Morgunblaðið - 19.03.1925, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐI •
MORGUNBLAÐIÐ.
lítofnandi: Vilh. Finsen.
J'tífefandi: FjelaK 1 Reykjavik.
KUstjðrar: Jón KJartansson,
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstrætl 5.
STmar: Uitstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. BOO.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Heimasímar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Áskrlftagjald innanhæjar og 1 ná,-
grenni kr. 2,00 á mánuOl,
innanlands tjær kr. 2.B0.
t lausasölu 10 aura elnt.
Erl. stmfregnir
KViöfn 17. mars ’25. FB.
Verkbann í Svíþjóð.
Smiað er frá Stokkliólmi, ;iö
álangvarandi þræta á milli vinnu-
veitenda og verkamanna hafi h\itt
af sjer veíkbann frá mánudegi,
mi' snertir 130,000 verkamenn í
.ým.sum greinum. Vinnuveitendur
kröfðust launalækkunar, hinir
íaunahækktma r.
i
Kaþólskir í Frakklandi í and-
stöðu við Herriot.
Símað er frá París, að fjárveit-
ing til þes-s, að hafa fulltrúa fyrir
ALace-Lorrainé í A’atikaninu, hafi
verið feld úr fjáiiögunnm. Ka-
þólskir menn með kardínála sína
í broddi fylkingar mótmæla þessu
"Og er andróður þeirra gegn
•stjórninni orðinn opinber fjand-
skapur. Gæti þetta orðið t.il þess,
Herriot falli við najstu kosn-
iingar.
seldur er innanlands og sund-
maga, sem á síðastl. ári var hið
minsta 50 kr. af lilut. Vona menn
og óska, að þessi vertíð færi
mönnum annað eins.
Sorgarathöfnin.
Til þess að taka þátt í sorgnr-
athöfnum þeim, 'er fóru fram í
gær í Reykjavík og Hafnarfirði,
voru fliigg dregiu í hálfa stöng,
og ákveðið, að láta alt og alla
halda kyrru fyrir fyrstu 5 mínút-
urnar af 3. klukkutímanum eftir
liádegi. Var tíminn tilkyntur með
því að liringja kirkjuklukkunum
áður og stöðva hringinguna þegar
tírninn var kominn; að liðnum
tímanum var liringt aftur, en þá
í líkliringingarformi; virtist hlut-
taka mjög almenn, þegar þess er
gaht, að þetta. var ekki vitanle*gt
hjer, fyrr en í gærmorgun, enda
virðist það ekki óeðlilegt, að lijer
væri tekinn þáttur í slíku, þar
sem allur þorri manna hjer eru
sjómenn, og ætti því að vera ant
um, að taka þátt í kjörum með-
bræðra sinna. Virtist vera. full á-
stæða fyrir íbúa Keflavíkurkaup-
túns, að halda þakkarhátíð fyrir
þann hlífðarskjöld, er virðist hafa
verið haldinn yfir kauptúninu,
þar sem enginn maður hefir, í
full 22 ár, farist í fiskiróðri heima
fyrir. A þessum tíma nnmu hafa
druknað í sjó sjö menn, sem hafa
átt heimili í kauptúninu; þar af
2 á Austfjörðum, 2 á þilskipi frá
Peykjavík, 2 í Reykjavíkurhöfn,
og 1 á leið milli ITafnarfjarðar og
Reylkjavíkur, einn á báti; má það
teljast mikil mildi, þar sem menn
lifa. eing-öngu af fiskiveiðum og
hafa stundað þær hvarvetna, víðs-
vegar kringum landið.
11. mars.
Afli er hjer góður, og fara bát-
::ar nú daglega til fiskveiða og
fiska vel, en þó virðist sem að
fiskur sje að byrja að dreifa sjer,
Því heldur er misjafnara, hjá hát-
Vun en áður, — talið vera fyrir-
hoði síllfegöngu. Hjer er kominn
góður afli, svo að vera mun 180
til 200 skpd. á bát, miðað við 160
kgr. vigt af þurum fiski, og er
Þegar seldur meiri hluti (allur
Þorskur), sem fiskaður var fyrir
f mars, fyrir um nál. kr. 194.00
»hr stafla“, í liúsi, og sömuleiðis
TQUn þegar seldur sá fiskur, sem
Tlú er að fiskast og fiskast kann
1 ú'iHnnm og næsta mánuði, fyrir
þola^gt verg
Káðning. sjómanna.
Hjer ern ,engar deilur milli
Verkamftnna og vimmveitenda, því
t'.ier keppast aliir við að vinna
Íhíð, sem þeir geta, enda niun
venjulega leitað samkoniulags frá
^aðum hliðuin. — Annars eru
hiargir af þeim, sem ekkert eiga
T vjelbát, ráðnir á þá upp á part,
°g er þeim þannig eins ant um,
að útvegnum gangi vel, og þeir
væru sjálfir meðeigendur; þessi
hartur er 1/24. hluti þéss, er
fiskast, lianda hverjum manni, og
'ei' dregið frá því 1/24. hluti af
«alti, beifir og viðlegu, þ. er. hús
fil fisksöltunar og beitingar,
^yggjuafnot og fiskaðgerðarstað-
hr, — pess;i hlntur manna gjörði
a síðastliðnum vetri, að frádr
^essvmi kostnaði, frá 1300 til 2000
Ikr,
airk fiskjar til heimilisnota
yfir tímann, dálítils afgangs, sem
litflutningur íslenskra afurða
í febrúar 1925.
Skýrsla frá Gengisnefndinni.
Fiskur, verkaður .. .. 2.933.115 kg. 3.215.698 kr.
Fiskur, óverkaður .. .. 1.378.348 — 876.722 —
ísfiskur <i 126.126 —
Karfi •116 tn. 3.530 —
Síld 6.391 — 429.483 —
Lvsi 335.666 —
Buudmagi 156 — 659 —
Kverksigar og þorskh. 4.700 — 1.150 —
Salt.kjiit 486 tn. 83.745 —
Rúllupylsur 15 tn. 3.600 —
Garnir 4.752 kg. 20.825 —
Gæriu' 616 — 1,848 —
Skinn, sútuð og hert . 1.005 — 13.340 —
Söltuð skinn 5.283 — 11.512 —
Ull 1:1.606 — 43.950 —
Prjónles 787 — 6.092 —
Rjúpur 17.850 tals. 11.223 —
Bælcur 260 kg. 1.750 —
Samtals 5.186.919 kr.
Alþingi.
Nýtt frumvarp.
HK og 8 aðrir þingmenn flytja
svo látandi frv. unr breyting á
lögum um prestsmötu.
2. gr. laganna skal orða svo:
Sá, er kaups beiðist á prestsmötu,
•sendir beiðni um það til íands-
stjórnarinnar. V erð prestsmötu á-
kveður svo landsstjórnin þannig,
að 5f/, af verðhæðinni veiti sömu
vaxtaupphæð, sem ákvæðisverð
prestsmötugjalds nemur, sbr. 5._
7. gr. laga nr. 46, 16. nóv. 1907,
um laun sóknarpresta. Kaup
skulu síðan gjörð áður ár sje lið-
ið frá því, er kaupbeiðnin kom t.il
land sstjórnar innar.
Efri deild.
par var gengisviðaukinn til 3.
umr., og varð um málið dálítið
karp milli f jármálaráðherra og
•Jónasar. Var frv. samþ. 0fi. end
ursent Nd.
Neðri deild.
Tvö fyrstu málin nm selaskot á
Breiðafirði og breytingar á til_
skipun um veiði, voru samþ., um-
ræðulítið og afgr. til Bd.
pá kom til umræðu frv- urn
slysatryggingar og tók það all-
anan fundartímann. —- Tóku
tíu þingmenn til máls, en
samtals voru haldnar 17 ræður.
Aðeins 1 þm., ÁF, mælti á móti frv.
en hinir allir töldu sig því fylg-
jandi, þó að sumir hinsvégar
liefð'u ýmislegt að athuga við það
og þrír /BL, SvÓ og Pp)
hváðust koma með brtt. við 3.
umr.
Að lokuin voru allar brtt. alls-
lm. (sem raunar voru að mestu
orðabreytingar) samþ. og frv.
þannig breytt samþ. og visað til
3 umr.
Frv. um einkenning fiskiskipa.
Forsætisráð’herra fylgdi frv. úr
hlaði með örfáum orðum og var
því vísað til 2. umr. og sjávarút-
v egsnefndar. Frv. um löggilding
Hellna, vísað nefndarl. til 2. umr.
pál. ura Krossanes t.ekin af
da gskrá.
91
scc
fyrirliggjandi:
Appelsinnr
I. Brplssmi S Ifo
öimi ö'JO & 949.
nýkamiö:
Epli,
Laukur,
Hvítkál,
Rauðkál,
Rauðbeder,
Gulrætur.
Uersl. Uísir
Simi 555.
Einkaskeyti til Dags;
I Degi þ. 5. f. m. stendur eftir"
fr.randi smágrein:
„Jeg mun- hjálpa herra Birni Lín-
dal alþingismanni til betra minn-
is um kjöttollsmálið, þegar hann
kemur suður. Verður hann þá
látinn svara fyrirspurn í Tíman-
um og færa sannanir f.yrir stað-
hæfingunni.
Jónas Jónsson.“
Kunnugt er það fyrir löngu, að
Jónas frá Hriflu talar vikulega við
nafna sinn norður á Akureyri, og
segir honum hvað eigi að standa í
Degi. petta er einn þáttur samvinn-
unnar íslensku. Jónas segir nafna
SÍmun líka stundum, hvernig hann
eigi að umgangast sannleikann. Með-
án á þingi stendur, fónar .Jónas
jafnvel ujjp á þingsins kostnað til
nafna síns á Akureyri, til þess að
leiðbeina honum og , segja lionum
frjettir, og gorta af afrekum sínum.
Jónas Dagsritstjóri tekur þetta svo
ti! meðfterðar, og útbýtir „Hriflu-
fróðleiknum“, eins og hann kæmi frá
hans eigin brjósti.
Nema 5. f. m. pá brast honum hug'
rekki til þess að ljá nafna sínum
nafn sitt. pá var sunnan-Jónas orð'
inn svo æstur í gortinu, að hann varð
sjálfur að eiga heiðurinn.
Hann ætlar að hjálpa Birni Líndal
til hetra minnis.
Hann, Jónas frá Hriflu, sem skrif'
að hefir þvætting upp í allmarga
faðma, um kjöttollsmálið, hann ætlar
„hjálpa“ þingmönnum til betra
minnis; hann, sem hefir hjálpað and-
stæðingum sínum um svo mikið rugl
um máíið, að enginn, hvorki flokks-
menn hans eða aðrir, taka frekar
mark a lionum en götudreng, í því
máli.
Annars eru þetta framför, að blöð
eins og Dagur skuli birta gort og
rugl Jónasar óbreytt, eins og það
kemur frá honnm.
pá kemur í Ijós, að hann getur sagt
nafna sínum á Akureyri, að þegar
Björn Líndal komi hingað til höfuð
staðarins, þá verði Björn ekki annað
en eins og hver önnur málpípa fyrir
sig. Hann, hinn mikli Jónas, geti svo
sem látið Björn hugsa, tala, skrifa
og hegða sjer, eins og honum, Jónasi,
sýnist.
petta símar hann norður á Aknr-
eyri. — Hjer í Revkjavík er fram-
koman nokkuð með öðru sniði. Hjer
væflast Jónas fyrir fótum
ftokksbræðra sinna, semur og flvtur
frumvörp, hvert öðru vitlausara, sem
enginn getur neitt gjört með.
Hjer er liann altaf að veroa
„bænda“ -flokknum erfiðari og erfið-
ari, og andstæðingunnm til meiri og
meiri skemtunar.
Frumvarp hans um „Ræktunar- og
landnám«sjóð“ er t. d. ákaflega
skemtilegt aflestrar. pað er svo
skemtilega vitlaust.
Eftir efni frumvarpsins má ætla,
af einkaskeyti til Dags hafi ein-
hverntíma undanfarna daga hljóðað
á þessa leið:
Jeg er búinn að semja frumvarp,
sem á að hjálpa bændum til þess að
rækta landið. Jeg ætla iað takahálfa
miljón á ári frá þeim, sem eignast
luifa yfir 30 þúsund, og frá gróða-
fjelögum, sem hafa yfir 20 þúsund
kr árstekjur. (Kaupfjelög koma aldr-
ei undir þann flokk fjelaga, semhægt
er að nefna gróðafjelög, meðan jeg
stjórna þeirn).
pegar jeg er búinn að taka þessa
hálfu miljón á ári, ætla jeg að gefa
bændum liana, þeim, sem búa á nið-
urnýddum býlurn. Takið eftir: býlin
þurfa að vera niðurnýdd, eins og
Hrifla var, þegar jeg flosnaði þar
upp, og mennirnir skuldugir, sem
peningana fá, svo þeir sjeu tryggir
kaupfjelagsmenn og hafi „fjelagsleg-
an þroska.“
Bændurnir á niðurnýddu jörðunum
fá þessa peninga til ræktunar, en
bcnda verður þeim á það, þegar í
byrjun, að þó þeir fái þetta fje gef-
ins, þá mega þeir ekki verða efnaðir.
Menningarstarfsemi vor verður að
koma í veg fyrir að þeir eignist
nckkurntíma 30 þúsund, því þá verð-
ii'.' hægt að taka það af þeim.
petta frumvarp nær fram að ganga,
og verður afgreitt, sem lög frá Al-
þhigi, því jeg ræð einn öllu, og get
sagt þingmönnum að vera eins og jeg
vil — sbr. Líndal á dögunum — og
jeg sje þá ekki betur, en takmarkinu
sje náð, enginn geti verslað fyrir eig-
in reikning, því hann getur búist Við
' að rekstrarfjeð verði tekið af hon-
um á miðju ári. Öllum hlýtur þá
Atvinna.
Tilboð óskast í að hreinsa og;
slá (kalfatta) barkskipið Fjord,
sem liggnr hjer á höfninni.
— Upplýsingar á Hótel ísianð
nr. 13.
Oýnæmi
e?' það víst mörgum ,að fá Döðl-
ur beina leið úr garðinum han»
Allah.
Og ekki spilla umbúðirnar. —
Þetta nvnæmi selur
looafísnusK
Austurstræti 17.
K O L
Besta tegund steamkola nýkomin
i
live rp o o I
Verð kr. II — skippundid
heimkeyrt.
Kolaslmi 1559.
að koma saman um, að ekki tekur
því, að hafa aðra útgerð en róðrar-
báta, þvi, alt sem stærra er í vöf-
um verður hægt að taka, til að gfefa
bændum.
Með þessu móti hlýtur ríkið oð
taka öll stærri framleiðslutæki að
sjer, enginn verði.r efnaður og fáir
bjargálna, nema jeg sjálfur, sem ölh»
ræð.
Eitthvað á þessa leið, símar Jónas
frá Hriflu til nafna síns. Hvort Jónas
porbergsson heldúr áfram að vera
rjetttrúaður og auðsveipur „stóra-
bróður/‘ hvort hann nokkurn tfma-.
birtir þetta, látum vjer ósagt.
En eitthvað á þessa leið er sála»-
heilsa þess manns, er í ár telur sig.-
foringja íslenskra bænda.