Morgunblaðið - 30.08.1925, Qupperneq 5

Aukaabl. Morgunbl. 30. ág. 1925.
ORGI TTBEAÐIÐ
5
Búsmæöur!
J?YÍ NOTIÐ pJEB SÁPUDUPT
OG ALGENGAE SÁPUR, SEM
RKEMMA BÆÐI HENDUR
OG FÖT.
(D0
NOTIÐ HELDUR SUNLIGIITSÁPU SEM EKKI
SPILLIR FíNUSTU DÓKUM NÉ VEIKASTA HÖRUNDI
pví kaupið þjer ljelegar sáputegundir sen
að lokum munu verða yður tugum krésa
dýrari í skemdu líni og fatnaði. :: :: ::
pað er ekld sparnaður. Sannur sparnaður er fólginn í því
að nota hreina og ómengaða sápu.
SUNLICiHT-SAPAN .. 6-vikm.
Notið hana eingöngu og varðveitið fatnað yðar og húslín.
BOVRIL

p
Abd-el-Krím nær sjer niðri á
Spánverjum.
Meðal Riffa komst hann fljitli
1 í álit, og þ. 22. júlí 1921 náði
; hann sjer fyrst verulega niðri á
Spánverjum í hinum blóðuga bar-
daga við Annoual. Þar barðist
daga við hersveitir Sylvestre hers-
höfðingja. Tíu þúsundir Spán-
verja fjellu í bardaganum, en 700
voru teknir til fanga. Auk þess
náðu Riffar miklu af hergögnum.
Heildverslun Ásgeirs Sigurðssonar. Sími 300. |i Haltu þjer við Bovril þá ertu fær i fflestan sjö.
VjBlstjóraskóliim.
Kensla byrjar 1. okt. kl. 10 ‘fyrir hádegi. Þeir, sem óska inn-
töku, verða að senda neðanskráð vottorð til skólastjóra fyrir 25.
september.:
Eginhandeff wnsókn, stíluð til stjórnarráðsins.
LæknisTottorð. Skírnarvottorð. Siðferðisvottorð. Ásamt vottorði
unj að inn«ttkjaE<M hafi minsta kosti verið 2 ár og 7 mánuði við
jáBpflm*S.
M. E. Jtum, *
aMkmtéSei.
HarokkómáNn.
Eftir Fiez Vandal ræðismann Frakka.
hann til uppreisnar; Bolsar sömu-J og fallbyssur. Hjeldu Riffar nú
leiðis; auk þess sem æsing er mik- j liði sínu yfir Oued-Ouergha og
il í fylgismönnum hans, er hvetja: komust alla leið til Zrarka, sem
hann til að snúa sjer gegn Prökk- j er um 30 kílómetra frá Pez. Flokk
um, sem ásamt Spánverjum áttu ar manna, sem áður höfðu verið
að hafa umsjá með Marokkó. j hógværir og auðsveipir, b.vrjuðUi
Eftir samn. átti Moghreb-hjeraðið nú að láta á sjer bæra; í stuttu
að lúta valdi soldánsins í Fez, og máli: útlitið var að verða alvar-
svo hefir það verið nú í 10 ár. legt.
Lyautey hershöfðingi var nú
Pramfarirnar á síðustu árnm.
A þessum árum hafa framfarir
orðið þar miklar, og það hefir
hepnast að kóma í veg fyrir á-
rásir ræningjaflokka, er áður Jiiffum og öðrum uppreisnarmönn-
rjeðust inn í hjeraðið og höfðu
fje út úr mönnum. Auk þess hefir
skjótur til framkvæmda. Átján
hersveitir fótgönguliðs, sex ridd- j
araliðssveitir og tvær stórskota- j
liðssveitir, voru nú sendar gegn j
um. Árásir Riffa urðu stöðvaðar,
og urðu þeir að hopa undan á all-
komið fastara og betra skipulag ^ mörgum stöðum. En þeir hjeldu1
á jarðeignir manna; landbúnaði! þó miðhluta Oued-Ouergh-dalsins1
hefir fleygt fram og lagðir hafa j á sínu valdi og sterkum vígstöðv-J
verið vegir um þvert og endilangt! um norðan við Pez, í brattlandi,
landið, alls um 5000 km. að lengd; * sem mjög er örðugt að ná úr
gerðar hafa verið járnbrautir, og; óvinahöndum.
regla hefir komist á stjórn og j
rjettarfar, og þjóðin hefir fengið; Árás í aðsígi.
frið til nytsamrar vinnu. Hefir: Sem stendur er verið að undir-
alt þetta orðið til ómetanlegt búa meiriháttar árás. Mikill lið-
gagns fyrir íbúa landsins, sem styrknr hefir verið sendur til,
Punktalínan á uppdrættinum táknar takmörkin milli umráða-
svséðis Spánverja og Frakka, — hjeruð Spánverja norðar; en það
sem svart er á uppdrættinum táknar víðáttn þá, sem Abd-el-
Krím hefir nú yfir að ráða.
(Grein þessa um Marokkómálið
hefir franski ræðism., Pies de
Vandál, skrifað fyrir Morgunbl.
Hefir liann dvalið mörg ár í Ma-
rokkó, og er því sjerlega vel kunn
ugur þar syðra. Erfitt er af blaða
fregnum að gera sjer yfirlit yfir
þá baráttii, sem nú er þar liáð,
er. málið er í sjálfu sjer þýðingar-
mikið, einkum fyrir Frakka. Hafa
hvað eftir annað verið háðar um
það miklar rimmur í franska
þinginu. Er því eðlilegt að mönn-
um sje forvitni á að fá glögt yf-
irlit yfir viðburðina. Hefir Mbl.
snúið sjer til franska ræðism.,
Fies de Vandel, og beðið hann
um álit. hans á málinu, er birtist
í eftirfarandi grein).
Afskifti Frakka af Marokkó-
málum byrjuðu haustið 1907. —
Afskifti þeirra komu til a£ því,
að hjarðmannaflokkar þaðan of-
an úr fjöllunum, rjeðust á íbúa
uágrannahjeraðanna og sölsuðu
undir sig eignir manna f hjerað-
icu Oran.
Til þess að skýra frá
allri rás viðburðanna þar syðra
þessi 18 ár sem liðin eru síðan,
Þyrfti lengra mál en hjer er rúm
fyrir- Er >ví rjett að takmarka
frásögnina og skýra aðeins frá
viðburðuni þeim, sem koma við
aðstöðu þeirri, sem nú er. í Ma-
rokkó.
Fyrirsjáanlegt að Abd-el-Krím
notaði sjer það, að Spánverjar
fullnægðu eigi alþjóðasamningun-
um um vemd landsins.
Þessir viðburðir voru fyrirsjá-
anlegir, enda hafa þeir ekki kom-
ið mönnum á óvart.
Síðan >að kom á daginn, að
Spánverjar gætn ekki fullnægt
samningum þeim og skyldum, er
þeim voru lagðar á herðar með
alþjóðasamningtim, sem gerðir
voru í Algesiras, var ekkert lík-
legra en Abd-el-Krim myndi rísa
öndverðnr gegn þeim.
Æstir tQÚhameðstrúanuenn ðrfa
fram til þessa hafa aldrei átt eins
góða daga eða getað verið eins
öruggir með líf sitt og fjenað eins
og nú.
’Árás hafin á franska landssvæðið.
Þann 15. apríl s. 1. rjeðist flokk
ur Riffa yfir landamærin milli
spönsku og frakknesku hjerað-
anna. Var það hjerumbil 60 kíló-
metrum norðan við borgina Fez.
Takmörkin milli hins frakkneska
og spánska umráðasvæðis eru þar
hvergi nærri greinileg.
Riffarnir hjeldu nú inn í norð-
anverðan Oued-Ouergha-dalinn —
rændu mörg þorp þeirra sem
hlýðnir voru og auðsveipir stjórn-
inni, en leituðust um leið við að
æsa sem flesta til uppreisnar. All-
margar herstöðvar sem nýlega var
búið að koma þarna upp urðu
brátt umkringdar af uppreistar-
mönnunum; rjeðust þeir meðal
annars á verkfræðingasveit, er var
að gera bátabrú yfir fljót eitt, um-
kringdu hana og gerðu þar mik-
irn usla.
Uppreisnin magnast.
Brátt kom liðstyrkur frá Riff-
um þarna suður í landamerkja-
hjeruðin. Hið nýja lið var vel
búið að vopnum, með vjelbyssur
hjálpar frá Algier, Tunis ogFrakk;
landi. Stórskotalið fer þangað suð-
nr eftir og tilsvarandi fluglið með
öllum útbúnaði.
Æfiferill Abd-el-Kríms. Spán-
verjar setja hann í varðhald.
Abd-el-Krím, sem Frakkar eiga*
nú í ófriði við, soldáninn yfir |
lýðveldi Riffa, er einkennilegur
maður. Heldur hann fram út
í loftið vitanlega, að hann ’ eigi
ætt að rekja til spámannsins
mikla. Uppeldi fjekk hann að
sumu leyti eftir háttum Evrópu-
menningar. Hefir hann nokkra
verkfræðisþekkingu og getur tal-
að sponsku. Nokkuð kann hann!
einmg í frönsku og ensku. — 1
upphafi var hann foringi fyrir!
smáflokki ribbalda, er var hand-
genginn spönskum yfirvöldum. En
brátt sló í fullan fjandskap með
honum og Spánverjum, er leiddi
til þess, að hann varð að dúsa 9
mánuði í fangelsinu í Melilla. Er
hann slapp þaðan, var hann full-
ur af hatri til hinna framandi
valdsmanna þar í landi. Fór hann
þá upp í fjöll og tók til að sam-
eina þar Riffaflokkana, er fram
til þessa höfðu átt í eilífum erj-
»m innbyrðis.
Ahd-el-Krím.
Frá þeirri stundu var Abd-el-
Krím frægur maður. Gerðist hapn
nú foringi hinna óháðu Berbei^.,
og stofnaði „lýðveldi Riffa“. Ár-
ið eftir gerðist liann „soldáú“
Riffanna. Er .mönnum í fersku
minni hve miklu herláni haSn
síðan hefir átt að fagna í viðuí-
eigninni við Spánverja, er orðjð
hefir til þess, að Spánverjar efu
nærri reknir út úr hjeraði siiölí
svo þeir hafa nú aðeins lítilfjör-
leg landsvæði yfir að ráð» mgð-
fram ströndinni.
Herbúnaður Abd-el-Kríms.
Abd-el-Krím býr um sig einaog
hver annar þjóðhöfðingi vorra
tíma. Hann hefir bara ekkert
þjóðkjörið Iðggjafarþing sjer víð
lilið. Kemur honum það vel. En
hann gefur því gaum, sem um
hann er sagt, og lætur senda sjfer
úrklippur úr heimsblöðunum, áf
greinum um Marokkómálið. —
Hann ekur í bifreið og gefur liðs-
foringjum sínum skipanir í sigLa,
og lætur rita öll brjef sín á skrif-
vjel.
Sagt er að hann hafi 20 þús-
undir æfðra hermanna undir góO»
um vopnum, og 60 til 70 þúsundir
óæfðra liðsmanna, misjafnlega
vopnaða. Hann hefir hjerumbil
200 fallbyssur, álíka margar vjel-
byssur og nokkrar flugvjelar. —
Auk þess hefir hann trygt sjer
liðhlaupa frá hersveitum Frakba
og Spánverja, svo og frá~ sendi-
mönnum, er til hans hafa komið
frá Tyrklandi og Egyptalandi.
Hann hefir og framandi ráðu-
nauta í verklegum efnum, eins og
t. d. Þjóðverjann Clems, öðrtt
nafni „EI Hadj“, er fyrir skömmu
var undirforingi í einni af út-
lendu liðsveitum þeim, sem herj-
ast gegn Riffum, en er nú einka-
ritari „Riffasoldáns“.
Abd-el-Krím gerist mikill fyrir
sjer.
Eigi er laust við að hin miklu
og fljótt fengnu völd Abd-el-Krímí
hafi stígið honum allmikið til höf-
uðs, að hann liti svo á, að ríkJ
hans standi brátt jafnfætis stór-
veldunum. Talar hann með mikl-
um fjálgleik um framtíð ríkié
síns, og fullyrðir, að böfuðborgini
Ajdir Við Aibncemasflóa vexði