Morgunblaðið - 13.08.1925, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
& '
MORGUNBLAIII,
Stofn&ndi: Vilh. Fin»en.
Útgefandi: E'jelag: í Reykjavik.
lUtatjörar: Jön Kjartansaor.,
Valtýr StefáHMoa.
A.nglí'singraetjörl: E. Hafber*.
Skrifetofa Austurstrœtl 8.
Simar: nr. 498 og 600.
AuglýBÍntfaskrlfBt. nr. 700.
Hílaaaslmar: J. KJ. nr. 74*.
V. St. nr. 1**0.
E. Hafb. nr. 770.
Áskriftagjald innanlands kr. *.00
á mánutii.
Utanlands kr. 2.60.
E lausasölu 10 aura eint.
Asía og Evrópa.
Atbur?Sirnir í Kína hafa farið
fram í svo miklu hendingskasti
°g mcð þeim hætti, að útlit er
fyrir, að hjer sje um nýjungar að
^&ða, sem ekki verður sjeð fyrir
®Ðdann á í fljótu bragði. Svo mik-
er víst, að þungamiðja heims-
8tjórnmálanna smámsaman flyst
^Ustur eftir. í þessu sambandi er
^jett að minnast á ræðu, sem Her-
íiot fyrir nokkrum tímá síðan
iijelt í neðri málstofunni. í ræðu
^essari benti liann meðal annars
að spurningin um yfirráðin
yfir Kyrrahafinu lægi á vörum
flestra stjórnmálamanna. Bvrópa
yrði að beita öllum kröftum sín-
Um og reynslu, ef menn ætluðu
*jer að hafa hönd ú bagga með
Ki, sem nú er að gerast í Asíu.
Það virðist vera kominn tími
«1, að stjórnmálamenn í Evrópu
^reyti um hugsunarhátt sinn, —
Uema þeim sje sama um, að Bv-
*ópa í raun og veru hafi líil eða
engin áhrif á atburði >á, sem eru
uð gerast. Þess ber að gæta, að
styrjöldin mikla hleypti Evrópu
^t í fjárliagslegt foræði, sem hún
unn er ekki komin upp úr, og
þar sem Bvrópa þannig hefir átt
íult í fangi með að koma inníú
Uiálefnum sínum nokkurn veginn
Í jafnvægi aftur, mun henni veit-1
ust fullerfitt að beina rás við-
burða utan takmarka álfunnar í
fcá átt, sem henni þykir best. Því
huður virðist, það vera mörgum
®tjórnmálamanninum óljóst, að
í’etta sje svona. Framkoma þeirra
^æði í Afríku og As'íu bendir á,
að þeir vaði í þeirri villu, að Ev-
rópa hafi það álit og vald, sem
bún liafði fyrir styrjöldina. Ný-
íega hefir þýskur rithöfundur, er
íitar um heimsstjórnmál, bent á
^tburði, sem gerðust síðustu ára-
Þigi hins mikla rómverska heims-
veldis. Valdsmenn þess út um
ieim hjeldu áfram að gefa þjóð-
Um fyrirskipanir, í þeirri trú, að
ult væri sem verið kefði, eins og
^eir hefðu enga hugmynd um, að
^ver máttarstoðin á fætur annari
hrundi undan hinu gamla heims-
^eldi.
Það er ekki ólíklegt, að kín-
^erski lýðveldisforsetinn og mið-
stjórnarinnar verði rekinn úr
sessi. Og hvað tekur svo við? Þá
‘er til dæmis um að ræða hinn
svo kallaða Kuomingtang-flokk,
^em Sun-Yat-Sen kom á fót. Þeir
eru kommunistar, og halda sem
Uánustu sambandi við Rússland.
Blokkur þessi hefir þegar völdin
* suðurhluta ríkisins, til dæmis í
Kanton, og ennfremur eiga þeir
Stök víða inni í landinu. í Norður-
Kína er hershöfðingi Chang-Tso-
Uin einvaldur að heita má, og
það er mikil vinsemd á milli hans
Japana. Hann hefir hingað til
^aft andstygð á Rússum, en hver
veit, hvernig hann snýst síðar
meir. Rússar hafa skorað á hann
að garast foringi þeirra manna,
sem hrinda vilja Evrópumönnum
af hendi sjer.
Það hefir komið til mála, að
stórveldin haldi með sjer fund
um kínversk málefni. Það var
Coolidge, sem átti hugmyndina.
Bnginn veit ennþá hvort nokkuð
verður úr þessu, og það er tví-
sýnt, hvort þesskonar fundur
muni koma að verulegu gagni.
Áhugamál stórveldanna eru svo
misjöfn í Kína. Til dæmis óttast
Bretar að Kínverjar muni taka
Japan bæði fram yfir sig og aðra.
Ennfremur mundi kurr sá, sem
kominn er á milli Ameríku og
Japan, út af innflytjendabanninu
ameríska, tefja fyrir samvinnu
stórveldanna í Kína. Það er nú
farið að tala um það berum orð-
um, að hvítir menn úr vestri
hluta heimsins bráðlega muni
mæta gulu kynstofnunum á vígfleti
Kyrrahafsins, og sumir spá, að
Rússar verði sama megin og Kín-
verjar og Japanar.
Síðustu árin er farið að brydda
á nýrri hugmynd í Evrópu, hug-
myndinni um ,Bandaríki Evrópu'.
Flestir hafa lilegið að þessu og
kallað það draumóra. Það er nú
samt sem áður farið að veita hug-
myndinni eftirtekt, og það mun
verða gerð grein fyrir henni hjer
í blaðinu einhverntíma bráðlega.
Eitt er víst: Asía og Bvrópa munu
á sínum tíma, mætast sem fjand-
menn, nema Evrópumenn verði
víðsýnari og lipurri í framkomu
sinni í Asíu en verið hefir, enda
róa Rússar að því öllum árum að
glæða það bál, sem liggur á bak
við atburðina ií Kína og þær til-
raunir, sem verið ar að gera þar
til að hrynda útlendingum af sjer.
T. S.
Á sunnudaginn kemur.
Farið verður upp í Elliðaár-
hvamma,
ERLENDAR SÍMFREGNIR
Utflutningup isl. afurða
i júlimánuði
Skýrsla frá Gengisnefndinni.
Fiskur, verkaður
Fiskur, óverkaður
Karfi, saltaður
Síld . .
Lax . . .
Lýsi . .
Sundmagi
Hrogn
Kverksigar
Hestar
Dúnn
Skinn
Ull .
Gráðaostur
Sódavatn.
3.145.032 kg.
1.125.785 —
49 tn.
50.771 —
6.890 kg.
533.069 —
10.436 —
529 tn.
1.900 kg.
419 tals
526 kg.
1.065 —
7.875 —
1.893 —
3.000 fl.
2.896.730 kr.
407 406 —
990 —
1.872.102 —
14.634 —
367.761 —
31.053 —
17.405 —
380 —
83.840 —
34.708 —
9.043 —
19.879 —
3.710 —
600 —
Samtals i júli
I júní
i mai
í apríl
5.760.241 kr.
3.391.083 —
3.730.522 —
3.523.895 -
í mars 3.386.204 —
í felir. 5.186.919 —
i jan. 6.252.800 —
7 'Y/-C Samtals á árinu 31.231.664 kr.
Útflutt um sama leyti i fyrra ca. 32.400.000 kr.
Khöfn, 12. ágúst. FB.
Flug um Evrópu.
Símað er frá París, að tveir
flugmenn hafi farið af stað í gær
í þrigg-ja daga liringferð um Ev-
rópu. Verðnr leiðin þessi: París-
Turin, Konstantínópel, Moskva,
Kaupmannahöfn, París.
Frá Noregi.
Símað er frá Oslo, að viðhafn-
arsýning í Þjóðleikhúsinn í heið-
ursskyni við Amundsen, hafi far-
iö agætlega fram og með miklum
fögnuði.
Spánarkonungi sýnt banatilræði.
Símað er frá Madrid, að anar-
kisti hafi skotið á Alfons konung
í dómkirkjunni í San Sebastian.
Konung sakaði ekki.
Frá Frakklandi.
Símað er frá París, að flokks-
brot sósíalista hafi sagt skilið við
vinstristjórnina og neiti að sam-
þykkja frekari fjárveitingar til
Marokkostyrjaldarinnar. Krefst
flokksbrotið þess, að franskar ný-
lendur verði settar undir umsjón
Alþjóðabandalagsins.
Ferðin upp að Baldurshaga á
sunnudaginn var tókst svo vel,
og var þátttaka svo mikil, að
sjálfsagt er að reyna að lialda
slíkum ódýrum sunnudagaferðum
áfram meðan veður leyfir.
Þó leyfi fengist til þess að vera
í skóggræðslugirðingunni við Bald-
urshaga, og leyfilegt væri fyrir
þá sem borga vildu ákveðið gjald
að fara í Rauðhóla, var það hvergi
nærri eins frjálslegt eins og æski-
legt væri fyrir þátttakendnr ú
snnnudagsferðinni, þarna í næsta
umhverfi Baldurshaga.
A meðan eigi er meiri reynsla
fengin fyrir þvl, hvernig ferðum
þessum yrði hest hagað, er rjett
að fara ekki langt. Br því nú í
ráði að flytja fólkið, sem fara vill
út úr bænum á sunnudaginn kem-
ur npp í Elliðaárhvamma. Þannig
mætti kalla hrekkur þær og laut-
ir norðan Elliðaánna ofanvið Efri
veiðimannahúsin. Keyrt verður
spölkorn upp fyrir Árhæ og út á
„afleggjara“, sem liggur að vatns
leiðslubrúnni yfir Elliðaárnar rjett
hjá veiðimannahúsunum.
Þetta er í landi Árhæjar.
Eins og nærri má geta höfum
vjer talað við landeiganda, Mar
grjetn húsfreyju á Árbæ nm það,
hvort umferð þessi um land henn-
ar væri leyfileg. Ljet hún svo um-
mælt, að umferð sú, er af þessu
stafaði, væri ekki einasta leyfi-
leg, heldur væri það sjer sönn á-
nægja, að fólk, sem litla hentug-
leika hefði á að njóta sveitalofts-
ins, fengi tækifæri til þess að sþifti verulegu máli. Hún er á inu. Leikur hans á fiðluna er
vera dagsstundarkorn á gras-! bjs fQl, 21. línu að ofan. Þar ■ „energiskur* ‘ og skapmikill, tón-
blettum og lyngmóum í landaí'-1 sten(iur norskuna, en á auðvitað ar hans eru litsterkir og hreinir,
eign hennar. j að vera dönskuna. Á bls. 105, 12.1 en skortir stundum nokkuð á í
En það tók hún fram, að því línu að ofan, stendur hýr — á að' mýkt, og innilegleik tónhreimsins
miður væri landeign hennar vera hlýr. Á bls. 115, 6. 1. að ofan, j á viðkvæmum köflum. Þetta er
ekki stór; hún á aðeins ræmu hugarfar — á að vera hugarstríð. j lýsing á aðaláhrifunum við fyrstu
þarna upp með ánni að norðan- Bls. 124, 8. 1. að neðan: svo aftur viðkynningu við þennan lista-
verðu, brekkuhvammana upp að — á að vera oss aftur. Bls. 125,' mann, og má segja að þau hin
melhólnum, sem lengst nær suður | 6. og 7. 1. að neðan: þær, á að vera | sömu gildi einnig um hinn lista-
iir melholtunum. Landamerki það. Aðrar villur ú greininni eru^manninn, Hr. Kurt Haeser. Þó
Árhæjar og Grafarholts eru á j smávægilegri, en raunar mundi hefir hann mikla mýkt til að bera.
melhryggnum skamt norðan við j jeg hafa viljað víkja við orði á^í leik sítmm og sömuleiðis ágæta
brekkur þessar. J stöku stað, ef jeg liefði sjálfur „teknik“ ; kom það hvorutveggja-
Brekkurnar og balarnir þarna lesið prófarkir. j vel fram í undirleik hans með
upp með Elliðaánni eru vistlegrij ' jeg fúg vinsamlega önnur blöð Hr. Schmidt-Reinecke, sá undir-
en hið næsta umhverfi Baldurs-' ag birta þessa stuttu leiðrjettingu. leikur var snildarlegur. Hr. Hae-
Fiskurinn, sem nú er til í landinu
160.000 skpd.
Samkvæmt skýrslu Fiskifjelags-
ins voru í júlílok komin á land
246000 slcippund af fiski, er rcikn
ast sem verkaður. Samkvæmt
skýrslum Gengisnefndarinnar nem
ur útflutningur verkaðs fiskjar
16961 tonnum og óverkaðs 10245
tonnum. Þegar frá eru dregin 8530
og 2224 tonn af verkuðum og ó-
verkuðum fiski, sem samkvæmt
skýrslum áttu að vera til í landinu.
mn áramót af fyrra árs fram-
leiðsln, þá koma út 8431 og 8021
tonn, sem hafa flutst út af þessal
árs framleiðslu, og jafngilda sem*
næst 86000 skippundum af verS-
uðum fiski. Þegar þessi 86000 skp.
eru dregin frá ofannefndum árs-
afla, verða eftir 160000 skippund,
sem í byrjun ágúst eiga að liggja
í landinu óútflutt.
Koland í Harðangri 4. ág. 1925.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Hljómleikar.
hagá. Skamt, er heim að Árbæ, ef
menn vildu fá sjer kaffisopa og
þvíuml. En þá verða allir, sem
þangað koma, að minnast þess,
hve Margrjet húsfreyja ber hlýj-
an hug til gestanna, og troða
ekki tún hennar að óþörfú, sem
nú er óðum að spretta til seinni Tveir þyskir listamenn, fíðlu-
sláttar. meistari H. Schmidt-Reinecke og
Ef menn fara upp með ánni, er KurtHaeser, píanósnillingur, höfðu
stutt að fara upp að Baldursliaga. j hljómleik sinn í Nýja Bíó-salnum
En til þess að komast þangað, er j í fyrrakvöld, við allgóða aðsókn,
nauðugur einn kostur, að ganga j einkum þegar tillit er tekið
spöllkorn yfir mela og ef til vill til hve fátt er statt af musikelsku
eitthvað af lyngi í landareign fólki í bænum um þessar mundir.
Björns í Grafarholti.
Leiðrjetting.
Áheyrendur voru mjög ánægðir
með leik þeirra fjelaga og guldu
þeim hjartanlegt lófatak fyrir. —
Lófatakið áttu þeir vel skilið, því
fram mistaðan og meðferðin á hin-
um ýmsu efnum hljómleika-
Inn í grein mína um nýnorskt j skránnar, var yfirleitt ágæt. Hr.
mál og menningu, „Eimreiðin", ■ Schmidt-Reinecke hefir meistara-
apríl — júní 1925 hafa slæðst j „teknik“ til að bera, leikur hans
nokkrar villur. Skal jeg geta þess,: er öruggnr, hreinn og ákveðinn
að þær virðast frekar að kenna J og her vott um góðan skilning og
ógreinulegu handriti en óvand-1 þaulæfða nákvæmni, sem er sam-
virkni prófarkalesara. Aðeins ein' eiginlegt einkenni allra þýskra
þeirra er svo meinleg, að hún listamanna af betra og besta tag-
ser ljek ágætlega „Chaconne“
Bach’s og sama má segja um
„Ghant polonaise“ Chopins og
„Tarantellu“ Liszts, eða „Venezia
e Napoli“, sem hún stnndum er
nefnd. Hljóðfærið, sem leikið var
á, er heldur mjúkróma, svo að
„fortisimo“, „akkordur“ nutu s'ín
ekki fyllilega. Hljómmagnið er
of lítið, og Hr. Haeser notaði full-
mikið „pedal“. Má vera að hljóm-
sterkara lújóðfæri hefði gefið
betri skil með „pedalnum“, eins
og hann þarna var notaður. —
Af efnisskránni má nefna C-moll
sonate Beethovens og sonate eftir
Spohr, hvorutveggja fyrir fiðlu.
Þýskt þjóðlag og norrænt smá-
safn eða yfirlit þjóðlaga og dansa,
sem Hr. Schmidt-Reinecke hefir
samið, voru snotnr og vel leikin.
Mjer er sagt, að annaðkvöld.
föstudag, efni þessir listamenn til
annars og síðasta hljómleikd síns
í Nýja Bíó; verður þar m. a. á
boðstólum hin yndislega „Vor-
sonata“ (Friihlingssonata) Beet-
hovens; vil jeg hvetja alla tíl