Morgunblaðið - 01.10.1924, Blaðsíða 3

MOKGUNBLAÐIB
t'
MORGUNBLAÖIÐ.
Btofnandi: Vllh. Flnsen.
Útgefandi: Fjelag I Reykjavlk.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: B. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 5.
Simar. Ritstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 600.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Heimasímar: J. KJ. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Áskriftagjald innanbæjar og 1 ná,-
grenni kr. 2,00 á mánuCI,
innanlands fjær kr. 2,60.
J lausasölu 10 aura eint.
þetta: Jeg, Jónas Jónsson, „sam-
vinnu“-skólastjóri, á að vera í
stjórn og sýna ágæti mitt í >ví, að
versla með ónýtan fisk — svo hægt
sje að spilla markaðinum fyrir
þessari helstu framleiðslnvöru
vorri. En fyrst það mistókst fyrir
okkur, hinni „hugsjóna“ríku fje-
lagsstjórn, að láta viðskiftavini
vora erlenda og innlenda hera alt
tjónið, þá verðum við, sein eigu n
að vera friðhelgir framtíðardraum-
blaðavald og fram eftir þeim göt- sem okkur kann að fara á milli,
um,jsjálfum sjer og andstæðingnm j ef þjer skylduð nú t. d. senda
sínum til óblandinnar ánægju. A: mjer línu aftur.
honum sannast það sem oft, hefir
heyrst, að ljúgdrukkinn maður
trúir fljótt tilbúningi sínum.
En spaugilegt er það þegar allir
aðrir hafa sjeð og sannfærst um,
að mýlla. Hriflumennis malaði
hreinan, heimatilbúinn róg á síð-
astliðnu vori, þá skuli hann
, einn, höfundurinn, standa fcammi
óramenn, að sjá um, að almenn- ,fyrir þjóðinni og iialda að lygi
ingur, fátæklingarnir, sém við er
um að nota í þjónustu hugsjóna
vorra, þeir borgi brúsann.
Og Jónas heldur óefað áfram
að s'krifa um yfirritstjórn, erlent
sín sje hreinn og ómengaður sann
leiki.
pað er „limlestur“ maður hann
Jónas, ekki siður en studentarnir,
sem komu frá Garði.
Undarlegt er innræti Hrifíu
•Jónasar. Hann kemur hingað heim
frá Noregi, eftir sumardvöl við
samning barnabóka. Ekki hefir
hann fyr tekið penna í hönd en
fcann snýr allri skammaþvælu
sinni til Fengers og Garðars Gísla-
sonar.
Alt, sem honum mislíkar í Morg-
unblaðinu, telur hann koma fra
Nýr ófriöur?
Bretar og Tyrkir berjast.
Khöfn 30. sept. FB
unDiaomu, imux uauu uuiua. Símfreguir frá París og London Mosul skyldu haldast óbreytt
hendi þessara manna. Og það er hermaj ag strí6 sje að hef jast milli framvegis, alt þangað til málið
----'+ °“TV’ oatr,^T,T»i“-akóla Breta Qg xyrkja út af yfirráðunr yrði endanlega útkljáð af alþjóða-
um yfir Mosulhjeraðinu í Mesópó- sambandinu, og er einmitt >etta
tamíu. Laut >að áður Tyrkjaveldi, mál eitt af verkefnum alþjóðasam-
gis- .. , . „ en Bretar höfðu fengið >ar sjer- bandsfundar >ess, sem nú stendur
pegar Jonas „berst lunlesu oHuvinslu fyrir stríðið yfir í Genf. En Tyrkir hafa ekki
upp að strondum landsms , ems y . Ar„i1-to T,ar heldur
0g hann segir í „Komandi árum“ og var >að sjerleyfi staðfest af viljað biða^urslita >ar, heldur
•æði margt, sem „samvinnu“-skóla
stjórannm mislíkar í Morgunblað-
inu, og svo mun >að verða fram-
vegis.
— Jeg' vil ekki dylja yður >ess,
ef >jer ekki v tið >að, að mörguni
fjell allnr ketill í eld, er >eir lásu
urnmæli yðar í síðasta blaði „Lög-
rjettu1 ‘ umhinanýútkómnu lestrar-
bók Sigurðar Nordal prófessors og
hann sjálfan. Og jeg veit, að yður
furðar ekkert á >ví, >egar >jer
athugið >au með stillingu. peim
var >ann veg háttað, að fár
mundu hafa trúað >ví, að jafu
garnalt og að flestu leyti virðu-
legt blað og ,Lögrjetta‘ er, skyldi
flytja >au, blað, sem maður gæti
ýmissa orsaka vegna ætlast til,
að liti hlutdrægnislaust á andleg
mál >jóðarinnar, og >á, sem að
>eim vinna.
pjer seg:ð, ritstjóri, að grein
mín sje „óskapleg.“ Og vegna
>ess, að yður er nú í svipinn held-
ur kalt til Nordal, en ekki til
mín, >á kennið >jer honum um >að.
pá er að athuga, hvemig hann
getur valdið >essum „ósköpnm,
>ví jeg vil ekki, að svo mætum
manni og Nordal, sje kent um
>að, sem mjer kann að verða á.
En svo skulum við síðar í >essu
eðlisfari, að >jer sjáið, að >jer
hafið oftalað yður í >essu efni,
og að Nordal getur ekki verið
>ess valdandi, að nokkur „afskap-
leg“ grein komi fram um lestrai-
bók hans.
En af hverju er >á grein mln
„afskapleg?" Ekki getur >að ver-
ið af >ví, að jeg fer aðdánnar-
orðum um ritstörf íslendinga frá
1400—1900. par veit jeg að >jer
fylgið mjer út í æsar. Ekki gel-
ui >að heldur verið vegna >es*.
að jeg tel núlifandi kynslóð þa&
mikils virði, að fá >arna í einn
lagi margt af því besta, sem ritað
hefir verið á fslandi nm 5 aldíi
skeið. Svo kunnugur er jeg skih.-
ingi yðar á andlegri sögu >jóðar-
innar, að jeg veit, að >ar greinir
okkur ekkert á. Er >að >á vegnfe
>ess, að jeg segi, að Nordal hafi.
unnið „göfugt og mikið“ verk og-
hafi gert sitt til að >jóðin vaxi og;
vitkist, með >ví að taka >essa bók
saman? Á öllnm blæ og anda grei*
ar yðar verður >að anðsætt, aS
jeg hefi nú átt kollgátuna. pjer
viljið ekki, einhverra orsaka.
vegna, láta hæla Nordal. En lítiS
>jer nú á, ritstjóri! Er >að ekkí
I göfugt verk að kynna al>ýðn.
um stúdentana, >á man hann eftir bandamönnum a raðstetmmm 1
þvi, að í vor spann hann upp þá San Remo 1920. pegar Tyrkir
lýgí, 0g skrifaði hana nm allar gerðu vopnahlje eftir ófriðinn
Sveitir eða fónaði upp á þingsins mikla í október 1918 tóku Bretar
kost.ri að, að nokkrir kanpsýslumenn landið og hafa haldið því síðan.
skrifuðn Morgunhlaðið. Lyga- Samkvæmt friðarsamningunum í
mylla mannsins gekk með efni ijausaime 1923 skuldhundu Tyrkir
Þetta í óðaönn all-langan tíma, . til þegs að yfirráð Breta yfir
uns myllan ,,hljóp í baklás“, þegar ---
þingskjali 515 var troðið ofan í
höfundinn.
pá fór Jónas til Noregs til þess
■*ð ná sjer.
En þegar hann kemur
verður „fígúran“ spangileg. Hann
hugsar ekki út í það, að á meðan
haldið iun yfir landamæri Suður
Mesópótamíu. — Hafa þeir hitt
breskan her fyrir þar, sem hrakið
hefir þá undan, með harðri hendi.
Útlitið þykir mjög viðsjárvert.
Grerir það málið erfiðara viðfangs,
að Tyrkir eru ennþá utan alþjóða-
bandalagsins.
Frá pýskalandi.
Símað er frá Berlín: Á fundi,
sem þingmenn flokks þýskra. pjóð-
aftur, ernissinna hafa lialdið, hefir ver-
ið ákveðið að krefjast þess„ að
Viðskifti Frakka og pjóðverja.
Frakkar hafa lagt 36% inn-
flutningstoll á þýskar vörnr, sem
fluttar eru til Fra.kklands, til þess
brjefi athnga það í
hvort jeg hafi nokkuð fyrir mjer
gert.
pjer haldið því fram, að Nor-
dal sje í fyrirlestrinum framan
við bókina „að reyna að setja
þetta fram (skoðunina um sam-
hengið í íslenskum bókmentum),
sem nýja uppgötvún frá sjer ..“
osr þessvegna komi hin „óskap-
. | landsins sumt hið besta, sem rita|í
ro erm, he£ir verjg j landinu frá 1400 og
fram til vorra daga ? Er ungum og
npprennandi konum og körln»
ekki holt að líta yfir straumhvörf
andlegra hreyfinga hjer á landi
á 5 alda skeiði? Er það ekki þakh-
arvert, að einhver gefi nútíða»-
mönnum sýn yfir hugsanaferil íc-
lenskrar þjóðar? Jeg sje að þjer
lega“ grein mín fram
hugsar ekki út í það, að á meðan pjóðernissinnar komi að mönnum
er öll lygaþvæla hans nm erlent , st-órJlina Meðal ráðherraefna
‘iblaðavald, crlend áhrif, yfirstjórn flokksins llefir verið bent á Hergt,
. V O -n •íc ..1 Jl-4- L.rAÍCin oxrn FíP.lri-
flokksins
sem er formaður flokksins.
^ ! munið kinka kolli við þessu og-
og ef til; játa því. En annað hefi jeg ekki
vill fleiri svipaðar. Jeg er hissa á sagt jeg ]ta]]a þetta mikið verk.
því, að jafn stiltur og athugull: p jcr segiðj að „annar hver stúdeni
maður og þjer eruð, skuluð hlanpa œtt; ag vera fær Um að gera þettt*
, , , .. svona á >’Slir- ^er fyrirgefið’ rit" < úrval nærri rjettu lagi“. En þvi
að verjastþví. að þyskn^vorurnar stj6ri> en jeg kemst jkki hjá aðj^ jeg þær lýsingar hafið
-ng annað slíkt, kveðin svo ræki
lega niður, að eiiginn trúir því
lengnr, hreint enginn, þó nokkrir ^
liðljettir mnnnfleipurssnáðar hans Khöfn, 29. sept. FB
kunni að hafa orð á slíku, Jónasi Kardínálarair og Herriot.
■til dægrastyttingar. Símað er frá París: í tilefni af
Svo ljúgdrukkinn er maðurinn. þvij ag Frakkar hafa áformað að
orðinn, að hann eins og seilist til afnema. sendiherrastöðu sína við
þess að ranghverfa máli sínu páfaUrðina, hafa 6 fransk'r kar-
þannig, að það hljóti öllum lýðum dinálar gent Herríot forsætisráð-
að vera Ijóst, að hann fer með herra a]].hvassort aðvörunarhrjef
rangt mál og kref jast þess þar, að stöðu þess
í fumi sínu eignar hann t. d. . framvegis.
'Garðari Gíslasyni gremar nokkrar, ari ver01 naml° a .
■sem komið hafa út hjer í blaðinu Ennfremur ávíta kardmálarnir
vikulega sem eru svör við grein- Herríot harðlega fvrir >ao> 30 a
Um í Tíma.nnm jafnóðum. Allar sjer að aðskilja ríki og kirkju í
>essar greinar eru skrifaðar með- Elsass-Lothringen.
an Garðar var erlendis, og =atj
hanri >ví hvorki haft hugmynd um
'tilefni þeirra nje þær sjálfar.
Pá grípnr þetta lipurmenni
■nsómans tækifærið til þess að tala
nm svikakerfi kaupmanna, sem að
w.S£Sr^UtLdáÍMrar0tn,!^™<>^ « ■» •»*»
paí kastar reajalega tólfmitim mrssfkipiS ■'Gl'0,ja”.'l meS “e?Sar-
þegar Jónas frá Hrifln fer að tala .stýri frá Siglufirði aleiðis til Fær-
um fjármál. Pað, sem hann veit eyja. í ofsarokinu á augardags-
Um hugarfar kanpmanna er þetta: nóttina slitnaði úri> an a an
að þeir halda því fram, að best úr, kl. 2%, nm 100 imlum norðan-
fari á því, að hver einstaklingur. Vert við Færeyjar, og náðu skipin
beri ábyrgð athafna sinna og ek]rí saman aftur, en töluðust við
gerða. _ Iþráðlaust á laugardagsmorguninn,
peir líta svo á, að >að knnni að á5ur en ]0ftskeytastöð „Grönlaud“
vera hæpinn gróði, ljelegt íyrir- j Maði Gerð; stýrið >4 viðunanlegt
komnlag er á reynir að bjargálna-j f6r hjeðan í gærkvöldi
menn í Eyjafirði >urfi að uioa . ..
. . . ■ ’ •’ 0 ineita jeg. ug pær íysmgar
eySttegg, ÍI'« ‘“-■henda ySur á þetta. Petta er «HMerUti8 blaS ySar flytja at
lendn framleiðsln. pjoð\erjar mot- gje argasta meinloka. Höf. fyrir- ,
mæla >essu liarðlega, en >an mót-1 iestnrsins g0rir hvergi tilrann til
mæli hafa ekki verið tekin til að eigna sjer þessa „uppgötvun“.
pjer sjáið það hest á því, að hann
bendir á „að þrátt fyrir atverkn-
greina, enda hafa Bretar gert hið
sama áðnr. Frakkar telja þetta í
alla staði leyfilegt samkvæmt
Lundúnasamþýktinni, enda renni
gjald þetta í skaðabótasjóðinn, og
fíerist pjóðverjum til tekna.
t
Frá Genf.
Símað er frá Genf: Útlit er
fyrir, að nefndarálit afvopnnnar-
nefndarinnar, svokallaður Genf-
protokol, verði í fulln samræmi
við sáttmálafrnmvarp þjóðb^nda-
lagsins.
ment-
nn stúdenta nú á dögum, að bær
skjóta mjög skökku við það transt,
sem þjer nú herið til stúdenta.
Seín sagt, ritstjóri — jeg held,
Innlendai* frjettir.
Seyðisfirði 29. sept. FB.
Varðskipið pór kom hingað
hnekki við það, þó ógætilega sje
farið með fje manna austur á
Ejörðum eða vestur á Ströndum.
„Heimspekiskerfi“ Jónasar er
A annan veg, sbr. kaupfjelagið
hans, sem dó. Hans siðfræði er
Opið brjef
til porsteins ritstj. Gíslasonar.
Einu sinni verðnr alt fyrst.
Mjer hafði ekki dottið í hug,
að við mundnm «iga saman brjefa
skifti, gamlir samverkamenn og
kimningjar, meðan við værum hú-
settir í sama bænum, og sjáumst
því og ræðumst við nærfelt dag-
lega. En nú hafið þjer hagað því
svo, að jeg verð að hripa yður
þetta brjef. pjer hafið minst á
eina grein mína, um „Islenska
lestrarbók/ ‘ í blaði yðar, og á þann
hátt, að jeg Vít fsvo á, að ekki
megi við þegja. Jeg vel þann kost
inn, að tala við svo reyndan mann
og þjóðkunnan og yðnr í heyr-
----- „ . - að þjer hafið ákrifað þessa gre’n
að einstakra manna, ernm vjer mcð hei(jur heitn blóði. Alt bendir
fin-ðu skamt á veg komnir að tfl þesg_ T d haldið þjer því fram,
vinna það fyrir sögu hókmenta ag ]estrarbókin sje gýnisbók ísl.
vorra, sem erlendis befir verið bókm En þag nær ékki nokkurri
ógjört látið.“Og á hann þar við at- átt_ pað w gkýrt tekið fram j for.
verknaðdr.J.p.ogJ.S.Oghanntek- mála b6karinnar< að hún sje ekk)°
ur upp ílestrarbókinaræðnJónsSig- sýnisbók_ pjer Hjótið þvi að sji.
urðssonar, þar sem einmitt er lögð &g sýnish6kar.mæiikvarða má ekk>
áhersla á þetta sama og fynr á hana ]eggja. En það gerið þjer,
lestur hans fjallar nm. Nú hljókð þrátt fyrir yfirlýsin?u Nordals,
þjer að vera mjer sammála nm þa , 0^ þegg vegna verður a]]nr dómnr
að hefði Nordal ætlast til að menn yíap rangur_ pjer gerið yður þnr
litu svo á, að hann hef i nn 1 se^an j sama, og ef einhver
þennan sannleika fyrstur manna, hefgi ^ ag h6k:n yðar >>Riw..
þá hefði 'hann ekki verið að henda vœri skú]jsaga! og sVo dæmt hana
á þá, sem voru húnir að finna eftip þyí pjer munið líkð) að teh.
hann á undan honum.pjer hljotið ,g Gr fram 5 formálannm, að í þessa
að sjá, þó þjer annars skamtið þgk ba{. ekki, sðkum rúmleySis.
Nordal lofið úr hnefa, að svo komigt ?alt það allra besta, hvað
grunnhygginn hefði hann ekki
verið. Mjer virðist Nordal ekki
gera annað í fyrirlestri sínum en mffTtum1111’tTT
að halda á lofti sannleika, sem 1
til Vestfjarða.
Heyskaði varð hjer í ofviðrinn
og heyfengur er lakur víðast hvar
á Hjeraði. Fiskafli er góður enn
þá, en veðráttan köld og hraka- anda hljóði, >ví hver veit nema
söm. Hefir snjór fallið í bygðum. einhver geti grætt eitthvað á því,
a
hefir átt erfitt uppdráttar meðal
fræðimanna erlendra, og mörgnm
innlendum mann: hefir verið 61 jós.
Ef J. P. og J. S. hafa haft rjett |
til að benda á hann, því skyldi
þá ekki Nordal hafa.það líka. Ank
þess verðið þjer að kannast við
það með mjer, að margar ný.lar
atnganir eru í erindi Nordals.
ýms atriði eru þar skoðuð í
Fyrirligg jandii
KolakBrfur on
Onfskermar.
Margar tegurdir eérlega
fallegar og ódýrar.
Barnabadker,
Skúffur i bakaraofna,
Loftventiar.
nýju ljósi, og margt dreg ð fram * EínarSSOIl 8t Fu?«W
í dagsbirtuna, sem var raóðu hulið. ^ Templaiasundi 3, Sími 982.
Nú vona jeg, svo sanngjarn og ílirrrr;pfrrrrrrrTTTmiv *yi
rjettdæminn, sem þjer ernð að
0£T
mj rt.trrfrrúL ift r*