Morgunblaðið - 23.05.1925, Blaðsíða 3

MORCUNBLAÐTÐ
*

MORGUNBLAÐIÐ.
Btofnandi: Vilh. Finaen.
Otgefandi: Fjelag I Reykjavlk.
Rltstjðrar: Jön Kjartansaon,
Valtýr Stefánsson.
A.uglýsingastjðrk E. Hafberg.
Skrifstofa Áusturstræti S.
Sfmar: nr. 408 og'.500.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Helmasimar: J. KJ. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Aakriftagjald innanbæjar og i ná-
grenni kr. 2,00 á mánubi,
innanlands fjær kr. 2,60.
1 lausasölu 10 aura eint.
ERLENDAR SÍMFREGNIR
Khöfii 21. maí ’25. FB.
Tlctanir ti.l Baiidamaima
í þýska þinginu.
Síniað er frá Berlín, að miklar
limræður hafi orðið í ríkisþinginu
'út af ummælum Stresemanns. —
'Westorp greifi, framsögumaður
Iiægrimanna, hafði í hótunum við
Bau.lamonn, jg kvað pjóðverja
leysast frá öllum skyldum sínum
við þð, ef þeir kölluðu ekki burt
setulið sitt úr Kölnarhjeruðunum.
Krafðist liann þess ennfremur, að
'Bandamenn hættu vopnaeftirliti
sínu í pýskalandi og afskiftasemi
sinni um innanríkismál þess. Enn-
frernur krafðist hann breytinga
■á 'W'eimar-stjórnarskránni.
Alþjóðaverkamannafundur í Genf.
— Símað er frá Genf,
vað verknmannafundur sje ný-
•byrjaður þar. Verkamannafulltrú-
ar neita samvinnu við ítali, bæði
■ fulltrúa verkamanna þaðan og
faserstann Rosseni. Hafði orðið
ralsv-eri þóf út af þessu.
Skuldaheimtur stórveldanna.
Símað er frá London, að vegna
.f’ess að Bandaríkin krefjist þess
^af niu Evrópuríkjum, að þau
•semji þegar um greiðslu á s'kuld-
;um sínum, verði Bretland einnig
:Jað heimta að fá greitt afturþað,
■*er það hefir lánað þessnm sömu
ríkjuTn, þar sem það riefir
'fyrir löngu samið við Bandaríkin
lim greiðslu á skuldum sinum
við þau.
Khöfn, 22. maí. FB.
ítalir hanna fjelagsskap frímúrara
Símað er frá Rómaborg, að
frumvarp það, er m. a. bannar
fjelagsskap frímúrara, hafi verið
■samþykt.
Skammlíft ráðuneyti.
Símað er frá Brussel, að búist
■sje við því, að • ráðuneyti það.
sem \"an de Byvera myndaði fyr-
ir nokkrum dögum, verði skamm'
iíft. Socialistar og frjálslyndir
lýsa því vfir í dag, að þeir sjeu
>ví andstæðir. Flestir gömlu ráð-
her rarnir sitja í því.
Konungsættin í Austurríki og
Ungverjalandi.
Símað er frá Budapest, að
Kandamenn muni levfa Zitu, fyr-
verandi drotningu í Austurríki
Ungyerjalandi, ásamt 8 börn-
'hm hennar, að hverfa aftur til
tTngverjalands. pað er þó úti-
>'kað að Otto, elsti sonur hennar,
^erðí nokkru sinni krýndur.
Pólflug Ámunösens.
Á uppstigniningardag kl. 5 og 15 minútur eftir hádegi lögdu þeir upp sex í
tveim flugvjelum frá Svalbarða. — IIOO kilómetrar, 8 tima ferð. — lferða ef
til vill nokkra daga norður í is.
liafa skrifað undir og er iítill
vafi á. að meiri hluti kjósenda
fáist til þess að skrifa undir á-
skorunina.
— Yeðnrhlíða. — Afli í
rjenun við Grímsey. Hefir veriíl
meiri afli þar undanfarið en í
manna minnúrn. Síldveiði er byrj-
uð hjer á pollinum. Fiskvart hefir
■orðið á firðinum utarlega.
Frá Ægissíðu.
Ægissíðu 22. maí ’25. FB
.Ung stúlka ferst í Rangá.
Á snnnudaginn var vildi til
sorgfegt slys hjer eystra. Ung
stúlkaT tfafftiea Aúðunsdóttir, 17
ára gömul, dcufcHi^ ekkjunnar 1
Svínliaga, var ein áaíerð og ætl-
aði að Húsagarði á Laiidi, sem
er vestan Rangár. Hestur stúik-
unnar fanst þeim megip áriimar
og var rennþþmtur. Söðullinn var
‘f^gR'tifi': Yar þá farið að leita
■
stúlkunnar og fanst hún slcamt frá
Kaldbak. Ætla menn, að hún hafi
dottið úr söðlinum og druknað
fljótlega, því áin er djúp, þar sem
venjulega er farið yfir hana.
t
Árferði og afli.
Ágæt tíð er hjer evstra. og
er farið að beita skepnum. Spretta
er góð. Menn muna ekki betri
vertíð síðan vorið 1913.
Stefnubreytingin í Moskva.
Myndin hjer að ofan er frá
Svalbarða, frá þeim stað, sem Pól-
fararnir lögðu upp. Flug'vjelin er
■sú, sem Amundsen sjálfur flýgur
5 af líkri gerð og vjel Locatelli's,
sem hingað kom í fyrra. Stærsta
mvudiu er af Amundsen sjálfum,
með flughettu. Myndin uppi í
Osló 21. maí.
(Einkaskeyti til Morgunblaðsins).
Samkvæmt loftskeyti, sent frá
Kingsbay í dag kl. 5.30 e. h.,
lögðu pólfararnir af stað frá
Kingsbay áleiðis til Norðurpóls-
ins kl. 5.15 e. h. í dag (21.). —
Veðurhorfur gcðar.
L.—n.
horninu hægra megin, er af ame-
ríska verkfr-æðingnum Ellsworth,
er kostar leiðangurinn að hálfu
leyti. — Berhöfðaði maðurinn,
vinstra megin við Amundsen, er
norski liðsforinginn Riiser Larsen,
sem stýrir flugvjel Amundsens.
Hægra megin við Amundsen er

1100 km. er loftleiðin frá Sval-
i barða til Pólsins, og ætlast A-
mundsen til, að þeir fljúgi þá
leið á 8 klukkustnndum. Mesti
flughraði, sem þeir geta haft, er
150 km. á klukkustund. Svo hef-
^ ir verið ráð fyrir gert, að þeir
I liefðn nægílegt benzín meðferðis,
j til að fljúga báðum vjelunum í
I 18 tíma," eða tveim tímum lengur
I en fei'ðin á að taka fram og aft-
l ur. En tkomi einhver óhönp fyrir,
svo fhigið reynist erfiðara en bú-
ist er við, þá geta þeir skilið aðra
vjelina eftir, og farið allir sex,
sem þátt taka í Pólflugiim, í
liina vjelina. Á þann hátt ætl-
ast þeir til, að þeir geti komist
j þúsund k'ilómetrnm lengri leið í
loftinu, heklur en bein loftleið
er, fram og aftur, frá skipinu fil
Pólsins.
peir ætla að komast svo ná-
lægt Pólnum í flugvjelunum, sem
þeir geta; en búast við, að ill-
mögulegt verði að vita upp á hár,
meðan þeir eru á flugi, hvenær þá
ber yfir Pólinn. Yerði þeir því að
fara á skíðum síðasta spottann
frá flngvjelunum. En fari svo,
að þeir treysti sjer ekki til að
lenda flugvjelunum neinstaðar ná-
lægt Póliium, þá ætla þeir að
láta norska fánann falla úr ann-
ari flugvjelinni niður á ísinn, svo
nálægt Pólnum sem unt er, og
hverfa síðan til baka. pó þeir
lendi hvergi alla leið, liefir förin
fult gildi sem landkönnunarferð,
því úr vjeluiium hafa þeir hið
besta útsýni. En verði þeir lieppn-
i.' með veður, og finni örugga
lending'arstaði, geta þeir búist við
að verða nokkra daga í burtu,
þangað til þeir komast aftur til
skipanna.
Hndirbúningur sá, sem gerður
hefir verið norður á Svalharða,
liðsforinginn Omdahl, og lengst til
hægri er vjelamaðurinn, Carl
Feucht.
Er síðast frjettist, .var svo ráð
fyrir gert, að það yrðu þessir
fimm, sem tækju þátt í fluginu,
og auk þeirra vjelamaðurinn
Ericson.
undir ferð þessa siðastliðnar vik-
ur, hefir í alla staði verið hinn
nákvæmasti. Miklar og ítarlegar
athuganir hafa meðal annars
verið gerðar um það, hvernig
flugmennirnir ættu að vera
klæddir. Aug'ljóst er,. að þeir
þurfa mikið hlýrri föt heldur en
notuð eru á venjulegum heim-
skautaferðum, þareð þeir verða að
aitja hreyfingarlausir í flugvjel-
unum í eina átta klukkutíma eða
nnjira. Munum vjer síðar skýra
frá fata-útbúnaði þeirra. Með
hinni allra mestu nákvæmni hefir
verið um það hugsað, að þeir
hefðu allar mögulegar nauðsynjar
meðferðis. En á liinn bóginn hef-
ir þurft að taka hið fylsta tillit
til þess, að flugvjelunum væri
ekki íþyngt með neinum óþarfa.
Er sagt að svo nákvæmlega hafi
þeir forðast slíkt, að þeir hafi
rifið þau blöð upp úr öllum nauð-
synlegum handbókum, sem þeir
þurfa að nota, en s'kilið afganginn
af bókunum eftir.
Vinniideilurnar í Danmörku.
1 í símskeyti, er kaupsýslumaður
hjer í bænum fjekk frá Höfn í
gær, segir, að horfnrnar í vinnu-
deiluinálunum í Danmörku sjeu
nú mjög slæmar.
Frá Akureyri.
Áskorun til ríkisstjórnarinnar að
afnema vínsöluna.
Akureyri 21. mai ’25. FB
Hjer liefir verið stofnað nýtt
verkamannafjelag með 50 meðlim-
mu. Það heitir Andvari, og er
ópólitískt, formaður er Sveinn
Sigurjónsson, bæjarfulltrúi, en
meðstjórnendur Jónatan Jónatans-
son verkstjóri og Bergþór Bald-
vinsson sjómaður. Hjer er nú ver-
ið að safna undirskriftum að á-
skorun til ríkisstjórnarinnar um
að afnema vínsöluna hjer. Um 500
Éins og stuttlega hefir verið
skýrt frá í símskeytum, heíur
Sovjetstjórnin gefið út tilkynn-
ingu, sem í rauninni er hvorki
meira nje minna en breyting á
stjórnarskránni: Þ-að er í ráði að
leyfa einstökum mönnum, inn-
lendnm, jafnt sem útlendum, að
starfrækja ýmiskonar fvrirtæki
til styrktar framleiðslu landsinsi,
Að vísu kom tilkynning þessi
. ekki umheiminum með öllu á ó-
, vart. -
I Stjórnin hefir fyr í kyrþei í
ainstöknm tilfellum leyft mönn-
um að vera sjálfráðum verka
sinna. Sjálfur var Lenin þess full-
viss að brevta þyrfti um stefnu
og Trotsky lcomst í ónáð hjá nú-
■ verandi stjórnendum vegna sömu
j skoðunar. Símfregnir frá Moskva
fherma, að Trotsky sje orðinn sátt-
ur við stjórnina og mun það að
: einhverju leyti standa í sambandi
i við - hina fyrirhugnðu nýbreytni.
i pjóðnýtingin hefir revnst miðar
vel. Eins og kunnugt er, liggur
mikill hluti af iðnrekstri landsins
í alg-erlega. í dái eða í afskaplegri
•; niðurníðslu. Ríkið er 1 f járliags-
legri kreppu, svo illilegri, að leita
varð ítrustu úrræða til að fcom-
ast út úr ófærunni. Bolsar höfðu
hugsað s.jer aðra leið, sem sje lán-
tökur hjá ríkjum þeim, sem hafa-
viðurkent sovjetstjórnina. petta
hefir farist fyrir af þeirri góðti
og gildu ástæðu, að Bolsar huðu
ófullnægjandi tryggingar, og' þá
ek'ki síður vegna hins, að þeir--
þvertalka fyrir að viðurkenna
görnlu ríkisskuldirnar, og- virða
að vettugi eignarrjett þegna ann-
ara ríkja, sem eignir eiga í Rúss-
landi. Enn mætti nefna eina á-
stæðu til þess, að Bolsúm hefir
mishepnast lánbeiðnin. peir ha.fa
lofað hátíðlega að breiða ekki út.
kenniiigar sínar í þeim ríkjum,.
| sem liafa viðurkent þá. Flestum'