Morgunblaðið - 21.05.1924, Page 4

M Oí? *t ÍT N B T A .* 11»
Biðsste
■dansskóla Sig. Gnðmundssonar verS-
ur laugardagskvöldið 24. þ. m. kl.
9 til 4 á Kaffi Rósenberg. — Að
göngumiSar afhentir í Bankastræti
14. Sími 1278.
Hadslev St. ved Aarhus. Danmark.
Husholdningsskole og Hjem for
uttge þiger, 5 Md. Kursus fra Mai
og Nov. 110 Kr. mdl.
MARGRETE PEDERSEN,
Forstanderinde.
Fyrinligg Jandi s
Kartöfliunjöl.
Hveiti: Neetar.
■ — Fines.
— Falcon.
Sagó.
Hænsnabygg.
Ilálfba unir.
Gerhveiti.
Hrísgrjón.
Laukur.
Kartöflur.
Molasykur.
Strausykur.
Kandís.
Kex.
Apríkósur, þurk.
Kakaó í 1/10 kg. ds. (Pette).
Jch&.m NiBsson
konunglegur hirðtónsnillingur
heldur hljómleika í Nýja Bíó, fimtudaginn 22. og föstudaginn 23.
þ. m. kl. 7)4 síðdegis, stundvíslega. Nýtt prógram bæði kvöldin.
Aðgöngumiðar seldir á 3 krónur og 2 krónur í bókaverslun Sig-
fásar Eymundssonar og ísafoldar.
hennar er nú sýnd í Nýja Bíó. Um
kvimynd þessa og hlutverk sitt í
henni hjelt ungfrú Sannom nýlega
fyrirlestur í „Aaronautisk Klub“ og
fyrirlestrarsal „Politikens“ í Khöfn,
og var húsfyllir í bseði skiftin. — I
National-Tidende“ er skrifað um
kvikmyndina og fyrirlestra hennar,
og er dáðst bæði að frásögn hennar
og flugleikni þeirri, er fram kemur
í myndinni. Er farið mörgum orðum
um ró þá, er hún sýni jafnhliða
djarflegri framkomu, er hún hvað
eftir annað leggi líf og limu í hættu,
til þess að geta unnið einhverja fífl-
dirfsku þrautina, svo sem að hanga
í flugvjelinni, uns hún er komin hátt
í loft upp, klífa síðan upp og ganga
um ó vængjum flugvjelarinnar og
„hanga á“, er flugvjelin steypist
kollhnýsur hvað eftir annað. — Segir
blaðið, að hún sje sannkölluð „Drotn-
ing loftsins“ og að engin flugmær
önnur myndi geta leikið það eftir
henni, er hún geri í þessari mynd.
Klykkir svo blaðið út með því að
segja, að hún sje frjálsleg, djörf og
broshýr í viðmóti, og því ekki kyn-
legt, að hún á svo marga vini meðal
kvikmyndahúsgesta víða um heim. —
Emilie Sannom er dönsk.
Y.
FEdara-sápan
er hreinasta feg
urðarmeðal fyrii
bömndið, því bún
ver Wettum, fxekn-
uin, hrukkum og
rauðum bömnda-
lik Feeet aiatað&í
Aðalumboðsinðmi:
£. Kjartazuaon & Go.
L&ugaveg 15. Eeykjavík
—== Tilkynningar. =<=-=-
Isafold var blaða best!
ísafold er blaða best!
ísaiold verður blaða best.
kuglýsingablað fyrir sveitirnar.
Auglýsingu ef áttn hjer
einu sinni góða,
. .enginn vafi er að hún ber
árangur sem líkar þjer.
— ViSskifti. —
Maltextrakt — frá Ölgerðin Egill
Skallagrímsson, er hest og ódýrast.
Hreinar ljereftstuskur kaupir tsa-
’oldarprentsmiðja hæsta verði.
Umbúðapappir
•‘ur „Morgunblaðið" mjög ódýrt.
Lítill bátur, Ijettur og liðlegur, eða
skekta, óskast kevpt. Tilboð sendist
Auglýsingaskrifstofu íslands í Aust-
urstræti 17, auðkent „Bátur'1.
Ribsplöntur selur Einar Helgason.
Dívanar, borðsíofnborð og stólar, Nýleg kommóða til sölu, ódýrt í
•dýrast og best í Húsgagnaverslun Bankastræti 14. Sigurður Guðmunds-
'íaykjavíknr. son.
I. SFijliÍ
Aðalstræti 9.
Símar: 890 og 949.
listinni, enda er hún ótrúlega djörf
og leikur ýmsar listir í lofti uppi, er
engin önnur flugkona fær eftir henni
íeikið. Flugmær þessi er og kvik-
myndakona, og fara margir til þess
að horfa á kvikmyndir þær, er hún
leikur í, aðallega vegna flugleikni
hennar. Ein af þessum kvikmyndum
Gengið.
Reykjavík í gær.
Sterl. pd. ........ 32.30
Danskar kr. .. .. .. .. 125.69
Sænskar kr........ 200,62
Norskar kr.........105.11
Dollar .. .......... 7.56
------o—, \
DAGBÓK.
□ Edda 59245216Va^2
(tniðv.d.)
Knattspjrmumót 3. flokks verður
háð á Iþróttavellinum í kvöld kl. 8.
pá keppa Fram og Víkingur, en kl.
9 K. R. og Valur. — Aðgangur er
ókeypis.
Siglingar. Gullfoss og Esja eru bæði
væntanleg hingað í dag.
ísland fer hjeðan í kvöld kl. 6 til
ísafjarðar. Meðal farþega eru frú
Pórdís Jónsdóttir ljósmóðir, frú
Steinunn Thoroddsen, frú St. Sig-
urðardóttir og Jón Kristgeirsson.
Knattleikaæfing A. og B. flokka
verður á prándarvelli í kvöld kl.
8%.
Johan Nilsson hjelt hljómleika í
gærkvöldi. Var húsfyllir sem fyrri
og áheyrendur mjög hrifnir. Á fimtu-
dag og föstudag fá menn enn tæki-
færi að hlusta á hann, og verðúr sitt
prógrammið í hvort skiftið.
Daglegar ferðir eru nú austur yfir
fjall frá Bifreiðastöð Reykjavíkur. —
Vegir eru iþó víða slæmir enn, aurar
og leðjur en snjólaust.
Merkur kom í gærmorgun snemma
frá Noregi. Hann fer hjeðan í dag.
Að norðan var símað í gær, að mik-
ill þorskafli væri kominn á Eyja-
firði. Róa vjelbátar þar í dag.
Barnaleikvöllurinn verður opnaður
á morgun kl. 10 f, h.
Jón forseti kom í gær með 65 tnnn-
ur og Njörður með 75.
Island heitir smekklegur pjesi, er
Bergenska fjelagið hefir gefið út, til
leiðbeiningar ferðamönnum þeim, er
hingað koma. Hefir Vilhj. Finsen
Konur!
Æœti&fm (vifaminsjJ
aru notuó é„&máráu~
smjörii/iið — cSið/K
því ávait um þaót
ritstj. samið liæklingiun. Hann er
prýddur fjölda mynda, m. a. af Gull-
fossi, frá pingvöllum, Alþingishús-
inu, Geysir, fuglaveiðum í Veatmanna-
S í m ars
24 verslunin$
23 Pouisen,
27 Fossberg.j
Smíðahamrar
og sieggjur.
eyjum, Hnitbjörgum, sólsetri við
Reykjavík, Laugunum, Kömbum, Sog-
iim o. fl. o. fl. Á kápunni er mynd
at! styttu E. J. af Ingólfi Arnarsyni.
skuldir lækka í verSi móts við
gullgildi eða vöruverð og kröfurn-
ar lækka eins. Svo lækkunin kem-
ur fram, sem gjöf frá skuld-
heimtumönnum til skuldunauta,
afsláttur til þeirra sem skulda.
Hv. þm. (H. Stef.) talaði sjer-
staklega um hvaða hagnað bank-
amir hefðu af þessu, og sá ekkert
annað en að þeir fengju afslátt
á seðlunum og var helst að heyra,
sem þeim væri best að seðlarnir
lækkuðu sem mest, kæmust nið-
ur í 0.
petta er ákaflega mikil fjar-
stæða. pað mætti segja að gengis-
iækkun seðlanna, tekin útaf fyrir
sig, væri íhagur fyrir íslandsbanka
ef honum væri leyft að nota gull-
forða sinn til að leysa inn seðla
tneð lágu gengi, þannig, að hann
gæti fengið tvo seðla fyrir ákvæð-
isverð eins seðils í gulli. En nú
er honum bannað með lögum að
nota gull til að leysa inn seðlana,
hann er með lögum skyldaður til
að afhenda landsstjóminni það
með nafnverði ............
Þetta sýnir hvílík fjarstæða er að
bankamir græði viiS gengisfallið.
Og þetta á víð báða bankana eins
og nú er ástatt fyrir þeim.
Þetta. er höfuðvillan í því, sem
hv. þm. (H. Stef.) bygði á, að hann
virtist ekki sjá aðra verðlækkun en
fall seðlanna, sem í umferö eru. Og
liins vegar má benda honum á það,
að banlíarnir græða ekki eyrir á því,
að seölarnir, sem úti eru, falli í
verði. Bankinn á ekki heimting á, að
lionum sje goldið nema með þessari
ljelegu mynt og hafi hún fallið í
umferðinni, er hans tapið. Þetta at-
riði hefir náttúrlega mikla þýðingu
t. d. fyrir fslandsbanka, sem hefír
sett mikla seðlafúlgu með gullgildi
í umferð, hann tapar á því að fá
hana inn aftur fallna í verði viS
gengislækkun og því er bankanum
einmitt nauðsynlegt, að gengið þok-
ist upp á.við......
Þá sagði hv. þni. (H. St.), að ís-
lenska krónan ætti ekki að vera mun
lægri en danska krónan. Því er nú
svo varið um verð íslensku krón-
unnar, aS hver maður innanlands
eða utan, sem inneign á í íslensk-
um krónum, sem hægt er að heimtá
útborgaða á hvaða tíma sem er, ræð
ur fyrir hvað mikið verð hann sel-
ur hana. Það er ekki á valdi bank-
anna nje annara að ráða þessu verði
og þar með genginu, heldur geta
þeir að eins tilkynt hvað sje hið
áimenna og sanngjama verð á þessu
á hverjum tíma, og það er gengis-
skráning. Munurinn á íslenskri og
danskri krónu stafar af mörgu, en
ekki síst af því, að hjer voru mörg
erlend firmu, sem áttu miklar inn-
eignir 1 íslenskum lírónum og þau
vildu selja og breyta í danskar
krónur og þau gátu gert það. Mest
af sölu þessara inneigna fór fram
í Káupmannahöfn, án þess að við
á nokkurn hátt gætum ráðið verði
þeirra. En þegar ísl. krónan nálg-
ast þá dönsku, þá örfast tilhneig-
ing þessara firma, til þess að „fá
fjeð heim“, eins og þeir kalla, og
salan eykst. En afkoma síðustu ára
hefir ekki verið svo góð, að bank-
arnir liafi sjeð sjer fært að lofa
sölunni að ganga ört, og hafa þess
vegna reynt að halda í mismuninn
á dönsku og íslensku krónunni. —
Enginn líti svo á, að þetta sje eina
ástæða þessa mismunar, en hún er
ein af þeim og hefir sína þýðing og
sín áhrif. Nú er sem betur fer svo
komið, að þessari sölu er langt kom-
ið, og það er mjög lítið eftir af þess
um lausaskuldum í ísl. krónum. Og
það verða gerðar tilraunir til að
festa seinustu upphæðina, sem
nokkru nemur. Eru þá ekki aðrir
teljandi en bankarnir hjer, sem eiga
ísl. krónur, sem kaupa þarf til at-
vinnureksturs hjer á landi og mað-
ur er þá laus við þessa orsök lág-
gengisins, sem hefir orðið þess vald-
andi, ásamt öðru, að gengið okkar
hefir ekki getað losnað við áhrif
frá verðbreytingu dönsku krónunn-
ar. Og þess vegna er heldur ekkert
hætt við því, sem hv. þm. (H. St.)
var að lýsa, aö danskir inneiííend.
ur missi traust sitt á ísl. krónunni
og hún falli við það niður í 0- Þrjú
árin undanfarin var slæmt ástand í
þessu effai, en við erum nú búnir
að ríða af þann storminn og þær
inneignir flækjast ekki fyrir okkur
meir.
Hv. þm. (H. St.) kvartaði yfir
og taldi ekki rjett að haldið væri
þeirri stefnu að ákveða verð á er-
lendum gjaldeyri eftir framboði og
eftirspurn. T því sambandi er vert
að minna á, að bankarnir taka sjer
þá byrði á herðar, að halda uppi
hærra gengi á ísl. krónu en verða
mundi eftir framboði og eftirspurn
og sú byrði hefir legið .4vo þungt
á þeim undanfarið, að báðir hafa
tapað á að Jialda krónunni uppi
fyrri liluta ársins. Og þeir sem óska
eftir annari reglu verða að íhuga
það, að eigi að þvinga innlenda
gjaldeyrinn upp, verður þá að
þvingá erlenda gjaldeyrinn niður
með hafta- eða þvingunarráðstöf-
unum.‘ ‘
Hjer getum vjer látið staðar num
ið. Blekkingarnar í ræðnnni eru svo
fávíslegar, að það er í rauninni ó-
þarfi að svara þeim frekar. Ein
blelvkingin er fólgin i því, að bank-
arnir tapi stórfje á gengisverslun,
fyrir eina atvinnugrein, sem sje að
sumu leyti óþörf — jafnvel skað-
leg — og er þar átt við verslunina.
Er þá ekki rjett að athuga hvers-
vegna bankarnir hafa tapað á geng-
isvet'sluninni ? Er það ekki af því að
þeir hafa selt mönnum erlendan
gjaldeyri fyrir of lágt verð? Fyrir
gjaldeyririnn hafa svo verið keypt-
ar vörur, nauðsynjavörur, sem aH'iy
bæði H. St. og aðrir geta ekki verið
án. Svo leyfir þessi þingm. sjer að
segja, að þetta tap sje komið til af
því, að bankarnir sjeu að selja
bröskurum erlendan gjaldevrir und
ir verði. Slík tmakleg árás dæmir
sig sjálf!
H. £*t. endax ræðu sína nokkuð
raunalega. Hann býst engan veginn
við, að nokkur geti fallist á hana.
Þar erum vjer sammála.
En til hvers er ræðan þá flutt, og
hvers vegna birtir Tr. Þ. hana, og
boðar komu hennar með löngum
fyrirvara, svo sem hjer sje einhver
gimsteinn á ferðinni? Ef til vill er
það ætlunin að ræðan komi ekki út
í Alþingistíðindunum, heldur að
eins í Tímanum. Þá förum við að
skilja málið, enda er ræðan best
komin þar.