Morgunblaðið - 01.03.1924, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Olsem
Höfum fyrirliggjandi:
jConsum1 chocoladep
flsfoldc do.
Áfchocoladef
Cacao.
I til gæfu og gengis. Bað menn svo
að óska bankastjórnmni til ham-
ingju með ferföldu hárrahrópi.
PAN
CARAMELLUR
eigu hvergi sinn li^a.
I Fást í Sælgæti8búðinni Laugav. 6
Landsbankinn
i nýja húsinu.
Landsbankinn var í gær að
flytja sig í nýja stórhýsið við
Austurstræti og bauð bankastjórn-
in fjölda manns, til þess að skoða
húsið kl. 5 í gær, landsstjórn, al-
þingi og mörgum fleirum.
Er ánægjulegt að koma inn í
þetta hús, því það er vandaðasta
og prýðilegasta húsið, scm nokkru
sinni hefir reist verið á þessu
landi. Fegurstur er afgreiðslusal-
urinn á neðstu hæð. Inngangur-
inn er skrautlegur og smekklegur
og sama er að segja um alla gerð
salsins; en á gaflvegg hans eru
málverk þau, sem Jón Stefánsson
málari gerði síðastl. sumar og
sýng, íslenskan sveitabúskap: fólk
við ýmiskonar vinnu og svo kýr
og kindur, hesta og hunda. Eru
málverk þessi máluð á steinvegg-
inn, og eru til mikillar prýði í
salnum. pá eru einnig banka-
stjóraherbergin nppi mjög vönd-
uð og viðkunnanleg. A ganginn
upp frá afgreiðslusalnum eiga að
koma málverk eftir Jóh. Kjar-
val málara, sem eiga að sýna sjáv-
arútveginn, og verða þau máluð
á næsta sumri. A þessari hæð eru
einnig mörg herbergi handa
starfsmönnum bankans. En á 2
efstu hæðunum eru herbergi, sem
ætluð eru ýmsum stofnunum, sem
iandið þarf að sjá fyrír húsnæði.
Gestunum var veitt kaffi. Og
e? því var lokið, flutti Magnús
Sigurðsson bankastjóri ræðu og
sagði frá byggingu hússins. Er
ræða hans birt á öðrum stað hjer
í blaðinu.
Atvinnumálaráðherra Kl. Jons-
son þakkaði boðið fyrir gestanna
hönd, og óskaði bankastj. til ham-
ingju með þetta vegl. hús. Hann
sagði, að helst hefði það átt að
reisast undireins eftir brunann.
En gleðilegt væri nú að sjá þetta
hús risið úr rústum svo vandað
og skrautlegt, og þótt ýmsum
kynni að þykja nokkuð mikill í-
hurðurinn, þá mætti ekki átelja
það, því húsið væri landinu til
sóma og sýndi hvað íslenskir iðn-
aðarmenn væru nú færir um að
framleiða. Hann færði bankastj.
þakkir fyrir það, hve ör hún hefði
verið á fje til þess að gera húsið
sem allra vandaðast. Óskaði hann
þess, að alt, sem ráðið yrði innam
þessara veggja, yrði landi og þjóð
Svo virðist sem skattamálasteína
sú, sem „Georgismi“ nefnist, sje
að smeygja sjer inn í bæjarstjórn
Reykjavíkur. Stefnan er kend við
þann mann í Ameríku, sem bar
hana fyrst fram. Hún er í raun-
inni „afleggjari“ jafnaðarstefn-
unnar, og var sócialistum mein-
illa við hana i fyrstu. En nú eru
þeir farnir að líta hana hýrari
augum og kannast við ætterni
hennar. Hún er eitt af hjálpar-
meðulum þeirra til þess að undir-
búa jarðveg fyrir „sócialismann“.
Henni er ætlað að leggja fyrst
undir sig borgirnar með lóðar-
skatti, eða verðhfekkunarskatti en
fara síðan sigurför um sveitimar
í sama tilgangi, og socialisera
bændalýðinn.
petta vita þó ekki allir þeir,
sem stefnunni fylgja, því hún er
einstaklega lævís, grímuklædd só-
cial-pólitík. petta sannar, meðal
annars, 2. gr. frumvarps þess til
laga, sem bæjarstjórnin leggur
fyrir alþingi. Flestir bæjarfulltrú-
arnir fylgja þessari skattamála-
stefnu. pað eru þó vitanlega só-
cialistarnir í bæjarstjórninni, sem
þykir vænst um hana, pví þeir
skilja best hvert stefnt er. En
andi þeirra virðist ósjálfrátt smita
út frá sjer í bæjarstjóminni, og
sannast hjer hið fomkveðna: „pað
dregur hver dám af sínum sessu-
naut,“ — eða: „Úlfur er sá, sem
með úlfum venst.“
Ofan á marga skatta sem hvíla
á fasteignum borgara bæjarins,
vill nú bæjarstjórnin bæta nýjum
sköttum: húsaskatti og lóðar-
skatti, ekki neitt smáum. Af húsi
hjer í bænum, sem virt er á 80
þús. kr., með lóð undir því, metin
15 þús. kr., verður eigandi þess,
eftir þessu frumvarpi, að borga
aðeins kr. 940,00 til bæjarins. Nii
getur verið — sem algengast er,
að húsið sje þraut-veðsett, og
raunveruleg eign húsráðandans
lítil eða engin. En af því hann
ræður yfir stóru húsi, fær hann
þar á ofan hátt útsvar, jafnvel
þótt atvinnutekjurnar sjeu rýrar.
pað þarf ekki mikla framsýni
til þess að skynja það, að þeir
sem fá að bera þessa nýju skatt-
ana, fá engu lægri útsvör eftir
en áður. peir sem eru svo hepnir,
að eiga engar fasteignir borga því
minna til bæjarins hlutfallslega
en fasteignaeigendur; þeir gjalda
aðeins útsvar sitt — sem á að
miðast við efni og ástæður. peir,
sem eiga skip, og sparisjóðsfje,
gjalda engan slíkan skatt. pað er
þó sannanlegt, að mörg hús í
bænum og flestar lóðir gefa eig-
endum þeirrw engan „netto-arð.“
pað gera þó oft skipin, og 'spari-
sjóðsfjeð altaf; því er það órjett-
ítt, að skattskylda sumar eignir
bæjarbúa, en sleppa öðrum.
Eijginn þarf, að vænta þess, að
þetta fyrirhugaða húsa- og lóða-
gjald ljétti á nokkrum manni út-
svarsbyrðinni. pví meiri skattar,
þesg meiri eyðsla á bæjarfje. pessi
hefir verið reglan í fjármálastefnu
bæjarins, nokkur Ihidanfarandi ár,
og yfirleitt á þessu landi, — og
henni verður víst haldið áfram.
Ekki verður- safnað í kornhlöður;
það er of gamaldags. pó ekki
verði lengur lagt fje í móvinsluí
og kartöflurækt o. fl. þ. h. þá
mæna þó sumir augum inn í Foss-
vog, þetta „Gósenaland“ og v'lja
rækta hann með þjóðnýttu skipu-
lagi jafnaðarmanna; eða þá Gufu-
nes, sem nú er nýjasti prófsteinn-
inn <á fjármálahyggindi bæjar-
stjórnarinnar. pegar líður á þing-
tímann í vetur má kannske sjá
samband milli Gufuness kaupanna
og lóðaskattsfrumvarpsins?
Eins og margir vita eru flestar
lóðir í bænum virtar gapalega
hátt, á þeim tíma þegar alt var
í verðhækkunar vitleysu. pað er
eitthvert stórborgar verðlag. En
þessar lóðir eru að mestu leyti
jörðin undir ofdýrum húsuin í
kotbæ, á hala veraldarinnar. Pað
er ekki holt fyrir Reykjavík að
reyna að leika stórborg, því meira
sem hún gerir í þá átt, því skrmgi-
legri verður hún og fátækari. —
Henni fer það líkt og apakattar-
yfirlætið fór Antisthenesi til forna,
þegar hann fór að líkja alt ytra
háttalag eftir Sókratesi. Speking-
urinn kýmdi að honum og sagði,
að yfirlætið, tvinnað smámensk-
unni, gægðist út um götin á úlþ-
unni hans. En hvað sem þessu
líður, þá vita margir, að sumar
lóðir undir húsum, sem engan arð
bera, eru eins hátt metnar og 8—
10 góðjarðir í sveit. pað er ekki
heilbrigt ástand í landinu sem
ræður þessu. En þetta vitlausa
verðlag vill nú bæjarstjórnin hag-
nýta sjer, og gera að helstu tekju-
lynd bæjarins; — þetta kalla jeg
að byggja hús á sandi.
pó það kunni að vera engin tak-
mörk fyrir því hve lengi Reykja-
víkurbúar una illri f jármálastjórn,
þá eru áreiðanlega takmörk fyrir
því hve gjaldþoL þeirra endist
lengi. Nú er það vitanlegt, að
mikið af fasteignum bæjarmanna
eru í raun og veru bara pappirs-
eignir, því eigendur þeifra eiga
oftast lítið í þeim, og margir
minna en ekki neitt. Eða hvað
segja menn um þær mörgu eignir
sem meira hvílir á en þær eru
virtar, með gapavirðingu. Á marg-
ar eignir hefir verið lánað fje út
á 4. 5. 6. og jafnvel 7. veðrjett
í þeim!! Fyrsti%eðhafinn er ör-
uggur og annar nokkurnveginn.
En guð hjálpi þeim, sem eru á
eftir þeim. pó getur þessi fjár-
mála spilaborg hangið saman,
meðan menn eru svo skynsamir
að koma sem minst við hana þó
vanskil sjeu á vöxtum og afborg-
unum skuldanna. En búast má við>
ef nýju skattar bæjarstjórnarinn-
ar komast á, að þetta hrófatildur
hrjrnji, og gæti þá svo farið að
minna kæmi í bæjarsjóðsdallinn
en ella! pá gerðist margur þurfa-
maður sem nú fleytir sjer áfram.
pað er sagt að húseigendur í
SLOAN’B er bingttóreiddasta ,,LINIMENT“
i heirni, og þúsundir manna reiða sig á hann.
Hitar strax og linar verki. Er borinn á án
núnings. Seldnr í ölltnn lyfjabúðum. — Ná-
kræmsr notkunarreghir fylgja hverri flörisu.
fief I 6 þvfi gaum
hve auðveldlega sterk og særandi effli *
sápum, geta komist inn í húðina um svit»"
holurnar, og hve auðveldlega sýruefni þa°
sem eru ávalt í vondum sápum, leysa flpP
fituna í húðinni og geta skemt fallegfl®
hörundslit og heilbrigt útlit. — Þá mun^
þjer sannfærast um, hve nauðsynlegt þa®
er, að vera mjög varkár í valinu þegar
þjer kjósið sáputegund.
Fedora-sápan tryggir yður, að þjer e^'
ið ekkert á hættu, er þjer notið hafla<
vegna þess, hve hún er fyllilega hreifl*
laus við sterk efni og vel vandað til efna í hana — efna seifl
hin milda fitukenda froða, er svo mjög ber á hjá FEDORA
&ÁPUNNI, eiga rót sína að rekja til, og eru sjerstaklega hentoí
til að hreinsa svitaholurnar, auka starf húðarinnar og gera húð*
ina mjúka eins og flauel og fallega, hörundslitinn skíran og hreifl'
an, hála og hendsr hvítai og mjúkar.
Aðalmnboðsmenn:
R. KJARTANSSON & C o.
Reykjavík. Sími 1266.
STRAHDWOLD & DUASON,
Símnefni: D u a s o n.
Köbenhavn,
Admiralgade. 2*
Seljum allar íslenskar afurðir í umboðssölu fyrir hæst verð.
Kaupum ódýrast inn allar erlendar vörur til dæmis: K^’
TIMBUR, SÆSALT, CEMENT, PAPPA, BYGGINGAREf1*1’
SKIPAÚTBÚNAÐ, JÁRNVÖRUR, NÝLENDUV ÖRUR, 9ÍÁT'
VÖRUR etc. — Hröð og áreiðanleg afgreiðsla.
Látið o k k u r því annast sölu yðar og innkaup.
bænum græði, á hárri húsaleigu.
Jeg hefi grenslast eftir verði á
húsum, sköttum á þeim, og leigu
og komist að þeirri niðurstöðu, að
öll nýrri hús og þau hin eldri,
sem komist hafa í brask, sje eugin
gróðalynd; síður en sto. Jeg á
ekkert hús til að leigja út, og tala
því ekki í minni gök. Stór mikill
hluti bæjarins er nýr, frá 1916.
Nú er húsaleiga að lækka og sí-
vaxandi vanskil á henni, en verð
húsanna og skattarnri lækka ekki.
Og mikill fjöldi húsa er smáhús,
sem eigi eru leigð út, en eru að-
eins íbúð húseigandans. Fátækir
verkamenn eiga mörg hús, gömul
og ný, með dýrri lóð. Hvað eiga
þeir mikið í húsunum, þó eign-
arrjett hafi þeir yfir þeim? Og
hvað geta þeir bætt á sig háam
sköttum ?
— Lóðargjaldsfrumvarp bæjar-
stjórnarinnar sýnir fjármálagrunn-
hvgni hennar. Pað má koma í veg
fyrir lóðabrask með hyggilegri
ráðum. Rjettlátast væri, að leggja
allþunga skatta á alla þá góðu
herra, sem ráðlaust hafa farið
með bæjarfje undanfarin ár. pað
mundi vekja þá, og skerpa ábyrð-
artilfinningu þeirra. Gjaldendur
bæjarins þurfa áreiðanlega að
vaka betur yfir gerðum bæjar-
stjórnarinnar en þeir hafa gert.
I S. p.
R æ ð a
Magnúsar Sigurðssonar bankastj-
við sýning Landsbankahússifl®
nýja 29. febrúar 1924.
Bankastjóminni fanst það vel
tigandi að bjóða ríkisstjórninni, al'
þingismönnum, stjórn íslandsbanka
og nokkrum öðrum mönnum hinga®’
til þess að skoða bankann, áður eJt
hann verður opnaður hjer, en a'
kveðið er, að afgreiðsla fari fram 1
honum í fyrsta skifti á morgun
laugardaginn 1. mars —.
Ein.s og mönnum er kunnugt, víir
Landsbankinn fyrst til húsa í llllS'
inu nr. 3 í Bankastræti hjer í bffP'
um, húsi Sigurðar bóksala Kristjáfl*
sonar.
•ijj
Löngu seinna bygði bankinn s’,
eigið hús, á sama stað og þetta fltl
stendur, og var það gert fyrir ^
göngu og dugnað Trvggva sál. GllI’n
arssonar bankastjóra. Var smíði þ(S
húss lokið 1899, og þótti það þá
lcgasta bygging hjer á landi
mesta bæjarprýði.
Yfirsmiðurinn var ValdemarÚa
danskur maður. Mun hann 113
haft flciri útlendinga í þjóflllgt ^
sinni, því íslendingar voru þá aT1.
ðflfl
átt-
st'
ii að byggja slík stórhýsi, efl sl
hafa þeir lært það smátt og slB ^
ýmist af útlendum bvggingarlTie,f^
urum, er hjer hafa komið og
og svo með því að fara utan og ‘ ,
byggingarfræði. Því að kunflíltta