Morgunblaðið - 30.06.1926, Blaðsíða 5

A'ukabl. Mbl. 'M). júnf J!>26,
MORGUNBLAÐIÐ
5
MORGEiiAyiSEN
BERGEN
iiitiiimiHiimiiiiiiiiuiiiiiiiifiiiiiiiiiiimii
iiiiimiiiiiiiiimmiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiii
MORGENAVISEN
MORGENAVISEN
er et af Norges mest lœste Blade og ei
serlig i Bergen og paa den norske Vestkyji
udbredt í alle Samfundslag.
er derfor det bedste Annonceblad for alU
som önsker Forbindelse med den nor«k<
Fiskeribedrifts Firmaer og det ðvrige nornki
Forretningsliv samt med Norge overhovedet
bör derfor læses af alie paa Island.
Annomer til Morgenavisen modtagcs i Morgenbladid’s Expeditinon
Bankamáiin
Athuyasemd.
Morgunblaðið gaf mjer kost á
að sjá ofanritaða grein og vildi '
,jeg mega biðja blaðið fyrir þess-
ar athugásemdvr við haua:
l’að ar etóki rjett með farið hjá
háttv. greinarhöfundi, að jeg hafi
talið fram þrjár ástæðiir „móti
sjerstökum seðlabanka.“ Þessar
þrjár ástæður færði jeg fram
móti s eðlaba'nkafrumvarpi Ben.
Svetnssonar, eins og það liggur
fyrir: apðvitað hefði verið mögu-
legt að bera fram frv. um sjer-
BESTU SHERRY OG PORTVIN
ERU FRÁ FIRMilN
við alla þá ókosti,
ið á frv. Ben. Sv., og þegai
í greiji þeirri er birtist í Morg-
blaðinu þ. 22. þ. m. eftir fjáirmála
ráðherra Jón Þorláksson, telur
hann frani þrjár ásta;ður móti
sjerstökum seðlabarika. Jeg skal
leyfa mjer að fa#ra nánar inn á
þessar mótbárur eftir því, sem
þeir líta á þetta mál, sem heldur
lcjósa sje.rstakan seðlabanka, en
sameining seðlaútgáfunnar við
Landsbankann eins og hónum nú
er komið fyrv.
Fyrsta ástæðan er sú, að ekki
er gert ráð fyrij- að íslandsbanki
fái að halcía lánsfje því stafandi
frá seðlaútgáfu, sem hann nú og
að undanförjiu heí'ir haft til um-
ráða. — Mjer er kunnugt um það,
;ið flutningsmaður Ríkisbanka-
frúmvarpsins, herra alþm. Bene-
clikt Sveinssón, er l'ús á að takii
upp ákvæði í frv. sitt, er fa<ra í
sönru átt og þau, er stóðu í hinu
svokallaða Landbankafrv. Að eng
in ákvæði vom teikin upp um
þetta stöfuðu af því, að það þótti
óþarfi að tryggja íslandsbanka
þessi rjettindi, ef sá banki, sem
færi með seðlaútgáfuna, væri
old-ii keppiniuitur lians í viðskifta-
lífinn.En sjeu íj 11 ir stuðningsmenn
Landsbankatvum varpsins á einu
máli um að vissara sje að tryggja
íslandsbanka |h'ksí .rjettindi hjá
sjerstakri sóðlastofnun, þá er það
auðgert, því engri mótspyrnu
mundi það ímetu ai' hálfu þeirra,
er fylgja sjrvstökum ,Ríkisbanka‘.
—■ Hjer er því ekki um neitt á-
greinirigsatriði áð ræða og er því
sjj ástæða nióti Ríkisbankanum
íallin um sjálfa sig.
Önnur ástæðan, og sií er fjár-
málaráðherira telur aIvég afgjör-
andi, er sú, að seðlabankanum sje
ekki gcrt einu sinni mögnlegt að
reka gjaldeyrisverslun, sökum
þess, að hann vanti fjárhagslegt
bölmagn og viðskiftafrelsi. Sje
]>að nú rjett <ið Ríkisbankann
varifi þetta bolmagn væri þá ektki
liægt að veita honum það? Þetta
getur því aðeins vftrið rjettmæt
mótbára, að íhvorttvegg'ja sje
rjett, að Ríkisbankann vanti þetta
boimagn og ef svo e.r, að ekki sje
luegt að útvega lionum það jafu
auðveldlega og Laridsbankauum.
Gjaldeyrisverslunin hefir tvær
thliðar. Önnur hliðin er sú, að
seðlastofnunin geti forðað því, að
gengi íslensku krónunnar hækki
of snögglega, svo sniigglega að at-
vinnuvegir landsins fái ekki risið
undir hækkuninni. Hin hliðin er
svi að seðlaítofnunin haldi uppi
gengi íslensku krónunnar, liindri
það svo sem i'rekast er unt að
,!hún falli. Að því er hina fy.r-
nefndu hlið snertir, þá er meðalið
a'ð gefa út seðia. Með seðlaútgáf-
' unni getur seðlastofnunin hindrnð
hsókkuri krónunnar eins og gert
| víi." í hitteðfyrra, og þetta meðal
jhefir sjerstök seðlastofnun auðvit-
jMð iilveg jafnt í höndum sjer sem
Lanclsbankinn, ef seðlaútgáfurjett
nrinn er fenginn honum. Að því
er hina síðarnefndu hlið snertir,
að halda uppi gengi íslensku krón-
unuar, |>á er alt komið undir því
að seðlástofnunin hafi lánshvaust
erlendis, sem að sjerstök seðbi-
stofnun getui' liaft alveg jafnt og
Ijíindsbankinn, því að iilt láns-
traust, hvort, sem er sjerstakrar
seðlastofmmar eða Landsbankans
icsrlendis, er bygt á lánstrausti rík-
issjóðs sem stendur í ábyrgð fyrir
hvorri stofnuninni sem væri.
Hjer stendur því sjerstök seðla
stofnun heidur ekki að neinu leyti
ver að vígi en Landsbankinn.
Það e.v lánstraust erlendis sem
þarf til að geta fullnægt eftir-
spurninni eftir erlendum gjaldeyri
á þeim tíma ársins, sem við ligg’j-
mn með afurðir okkar óseldar og
yfir þann tíma, sem atvinnuvegk
þjóðarinnar ekki bei'a sig. Sá tími
getur aldrei orðið mjög langur,
því ]>að stenst hvorki neitt þjóð-
fjelag nje banki, hversu mikið l'je,
sem hajin hefði til mnráða. Til að
geta selt útlendan gjaldeyri, hjálp
a.v ókkert annað en að eiga eða
haf'a mnráð yfir þi'im saina gjald-
eyri, og þar kemur að engum not.-
um innieiguir innanlands á hlaupa
reikningi eða á sparisjóði, sein auk
þess að langmestu leyti eru bundu
ar í íslenskum verðbrjefum eða
lánum. Erlendiw gjaldeyrir fæst
ekki fýrir neitt annað, en íslensk-
ar afurðir og þau íslensk verð-
bi-jef, sem kunna að verða seljau-
leg eimhvcrntíma erlendis og svo
um stundarsakw mcð erlendmn
lánuni. Með því að endurkaupa
framleiðsluvíxlii af viðskiftabönk-.
um sínum, fær seðlabankinn ait
það vald vfir gjaldeyrisverslun-
inni, sem unt er að liafa og spari-
sjóðsfje er horium annaðhvort
byrði eða áhætta. Jeg hygg því,
að þingi og .víkisstjórn sje innan
hajidar að gera, Ríkisbankanti jafn
færan um að annast gjaldéyris-
versluniua eins og Landsbanksmi.
Þá kem jeg að þriðju ástæðu
fjármálaráðherra, að Landsbank-
t inn halcli áfram að vera .rikiseign.
I Þetta telur fjármálaráðherra bæði
jóviðikunnanlegt og hættulegt ann-
ari bankastarfsemi í landmu. En
ef Landsb. er hættulegur ann-
ari bankastiWfsemi, án þess að
'hafa seðlaútgáfti á hendi, Itvernig
getur það þá dregið' úr hættumri
að auka vald haus með seðlaút-
gáfunni?
Mereur.
stakau seðlabanka, sem væri laust (
pí: jeg liefi tal-
I
• grein-
' arliöf. stingur upp á að gera breyt-.
ingar á frv., sem nemi burtu tvo
af þeim þremur liöfuðgöllum, sem
jeg hefi nefnt í gvrein minni, þá
get jeg ekki annað en látið mjer J
það vel líka, en finst .rjett, að j
mnr. um þessar breytingar bíði
iit' minni hálfu þangað til þær
breyt. koma frant. L-breytinguna,'
að tryggja tslandsbanka gegn því
að seðlalánsfjeð verði af honum
tekið í ótíma, má að vísu gtwa
á þann einfalda hátt, að taka
' upp í frv. Ben. Sv. tilsvarancU
grein úr stjórnarfrv.; orðaða t. d.
eins og neðri deild gekik frá henni.
En til þess að „seðlastofnunin“,'
' sem greinarhöf. kalla.r svo, verðf1
Ijafrifær um að annast gjaldeyrisý
I verslunina eins og
stjórnarfrv., þarf að gera
'víðtækar breytingar á frv. Ben;j
JEBEZ & OFOBTO
111)11 RTÍfl UM m.
T H O R D (I R S. FLYGENRING,
Calle Estación no. 5, Bilbao. v
ömboðssala á fiski og hrognum. — Símnefni: »THORING« — BILBAO
Símlyklar: A. B. C. 5th, Bentley’s, Pescadores, Universal Trade
Code & Privat.
bankann í landinu. Jegbendi bara
á að engir aðrir þora að fara
svona að, slíkt er alstaðar áHtið
beint banatilræði við stai’fsemi
einkabanlkanna, af því að þeir
geta ekki á erfiðum tímum stað-
ist samkepnina um innlánsfjeð
gegn þeim rikisbanka, sem fær
það verkefni beinlínis að keppa
mn þetta við einkabankana. Frá ius, aðeins drepið á
seðlabarika ríkisins stafar alcLrei f til þess að sýna i'.ram
nein hætta á þessu sviði fyrir
^ Sveinssonar.
jliat'a fmidið
Greinai’höf.
til þess með
frv. Ben. Sv.
einkabankana, eins og reynski
seðlabanký a]jra ]an(]a sýnij.; því ag seðla-
™J0"\ bankannni eru með lögunum lagð-
_ar þær skyldur á herða.r, að
xirð'sf ^tygja ai)a heilbrigða bankastarf-4
1 .Í,',íl',, ;semi, og þær heimildir, sein seðla
ið eins og frv. Ben. Sv. er úrj^^ ýmsra landa hafa til þess
1 garði gert, viv.'ðskuldar það ekkt
j cinu sinni seðlabanka-nafnið, —
I „seðlastofnun11 væri eðliiegra
Jvheiti. Þau höft, semfrv. Ben. Sy.
leggur á viðskiftafrelsi
! stofnunar, g'era ihenni
rælkja skyldu." séðlabanka, bæði
frH,u steðja
■<.. . ^nu a
sjalfu svioi gjaldeyrisverslunar- mýr>l
innar, eins og jeg befi s.ýnt
á, og raunar )íka á ýmsum öðr.-,
mn sviðum.
j Á þinginu síðasta kom í raun-5
' iuni fram viðurkenníng af hálfu
fylgismanna sjwstaks seðlabanka
um það, að frv. Ben. Sv. værils
:«ð taka.- á móti innlánsfje, ern
áklrei misnotaðar til samkepni við
éinkabankana, heldur einungis
'liotaðar til þess að ná þeim tö'k-
]h ssni ,n peningamarkaðinum, sem
ókleift að þarf ]i] þess að hai(la nppi gi]d.
-- gjaldeyri landsms og at-
hruni þcgar krepputímai'
að.
Þorláksson.
ton
Nokkur orð
,Heimskringlu.“
ónotandi. Jakob Möller lýsti því til ritstjóra
afdráttarlaust um „seðlastofnun“ -------
þá, er B. Kr. hefði stungið upp J í Heiinskringlu f#rá 19. maí. er
á, að sú úrlausn málsins væri greinarstúfur með micHrskrittinni
alveg óbrúkandi. Honum fanst A. M. G., sem jeg get eigi með
vera talsverð ftramför í frv. Ben. ^«»ö11 látið afskiftalausan. Hirði
Sv. móts við hitt, en í mnræðuu- .Ú'g' þó eigi mn að grenslast eftu’
um kom þó f.ram viðurkenning því, hver lúif. er., því jeg
frá einum helsta skoðanabróður ekki við
i
hans á því, að „seðlabaniki“ B.
Sv. yrði að mega reka hlaupa-
reikningsviðskifti í sambandi við
gjalcleyrisve.vslun. Og Jakob Möll-
er og meðnefnclarmenn hans
treystu sjer ekki td að
nefndaráliti um frv. Ben.
væntanlega af því að þeim var
fiirið að skiljast, að á frv. varð
að gera víðta'ka.i’ breytingar, til
]ioss að þeir gætu gengið nð þ
Slíkar breytingar er etkki unt að
ræða fyr en þær kun
fram.
Þriðja ástæða mín virðist ætla
að verða að algerðu ágreiningsat-
riði milli mín og liöf. Hann
ekltert athugavert við það, þó
lijer sje tekinn upp víðtækari rík-
isrekstur á sviði bankamála en í
noikkru öðru ríki Norðurálfunnar,
að
undv' höfði,
hann, frekar
gcrt verður
býst
gera lionum svo hátt i því
að eiga. orðastað við
en að því leyti, sem
í jrrein ])essari.
En síðan víktw frjettaritari sjer
að verkfallinu síðasta hjer í Rvík,
og hygst, að leiða menn þar vestra.
í allan sannleika í því máli, með
þeim rosta og stórlygiuu, að eng-
inn Aiþ.blaðsritari kemst í hálf-
kvisfi við hann.
Skal eigi orðum að því leitt,
að luekja þann málanda inanns-
nokkur danni,
á, að Heims-
ikringla er ekki á flæðiskeri stödd
með sannMr!!! frjettir hjeðan að
heiman, meðan hún hefir annan
eins niann, sem frjettaritara!
Ástieðiir verkfallsins teHw hann
])ær, ;ið verkamenn (er hann segir,
að vinni .eyrarvinnu fyrir kr. 1.2Í)
um tímann), liafi heimtað kaup-
liækkun. llann hefir með iiðiruvn
orðmn enga vitneskju um málefn-
ið seni hann ])ykist vera að skýra
frá, ]>essi „sannfróði“ Heims-
kringlumaður. Hinn ,,sannfróði“
veit ókki að kaupið hefir verið
kr. 1.40 í rúm tvö ár, og e#r enn
og var eigi á þetta kaup íuirist,
í síðustu kaupdeiliim.
Síðan „fimbulfambar hinn ,sami-
fróði' mn miljónagróða togaracig-
enda síðasta ár.
Hanti oi' víst sá eini. sem hefi«r
þóst verða var við gróða þann.
•En lengst kemst sá „sannfróði“
fi’jettamaðúr, er liann talar mn
„emdemis lygar Morguublaðsins“,
þegai' f#vá því var skýrt hjer í
blaðinu, að verkamenn hefðu vilj-
að vinna, en leiðtogarnir reynt
að spoi'tiii við því.
Það ér eigi hægt að komast hjá
að brosa, þegar einhver
skúmaskotsmaður vestur í Amc-
.'•ílku, rís upp með rosta, og held-
ur að hann viti betur um atburði
hjer í Rvík, en sjónar- og heyrn-
arvottar hjer á staðnum. Hvað
skyldi sá „sarinfróði“ Heims-
kringlu maður liafa sngt, ef hann
hefði luwft á undirbúning Bolsa
Greinarhöf. í Heimskringlu seg-
ist vera nýkominn til Oanada. - -
lionum sem Heimsk#vingla
berg fari æði illa að ráði
því að flytja frjettir
sent pau thka upp
En það, sem knúði
að aftra verkfúsum
"rá að vinna.
eu þeir, sem
bæ, og Lögberg prentaði upp. jstóðu hjerna á liafnarbakkauum,
Til þess að koma í veg fvrir, aðjþegar skipað var fram í
Vesturheimsblöðin flytji framveg- „Suðurland'1. hvernig ve#rkamenn
f.rjettir úr Mbl„ skýrir þessi hugsuðu til foringjanna.Ðkki einn
frjettaritari Heims-j einásti þeirra vildi rjetta þeim
kriuglu frá því, að Morgbl. sje hjalparhönd. Joni Baldvinssyni
að mestu leyti eign stórauðugra dátum lians,
danskra manna, a.ð „flokksbræð- snúa sneyptir
i . _.... i
skila Þykir
Sv„ Jogi Lög
sínu, með t... --- -
þau talka upp úr Morgunbl. hjer, er þeir ætluðu að gera sjer
>að, sem knúði þenna A. M.jferð á hendur suður í Hafnarfjiirð
vi. !g. til 1>pns áð levsa frá skjóðunni, ’til ln'ss að aftra verkfúsum vcvka-
Ivoru frjettir ]»av.'. e.r Morguubl. mömmm frá að vinna. Og skylui
að koma jflutti, frá síðasta verkfalli hjer í Giann vita þetiw
stóðu hjerna á
sier >s
1 M
nvkomni
er
að Rússlandi undanskildu. Hann'ur Morgbl. viðu.rlkenni“ (sic), það
finnnr ekkert athngavert við það, J fyrir ósannan frjettaburð — og
þó ríkið relci bæði sinn sjerstaka -þar fram eftir götmn, gatslitnar nokkurn
liann heitir hinu ,,sannfróði“ A.
I*
og
svo þeir urðu að
heiin. Þetta ve’t
hvert mannsbarn hje#r í Rvík, og
óþari'i að eyða orðmn að við
mann.
hvort svo sem
seðlabauka og stærsta iunlánsfjár- i lygar úr Alþýðublaðinu,