Morgunblaðið - 24.10.1924, Qupperneq 3

M0RGUNBLA9II
MORG UNBLA0I8.
?3toínandi: Vllh. Flnsen.
ÖtKefandl: Fjelag 1 ReykjavSk.
Ritstjörar: Jón Kjartaneaoa.
Valtýr Stefáno*OTi.
Auglý»inga«tJ6ri: EJ. Haffoer«.
fökrifötofa Auatúrstræti 5.
ívliuar. Ritstjörn nr. 498.
Afgr. og bökhald nr. tOtf.
Auglýoingaokrifot. nr. 708
Heiraasíniar: J. Kj. nr. 7*t2.
V. St. nr. 1220.
JE. Hafb. nr. 770.
il^kriftajarjald innanbœjar og: £ né,-
grenni kr. 2.0ö á joánlttil.
mnaniands fjæ. kr. 2.5íi,
* 3»usasölu 10 ftum elnt.
[ Ui illii.
kefli. Ritstjóri komnrúnistablaSs-
in.s ,,Worker.s Weekly,“ Campell
aC nafni, var dæmdur í fangelsi
út af grein sem birst hafði í blað-
:nu. í grein þessari voru her-
menn og herforingjar . í breska
hernum hvattir til að breyta fyr-
irkomulagi hersins, stofna her-
mannaráð að siðum Bolsjevikka
í Rússlandi, og ennfremur var
hermönnunum engan fjandskapar-, komi fram geðbilun mannsins,
vott, er þeir fóru af stað af stöðv-1 æra þó því miður ekki er hægt
um sínuiii. ! að taka í ill t til, a meðan hann
i fæst við ritstjórn og þingmensku.
Frá pýskalandi.
Símað er frá Berlín:
Valtýr Stefánsson.
Ýmsir
þingmenn úr flokki þýskra kom- j
múnista, sem lágu undir ákæru |
fyrir landráð, en liöfðu grið með- j
an ríkisþiiigið sat, ha.fa sloppið j
-o—
Nú er Mac Donald fallinn eftir
að hafa setið um 8 inánuði að
stjórn. 22. janúar í vetur sem leið
kom.st liann að, þann 8. þ. m. fjell
hann. Eins og kunnugt er, var
Eakhvin fyrirrennari hans, en það
ráðufleyti fjell á tollverndunar-
stefnunni við kosningarnar haust-
iö 1023. Kosningum þessuin lauk
þann’g, að íhaldsflokkurinn, sem
áður hafði ‘haft um 80
meiri hluta í neðri málstofunni,
beið gifurleg.au ósigur fyrir
verkamannaflokknum og frjáls-
lynda flokknum sameinuðum. —
Verkamannflolkkuriinn var sá áf
mótstöðuflokkunum, er flest at-
kvæði hafði og var lionum því
samkvæmt þingræðislegri venju,
falið að mynda stjórn.
Mae Donald safnaði að sjer fær-
•ustu mönnum flokks síns og marg-
ir þeirra, er setið hafa í ráðuneyti
hans, eru reynd’r og framtaks-
samir menn, en stjórnin var minni
hluta stjóm og því rígbundin við
Stuðningsmennina, frjálslynda-
flökkinn. Mac Donald hefir því
ekki getað efnt l'oforð þau, er
hann gaf í kosningabaráttunni.
Hann befir orðið að haga seglum
eftir vindi og það hefir því lítið
bólað á þeim stórbreytingiim og
framförum í þjðfjelaginu, sem
hann gaf kjósendum sínum von
um.
Pað má vel vera, að Mac Donald
hafi gerst svona umsvifami'kill í
utanríkismálum eins og raun 'hefir
á orðið einmitt af því að hann fann
vanmátt sinn inn á við. Hann við-
urkendi Sovjetstjórnina. — Hann
vátti mikinn þátt í því að Lund-
únasamþyktiin komst á. Hann og
Herriot komu því til leiðar í Cenf,
• að boðað skal til afvopnunarfund-
■ar á
samninga. við Bolsjevikka í sumar
1 London. Eins og kunnUgt er,
var sendinefnd Bolsjevikka marga
xnánuði í London til að semja um
milliríkjamálefni Bretlands og
Rússl. Rússar þráháðu xtm lán, en
virtu samtímis að vettugi Ikröfur
Breta til gama.lla eigna og rjett-;
inda í Rússlandi. Á síðustu stundu
■gaf Mac Donald Bolsjevikkum það ;
skorað á þá að vahMýðnast fyr- j úr greipum yfirvldauna. Leitar,
irskipunum t. d. þegar nota ætti j lögreglan þerra, en finniir engan. j
herirm til að bæla verkfall niður
; með lmrðri hendi. Skyndilega
I var málið látið falla n:ð-
| ur. — petta kom m’örgum
fyrir sjónir. Stjórn-
á brýn, að hún
h.„ið: not.að vald sitt tii að brevta
f undarlega
• inni var borið
Lítið atvik.
Vegna. góðs uppeldis og ætternis,
liafa margir reynt að efast um,
úrskurði dómsvaldsins af pólitísk- j að Tr. p. væri í eðli sínu eins
um ástæðum. pv.í var opinberlegaj ósannsögull, eins og blað haras. Er
'haldið fram, að stjómin óttaðist' ei<gi að undra, þó menn kunni illa
Prestskosningin.
pareð aldrei hefir fram farið
prestskosning hjer í bæ eftir lög-
unum um veitingu prestakalla frá
3. nóv. 19(15, þá hefir Morgun-
blaðið verið beð!ð að birta úr
þeim lögum þær greinarnar, sem
ætla má, að kjósendur hjer í bæ
vilji sjerstaklega kynna sjer. Eru
það sjerstaklega 11., 12., 17. og
18. grein, og eru þær, sem hjer
segir:
atkvæðatap meðal þeirra fylgj-1 viðj ag trúa því( ag maðurinn sje 1 11 • -r; VeiT’ sem neyta vll'’a at‘
enda verkamannaflokksins er eins framúrskarandi ómerkilegur kvæðisrjettar síns, verða að sækja
svtesn-astir eru og sverja s’g í ætt 0£r Jjlaðið. i kjörfund sjálfir. Kjósendur ganga
við
Bolsjevikka. íhaldsflokkurinn Lítið ,atvik, sem lcom fyrir á fram «g kjósa í þeim röð, er þeim
í gærmorgun andaðist hjer í
bænum fm Sigríður María por-
láksdóttir, ekkja Björns sál. Árna-
sonar gulllsmiðs. Síðustu æfiárin
átt’i frú SigrSður við mikla van-
beilsu að búa, Hún var g'áfuð koná
og vitur, ástrík og trygglynd. —*
Fimm börn hennar lifa hana, Bald-
m
vin og Björn gullsmiðir, og þrjár
dætur.
kom fram með vantraust. FrjálslC mánudag’hm var, ber vott um það,: líst’ eftir því, sem þeir komast
fl. ætlaði í fyrstunni að greiða; að Tr. p. sje ,enginn venjulegur! að; An leyfls kjörstjóraar mega
atkvæða atkvæði með íbaldsmönnum, hætti maður á sviði ósannsöglinnar.
þó við það og kom með þá breyt-, Je<r mætti honum á Austur-
ingartillögu, að nefnd yrði sett stræti, og spurði hamn að því,
til að rannsaika afskifti stjórnar- |lvernin< á því stæði, að hann og
imiar af Campellsmálinu. Mac fjelagar 'hans bæru það út
D'onald lýsti því óðara yfir, að
um
. land alt, að ritstjóraSkifti væru aðsto8ar; t!1 að halda ^ re"lu
hann segði af sjer, ef annaðhvorL væntanleg við hlað þetta. Hanujm’eðan a kosnm-uunl ste:ndnr- ?a
vantrausts yfirlysingin eða breyt- hefði þð auðveldlega getað gengW ?r
ingartillagan yrði smþykt. Hairn | úr skugga um að þetta væri til-1 kjósanda, afhendir hún honum
j kjörseðil og vísar honum til at-
! kvæðaklefans, og má þar enginn
J annar inni vera; kjósandi merkir
sagðist ekki ætla að taka þegjandi ’ hæfulaust með öllu.
v’ð þeirri ósvífni, að sett >Tðij ..jeg segi það af þvi) að þatta
segir Tryggvi.
sendir sóknamefnd þau til yfir-
kjörstjórnar á venjulegan hátt.
17. gr. Hafi helmingur kjósenda
í prestakallinu greitt atkvæði á
kjörfundum, og fái einhver um-
stekjenda meiri hluta greiddra at-
kvæða, er hann kjörinn prestur,
og fær veit’ngabrjef ráðherra fyr-
ir prestakallinu. Annars er st.jóm-
in ekki bundin við atkvæða-
greiðsluna, og leitar him þá til-
lögu biskups um það, liverjum
umsækjanda kallið skuli veitt.
18. gr. Nú er aðeins einn um-
stekjandi, og fer með sama hætti
fram leynileg atkvæðagreiðsla um
hann á kjörfnndnm. Kjósendur,
kjörstjórnin hefir kannast við sem honmn vilja hafna, skila seðl-
inuin ómerktum. - Greiði helmmgur
kjósenda atkvæði, og fullur helm-
ingur greiddra a.tkvæða taki um-
sækjanda eða hafni honum, ræöur
þekki vera í kosningastofunni með
henni aðrir en umsækjendur og
umboðsmenn þeirra, svo og kjós-
endur, er koma og fara. Kjör-
stjórnin getur kvatt menn sjer til
nefnd til að rannsaka ráðstafanir. er satt
stjórnarinnar. j Engin gat þó v’tað betm- um ^ar kross frainan vlfi nai’nþess uin-1 það úrslitum
Vaiitraustsyfirlýsingin var feld, þetta en jeg, og enga ástæðrn sœkÍianda; er hani1 kÝs, brýtur'
en breytingartillagan samþykt og hafði jeg til þess, að bera þetta síðan seðllinn saman> Þann'-> að
ráðuneytið sagði af sjer. pinghV ofan j Tryggva, ef nokknr flugu-!letrið snúi inn’ §en^ur með seðil‘
var rofið og nýjar kosningar boð-' f(-)tur vœri fyrir þvi ega jraga;11111 að atkvæðakassanum i fundar-
‘i (Sar j, , , . J herberff' tm, off stingnr honum nið-
s pað a Jan,g;nn, sem fram myndi ^ ,
Mac Donald sýndi stjórnkænsku . koma j ur um lokrifuna á kassanum. Jafn-
rneð því að bregða svona snar-! peffar Trycrgvi stendur frammi, framt merkir maðnr úr kjörstjórn-
lega við. Hann vissi hvað mundi’ wv best veit hvort inni við nafu klósenda á 'k3ör'
fyr’r manni, sem
bíða hans þegar Bolsjevikkasamn-; sogn]nlrður hans er
ingurinn kæmi á dagskrá í næsta
rjettur eða
! skránni.
Onýtist seðil'l hjá kjósanda
l Sl
pess hefir áður verið getið hjer í
blaðinu, að skólastjóri Samvinnuskól-
ans, J. J., hefði neitað að gefa les-
endum Morgunbl. upplýsingar um,
• ' hvað margir nemendur væru í skola
rangnr, og sem hefir ekki það
mánnði, og vera má að tækifæri minsta tilefni, eða til'hneigingu til!eða g’allist, getur hann fengið nýj- ’ _
til nyrra kosnmga hafi verið hon-,þesSt að is,egja honum ekki rjett, an se&l hja kjorstjorn, gegn þvi ^ ^ skólastjórar þessa bæjar
um kærkomið til að geta sjeS,: fr4? þá kaldbamrar Tryggvi lýgi -a5 skila kinum, er ónýttist eða ’ höfðu látið blaðinu í tje þær upplýs-
‘hvernig afstaða hans í raun'nni er.
Verkamannaflokkurinn berst nú
fyrir áliti sínu og valdi í fram-
tíðimni. Kosningabaráttan verður
óvenjulega snörp og það er fyrir-
sjáanlegt að frjálslynda flokkn-
nm mimi hraka stórlega. Mac
Donald er auðvitað að vonast eft-
r sigri svo miklum, að hann geti
sína. rneið barnslegn sakleysi
á sk.emdist. Sje kjósandi ekki fæi • ngarj sem það fór fram á.
j um að kjósa vegna orsaka, er •
það, hvort eigi vscr’ii til nein átyl'la, j nefnir, hjálpa honum t:l þess. pess
meitt tilefni, neinn sm'ávægilegur; 'skal stuttlega getið í gjörðabók-
misskilningur, sem hefði getað |lnnl- Gengur svo koll af kolli
kveikt þessa sögu í heilabúi Tíma-! þangað til enginn gefur sig fram;
sr.úið bakinu að frjálslvinda-
komandi sumri.'g7rði fJökknum’ sem Wn«að fil hefir
veitt bonum stuðning.
Enginn veit ennþá hvað satt r-
í Campellsmálinu. Og fær líklega
enginn að vita það.
Höfn, 13. sept.
Tr. Sv.
-e-
loforð að stuðla að þvít að breska
stjórnin áhyrgÖist lán hainda F’f*í ttttt'fJSIttÍf*
Bolsjevikkum. Samningurinn sem^-*^* *”/* Iiwfg
gerður var, er þó ógildur, ef -----
kreska þingið felst ekki á hann.| Khöfn, 23. okt. FB.
Samuingurinn átti að ræðast í . „ .. , , , , _ ,
i-T1 TT■ - ,.. Frakkar flytja her burt ur Ruhr.
þmginu f noveinber. Hjer a dog- J J
imum lýst’ frjálslyndi flokkurinn ‘ Símað er frá Berlín: Samkvæmt
því yfir, að þeir mundu ganga í lauslegu loforði Frak'ka á ráð-
lið með íhaldsflokknnm í þessu stefnunni í London í sumar sem
niáli. og greiða atkvæði móti samn- leið, liafa þeir á miðvikudaginn
fjelaganna, o.g orðið honum til af-
sökunlar, en sú leit hefir orðið
árangurslaus með ölu.
Maðurinn lifir auðsjáanlega í
ailgleymingi hinis róttæka blygðun-
arleysis, og hefir þrátt fyrir allan
lestur Sturlungu, gleymt að gera
greinarmun á sönnu og lognu,
gleymt allri íhugun á skilgrein-
ing þessa,
þá kjósa þeir, er í kjörstjórn
sitja og umboðsmenn umsækjend-
anna, eigi þeir atkvæðisrjett, á
sama hátt og áðrir kjósendur, og
er kosningunni þar með lokið.
pó má kosningarathöfnin eigi
standa skemur en 2 stundir, nema
allir kjósendur, er á kjorskrá
standa, hafi neytt kosningarrjett-
ar, áður en sá tími er liðinn.
12. gr. 1 Reykjavík og öðrum
i vörunum. j u,u aKJ | Fátt. sýnir betur en þetta hina
Eftir þetta. atvi'k heft jeg reynt kjörstjórn rnetur gildar, skal sá dæma3ausll fyrirlitningn Jónasar á
með iillii rnóti, að grafalst fyrir, ln’ kjörstjorninni, cr kjosandi til- j almenningi, hroka hans og sjalfbyrg-
ingshátt.
Sá skóli, sem hann veftir forstöðu,
er opinber skóli, styrktnr af almanna
f je. Forstöðumaðnr hans er því blátt
áfram skyldugur til að svara öllum
þeim spurningum, sem fram kunna að
koma um skólann, og á sanngimi ern
bygðar; ekki einungis um nemenda-
f jölda í honnm, heldur og um kenslu-
fyrirkomulag og annan rekstur hans.
En svo mikil er fyrirlitning J. á al-
meuningi, að þegar hann er spurður
um eitt lítið atriði í sambandi við
skólann, þá neitar hann að gefa svar.
Hann hefir beðið um ríkisstyrk til
skóla síns, en hann neitar að segja
nokkuð um, hvernig skólinn er, hvað
mikil aðsókn er að honum, þó han*
viti, að hver maður á landinu hefir
rjett til að krefja hann sagna um
það.
Ein ástæða gæti verið til þess, að
J. J. vildi ekki segja til um nemenda-
fjölda skólans. Hún er sú, að hann
Hvað ræður þá því hvað hahai
telnr rjett og hvað rangt? j sóknum lands’ns, þar sem eru 1000
pví er auðsvarað. pað telur kjósendur eða fleiri, má kjósa á
Tryggvi pórhallsson rjett vera og fleirum en einum stað 1 einu, eftir
satit, sem hann óskar svo vera, enj nánari ákvörðun sóknarnefndar.
liitt tilhæfulaust og ósatt, sem'.pó skal setja kjörfund og slíta
,,passar ekM í hans kram.“ Lang- ^ bonum á sama stað. prír menn,
varandi meðferð á dylgjum og tilnefndir af sóknamefnd, ta'ka við
lygi Hriflumanns, hefir haft þessij atkvæðum í kjörherbergi hverju vilídi ekki láta gera samanburð á hon-
áhrif á ómótaða sál hins unga! og skal á aukakjörstöðum nota • °? Peim skólanum, sem er sams-
prests frá Hesti, sem lenti í vað staðfest eftirrit af kjörskrá, enda konar s.ier?kóh samyinnusk lmn,
Jómiasar. | hefir hver kjördeild sína fundar-1 £
pegar menn hirða ekki uan að. bób. Sóknarnefnd ákveður hverir
skygnast eftir í hugarfari Tr.Jskuli kjósa í hverjum stað. Að
lngum. Pað var því fyrirsjáanlegt, var 'kadla’5 á burt her þann, sem þá verðnr það fyrkt fyrir, að telja: öðru Teyti fer at'kvæðagreiðsla á
vestunhTuta Ruhr- manninn frábærl'ega ósannsögul-; auka'kjörstöðunum fram sem ann-
I ann og hirðulausan um hvað satt er j arsstaðar. pegar a'tkvæðagreiðslu
Verslunarskólanum. En í honum eru
87 nemendur; í Samvinnuskólanum
aðeins rúmlega 30. Samvinnuskólinn,
sem ríkið styrkir jafnmikið og Versl-
unarskólann, er ekki hálfdrættingur
við hann hvað aðsókn snertir. petta
að Mae Donald hlyti að falla við þeir höfðu
atkVæðagreiðsluna um satuniiiginn. hjeraðsins.
"Svo ikom skyndilega dálítið atriði. Kuhrbúar tóku þcssari ráðstöf- ' og hvað ósatt. En næst er mjeraðj er lokið, skal afhenda sóknarnefnd ’ þykir J. J. ef til vill sárt. Og getur
fyrir, sem varð stjórninni að fóta- un með miklnm fögwutSi, og sýndu haTda, v()ð nána athugun, að hjer atkvæðakassa og kjörgögn. Síðan i vrrið, að hann vilji þess vegna dylja