Morgunblaðið - 10.03.1925, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLABIB
Jfflf íiEÐÍií"
og
lM
n
7. til 8. febrúar 1925.
Fyrir 19 árum, fórst fiskiííkipið
„Ingvar' * við Viðey, og drukkn-
«6u þar 20 menn, allir á besta
♦lidri. íSjónarvottar að því slysi
vt»ru margir bsejarbúar Reykja-
víkur, auk manna þeirra í Viðev,
sexn stóðu 'í fjörmmi skamt, ■ frá
Kkipinu, og horfðu á mtennina
Bntátínast úr reiðanum, og tóku á
*nóti þeim líkum, sem ráku á land,
cn ofsi veðursíns bannaði allar
björgunarframkvæmdir. -— Áhorf.
endur vissu hið «ama. kvöld, að
öllu var lokið. Dauðinn hafði
unnið dagsverk gitt.
H‘«n 7. febrúar s. 1., síðari hluta
dags, byrjaði eitt hið mesta of-
viðri Pyrir Vestfjörðum, sem um
fangan tíma mun hjer hafa kom-
tí5. pótt um hávetur væri, voru
mörg s'kip stödd á fiskimiðum,
tugum mílna undan landi. Voru
það botnvörpuskipin sunulensku.
1 ofsarokinu, sunnudaginn 8.
Allar varúðarreglur á sjó eiga
rót Sína að rekja til slysa og skip-
tapa; svo verður einnig hjer. er
góð Skip og dugnaðarmenn hverfa
með öllu. Sú trú hefir ríkt hjc-,
að togari gæti ekki farist á rúm-
sjó, en hjer er það sýnt og sann-
að. að svo getur þó orðið, og
ógæfa su; sem nú hefir horið að
höndum, béndir -á, að hafið spyr
hvorki a'ð tegund, 'stærð nje stykk
leika skipa, þegar það kemst, í al-
giéyrtiing og mylur -alt.
' Sumar ekkjur eftir ‘hina drukkn
uðu meijn, hafa feng:,ð þau sár,
sem aldrei verða læknuð, og þau
ýiást í hvert það skifti, sem örð-
ugteikar verða augljósari vegna
fráfallsins. Svo fcoma litlu hörnin
og kvíðinn fjmir framtíð þeirra
í ofanálag.
Sumir hugga með því, að tím
inn lækni alt; en sú huggun er
Ijett á metum, því eins og hjer
steridur á fyrir fátækum konum,
einstieðingum með barnahópinn
sinn, mun hann heldur ýfa harma
en hitt, eftir því sem örðugleikar
harðna, En tím'nn líður og færir
nær því takmarki, sem allir munu
ná. Æfi okkar er stutt tímabil,
þótt sumum þyki það langt. Dauð-
fvbrúar. töluðxi menn sín á milli
um, að skipin mundu fá slæmt, j |rin er takmarkið og hvíldin. Hann
cr. fáum mun hafa dottið mann-J gjörir okkur alla jafna; þegar
Kkaðar á togurum í hug. Svo kom bann kallar, er fátæklingur jafu
þriðjud ,tgur 10. fehrúar, þá fóru
þe’m ríka, spekingurinn jafn fá-
sádpin að koma inn, meira og j bjánanum, og fconnngar alls eigi
ninna 'brptin, og- smátíndust á, hærra settir þar en kotungar. —_
•iiifnina, en tvö •vantaði. j pau sár, sem hafið hefir nú veití
Dauðaleit, hin mesta, sem áj siunum, munu ekki gróa, fyr eu
þ<ssu laudi hefir verið gerð, varjsá jafuaðarherra bankar á dyr,
Stafin á fjölda botnvörpuskipa, alt þrátt fyrir sannið og lijálp góðra
gjtírt, mannlegt hyggjuvit
fccntP á, en árangurslaust,
Pegar þeirri leit, var lokið, var
önnur hafin, og leitað víða nm
tiafið í viku, eri við ekkert varð
vart. Vonarneisti sá, sem lifði 'hjá
aCstandondurn þeirra, er saknað
var, dó út með ölln ihinn 7.
mars, er hlöðin srátu þess, að leit-
ihni mundi lofcið. pá var vissan
frngn fyrir, að dauðinn hefði
unnið herverk sitt, en í þetta sinni
éir votta.
(ruð sje með og styrki alla, sem
cm, sárt eiga að binda, eftir þetta
íroðalega slys, og haldi því sem
lengst í ferskn minni sjómanna
pes«a lands.
Sjórinn er gjafmáldnr herra, en
hann fer að heimta hærri skatta
«*r okkar fámenna þjóð virðist fær
«ð inna af hendí. og kröfurnar
vaxa,
Pað hefir stundum verið svo
áðjic, að faðír og sonur hafa verið
á sama skipi, eða bræður hafa
verjð skipafjebxgar, og hefir e'k-ki
þ<*í.t, athugavert, þótt teflt hafi
vefcið á það, sem það getur haf;
í för mieð sjer. vilji slys til, rn
aldrei hefir það verið eins átak-
anlegt, og bersýnilegt eins og við
pessar sorglegn slysfarir, hvað
piað hefir í för með sjer, þegar
þdr, sem sameiginlega vinna fyr-
ii* heimili eða mundu styrkja að-
standendur sinna nánnstu, ef þeir
fjellu frá, terfla á þá hættu að
vera ráðnir á hinu sama skipi,
eCa láfca kunningsskap ráða, svo,
eð. margir úr sama fjarlæga bygð-
ertagi viija og reyna að halda
lióp 4 sama. skipinu.
Nafnaskráiu yfir hina drukkn-
uðn menn bendir á, að vensla-
fólk ætti að dreifa sjer á skip
MCBÍra en gjört er. og láta fram-
*ýnina ráða þar.
var, til að fá leyfi fyrir hann, til
að sigla þaðau áfram sem skip-
stjóri, enda var þá fjelagið búið
að byggja stóran og vandaðan
togara, sem 'honum var ætlað að
stjórna, en það leyfi fjekst ekki.
Flutt’st þá Gísli alkominn 'heim
til ' lslands, en var þó nm tíma
í ©anmörkit,■‘að. sjá um smíði á
vjelarskipinu „Faxi,“ sem hann
keypti ásamt nókkrum öðrum. En
þar sem hann hafðí' fengið skip-
stjórnarrjettind: sín í öðru landi,
mátti liann ekki sigla ísletisku skipi
neina hann tæki skipstjórapróf
hjer á landi líka, og tök hann
það um vorið 1918 við Stýri-
mannaskólann hjer í Reykjavík,
og er hann sá emasti, sem tekið
hefir skipstjórapróf við þann
skóla, án þess að hafa notið þar
kenslu áður.
Árið 1919 keypti hann botn-
vörpuskipið „Leif Iiepna,“ ásaint
manna. Sjóm. minnast hiuna
dánu stjettarbræðra með.lotniiign;
svo ættu þeir, sem ekki eru við
sjó'nn riðnir, einnig a’ð g.jöra,
og muna það, að þar dóu het.pr,
sem mrtnu hafa barist sem jötnar,
áður en hafið yfirbugaði þá. — <
Rennvð bugannm til hinnar síðustu
haráttu þeirra vi'ð hið voldúga
haf, og þið munuð kánnast við,
að þeir, sem það yfirbugaði ag
varð að bana, voru í orðsins fylsta
skilningi — menn.
G. E.
skipstjóri
er fæddur að Ketilseyri í Dýra-
firði 9. janúar 1886, voru foreldr-
iar lians Oddur bóndi Gísla-
■son og kona hans Jónína Jóns-
dótt'r, og eru þan bæði enn á lífi
og nú búsett í Reýkjavík. Yar
föðurætt Gísla heitins úr Dýra-
firði og voru í þeirri ætt margir
duglegir sjómenn og hákarla-
formenn, á þeim áruin, er hákarla-
veiðar voru mikið stundaðar á
velrum frá Vesturlandi á opnum
skipum, þóttu þær ferðir ekki
heiglum 'henfar. En við þessar
svaðilfarir myndaðist hranst og
harðfeng sjóinannastjett, erjafnan
þótti rnikið til koma, eftir að
útvegurinn breyttist og þilskipin
komu til sögunnar.
Móðurætt Gísla heitins var úr
Fljótum í Skagafjarðarsýslu og
er ekki ótrúlegt, að í þeirri ætt
hafi hann líka átt kyn til dug-
legra og harðgerðra sjómanna. —
Var móðurfaðir hans Jón prestur
Júnsson, síðast presfcur að Stað.á
Reykjanesi, dáilin fyrir nokkrum
árum á fsafirði hjá . ten'gd.asyni
sinum, Jóni A. Jónssýni"'alþm.
Fjögra ára gamall fluttist Gísli
heitinn með foreldrum sínum að
Sæbóli á Ingjaldssandi í CÍnimd-
arf'.rði, og ólst þar upp þar til
hann var rúmlega tvítugur. Er
bær sá skamt frá sjó, og jafnan
gott til fiskjar, enda beindist 'hug.
ur hans snemma til sjávarins. Var
liann ungur, þegar hann fór að
stunda fiskiveiðar á opnum bát-
nm, enda hafð’ há'nn frá barn-
sesku lifandi áhnga fyrir starf-
inu. Sama varð, þegar hann seinna
fór sem háseti á þilskip, að strax
þóíti mik'ið til lians koma, enda
mun hann þá hafa fundið köll-
un til þess lífsstarfs, sem hann
seinna valdi sjer, því innan við
tvítugt byrjaði hann að læra sjó-
mannafræði hjá Olafi Kristjáns-
syni á pingeyri. Stórhuga manni,
eins. og Gísli Oddsson var, þótti
lítil framtí'ð í því, að eyða kröft- ’ þe'im feðgum Th. Thorsteinssjmi
um sínum á smáskipum e'ns og kaupmanni og Geir sjmi hans, og
voru á V«5turlandi á þeim árum,'sá Gísli lieitinn um bj-gging á því
hætti hann því við sjónien'sku um skipi frá byrjun. Fórst honuni
tírna, og varð þá verslnnarmaður það vel úr hendi, e'.ns og alt
á fsáfirði. En 'hann úndi sjer ekki annað, sem 'hann fjekst yið, enda
lengi v ð það starf, enda hneigðist var hann sjerstaklega hagsýnn
hugur 'haus ja'fnan að sjónum. | maður. Skipi þessu stjórnaði hann
I eftir það, þangað til nú, að það
(hVerfur með honum og hinum
j hraustn f jelögum hans í hina votu
| gröf 'hafsins.
í Gísli Oddsson giftist T9. október
j 1920 eftirlifandi konu sinni Mál-
j fi íðj Ásbjarnardóttur smiðs ihjer
í bæ; en ekki varð þeim barna
auðið.
í sjómannastjett'na íslensku er
við lát Gísla Oddssonar höggvið
það skarð, sem seint verður fylt,
Iþví hann var sjerstaklega vel ti!
foringja 'fallinn, enda hafði skip-
stjórnarferill hans frá 'byrjun,
verið mjög glæs'legur. Sem út-
kndingur í öðru ríki, vákti ’hann
strax eftirtekt á sjer, sem fram-
við öllum okkai' spurn ngum, 4=
getum því alveg eins svarað ö-'"-
sjálf: „peir. sem guðirnir «lska'
ðeyja .ungir.“
*'*. Kr. Bergsson.
Árið 1909 fór Gísli til Englands,
og sigldi eftir það stöðugt á ensk- J Vn-skarandi heppinu og duglegur
um togurum. Vakti hann þá mikla aflamaður, og á því sviði skar-
eftirtekt á sjer, fyr'r snarræði og'ag: hann \ byrjun langt fram úr
frainúrskarandi dugnað, svo að
nieð einsdæ.mum var, hve fljótur
'hann var, áð vinna sjer braut í
ókunnu landi, því ungur var liann
orðinn þar skipst.jóri á togara.
Einkum vakti frammxstaða hans
við björgun á mönnum, úr enska
togaranum „Ugadale“, sem strand
aði hjer við Suðurland 1911, mikla
eftirtekt,. Var Gísli heitinn báts-
maður á því skipi og. þegar eng-
irn annar treysti sjer að brjótast
í laud með línu frá skipimt, bauð
Gísli sig fram- Tvær tilraunir
gerð' Gísli heitinn til að synda
í land, sem mistókust, og var
hann töluvert þjakaður orðinn í
seinna skiftið, þegar hann var
dreginn aftur um borð í skipið.
En hann var ekki vanur að gef-
ast upp við það takmark, sem
'hann hafði sett sjer, og lagði því
á stað nokkru seinna í þriðja
sinn og tókst houum þá, að kom-
ast á land.
„lsafold“ 18. febrúar 1911, seg-
ir frá strandi þessu (sbr. bls. 5)
Fyrir þá frækilegu fra’mgöngn
sína gaf vátrj'ggingarfjelag skips-
íns Gísla vandað gullúr imeð áletr-
aðri við.urkenningu.
19115 varð GTsli he'tinn að hætta
skipstjórn í Englandi, eins og
aðr'æ útlendingar þar, sem ekki
voru búnir að fá þar þjóðernis-
rjettindi, og gerði þó útgerðar-
'fjelag það, sem Iiann hafði frá
bj-rjun verið hjá, alt, sem hægt
flestum öðrum, og sarna varð
reyndin á, eftir að hann fluttist
hingað 'heim, og fór að stjórna
'skipi hjeðan.
Eins og jafnan er í kringrum
fræknustu foringjana, safnað’st
að Gísla Oddss.vni úrvals lið, og
mátti svo heita, áðT á skipi hans,
væri valinn maður í hverju rúnii,
og verður því skaðinn við fráfall
þeirra, ennþá meiri
Gísli heitinn var maður fríður
sýnum, 1 meðallagi hár en sam-
svaraði sjer vel, hann var jafnan
kátur og- glaður í lund, og lirókur
als fagnaðar hvar sem hann kom.
pó vissu þeir best, sem þektu
Ihann, að undk yfirborðinu
gej mdist þung hugsun og alvara,
sem hversdagslega varð ekki vart
við. —
Það «r eugin furða, þó að menn
ættu ilt með að átta sig á því
og trúa því, að „Leifur hepni“
væri farinn með öllum mönnum,
að Gísli Oddsson irte’ð úrvalsliði
sínu, skyldi vera kjörinn til að
fórnast á altari sjávarguðsins —
einmitt hann, sem í vöggugjöf
hafði þegar svo marga og mikla
hæfileika, og sem menn vonuðust
eftir, að ætti svo mikið eftir ó-
unnið-
.Jeg furða mig ekki á því, • þó
að margur spyrji nú við hvarf
þessa skips: „pví vill drotinn þola
það, landið syifta svo og reyna.“
ei okkur er ekki ætlað að fá svar!
EiwBWill
skipstjóH
var t'æddur í Tungu í Örlýgsl1^®
við Patreksfjörð 4. febrúar l*1®1*
Foreldrar lians voru hjónin
ús Einarsson og Bergljót Gunn^
laugsdóttir. pegar Einar var *
fju'sta eða öðru ári, fluttist ’ hanu
með foreldrum sínuni. að N«ðra
Gili í Örlygshöfn og ólst þ<*r úVP
fram um fermingaraldur. -
Magnús þar ti 1 þess er
druknaði 1896. pótt Einar Vitl'
fæddur óg uppalinn í sveit
við búskap, þá b.vrjaði Ihann
ui að sækja sjóinn. Var það ven,1a
þár fvrir vestan, að þroS'kaniikkr
unglingar færu á róðrabáta se1rt
hálfdrættingar þegar er þeir v°rl1
12—13 ára, og svo mun hafa ver.
ið með Einar heitinn. Stundað*
hann sjó á hverju sumri upp
því, fyrst á árabátum og svo *
þilskipum, og þótti það sæti ja’"
an vel skipað, er liann fylfí.
-- Ilau.stið 1912 gekk bann 1
Stýrimannaskólann lijer 'í Rvlk'
og útskrifaðist það.an eft’.r tveggía
vetra nám, vorið 1914 með hái'ö
einkunn. Eftir það átti haun heiu1'
il; í Rej'kjavík .og var á skipu"1
h.H'ðan, fyrst á togurum „Kveló
úlfs,“ síðan um mörg ár stýr'
maður á „Muninn“ „Kveldúlfe'
og togaranum „Geir“ og loks nu
í vetur skipstjóri á Hellyers tog'
ai'ainim ..Fioldntai'sch. Roliertsson-
Áðeins árið 1917 var hann ann-
arstaðar; þá var hann stýrimað
ur á selveiðaskipinu ,.Kóp“ oí_
var þá uin tíma við Noreg.
Fófu þo’r mcð síld frá fsland1
tii Svíþjóðar haustið 1917 og voi"
þá teknir af bresku herskipi ^
Stornawaj'. Varð það til þ^'.
að þeir urðu síðan, á leiðmni t'1
Noregs, að fara yfir liættulep:asla
tiiudurduflasvæði pjóðverja. ^1
haft eftir uorslíUm skipstjóra, el
mcð þeim var sem farþegi. a^
rólegur hafi lutnn ekkí geta1^
sof'.ð nema Einar heitinn va?rt
uppi. Enda var 'hann reyndur fl^
því, að æðrast ekki nje lala'
sjor bregða þótt hættu bæri a®
höndum. Hafði hann áður borisl
á -s.jó út i snjóflóði í Hníiffidab
og hjargað sjer þá m-e'ð stilH®^11
sinni og einbeitni, og' þ*?al
„Rúna“ frá Vatne.yri strandaði,-
f x f |
var hann þar stýrimaður a
ínikinn þátt í því, að mannbjÖ1'"
varð.