Morgunblaðið - 29.03.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBLABIft
SLOAN’S er lanffútbreiddasta >,LINIMENT“
í heimi, og þúsmndir manna reiða sig á hann.
Hitar strax og linar verki. Er borinn á án
núnings. Seldur í öllum lyfjabúðum. — Ná-
kvæmar notkunarreglur fylgja hverri flösku.
Leitti áhrífum sínum' í þá átt.
Slík hús eru víða í öðrum lönd-
llrt‘- (>f>- hafa gefist ágæta vel og
efast ekki um að hin sama
yi'ði reynslan hjer.
* næsta hlaði mun jeg svo snúa
^njer meira. að bömimum og liver
^ífsnauðsyn' sje að gera eitthvað
®ieira fyrir þau en hingað til hef-
verið gert.
Svar.
Til eru þeir menn, sem vilja
Úlisskilja; að svara þeim leiðir til
tess eins, að síðari villan verður
'fei'ri en sú fyrri. Aðrir vilja
*kilja; ef þeim tekst það ekki,
er sjálfsagt að leiðrjetta þá.
Páll Sveinsson skrifar afflanga
c‘in um skólamál í „Vísi“ og á
^elmingur hennar að vera svar
^reijj minni um bókmenta-
ír«ðina.
Telur p. S. að hugsun mín væri
»að útrýma beri hið allra
%rsta því sem enn er eftir af
latínu í skólanum og leiða svo
^ókmentafræði á þann bás.“
Petta. er ekki rjett.
1 fyrnefndri grein drap jeg á
basði meginatriðin í skólamálinu.
í’að er; hver er tilgangnrinn og
tovi‘ó hverju muu hann helst nást?
Hlutverki skólans eins og jeg
hygg. þa5 vera, hefi jeg lýst svo
rtarlega, að óþarfi er, að gera það
úánar. En taka má þetta fram.
e£ hefi aldrei haldið, að góðir
^oibættismenn ættu ekki að koma
frá lærða skólanum engu síður
góðir vísindamenn. En hitt
lifrði jeg og mun ætla, uns gild
•'ök boma á móti, að til þess að
Sv° geti orðið, verði skólarnir að
^Cra berisveina sína að góðum
^önnnm. J?ví spurði jeg: hvað
'8erir Mentaskólinn í því efni?
. S. segir um kennara sína, að
”>eir brýndu fyrir okkur skyld-
hJia og trúmenskuna og fræddu
°kkur um alt það, er þeir vissu
^ytsamast og best, eu vöruðu okk-
Vð hinu viðsjála og hættulega.“
þetta hefðu verið kennarar eft-
■öðr
Dnuu liöfði. En, að P. S. og
um kennurum Mentaskólans ó-
^tnðum, hefi jeg aldrei vitað
b að þessi lýsing gæti komið
við þá. J?eir hafa þá keuslu-
. - erð, -— sem saj.t ag segja breyt-
^ lítið ár frá ári þrátt fyrir
JIJa reynsluua
keDsluaðferð
UeiDendunum yfir skólabækurnar
” láta velþóknun sína eða
anægjn yfir kunnáttunni, í Ijós
rapÖ orðum eða einkunnum.
pdtar þekkja þá nokk-
s5álfa eða skoðanir þeirra á
þeir hafa þá
segi jeg, að hlýða
nokkru máli.#) Ef til vill er óá-
nægjan og misskilningurinn milli
kennara og nemenda ekki síst af
þe-ssu sprottinn.
pá kem jeg að síðara atriðinu.
I fyrri grein minni nefndi jeg
saman latínuna og íslenskuna sem
helst væri deilt um hvor ætti að
vera aðalnámsgroin. Dómur minn
um báðar var kveðinn npp með
það eitt fyrir augum hver hæfari
mundi t:l að fullnægja þeim kröf-
reynsla nógu oft í munn sjer. pví
lnxn kennir mönnum sittlivað. —
Mjer er líka spurn: ef alt er Uxidir
reyn.slumii komið, því má þá ekki
lika svolítið taka tillit til þeirra
manna, sem búnir eru að ganga í
gegnum Mentaskólann og hefir
virtst hann gefa sjer steina í stað
brauðs.
Og svo jeg launi stúdentum
vingjarnleg ummæli — er það
ekki hálfgerð vantraustsyfirlýsmg
bít-ði á sjálfnm sjer og skólaaum
að kennararnir tala oftast svo um
stúdenta, að ekki verður annað
sjeð en þeir telji þá ófæra til að
mynda sjer nokkra skoðun um
nokkurt mál — nema þá vitlausa?
Ekki meira að sinni.
Várkaldur.
TIL BEGGJA HANDA.
Eftir Guðmund Friðjónsson.
NiðurL
Nú vil jeg spyrja: Er nokkurt
annað snið á eða bragð að orða-
tiltækjum mínum, sem eiga að
sögn að vera mín sjerstaka eign
um, sem gera verður til þess að og að þessum setningum, sem jeg
tilgangur skólans náist. Ebki vil hefi tiltínt? Mjer sýnist sama
jcg taka aftur ummæli mín uta markið á því öllu, eitt og sarna
latínuna. Mjer merkari og meiri mark; það er að segja: Á því er
menn hafa kveðið eins fast að mark sveitalífsins og tungunnar.
orði og ekki víst að það sje rang- Orðsnildin er almenningseign, þeg-
lega gert. En hinu játa jeg, að av að er gáð. peir, sem lifa af-
skoða má latínuna frá öðru sjón- skektir og mótast af sjálfum sjer,
armiði, því hvern stuðning hún verða að ýmsu leyti einkennileg-
veiti mönnum til að nema önnnr ir, og í þeim glóir á gull inuan
mál. Pað ihá vel vera að til þess um og saman við.
sje húp ótoissandi — tel þó að ein-' Sig. Kr. Pjetursson á Laugar
hver samanburðar málfræði ætti r.esi sagði mjer, að þar í sjúkra-
þá líka að vera kend. pví mundi stofunni hefði dvalið kona, kom-
jeg vilja að þegar lærði skólinn in norðan frá Eyjafirði, einhver
er ekki lengur tvískiftur yrði hún einfaldasta kona að viti, en þó
kcnd í tveim neðri bekkjnnum. talaði hún svo fagurt mál, góða
Mætti hún og vera kjörgrein í efri íslensku, að hann kvaðst hafa
bekkjunum. Svo og grískan, það orðið furðu lostinn.
er hin mesta ómjmd að guðfræði- Pví segi jeg það: Jeg þykist
nemar skuli þurfa að fara læra standa vel að vígi, þegar jeg læt
hana fyrst á háskólanum. hrökkva fram úr söguhetjuin mín-
Ekki skil jeg hvernig P. S. fer um kjarnyrtar og einkennilegar
að ætla mjer þá dul að jeg vilji setningar.
að bókmentafræðin skipi öndveg- Hinu, að persónur mínar sjeu
ið, er latínunni hefir verið úr því hver annari líkar, eins og J. B.
hrint. Nei það á íslenskan að skipa segir og fleiri, — því ætla jeg
og ekki liefir reynslan sýnt að engu að svnra. p;ir eru sögumar
hún muni ekki vera þess verðug. sjálfar og atburðir til vitnis. En
Ef til vill mætti skjóta fram meðal annara orða: Sýnist ykkur
þeirri spurningu: hvernig mundi ekki, að þeir karlar sjeu hver
mentim vor og menning vera ef öðrum líkir, í orðum og anda, sem
helstu rithöfundar vorir til forna, jeg hef hefi hermt. eftir orð og
semmargir voru lærðir menn hefðu setningar nú nm stund? Mier
metið latínuna meir en móðurmál sýnist það sviplíkt. pó eru kari-
sitt. Ef Ari og Snorri og aðrir arnir svo ólíkir hver öðrum, raun-
rithöfundar íslendina sagna hefðu verulega, í háttum, skoðunum og
ritað bækur sínar á latínu. Væri öi lum efnum, sem þeir eru t. d.
ekki hugsanlegt að minna hefði óltkir porstelnn Gíslason og Óiaf-
oiðið íir starfi þeirra og áhrifnm. ur Priðriksson.
. t
Ef tu vill kunna öll latínukvæðin | pað er alkunnugt, hve hagmælt-
að henda. í þá átt, þau sem nú jr menn (alþýðumenn þeirrar teg-
liggja gleymd og grafin á safninu, undar) eru ólíkir liver iiðrum. pó
þó farið sje að gefa út önnur hefir svo farið, að vísur þeirra eru
sem orkt voru á Mensku á sama sv0 Hkar oft, að þær eru eignað-
Hma. i ar öðrum en föðurnum. Hvers
Bókmentafræðinni liefi jeg ekki vegna? Vegna þess, að tungutak-
v'ljað skipa. annau sess en þann, ið er alþýðueign. Jafnvel Hall-
sem tillögumaðurinn J. Ó. hefir grímur Pjetursson og Stefán Ólafs
bent t á. Og dálítið kynlegt er að son, þau liöfuðskáld, eiga ekki
bera þessa tvo kennara saman. ,þau einkenni, sem duga. peim er
Öðrum hefir reynslan kent að best eignaður skáldskapur, sem þeir
væri að halda sem mest, í latínuna.! e ga ekki,, ef til vill, eða þá öðr-
Hirmm ,að inn þyrfti-að koma ný.um er eignað það sumt, sem þeir
lærdómsgrein, sem meiri lífsandi
væri í. Virðlst þetta skera úr uin
það að ekki dugi það eitt hjer
sjer til málsbóta að taka orðið
*) Jeg liefi sterka löngun til að
taka hjer Jóhannes Sigfússon undan.
liafa kveðið. Hví mundi þá ekki
suiidurlaust mál geta hrugðist til
bcggja vona?
Jeg skal taka það fram að lok-
um, að mjer finst það órjettlátt,
að, smíða ákúrur iujer. til handa
fvrir þá sök, að jeg er kunnagri
í'slenskri sveita-alþýðu en aðrir
menn, sem fást við ritstörf. Líf
mitt, staða og störf, valda því, að
jeg hlaut að verða þannig, úr því
að cjeg hefi augu og eyru.
Jeg hefi nú reyndar drepið á
þau atriði, sem jeg ætlaði mjer,
þegar jeg hóf þetta mál. pó ætla
jeg að bæta við svo litlnm eftir-
nxála, til dæmis um íslenska blaða-
mensku og ritdómara — hve snnd-
urleitt það er — hvað um sig.
Fyrir þrem árum kom út kvæða-
bók porst. Gíslasonar. Tveir rit-
dómar birtust um hana, sem jeg
man eftir. Annar var eftir Guðm.
Hannesson, vel saminn og skyn-
samlega, rakagóður og rauplaus.
Hinn var eftir Jónas porbergsson
ritstjóra Dags. pað hefir orðið að
áhyggjuefni í pingeyjarsýsln á s.
1. hausti, að Jónas. porbergsson
kafnaði af ofviti. En ekki er mjer
kunnugt um, hvort sá ótti hefir
orðið að landsskjálfta í Eyjafirði.
En það er til marks um ofvitsku
Dagsritstjórans, að hann táði sund
ur eitt kvæði porsteins Gíslason-
ar í ritdóminum, þannig, að hann
gerði það að sundurlausu máli. Að
þ\í húnu spurði hann á þá leið,
hvar skáldskapurinn væri í þessu,
þegar Ijóðsniðið var tekið hurt.
Enginn tók undir þetta ritstjtxra-
mas; en einum manni datt þetta
í hug: Líklega tekur nii einhver
bongusmiðurinn ask eftir llíkarð
listamann, klífnr hann allan í
smáspýtur, rekur löppiua í hrúg-
una, setur á sig ofrembings-and-
lit og spyr: Hvar eru hagleiksein-
kennin á þessu dóti? pau sjást
eliki, og mun Ríkarður vera lít.ill
listamaður! — þ. e. a. s. enginn!
Litlu síðar mátti lesa í Tíman-
um þá sáluhjálpar-ávísun, að Dag-
ur fengist til kaups á tilteknum
stað, og að hann flytti þá bestu
ritdóma, sem nú sæjust á íslensku.
Síðan hefir Dagur flutt frá rit-
stjóra sínum lofsamlega ritdóma
um Æfintýri Sigurjóns Jónssonar
og „Silkikjóla og vaðmálsbuxrir“
— en varla minst á aðrar bók-
mentir.
En Tíminn hefir á s. 1. 3—4
árum ekki ritað verulega um aðra
bók en „Byltinguna í Rússlandi“
og gagði m. a. um hana, að hún
væri „merkilegasta bókin sem
komið hefði út á íslensku það
árið.“
Við eigum merkilega menn hjer
og þar, sem kafna þó ekki í mann-
viti.
En þrátt fyrir lestur þessara
blaða, er samt til allmargt af
imönnum, sem eru helbláir innan
rifja.
Ritað 10. febr. 1924.
■ ■ 1 1 T- "I-O--
Svar til Hofgarða Jóns.
í aukatölublaði Mbl. 29. mars
þ. á., ritar Jón J- Sigurðsson frá
Hofgörðum grein, er hann kallar
,,I.eiðrjettingu“ á frjettapistli
mínum í 4. tbl. Tímans þ. á. Er
grein þessi ,sem vænta mátt af
þeim höfnndi, ekkert annað en
vísvitandi ósannindi, og tilrannir
til persónulegra lítilsvirðinga, því
að liann er svo að segja orðin
þjóðkunnur maður fyrir skrif sín
er mest hafa verið níð og skamm-
ir um einstaka menn.
pað sem Jón þessi þykist sjer-
staklega þurfa að leiðrjetta, eru
þau ummæli mín, að enginn mað-
Fyrirliggjandi s
Trawl-garn.
Lækjargötn 6 B. Sími 720,
ur úr Miklaholtshreppi hafi skrif-
að undir skjal það er Ólafur bóndi
porvaldssou fór með hjer trm
sveitir síðastliðinn vetur. Og um
þetta segir hann: „Hið sanna er,
að efnuðustu og fremstu bændur
í Miklaholt.shreppi, ríða fyrstir á
,vaðið og skrifuðu undir skjalíð,
áður en nokkur maður í Staðar-
sveit kæmi þar nærri.“ Til þess
r.ú að sýna hversu rjett mál Jón
fer þarna með, set jeg hjer eftir-
farandi vottorð, er undir hafa
ritað allir bændur i Miklaholts-
hreppi, sem tilkall áttu til fimta-
hluta af andvirði sláturfjár af-
urða lianstið 1919.
„Við undirritaðir lýsum því
hjermeð yfir, að við höfum ,hvorki
með undirskriftum undir skjal það
r,r Ólafur bóndi porvaldsson frá
Stokkhamri fór með hjer uta
sveitir síðastliðinn vetur, frá
.verslun Tang og Riis í Stykk-
ishólmi, eða á nokkurn annan hátt
afsalað okkur nokkru af lxinxim svo
neínda fimtahluta af sláturfjáraf-
urðum við áður nefnda vershm
í Skógarnesi haustið 1919.“
Kristján Elísson, Lágafelli ytra.
Einbjörn pórðarson, Borgaorholti.
Gestur pórðarson, Dal. Halldór
Bjarnason, Gröf. Óli G. Daníelsson.
Arngrímur porgríinsson, Borg. Hann-
es Guðnason, Stóru-púfu. Guðmundnr
Jónasson. Póröur Pálsson, Borgar-
holti. Jóhann Lárusson, Langafellí.
Sigurður Kristjánsson, ITofstöðuno.
Bjarní ívarsson, Seli. pórðnr pórð-
arson, Borgarholti. Sigurjón Sigurðs-
son. Sigríður Jónsdóttir, Fáskrúðar-
bakka. Guðbjartur Kristjánssou,
Hjarðarfelli. Porgils Sigurðsson,
Kleifarstöðum. Kristján Guðmunds-
son, Straumfjarðartungu.
Hjer eru þá allir bændur í
Miklaholtshreppi taldir, sem til-
kall áttu til fimtaparts frá 'tjeðu
ári, nema Magnús Sigurðsson
bóndi í Miklaholti, sem af sjer-
stökum ást. hafði samið við versl-
uoarfulltrúann í Stykkishólmi, um
viðskifti sín frá umræddu áiú
löngu áður en nokkurt umburðar-
skjal var sarnið, er snerti þetta
mál. Gat nafn hans því ekki
leyfilega staðið á umhurðarskjali
Óiafs.
Jeg vænti nú, að framangreind-
um upplýsingum og vottorði sveit-
ur.ga minna, að lesendur Morgun-
blaðsins sjái, að hjer er rithöfund-
ur á ferð:nni, sem ekki er vand-
ur að heimildum fyrir skrifum
sínum — og að skeyti slíks manns
hitti því lítt, hvort sem hann
heinir þeim til mín eða annara.
pá er Hofgarða Jón að t.ala um
lánveitingar úr Staðarsveit, sem
fallið hafi í knjerunn minn. pau
ummæli eru nú vitanlega ekkert
annað en staðlansir stafir, eins og
alt annað í þessari ritsmíð lians.
Annars bjuggust menn síst við,
að Jón þessi færi að svara h:num
meinlansa og sanna frjettapistlí
mínum, því að s.vo mikið hafði
bann talað og skrifað í máli þessu
áður, sjer til Ktillar sa^mdar, og
má vel vera að síðar gefist frek-