Morgunblaðið - 11.04.1924, Qupperneq 2

MORGITN Hl, AOIS
YÖRN FORSTJÓRANS.
Eftir Björn Ólafsson.
Strausykur,
Kandis,
Marmelade,
HrísmjSI,
Kartöflumjöl,
Hrisgrjón,
Blandað hænsnafóður,
Maismjöl,
Haframjöl.
EG6
nýorpin, etykkið á 0,35 í bcauð-
aölubúðinni Baldursgðtu 10.
Óvinir friðarins.
Flestir, sem nokkuð eru kunnug
ir skoðunum jafnaðarmanna, — að
minsta kosti þar sem þeir eru
gætnastir, vita það, að þeir bafa
barist á móti vígbúnaði og hern-
afi frá því fyrsta að þeir komu
á fót skipulagi með sjer, og hafa
allajafna fylgt þeim, er barist
hafa fyrir friði.
Aftur á móti skýtur nokk-
uð skökku við um bolsjevikana,
þegar um þetta er að ræða. peir
þafa ekki þótt neinir friðelsk-
enclur. peir hafa í þessu efni eins
og mörgum öðrum, skorið sig al-
gerlega úr f-lokki jafnaðarmanna
og verið heldur andvígir þeim,
sem beitt hafa sjer fyrir friði.
Skýrast hefir þetta kom'ð íljós
meðal hinna nofsku Bolsjevika,
nú upp á síðkastið. Og má geta
þess í þessu sambandi, að þeir
lúta í einu og öllu fyrirskipun-
um valdhafanna í Moskva, að
sínu leyti eins og Bolsarnir hjer
telja þá sínl æðstu og fullkomn-
ustu fyrirmynd.
í Noregi hafa Bolsjevikar í
langan tíma reynt að stofna svo-
kölluð hermannaráð á hverjum
heræfingastað, í því augnamiði,
að veikja varnarstarf þjóðarinn-
ar. Ekki þó t:l þess að koma með
því á friði, heldur til þess að
hnekkja hinni almennu herskyldu
og hinum borgaralega her. Hafa
forgöngumenn þessara fyrirhug-
uðu hermannaráða dreift milli dát-
anna flugrituiu og blöðum, sem
eru varnarskyldunni fjandsamleg.
þó tilraunir þessar hafi lítinn
árangur borið, hefir mjög mikið
verið um þau rætt í Noregi. Og
nú fyrir stuttu hefir einn af und-
irforingjunum í norska hernum
skrifað um málið og bent á aðal-
augnamið kommúnistanna með
þtssari hreyfingu. Segir hann, að
þeir sjeu nii að mestu horfnir
frá stofnun þessara ráða, en hafi
í þess stað tekið upp á stefnuskrá
sína herskyldu-verkföll — en
á alt öðrmn grundvelli en gömlu
jafnaðarmennirnir hafi bygt sín
herskylduverkföll á. pe:r hafi ætl-
að að koma á afvopnun og varaii-
legum friði með því að fá unga
mtnn til að neita 'herþjónustunni,
og því hafi þeirra málstaður borið
í sjer glampa af fagurri hugsjón.
í’ii kommún'stamir nú láta það
aftur á móti skýrt og ótvírætt
uppi, að þeir sjeu engir friðar-
postular. Færir hann máli sínu
til sönnunar ummæli e:ns leiðtoga
þeirra, er hann liafði þá nýlega
slirifað. í eitt málgagn þeirra, en
þau eru á þessa leið: „Herþjón-
ustu-verkföll eru ekki barátta
okkar fyr’r friði, heldur fyrir
stríði. Og á bak við þá baráttu
stendur allar flokkur okkar. pað
á engin friðartilbeiðsla að fylgja
henni, heldur útbreiðsla á styr-
jöld og barátta fyrir því að vei'ka-
lýðurinn komist undir vopn og
fáí þau hvar sem þau nást.“
það ber lítið á friðarhugsjón-
inni í þessum ummælum. Enda
hafa margir gætnir jafnaðarmtnn
orðið hinir reiðustu er þeir sáu
þessi ummæli. Og undirforingmn
varar hið ákveðnasta við því, að
ungir menn í Noregi bíti á þetta
agn kommúnista, því eftir þessum
ummælum leiðtoga bolsjevikka, þá
sje það augljóst, að varnarskyld-
unni yrði ekki ljett af þeim, þó
kommúnistar fengju yfirhöndina.
,,Tímanum“ og forstjóra lands-
verslunar hefir mik'ð þótt við
liggja, að áberandi væri svarað
grein minni um tóbakseinkasöl-
una, því að allri forsíðu blaðsins
20. f. m. er varið undir hið hóg-
væra svar forstjórans.
Flestir sem lesa grein þessa í
,.Tímanum“ munu undrast rit-
hátt'nn. Hann er ef til vill sam-
boðinn forstjórá tóbákseinkasölu
ríkisins, að sjálfs hans dómi.
Ef jeg ætt: að taka mjer rit-
hátt forstjórans til fyrirmyndar,
þá ætti jeg að byrja eitthvað á
þessa leið:
Magnús nokkur -T. Kristjánsson
hefir gert landinu ,bjarnargreiða‘
með sltr:fum sínum í 13. blaði
„Tímaiis“ þ. á. um tóbakseinka-
söiuna. pað vill svo illa til að
maðurinn er naumast vitnisbær í
þessu máli, því að eins og kunnugt
er, var hann um ske'ð minni hátt-
ar smásali á Akureyri og hefir
hagsmuna að gæta í þessu máli,
þareð hann missir laun sín hjá
ríkinu ef landsverslun verður af-
numin. —
-Teg mun samt ekki halda áfram
í þessum tón forstjórans, heldur
snúa mjer að málefn nu, sem um
er að ræða og þeim rökum sem
forstjórinn færir fram.
Skýringin.
Hann tekur fyrst fyrir það at-
riði í gre:n minni, sem ræðir um,
að innflutningur tóbaks hafi ver-
ið þverrandi síðan einkasalan
lcomst á stofn. Hann svarar því
þann veg, að svo muni vera litið
á af flestum, „að það verði tæp-
lega talið þjóðarböl á þessum
tímum, þó að innflutningur á tó-
baki færi þverrandi.“ Með þessu
hefir forstjórinn borið fram í
dagsbirtuna atriði sem áður hefir
mörgum verið hulið. Af þessu
verður mönnum líka betur skilj-
anleg ráðsmenskan og það sleif-
arlag sem átt hefir sjer stað við
tóbakseinkasöluna. — Eftir þessu
skilur forstjórinn hlutverk sitt
þann veg, að einkasalan sje stofn-
uð til þess að venja landsmenn
af þessari mtmaðarvöru, en ekki
til þess að afla ríkissjóði tekna og
láta landsmenn sjálfráða um það
hversu mikið þeir nota af vör-
unni.
pví næst slær hann á annan
streng, og leitast við að sanna
hversvegna innflutningurinn hafi
þverrað. Segir hann að það stafi
af því, hversu gífurlegar birgðir
kaupmenn hafi flutt inn árið áð-
Linir ■hattar
italskfp og franskir.
Sjerlega fallegt úrval.
i

fsaf oldarprentsmið j a
leysir alla prentun vel og sam-
viskusamlega af hendi með lægsta
veröi. — Héfir bestu sambönd í
allskonar pappír sem til eru. —
Hennar sívaxandi gengi er besti
mælikvartSinn á hinar miklu vin-
sældir er hún hefir unniö sjer meö
áreiöanleik í viðskiftum og lipurri
og fljótri afgreiöslu.
Pnppfrm-, nmalnarn og prentsýnis-
h ru til sýnis á skrifstofunni. —
-----------— Sfmi 48.-----------------
ur en einkasalau byrjaði (1921),
þá hafi verið flutt inn miklu
meira en eðl’legt var og því ekki
að undra þótt sala landsverslunar
á tóbaki væri nokkuð minni en
venjujega fyréta starfsár'fc. —
Pykist forstjórinn standa. öllum
fótum í jötu með þessar fullyrð-
ingar sínar og gæt'r lítt að hversu
sahikvæmt þetta er hinu rjetta.
Hann segir að 1923 nálgist
mjög að vera meðalár um inn-
flntning á tóbaki. pá var flutt inn
fyrir kr. 1133 þúsund (80819 lcg.)
Hann seg'r að gífurlegur inn-
flutningur liafi átt sjer stað áður
en einkasalan byrjaði. En árið
1921 var flntt ihn fyrir kr. 1167
þúsund (86828 kg.) svo að það ár
má eftir hans mælikvarða kall-
asfc meðalár. pað er því alger-
lega staðlaus'i' stafir að fullvrða
að óvenjumikill innflutningur hafi
átt sjer stað það ár, sem varð til
þess að draga úr hagnaði einkasöl-
unnar fyrsta árið.
Hann seg’r að birgðir í landinu
um áramót hafi verið á aðra
’miljón króna, að kaupmönnum
hafi verið leyft að selja þennan
,,érsforða“ sem hoðinn hafi verið
fram á markaðinn allfreklega. —
Hjer mun af gáleysi hjá forstjór-
aiuim ekki vera alveg rjett skýrt
frá. pessar vörur voru ekki boðn-
av fram á markaðinn „allfrek-
lega“ eins og hann kemst að orði,
vegna þess að einkasalan var all-
óspör á að kaupa hinar gömlu
tóbaksbirgð'r og hefir af kunn-
ugum verið sagt, .að hún hafi náð
til sín mestum hluta þeirra og
ætti því að hafa liaft hagnað af.
„Áhrif í málinu.“
Forstjórinn er mjög undrandi
yfir því að jeg skuli leyfa mjer
að segja að það skifti nokkru eða
„hafi mest áhrif í málinu“, áð
tekjur ríkissjóðs fari m:nkandi
.eftir að einkasalan var sett á
stofn.
Hjá honum virðist það alger-
lega vera aukaatriði, þrátt fyrir
að einkasalan var eingöngu sett
á laggirnar til þess að gefa ríkis-
sjóði meiri tekjur af tóbaksvörum.
pað er að mínum dómi ekki laust
við að hafa nokkur áhrif í málinu,
þegar um einkasöluna er að ræ,ða,
hvort hún gefur ríkissjóði auknar
tekjur eða minkandi tekjur. Hvort
tolltekjur landsins fari þverrandi
vegna framkvæmda einkasölunnar,
eða vaxandi, er svo stórt atriði í
þessu máli að ekki verður fram
hjá því gengið. Á því veltur alt.
Um það munu allir vera sammála
sem með nokkurri sannsýni vilja
líta á málið.
Rangar tölur.
Til þess að sanna þessar mink-
andi tekjur, segir hann að jeg
hafi „vitanlega“ þurft að færa
fram rangar tölur. Jeg hjelt að
haun mundi ekki í annað skifti j
gera sig beran að missögn í þessn
,atriði. í fyrra skiftið gerði hann
það á opinberum fundi. Benti jeg
'honum þá á, að sá mismunur sem
kemur fram á tolltekjunum af
þeim tölum sem jeg bar fram í
grein minni og þeim tölum sem
landsreikn’ngarnir sýna, stafar af
því, að ætíð fer talsvert á milli j
ára af tolltekjum, þannig að
tollur af vörum sem fluttar voru
inn síðast á árinu 1921, er ekki
greiddur fyr en 1922 og er því í
landsreikningnnm tekinn með á
Ullardúka
lítir, í fjölbreyttu úrvali, hjá
í svunhir og kjóla, einlitir og mis-
Marleiui Iðirai tli
Hússtjórnarskóii
Sóreyj»r
(Sorö Husholduingsskole)
Danmörk — tveggja stunda ferð frá
Kaupmannahöfn. Veitir ítarlega verk-
lega og bóklega kenslu í öllum
vcrkum. Nýtt 5 mánaða nimsskfii®
byrjar 4. maí til 4. nóv. Kenslugja^
kr. 125,00 á mámiði. Sendi prógram.
E. Vestergaard
forstöðukona.
Tóm steinoliufot
kaupum við hæsta verði. Veitt
móttakft klukkan 1—2 á hverju®
degi við port okkar á vestri hafn-
arbakkanum.
Greiðsla við móttöku.
H.f. Hrogn & Lýsi.
eitt af elstu og , áreiðanlegu«W
vátryggingarfjelögum Norður-
lauda, tekur hús og aliskon*r
muni 1 b r u n a t r .y g g i ng*
Iðgjald hvergi lœgra.
Aðalumhoðsmaður fyrir íðland
Sighvatur Bjarnaso**”
Amtmannsstig 2.
því ári. En í mínum tölum er toU"
ur reiknaður út eftir innflutnings-
niagni tóbaks á árinu og á þann
veg er sýnd rjett fjárhæð þeii’i'a
tolltekna sem ríkissjóður fær a
árinu af því sem innflutt er*
pessari rangfærslu verður forstjór-
anum ekki neiuu höfuðburður að.
Hann lætur mikið yfir því, a®
undanfarju tvö ár hafi gefið rík-
issjóði meiri tekjur samtals en
árin áður og vill með því sanna
að einkasalan gefi meira en frjáB
verslun. En hann tekur ekki till'T
til þess skatts, sem einkasalan tek-
ur af landsmönnum í hækkuðo
vöruverði. Hann sneiðir hjá mer£
málsins. Jeg hefi aldrei sagt, °$
enginn, sem um þetta efni hef,r
fjallað, að einkasalan geti cKk1
gefið rikissjóði einhverjar tékfo*
auk þeirra, sem fást með núver'
ardi tolli, en vjer höfuð hal^
því fram og gerum enn, að þeJttl
tekjum, sem einkasalan geívr’
megi ná með hækkuðum tolli, sein
ekki hækkar vöruna jafnmiki®
álagning einkasölnnnar. Hverjt,m
skynbærum manni er auðvelt
ganga úr skugga um að þetta 11
rjett. En á hinn bóginn er
verk jafn greindum manni og f°r
stjóra landsverslunar ^xT‘
, f/eta
fram vafasamar tölur sem B
litið líklega út í augnm þe,rrm
sem ekkert þekkja til málsins
gera sjer far um trua þv
hann segir.
prainh.