versla ársins hring,
eins þeir stærri’ og minni,
ef þeir hafa auglýsing
átt í dagbó&inni.
—- ViSskifti. —
Verslunin KIöpp, Klapparstíg; 27,
lefir allskonar nærfatnaS, og frakka
og jakkaföt með mjög lágu verSi.
Túlipanar, hvítir, rauðir, gulir, blá-
ir, fást á Amtmannsstíg 5; sími 141;
og í Austurstræti 5; sími 1153.
Kaupið Colgate Raksápu meðanhún
er ódýr. Rakarastofan í Eimskipa-
fjelagshúsinu.
Erknáa silfur- og nikkeimynt —
kaupir hæsta v«rði €W6in*ndnr
OuSnason gnllsmiður, Vallarstmti 4.
HúsmæSurl BiSjið um Hjartaá*-
ímjörlíkið. paS er bragSbeet og nær-
mgarmest.
Umbúðapappir
telur „Morgunblaðið“ mjög ódýrt.
Dívanar, borðstofuborð og stóiar,
ööýrast og best í Húsgagnaverslun
Reykjavíkur.
Útsögunarverkfæri. afpössuð útsög-
unarefni með tekningum útvegað meS
verksmiðjuverði.
Daníel Halldórsson, Aðalstræti 11.
Maltextrakt — frá Ölgerðin Egill
•'.killagrímsson, er best og ódýrast.
Hreinar Ijereftstuskur keyptar
b«M!ta verði í ísafoldarprentsmiðju. *
===== Leiga. -------------------
Eitt herbergi til leigu; raflýst.
A. S. í. vísar á.
Heil hæð í nýju, góðu húsi í Hafn-
arfirði, til leigu. Upplýsingar í Gunn-
arssundi 5, Hafnarfirði.
þingsályktunartill. urn takmörkun
® tölu nemenda í lærdómsdeild
^kólans. Á þá ekki að taka fleiri
en 25 nemendur í 4. bekk næsta
haust, og láta þetta síðan ná til
5. bekkjar annað árið og 6. bekkj-
ar 3. árið, og eftir það mega ekki
^era nema 75 nemendur í deild-
Uini. peir, sem hæstu einkunn
iiafa við árlegt samkepnispróf
Vmsækjanda, skulu hljóta inn-
gðngu.
Ýms mál.
Pórarinn Jónsson flytur frv.
"ata >að, að í skrifstofum ríkisins
skuli vera minst 8 stunda. vinnu-
tími á dag, og að ríkisstjórnin
*Luli annast um það, að ekki
®jeu fleiri menn á skrifstofunum
en þðrf gerist samkvæmt þessu.
Sami þm. flytur frv. um löggild-
lnR verslunarstaðar í Hindisvík
& Vatnsnesi við Húnaflóa.
Uagnús Jónsson, Jak. Möller,
•^ón porl. og Sigurjón Jónsson
flytja frv. um það, að bæjar-
stjórnum í kaupstöðum sje heim-
út að setja reglur, er takmarki
'e8a banni hundahald í kaupstöð-
nm. Segir í ástæðum, að það sje
'Vegna sýkingarhættu (sullaveiki),
^egna þess að hundar sjeu flestir
úþarfir í kaupstöðum, og jafnvel
® skaða o. fl.
Ltnin.
Tæplega hefir verið um aunan
ínann meira rætt á síðustu árum,
en Leniu. Hann hafði komið á
stað svo stórfenglegri byltingu, og
Tar sjálfur svo merkileg persóna,
að mikið var um hann deilt og
rætt. En nú, þegar hann er dauð-
m‘> er skrifað um hann og deilt
Um hann svo um munar. —
einasta blað, hvar
er> hefir talað um hann
Hvert
sem
og verk hans, dæmt hann eða
sýknað, lofað hann eða lastað
eftir því, sem þau hafa á hann
litið og skoðanir hans og verk.
— Hið rjetta nafn Lenins var
Vladimir Iljisj Uljanov. En ástæð-
an til að hanu tók sjer Lenins-
nafnið- var sú, að bróðir hans tók
þátt í, á skólaárum sínum, draps
tilraun á Alexander III., og var
síðan handtekinn og drepinn. En
hann hafði tekið sjer þetta nafn
er hann gekk inn í byltingaflokk
inn. Yngri bróðir hans, Yladimir
tók nafn hans í arf og hjelt því
æ síðan. Og sagt er, að hann hafi
svarið þess heit að hefna hans
sem fyrst hafði horið það.
Um eitt kemur öllum saman
sem um Lenin skrifa. pað er, að
hann hafi vafalaust verið fremst
ur og mestur allra Bolsjevíka-for
ingjanna. Rússneskur maður, sem
kyntist honum allmikið, segir að
hann hafi verið skarpgáfaðastur
þeirra allra og átt mest vinnu
þrek. pá var og eitt einkenni hans
hjargfastur viljakraftur, sem vit
anlega leiddi hann oft út í öfgar
og fjarstæður. Sem ræðumaður
þótti hann oft þur og einhæfur
en hann harði skoðanir sínar ínn
í tilheyrendur sína með seigju og
þolinmæði. peir sem oft hlustnðu
á hann segja, að hann hafði byggt
ræður sínar þannig, að þær hafi
verið mótmæli gegn öllum hugs
anlegum mótmælum, sem fram
kynnn að koma. Hann þótti ekki
neitt glæsilegur ræðumaður, var
þungt nm mál, er hann hóf það
fyrst, en náði sjer svo þegar fram
í töluna kom og talaði þá hratt
og hiklaust.
Andlit Lenins er nú orðið jafn
þekt og t. d. Napóleons, og sýnir,
að hann muni hafa verið af hrein-
nm austurlenskum ættum, og staf-
isma í kommúnisma. Fjármála-
stefna okkar nú, sýnir, að við
höfum beðið greipilegan ósigur
líegna timanlegrar vel-
ferðar ritstj. Timans.
lík ýmsra annara Rússa. Hann
tók þátt í uppreisnarhreyfingum
stúdentanna, varð landrækur og
dvaldi því erlendis um margra og höfum byrjað stórkostlegt und-
ára skeið eins og fleiri Rússar. anhald.“ pað var um þetta leyti,
En hann bjó til erlendis þá bylt- sem ýmsjr auðmenn fengu ýms
inga- og bolsjevistisku stefnuskrá sjerleyfi til atvinnurekstrar í Rúss
sína, sem hann síðar fylgdi fram laild.i.
í verki, og hún bar í sjer það Vafalaust var Lenin einn þeirra
hamsleysi og þá byltingu, sem manna, sem sagan geymir \el,
síðar einkendi verk hans. pað ríki, hvernig sem dómur hennar verður
sem Lenin vildi reisa, alræði ör- um hann.
eiganna, varð að rísa með hlóðsút-
hellingum. Friðarvinur var Lenin
aldrei. Hanh vildi heita öllum
hernaðarmeðulum nútímans til
?ess að byltingin næði fram að
ganga. *
pess vegna kom tími hans í
raun og vern ekki fyr en 1914,
þegar öll veröldin fór í bál og
brand. — Ilann hafði komið til
Rússlands 1905, þegar óeirðaroid-
urnar risu þar þá. En hann tók
ekki eins og t. d. Trotsky, beinán
þátt í þeim uppþotum. En þegar
hin svo kallaða öreiga-hreyfing
ljet til sín taka í Rússlandi fyrir
alvöru vorið 1917, fór Lenin enn
á ný til ættlands síns inniluktur
í þýskum járnbrautarvagni. En
fyrst um sinn varð hann að fara
huldu höfði. Brátt varð þó maður
eins og Kerensky honnm ófull-
nægjandi. Lenin vildi annað og
meira. Kerensky var að hans áliti
ekki annað en orðsins maðnr, eng-
inn framkvæmdagrjótpáll. En að
áliti Lenins þurfti nm fram alt
áþreifanlega breytingu, augljósa
hyltingn. Og það var hann, sem
kom henni í framkvæmd.
Lenin kom til Rússlands með
þýskt fje. En sjálfsagt hefir hon-
um strax verið ljóst, að ekki gat
orðið nema bráðabirgðasamband
milli pýskalands og þess, sem
hann ætlaði að skapa í Rússlandi.
Og þarna telja menn að hyrji
mestu vonbrigði Lenins. Hann
ljet sjer í ljettu rúmi liggja, að
fylgismenn hans vórn aðeins sára-
lítill hluti af rússnesku þjóðinni.
Aðalatriðið var honum það, að
hann þóttist sjá strax í byrjun
að heimsbyltingin ætlaði ekki að
nást fram. Og hann var ctrki
hlindur fyrir því, hve mikið það
veikti hans eigin verk heima fyrir.
Hann sá að það var auðvelt, af
stjórnarfars- og þjóðskipulags-
ástæðnm að hefja byltinguna í
Austnr-Evrópu, en af fjárhagsleg-
um og fleiri ástæðum, var honum
það naUðsyn að hinn hluti álf-
unnar, og -helst öll ríki, tæki þátt
í þessari nýmyndun. Af þessu
stafar hinn sífeldi undirróður
Bolsjevika erlendis. Lenin lagði
ekki árar í bát, þó hann grunaði
þegar í hyrjun, að hann væri að
vinna fyrir gíg, heldur hjelt áfram
að ryðja byltingunni braut sem
víðast. En árangurinn varð sá,
að hann varð að laga sig og verk
sín eftir öðrum þjóðum en þær
ekki eftir kenningum hans. Hann
fór of geyst og varð að draga
saman seglin og það í sumum
aðalatriðunum. Hann viðurkendi
þetta sjálfur: „Við höfpm gert þá
vitleysu“, segir hann í ræðu 1921,
þegar alt var að drukna í eymd
og volæði í Rússlandi og stefnu-
breyting var nauðsynleg, „að ætla
okkur að taka stökkið í einu frá
því sem var og til hinna komm-
únistisku framleiðsluferða. Aðferð^
okkar var röng og hún var í rann
og veru í beinni mótsetningn við:
FyHrllgoJœndi i
liii-lQWwMr
10, 15, 20, 25 og' 30 lítra.
Hjalti BjSrnsssn ie Co.
Læfejargötu 6 B.
SíaA 789.
að frá kynbálki þeim, sem einu
sinni rjeði alla leið frá Kyrrahafi það, sem við höfðnm áðnr haldið Gúttá um það,
pareð það virðist, eftir ölinm
himintnnglamerkjum að dæma,
mega ráða, að ritstjóra Tímans
ætli ekki að þóknast að verða
við ráðlegging minni og áskorun,
en kjósi sjer heldur að standa í
gapastokk þeim, er hann hespaði
sjálfur um háls sjer, vil jeg þó,
vegna tímanlegrar velferðar rit-
stjóra Tímans, hiðja um rúm fyrir
það, sem hjér fer á eftir:
Síðan jeg svaraði hinni gleið-
gosalegu tilsletni ritstjóra Tímans
úfc af hlaupaseðli mínnm 10. jan.,
þá hefir ýmislegt skeð, sem vel
væri þess vert að minst væri opin-
berlega. En af því að siðferði
þessa hæjar, eins og landsins í
heild, ,er ritstjóra Tímans hjart-
fólgið, og málið, að því sem sagt
er, ekki alveg óviðkomandi þessu
óskabarni hans, Goodtemplarafje
lagsskapnum, þá efast jeg ekki
nm að hann, ritstjóri Tímans, hafi
það siðferðisþrek, að hann verði
til þess að minnast á það, ekki síst
ef svo er, sem jeg hefi heyrt, að
formaður hátíðanefndar Gútta þ.
10. jan., sje gamalkunnugur rit-
stjóranum, þó ekki leikbróðir
hans sje; en sje svo, fer mjer að
skiljast viðkvæmni hans annars
vegar, en vanþóknun hans til mín
hins vegar á því, að jeg skyldi
verða til þess með hlaupaseðli
mínum að andæfa að nokkru
frekjulegri ágengni Gútta við
kaupmannastjettina eins og við
horgara Rvíknr, með því að fara
þess á leit, að alt viðskiftalíf hæj-
arins skyldi verða stöðvað í til-
efni þessa „ómótiveraða“ gaura-
gangs, sem þeir stofnuðu til.
í þessu sambandi vil jeg minn-,
ast á það, sem öllum Reykvíking-
um er knnnugt, að þennan dag,
10. jani, flaggaði stjórnarráð vort.
Hvort það hefir átt að skiljast
sem svo, að stjórnarráðið sem
slíkt, tæki afstöðu til Gútta-fje-
lagsskaparins sem pólitísks fje-
lags, eða það hefir gert það sjer-
staklega vegna formanns hátíða-
haldsins, er mjer ekki ljóst; en
máske skýring fáist á því seinna.
Aftur á móti hefi jeg heyrt að
síðan þetta var, hafi það, stjórn-
arráðið, haft nokkurn kunnings-
skap af formanni hátíðanefndar-
innar, þessum siðferðislega fröm-
uði Gútta, þeim sama, er til Siglu-
fjarðar fór síðastl. sumar, þeim
sama, sem mjer er sagt að komið
hafi til mála með að gera að yfir-
lögregluþjóni höfuðstáðarins. —
Hvaða afstöðu stjórnarráðið tek-
ur næst, mun tíminn leiða í Ijós.
Til mála gæti komið að það megi
skoðast. sem prófsteinn nr. 2 á
siðferðisþrekið á hinum „hæstu
stöðum“. Enginn þarf að væna
þeir ekki láti
Ullarkjólatau
i stóra og fjölbreyttu úrrali.
IManaiCi

Langaveg 5. Sími 65®.
EæCttTerslan. — SanmasWf*.
Nýkomið úrval af vönduS-
nm fataefnum.
fljót og ábyggileg
afgreiðsla.
nm siðbætandi málefni er að ræða.
En hver segir hvað?
P. Stefánsson
frá pverá.
Aths. Morgunbl. hefir fengið
vitneskju um, að stjórnarráðið
hafi fyrir 3 dögum fyrirskipað
málsókn út af kærum þeim, sem
hjer er um að ræða.
Afþýðmkólar.
V. Kensluform og stefna skólanna.
Á 11. og 12. öld áttum við ís-
lendingar þjóðlega skóla í Odda
og Hankadal. Kenslan í þeim fór
mest öll fram munnlega eða í ræðn
formi. Skólar þessir vorn til 6-
til Rokitno. Æskusaga hans var fram um breytinguna á kapítal- sína aðstoð góðfúslega í tje, ef metanlegs gagns fyrir hókmentir