Morgunblaðið - 20.06.1925, Blaðsíða 3

MORflUNBLAÐIÐ
8
MORGUNBLABIB.
Btofnandi: Viih. Flnsen.
Útgefandi: Fjelag I Reykjavll:.
Rltstjörar: Jön KJartansson,
Valtýr Stefánsson.
A.nglýaingaatJ6rl: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 8.
Slmar: nr. 498 og 500.
AuglýsinKaskrifst. nr. 700.
Heisaasimar: J. KJ. nr. 74i.
V. St. nr. 1Í20.
E. Hafb. nr. 770.
Askriftagjald lnnanbæjar og I ná-
grenni kr. 2,00 ð. mánuiii,
lnnanlands fjær kr. 2,60.
1 lausasölu 10 aura eint.
ERLENDAR SÍMFREGNIR
______ ✓
Khðfn, 19. júní. FB.
Mc. Millan-leiðangurinn.
Símað er frá New-York City,
að Mc. Millan sje farinn af stað
norður í höf. Hefir hann 2 skip
■og 3 flugvjelar. Markmið hans er
eingöngu, að leita nvrra landa
ng kanna lítt þekt lönd, þar sem
Amundsen er nú framkominn.
Skorað á utanríkisráðherra Kín
verja að skakka leikinn.
Símað er frá Peking, að utan-
ríkismálaráðherra Kína hafi tek-
ið á móti orðsendingu ýmsra
.rikja, og er í henni alvarlega skor
að á Kínverja að koma í veg fyr-
5r útbreiðslu verkfallanna og að
baola niður hatrið a utlendingun-
nm.
}ón ]acobson
fyrveranöi lanösbókavörður.
ustu þingmönnum, og var jafnan
framsögumaður fjárlaganna með-
an hann var á þingi, enda ljet
sig miklu skifta öll þingmál. Eft-
ir° að hann ljet af þingmensku
gaf hann sig ekki opinberlega
við stjórnmálum. pingkosinn end-
urskoðandi Landsbankans var
hann árin 1900 1909.
Aðallífsstarf Jóns var þó lands-
bókavarðarstarf hans, sem liann
gegndi, eins og að framan segir
Yjer sjáum engin not af því í
sjálfu sjer.
En líta má á málið frá fleiri
hliðum.
Frá Osló var skrifað nýlega að
Amundsensleiðangurinn hefði grip-
ið svo liugi manna, að hann yfir-
skygði alla aðra viðburði. Stjórn-
málaþref og tungumálserjur hefðu
gleyrnst, allir væru menn vinir og
bræður með eitt sameiginlegt áhuga-
mál. — Kemst Roald Amundsen
opo-ndi ems o<x ao uamau ' ai
Íí 1896 til 1924. Pegar hann «k landi vor klakkl.nat norSur a p..l
við forstöðu safnsins hafði það
aðeins til afnota lítilfjörlegt hús-
næði á neðri hæð Alþingishúss-
ins, og svo hafði verið þá um
langan tíma, eða frá því árið
1881. Má nærri geta, að það var
þröngt og litt nothæft husnæði,
þar sem safnið var þá orðið nærri
því 70000 bindi. Jón var því einn
aðal hvatamaður þess, að bygt
og heim aftur?
Mikið þarf til þess að erjurnar
gleymist manna á milli meðal
frænda vorra Norðmanna. Sá sem
því kenmr til leiðar — þó ekki sje
nema nokkra daga — hann er sann-
liallað mikilmenni. Þá er það orðið
aukaatriði liver vísindalegur árang-
ur verður af förinni.
Amundsen
í fyrrada" andaðist að heimili 1896, 'og fluttist þá til Reykja-
, l ,, j' Tambson 1 víkur. Hafði hann þetta starf a
” 1,)el' 1 brm\ m til hami wr settar
fyrv. landsbokavorður, . jan.lsbokavðrður árið 1906, en
Vígbúnaðarmálafundurinn í Genf
samþykkir efltirlit með herbúnaði.
Símað er frá Genf, að á víg-
búnaðarmálafundinum, sem nú er
lokið, hafi verið samþykt að hafa
opinbert eftirlit með vopna- og
skotfærasölu og framleiðslu á
þeim. Ennfremur var bann lagt
á „kemiska og bakteriologiska"
styrj öld. Samþyktir þessar eru
•ógildar nema stjórnir allra þeirra
þjóða, sem eru í Alþjóðabandalag-
inu, fullgildi þær.
-Cðalsþing Norðmanna samþykkir
bnrðargjaldsfrumvarpið.
Stjórnin örugg.
Símað er frá Osló, að þareð
-Óðalsþingið hafi samþykt stjórn-
arfrumvarpið margumtalaða um
-afnám hurðargjaldsrjettinda, fari
■stjórnin ekki frá.
vanheilsu.
Haim var fæddur 6. des. 1860
á Hjaltastað í Norðurmúlasýslu.
Foreldrar hans voru sjera Ja'kob
Benediktss'on, prests Jónassonar,
er þá var prestur á Hjaltastað, en
síðast í Glaumbæ í Skagafírði, og
konu hans Sigríðar Jónsdóttur,
prófasts Halldórssonar á Breiða-
hólsstað í Fljótslilíð. — Heimili
þeirra var hið mesta merkisheim-
ili, og naut hann því góðs upp-
eldis í æsku. Var hann snemma
settur til menta og fór í latínu-
skólann hjer árið 1874, og út-
skrifaðist þaðan vorið 1880. Sigldi
hann þá til háskólans í Kaup-
mannahöfn og lagði stund á
gríska og latneska. málfræði um
nokkur ár, en varð að hætta við
nám, sökum heilsuleysis. Var hann
eftir heirnkomuna nökkur ár hjá
bvatamaöur pess, ao NorðinaSiirimi
var nýtt oC vegleg,: W. iyrir «
rS ofeí nb orðið un, 118.000 Ebbi nteð Þ.i máti að sef)« tan.
bindi, auk fullra 7000 handrita.
veitingu fyrir því emhætti fjekk
hann tveim árum s'íðar og gegndi
?ví þangað til síðastliðið haust
að hann ljet, af því, sökum heilsu-
leysis, enda var hann þá fannn
að kenna hjartabilunar þeirrar,
sem dró hann til dauða. Hann
hafði á hendi vörslu Forngripa-
safnsins í 10 ár, 1897-1907, er
hún var gerð að sjerstöku em-
bætti. Var hann þá sæmdnr ndd-
arakrossi Dannebrogsorðunnar. —
Nokkur ár liafði hann á hendi
thnakenslu í málum við lærða
skólann, og þótti ágætur kennari,
en stjórnskipaður prófdómari við
stúdentspróf var hann mestallan
þann tíma, sem hann dvaldi hjer
í bænum, alt til þessa.
Jafnan hafði hann mikinn á-
huga á opinberum málum og af-
Ljet Jón sjer jafnan mjög ant
um hag safnsins, og ber núverandi
landshókavörður því vitni, að
reikningshald þess alt og bókhald
hafi alt verið í góðu lagi, er hann
tók við stjórn þess. Hvaða hug
hann bar til safnsins og hve vel
hann hafði kynt sjer sögu þess
og þróun, lýsir sjer best í hinu
mikla og vandaða minningarriti
þess, er hann samdi á 100 ára af
mæljsári safnsins 1918.
Jón var gáfaður maður og vel
að sjer, manna best máli farinn
og prýðilega ritfær, og hefir hann
gert ýmsar góðar þýðingar á er-
lendum ritum og birst hafa eftir
hann ýmsar ritgerðir í blöðum og
foreldrum sínum í Skagafirði, en'skifti af þeim. Var hann einn af
reisti bú á Víðimýri árið 1890 og
bjó þar um sex ára tíma. Reynd-

Frá Akureyri.
Aknreyri, 19. júní. FB.
Aflafrjettir.
Nokkuð af hafsíld hefir veiðst
1 reknet frá Siglufirði og Ólafs-
firði. og hefir það bætt’ úr beitu-
vandræðunum; en dýr þykir hún.
Á Siglufirði er hún seld á 40 aura
stykkið. Flestir bátar fengu í gær
frá 4000 upp í 8000 pund.
TRagnar Ólafason höfðar mál gegn
„ Verkamanninum' *.
Ragnár Ólafsson hefir gert ráð-
stafanir til þess að láta höfða
meiðyrða- og skaðabótamal á
hendur ritstjóra ,Verkamannsins‘,
íyrir hrigslyrði um sviksamlega
kolasölu. Krefst hann 20 þúsunc
fcróna í skaðabætur.
ist hann búhöldur góður og ávann maður þess um hríð, enda ....
sjer þegar alment álit og hylli í haiin jafnan hlyntur gagnlegum
,2—*:— ------2.2 1--—* fjelagsskap og hverskonar sjáHs-
bjargarviðleitni hænda. Á ping-
vaRafundinum 1888 fór hanr. með
umboð Skagfirðinga, og varþing-
maður þeirra árin 1893—1899. en
s'íðan þingmaður Húnvetninga
1903—1907. pótti harn með nýt,-
hjeraðinu, enda gegndi hann, með-
an hann dvaldi þar, margvísleg-
um trúnaðarstörfum innan hjer-
aðs. það varð þó ekki úr, að hann
hjeldi áfram húskap, heldur sótti
hann um aðstoðarstarf við Lands-
bókasafnið og fjekk það starf
FRA DANMÖRKU.
Rvík 17. júní. FB.
Lof(tferðamót í Höfn.
í gær hófst á Christiansborg al-
Þjóðaloftferðamót. Er það haldið
hvernig umhorfs væri á 87. eða 88.
orðl. breicldargráðu, heldur fyrir
pá skuld að allir Norðmenn geta
framvegis glaðst yfir því, að þjóð
^eirra á nokkra vaska menn, sem
hafa fullnægt æfintýralöngun þeirn
sem leynist í liuga allra manna, með
því að leggja út í einhverja þá
mestu glæfraför sem sögur fara af
_ 0g komast heilu og höldnu heim
ftur.
Öll norska þjóðin fagnar af alhug
Amnndsen og fjelögum lians
Það eru sameiginlegu áhugama -
sem gera þjóðirnar miklar.
m
forgöngumönnum við stofnun
kaupfjelags Skagfirðinga og for
var þeirra Helga,, gift G. Sætersmoen
tímaritum. Hann var goður dreng-
ur, vinur vina sinna og fastur í
lund, íhaldsmaður í skoðunum og
taldi sjer það til gildis.
Jón kvæntist árið 1895 Kristmu
Pálsdóttur Vídalín og lifir hún
mann sinn. peim varð fjögra
barna auðið og lifir aðeins eitt
verkfræðingi í Oslo.
þeirra liefir jafnan
mesta rausnarheimili
margir gestir góðar
þaðan.
• _ Fyrir rúmlega vikn lögðu
skip af stað frá íjoregi með tvær
flugvjelar innanborðs til þess að
leita að Amundsen og fjelogum
hans. Var leiðangurinn 'kostaður
af ríkissjóði Norðmanna.
Faðir Ellsworths verkfræðings
er var með Amundsen, dó í Ame-
ríku fyrir nokkrum dögum. Var
hann maður aldurhníginn. Taldi
hann son sinn af. Er mælt, að það
hafi valdið honum svo mikSs
trega, að það dróg hann til dauða.
Hann gaf 100.000 dollara til leið-
Heimili
verið hið
og eiga
minningar angnrsms
V. E.
til þess að veita þátttöknlöndun-
um tækifæri til þess að ræða,
hvort það skuli samþykkja al-
?jóða loftferðasamþyktina frá ár-
inu 1919, en hlutlausu löndin hafa
ekld sjeð sjer það fært ennþá.
Von er um, að fá upprunal. sam-
ö’yktinni hreytt, þannig að Nor-
egur, Svíþjóð, Finnland, Svjss,
Holland og Danmörk ,geti fallist
á hana. Lönd þau, sem að frcman
eru talin hafa sent fulltrúa, kos-
inn af stjórnum sínum, en al-
þjóða loftferðanefndin sendi aðal-
skrifara sinn, Roper að nafni.
pjóðleikhús-hugmyndin
í erlendum blöðum.
í „Nationaltidende* ‘ er grein
um þjóðleikliúsbugmyndina ís
lenskn, sem er farin að vek^a
eftirtekt úti í heimi. Drepur blað
ið á grein um þetta mal, sem u>-
lega birtist í enska blaðinu
„Sphere.“
Grein um Jens B. Waage
í „Nationaltidende.“
„Nationaltidende“ minnist á
Jens B. Waage sem helsta drama-
tiska leikara íslenskan og er Uiynd
af honum í blaðinu í hlutverki
hans 'í Galdra-Lofti.
Grein um landhelgisgæsluna
í „Berlingske Tidende.“
I ritstjórnargrein í „Berlingske
Tidende“ er minst á landhelgis-
gæslu Dana og er á það minst,
að Danmörk hafi miklum og aukn-
um skyldum að gegna gagnvart
íslandi, Færeyjuni og Grænlandi,
en því er haldið fram að hún
hafi ekki skilyrði til þess
rækja þær sem skyldi. pörf sje
nýrra skipa vegna ’landhelgis-
gæsln Dana, stendnr í blaðinu og
lætur það þá ósk í ljós, að mál
þetta verði bráðlega útkljáð, án
tillits til landvarnarmálsins.
'IM'
Dagurinn í gær.
19. júní.
Undanfamar vikur síðan Amund
sen og fjelagar hans lögðn af stað
frá Svalbarða, hefir varla nokkur,
gestur komið inn 4 skrifstofu Mbl.
svo að hann hafi ek'ki spurt hvort
nokknð hafi frjest af Amundsen.
Svo mikil ítök á æfintýrið — æf-
intýralöngnnin í huga íslendinga.
Því hvað er þessi leiðangur í raun
inni annað en vottnr um sívakandi,
seyðandi æfintýraþrá mannanna.
Eins og það skifti verulegu máli
hvort einhver eylönd kunni að vera
uorðnr í Pólhafi — þar nndir ís-
breiðu — eða hvemig veðrið þar
er, hvernig ísinn lítur út„ hve djúpt
hafið er þar o. s. frv.
Er nokkur sælli þó hann viti
hvort hafísinn er sljettur eða hrjón
óttur.Kemur það að nokkru lialdi,
þó búið sje að fá yfirlit yfir 160.000
ferkm. af ísauðn?
pað munu ekki vera neinar
íkjur, þó gert sje ráð fyrir því
að í gærmorgun fyrst, og nokkuð
fram eftir deginnm, hafi for-
göngukonur hátíðabaldanna bjer
í gær, og allir þeir, sem Lands-
spítalamálinu unna, litið með
,d.öprum hnga fram á daginn.
Veðri var svo liáttað, að það gat
brugðist til beggja vona — orðið
sæmilegt, en einnig hellirigning.
En undir veðrinu er það að miklu
leyti komið, hvort kkemtanir, er
fara að mestu fram úti, ná til-
gangi sínum eða ekki.
En þetta fór alt betur en á
horfðist. Að vísn rigndi fyrri
hluta dagsins, og menn spáðu
rigningu allan daginn. En „him-
ininn stöðvaði harmatár s‘ín‘ ‘, eins
og Goethe sagði forðum. Og
stundum sást jafnvel rofa til sól-
ar. Veðrið varð því ekki til fyrir-
stöðn, að dagurinn yrði einn með
allra skemtilegustn og eftirminni-
legustu fjársöfnunardögnm Lands
i spítalasjóðsins, enda vorn liðiii