Morgunblaðið - 18.05.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBLAtli
MORGUNBLAÐIÐ.
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Ötgefandi: Fjelag i Beyhj»vík-
ítitstjörar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Auglýgingagtjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 5.
Símar. Ritstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 600.
AuglÝsingaskrifst. nr. 700.
Heimasimar: J' Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Áskriftagjald lnnanbæjar og I n&-
grenni kr. 2,00 á mánubi,
innanlands fjær kr. 2,G0.
1 lausasölu 10 aura eínt.
Rafmagnið.
Ef til vill mætti nefna þá tíma,
sem nú standa yfir og munn koma
— öld rafmagnsins. — pví á síð-
ustn árum ihefir notkun þess stór-
fléygt fram. í flestum löndum er
það nú orðið takmark, sem stefnt
e? að af rniklu kappi, að raf-
magna alt Iandið — ef svo mætti
að orði komast, að koma rafmagn-
inu í hv.erja borg, hverja sveit og
helst beim á hvern bóndabæ.
Sparnaðurinn er ei.tt af aðal-
atriðunum í þessu máli. Norð-
mehin, sem komnir eru mjög langt
í því að framleiða rafmagn, þeir
hafa t. d. reiknað út hve mikið
allar húsmæður Noregs spöruðu
á því áriega að elda matinn við
rafmagn í stað kola eða annars
eldsneytis, og er það engin smá-
ræðis fúlga.
pað er því ekkert undarlegt,
1 þótt unnið sje af miklu kappi að
! því að auka framleiðslu ,,hvítu
|kolanna“. Enda fer notkun þeirra
svo að segja dagvaxandi. Olíulamp
arnir eru bornir í ruslakistuna
eins og hvert annað skran, sem
heyrir liðnum tíma til. Og elda-
vjelarnar hverfa smámsaman úr
sögunni.
Oufuvjelin var sannkölluð ó-
hamingja fyrir heimilin. Hún jók
allsstaðar stórkostlega eftir-
spurnina eftir kolunum og gerði
þau dýrari en heimilunum var
viðráðanlegt. En svo kom raf-
magnið með hitann, birtuna, þæg-
indin — og sparnaðinn, þar sem
það er ódýrast.
Hjer í Éjálfu fossalandinu, þar
sem hver sveit að kalla má hefir
tilbúinn aflgjafa til ljóss- og hita-
framle'ðslu, ætti það ekki að vera
neinn heimskulegur draumur að
vænta þess, að þegar stundir líða.
þurfi íslensku konurnar ekki að
elda matinn við mó og kol, held-
ur gefi „hvítu kolin“ hitann og
birtuna.
En erum við hjer á landi til-
búnir að nota rafmagnið — nota
náttúruauðæfi lands vors? Eru
þau hús, sem nú eru bygð, út-
bú'n þannig, að tillit sje tekið til
raf magnsnotknnar ?
Víðast hvar ekki. Húsin eru
bygð þannig, að matartilbúning-
ur, hreingerningar, þvottar o. fl.
fari fram með gamla laginu. pað
er e:ns «g menn viti ekki af því,
að hjer er rafmagn í notkun, og
að þá stöð, sem hjer er, má stækka.
Og það er eins og menn gleymi
því, að hjer nálægt bíða fossarnir
eftir því, að þeir sjeu beislaðir og
að þeir fái að gefa heimilum lands
ins þan þægindi, sem þeim koma
best.
Svo mikla reynslu höfum við
þó af rafmagninu hjer, að við
þekkjum hvers virði það er. En
þó ber því ekki að neita, að það
hefir orðið mönnum vonbrigði, að
m'nsta kosti hjer í bæ. Ekki sjálft
rafmagnið, heldur það verð, sem
sett 'hefir verið á það. Og á með-
a-n það verður ekki ódýrara en
það er nú, þá er mjög mikilhætta
á, að almenningur geti ekki fært
sjer í nyt öll þau þægindi, sem
það hefir að bjóða. pað, sem
stefna verður því að, um leið og
rafmagnsvirkjun fer hjer í vöxt,
er það, að framleiða svo ódýrt
, rafmagn, að almenningi sje kleift
j að nota það og öll þau þægindi,
I sem því fylg.ja. Dýrleikinn á því
j nú veldur mjög miklu um það, að
' notkun þess er ekki eins almenn
og vera ætti.
Fimleikaflokkur íliels Ðukh.
■ .
j
;’•■ í
■

EMnWci .l/W'SSSs:
Swm'" "AlB

41 | * 4 1 'W < < - ' ' ? W

j

ýáiAbSá,.: 'V V. ;ái
—v- . ■■ ■ J
Eimleikaflokkur N. B. í Ameríkuferð hans síðastliðið sumar.
íþróttavöllurinn í Ollerup.
Pektasti fimleikakennari Dana
leitir Niels Bukh. Hann er skóla-
djóri 0g eigandi fimleikaháskó-
aus í OllerUp á Fjóni.
í útlendum blöðum hefir verið
mikið nm haDn ritag, því að mað-
urinn ei fl'amúrskarandi dugleg-
ar og áhugasamur í starfi sínu.
Skóla Þúrman bygði hann á 4r.
unum 1919 til 1920. Jafnframt
!jet hann byggja marga leikvelli,
°g á síðastliðnu sumri Var iohið
við að byggja nýtísku-íþróttavöU
sem er eign skólans.
Niels Bukh hefir farið margar
ferðir meg fimieikaflokka sína til
a landa. En frægust er för
innar
ar, allar í Bandaríkjunum. Yar stöðum, stofnandi Mullersskólans
sagt í sumum erlendum blöðum, í líeykjavík; Tómas Jóhannsson
að honum hefði þar ekki verið fimleikakennarai á bændaskólan-
ver tekið en Llovd George, stjórn- um á Hólum og porkell Guð-
málamanninum fræga, sem var á.mundsson frá Valdastöðum, fim-
ferðinni þar um sömu mundir. leikakennari á bændaskólanum á.
Árið 1912 og 1920 stjórnaði Ni- Hvanneyri.
els Bukh fimleikaflokk Dana á Eu alls hafa níu íslendingar
Olympiuleikunum. Og í vetur var lært fimleika hjá Niels Bukh.
það afráðið, að hann æfði og 1. Mynd’n er af fimleikaflokkn-
sýndi fimleikaflokk þann sem um, sem N. B. fór með til Ame-
stendur ti'l að Danir sendi til ríku síðastl. sumar.
Olympiuleikanna í París í sumar. 2. myndin er af íþróttavellin-
Nokkrir fslendingar hafa lært um í Ollerup.
* hjá Niels Bukh a fimleikahaskola 3. myndin er fimleikasýning
sú, er hann fór til Ameríku síðast- að með tvo flokka, konur og Iians í Ollerup, og eru þeir kunn- kvenna í Ollerup. (Skólahúsið í
liðið sumar. Ferðaðist hann þang- karla, og hjelt 39 fimleikasýning- ugastir: Jón porsteinsson frá Hof baksýn).
Fimleikasýning kvenna í Ollerup (skólahúsið í baksýn.)
taí! I bMa
®ftir stgr. Matthíasson.
f „ . Framh.
AtengiSSmyglun á sjer stað eft-
r enddöngum landamærum og
s rondum Bandaríkjanna, en lang-
líkl suðurfylkjunum. Par er
ótal skrykk^skaPUr langmestur;
m eru ^ar að fara og koma
og meðal 6
t u-' . ^ejrra er mesti sægur
þjonus u vínsmyglara. Fiskiskip-
* .Se“ StUBda veiðar framundan
orð T-u-U ™ar^ft uppvís
urðm að nulli-ver^ með áfengi.
eg heyrði þa sögu, að svo mikil
r°gð Vffiru að þessu, að nú orðið
f T 0rSugt að fá fiak til matar
New York. Fiskimennimir hefðu
Z° ,g°8a atvinr,u að ótennivíns-
erslun, að þeim dytti ekki lengur
í hug, að vera að dorga eftir
þorski. petta er auðvitað að miklu
d'yti skáldskapur, en með sann-
leikskjarna þó.
Síðan bannlögin voru afnumin
í Canada hefir bannvörðum Banda-
ríkjanna aukist mikið erfiði. pað
er auðg'ert að komast yfir landa-
mærin, enda ekki sparað; s.jer-
staklega um helgar þegar menn
vilja skemta sjer. Eftir stóru
vötnunum cr einnig mikil sigling
og heyrist oft talað um hrað-
skreiða mótorbáta sem fara á
milli, „færandi varninginn 'heim“.
peir hafa sumir verið gerðir svo
hraðskreiðir að vanalegir bátar
hafa ekkert við þeim. Lögreglu-
mennirnir hafa því einnig orðið
að sjá við þeim leka og fá sjer
nýja báta. Og á vetuma þegar
vötnin leggur, bæt:st þeim ómak,
að líta eftir öllum sleðaferðum.
í mörg hom er að líta. Mexieó-
landamærin eru heldur ekki sögð
örugg, því bæði eru Mexicóbúar
óráðsíumenn á ýmsar lundir, og
þar að auki má fá hjá þeim gott
vín og vel afengt.
pað er af þessu ljóst, við hve
mikla örðugleika bannið á að
stríða, ekki síður í Bandaríkjun-
um enn hjá okkur á íslandi. pað
er líka komið svo í sumurn fylkj-
unum, að yfirvöldin eru farin að
verða leið á þessu eilífa stappi,
og farin að sjá í gegnurn fingur
með svikunum. Meðfram er þetta
skeytingarleysi að kenna, en með-
fram af því, að þeir treystast ekki
til að gæta laganna eins og skyldi.
Til þess nú að enginn haldi, að
það sje að kríta liðugt af ásettu
ráði og gera úlfalda úr mýflugu,
skal jeg segja frá landsuppdrætti
af Bandaríkjunum, sem nýlega
fylgdi ritgerð um bannið, í ritinu'
Oolliórs National Weekly 26. jan.
1923. Kortið er gert samkvæmt
skýrslum frá skrifstofu dómsmála-
ráðgjafans (The atterney general
office), og á að sýna að hve
miklu 'leyti hefir tekist að útrýma
áfenginu úr landinu, eða, eins og
þeir komast að orði þar vestra
___ að þurka landið.
purrustu fylkin eru ljósust en
hin þaðan af dekkri, sem þau eru
rakari. Er þetta mjög fróðlegt
kort og skilmerkilegt.
Sjest þá fyrst og fremst að
fylkin, sem liggja að landamær-
um Canada, eru mjög dökk (eða
með 50% raka). pá eru stranda-
fylkin að vestan og austan meira
og minna dökk, og þá ekki síst
þau, þar sem eru stórborgir. En
dökkast allra, nærri því kolsvart,
er New-York fylki, þar sem er
sjálfur höfuðstaðurinn (þar er
rakinn talinn 95%). Hvergi er
ástandið verra. Næst koma fylk-
in Georgia og Louisiana (90%)
og svo Cal'fornía (85%). Sann-
ast þar enn það, sem faðir minn
kvað:
„Margur gleymir við glæpakró
guði og Liscó,
þar sem dreymir við syndasjó
San Franciskó“.
Aftur eru fylkin'inni í landi því
hvítari og þurrari. sem þau eru
afskektari — en þó verður að
undanskilja Hlinois. bar sem Chi-
eagó s’tur eins err konguló í r.et-
nu, og er fen°-sæl af áfnn'?i, sem
öðru.