Morgunblaðið - 25.07.1926, Blaðsíða 8

8
I
MORGUNBLAÐIÐ
MMERÆMMT
peningar af öðru en hinni bættu
kjötverkun, er hófst til fulls með
hingaðkomu Tómasaa- og störfum,
og má með rjettu kalla Tómas
höfund umbótanna á þessu sviði,
og tel jeg hina íslensku hænda'
sjett eiga Tómasi mikla þökk að
gjalda, fyrir störf hans í þarfir
hennar. — Hefir mjer þótt rjett
að þessu væri að nokbru á loft
haldið,' á 50 ára afmæli hans, og
þykist jeg ekki mega óska hinni
íslensku bændastjett farsællegri
óskar, en að hún m^egi enn lengi
njóta starfsemi Tómasar. Tómas |
er kvæntur maður, er kona hans j
Rannveig Jónasardóttir frá Svans'
vík vestra, eiga þau tvö börn,
allvel á legg komin, og efnileg.
Enda jeg svo þessar línur með
því að óska Tómasi og fjölskyldu
hans alls hins besta á ófömum
dögum, og veit jeg að margir
muni taka undir þá ósk.
Gramall bóndi-
mriE N6ESE ti sc mof l vOOM
j EID E L í'N AU MANN DBÍSDEN
'G.M. BJ0RNS1ON
♦REYKJAVÍK* *
Berges-máliö,
• i
il
Abreham Berge og 6 réðhejrrum hans slefni
fyrir landsdqjm,

Til þess að fá
verulega góðan
vöxt á hána, þá
er besta ráðið
að bera Chile-
saltpieiur á
hana nú þegar.
slátrunarinnar hjá fjelaginu, og
: vo pylsugerðarinnar; voru, 1.
maí í vor, 19 ár síðan hann tók
við þessum störfum, er hann hef-
'/• rækt með alúð og skyldurækni;
or hann og hinn liprasti maður í
umgengni og nýtur almennra vin-
• ælda.
iSíðan Tómas tók við störfum
sínum hjer, hafa mörg sláturhús,
•. íðsvega»r um land verið byggð að
fyirirsögn Tómasar í öllum aðai"
atriðum, og má, með fullum sanni
; egja að Tómas hefir, á þessum
j 9 árum, unnið mikið starf og
])arft í þágu íslenskrar bænda-
• tjettar, og efast jeg um að að*c-
ir hafi betur gert, eða jafn vel.
Auk þessa hefir Tómas kent mjög
niörgum mönnum slátrunarstörf,
óg þeir síðan ge*rst forstöðumenn
slátrunarhúsa iit um land. Munu
bændum ekki 'hafa dropið drýgn
Tildrög málsins.
Arið 1923 va»r vandræðaár fyr-
ir fjárhag flestra ríikja í Norður-
I álfu og eigi síst í Noregi. Yoru
jmenn farni*r að óttast hrun. Tveir
! stærstu bankar landsins, „Centr-
aibanken“ og „Andresens og
iBergens Kreditbank“ höfðu orð"
iið að gefast upp. Norska krónan
jva*r fallandi. Tjón það, sem Hand-
i elsbanken hafði biðið gat orðið nóg
; til þess að koma öllum fjármál-
ium þjóðarinnar í öngþveiti. —
Kunnugir menn segja, að árin
: 1923—’24 hafi bankinn verið álit-
in örugg stofnun, en þröng sú,
j sem hann var í, væffi að ikenna
j skorti á handbæru fje og eins
jhinu, að fólk tók sparisjóðsfje
j sitt úr bankanum vegna þess að
bolsar lögðu hann í einelti með
hrakspám.
Ríkisstyrkurinn.
Nc*regsbanki og fjórir stærstu
eirukabankarnir í Noregi sneru
sjer þá til stjórnarinnar og báðu
hana að hlaupa undir bagga með
„Handelsbanken“. Stjórnin yeitti
þá bankanum jríkisvíxlalán, 25
miljónir króna. Stórþingið var
ekki látið vita af þessu og leyni-
legur reikningur var haldinn um
þetta lán. Þrátt fyrisr þetta komst
bankinn aftur í kröggur 1924, en
þá var mesti óhugurinn úr mönn"
um og Bergestjórnin áleit því
óhætt að fa*ra fram á það við
Stórþingið að það ábyrgðist 15
milj. króna fyrir bankann, til
þess að koma í veg fyrir að hann
kæmist undir stjórn hins opin-
bera. Stó*rþingið fjelst á þetta,
en f.jekk engar upplýsingar um
hina fýrri hjálp, þrátt fyrir það
þótt Lykke forseta, núverandi
forsætisráðherra, væri kunnugt
um hana. Stjórnin var hrædd um,
að þingið mundi neita ábyrgðinni
ef það vissi um lánið.
\ ,,Handelsbanken“ gefst upp.
Þrátt fyrir þessa hjálp, varð
bankinn að lokum að gefast upp
og komst undir stjórn hins opin"
be*ra. Komst þá alt upp, hvernig
Berge-stjórnin hafði farið að. En
þá var versti tíminn um garð
genginn. Nefndin, sem málið fekk
til meðferðar, álítur að hið op-
inbera hafi tapað 5 miljónum, en
að ma*rgar opinberar stofnanir
hafi komist hjá stórtapi vegna
þess að bankinn var styrktur. —
Meiri hluti nefndarinnar dregur
það ekki í efa að tilgangurinn
með því að styðja bankann, hafi
ve»rið sá að bjarga viðskiftalífinu
og landinu út úr verstu ógöng-
unum.
Ákæran aðeins formatrigi.
Öll nefndin er sammála um
það, að þingið mundi hafa veitt
bankanum þennan styrk. Kæran
er því eigi fram komin vegna þess
að hjálpin va*r veitt, heldur vegna
hins, að gengið var fram hjá
þinginu. Og það er enginn efi á
því, að Berge-ráðuneytið hefir
brotið stjórnskipunajrlögin. — En
spurningin er sú, hvort það hefir
verið nauðbevgt til þess að gera
það. Margir halda því fram, að
þingið mundi ekki hafa viljað
hjálpa bankanum, almenningur
hefði fengið vitneskjii um hag
BBlSTU SliERRY OG PORTVIN
ERU FRÁ FBRMANU
HUIIQ ITKtiiíl.
JSBEZ & 0P0BT0
IIBlíÐ RTÍfl UM m
Seljum hin ágœtu
bankans og það mundi hafa orð"
ið til þess að auka óttann enn
meir og koma öllu í öngþveiti.
Eigi hefði þýtt að halda fund
fyrir luktum dyrum, því að í
þinginu er floikkur (bolsar) sem
hafa viðurkent að þeir vilja koll-
varpa öllu núverandi þjóðskipu"
lagi, og þeir mundu eig; hafa
þagað yfir því, sem gerðist á
leynifundi, enda hefir það áður
komið fyri*r, að það sem gerðist
á lokuðum fundi í þinginu, var
kunnugt í Ameriku sama daginn.
Ákærur þingsins.
Þingsályktunartillögur þær, er
nefndin bar f>ram, eru á þessa
leið:
1. Fyrverandi forsætisráðherra
Berge og ráðhenrunum Klingen"
ber, Michenet, Middelthon, Rye"
Holmboe, Venger og Wefring,
skal stefnt fyrir landsdóm vegna
þess: a) að þeir ljetu Handels-
banken fá 25 milj. ríkisvíxlalán
á tímabilinu 25.—-31. maí 1923,
og gerðu það á þann hátt, er ekki
I sam rým ist, st j órnskipunarlögun-
um. b) að þeir gáfu konungi
Eru viðurkend um heim allan. — Hafa hlotið fjölda heiðurspening3,
Þar á meðal gullmedaliu á þessu ári.
Nokkur fyrirliggjandi. — — — Komið og skoðið■
~*3Pt Hvergi betri kaup!
SturKaugui* Jóusson & Co«
Pósthússtræti 7. Sími 1680.
engar upplýsingar um þetta í rík-
isráði 19. janúar 1924 og ljetfl
konung því gefa þinginu villand1
skýrslu um fjá*rframlög ríkisins
til innlendra banka. c) að Þeir
’hjeldu þessu leyndu fyrir þingin11
7.—-8. apríl 1924 þegar þeir fengu
það til þess að ábyrgjast 15. fflil"
jónir fytrir bankann.
2. Óðalsþingið lýsir yfir því, a^
það álítur það ekki rjett af Lykk3
forseta (núverandi forsætisráð
henra) að hann skyldi þegja u13
það í þinginu 7.—-8. apríl l92f
að bankinn hefði áður fengið "5
milj. króna ríkisstyrk, og und11-'
strykar að slíkt verðu*r eigi látið
óátalið framvegis.
Svo sem getið hefir verið 1
sikeytum hefir þingið samþy^
þessar tillögiw og tveir núverand1
ráðherrar, sem stefnt er fyfir
t
landsdóm, hafa orðið að segja 3'
sjer. Rye-Holmboe va*r sá maður
inn í norsku stjórninni, er íslend
ingar sömdu við uin kjöttollsinál'
ið og það var hann sem talaði 1
þinginu fyrir skemstu um skort 3
„velvilja“ íslendinga.
Hnbogabarn hamingjunnar.
staðinn, þar sem faðir hans hátignar var hálshöggv-
nn. Jeg segi þjer með sanni, að það sem þú hefir nú
> hyggju að gera, liefir altaf ve^ið hættulegt, en nú
cr það vísasti veguv til glötunar, sjerstaklega fyrir
þig- —
Hertoginn varð hugsi. Etheiredge hallaðist aftur
á bak í stólnum með hæðnisbros á vörum og virti
iiann fyrir sjer. Eftir nokkra stund hóf hartogirm
liöfuðið og leit á vin sinn.
— Hættu að draga dár að mjer. Ráddu mjer
heldur eitthvað heil*ræði.
— Það er þýðingarlaust; þú ferð ekkert eftir því
sem jeg segi.
— Kærðu þig ekki um það. Lofaðu mjer að heyra
1 ;itt álit. Hvað á jeg að ge*ra?
— Hættu að hugsa um stúlkuna og náðu þjer í
. ðra. Þú ert orðinn of gamall til þess að eltast við
-vo ljettfætta hind sem hún er.
Hertoginn sór og sárt við lagði, að hann skyldi
aldrei gefast upp, hvað sem það kostaði.
— Jæja, þá verðurðu að byrja á því, að reyua
áð bæta fyrir það, sem þú hefir gert í kvöld. Það er
auðvitað enginn hægðarleikur, en ýmislegt hefirðu þó
hjer til málsbóta, t. d. það, að þú vai-st ekki fullu”,
þá er þú ætlaðir að bjóða hana velkomna. Við skulum
vona, að hún hafi tekið eftir því. Heimsæktu hana eft-
ir sýningu á mánudaginn og beiddu hana auðmjúiklega
að afsaka hvað gestir þínir hafi hegðað sjer ósiðsam-
lega. Þú skalt segja, að ef þú hefðir »rent grun í það,
að þetir mundu haga sjer þannig, þá hefðirðu ekki
boðið henni í samkvæmið. Þú verður að segja, að þjer
hafi þótt vænt um að hún fór samstundis. Þú getur
sagt að þú hafi*r einmitt ætlað að ráða henni til þess.
— Það er ekki hægt. Jeg elti hana og þjónar
mínir reyndu að stöðva vagninn.
— Alveg rjett — þú gerðir það til þess að fá
tækifæri til að biðja hana afsöikunar og láta í 1 jós
hvað þje*r þætti þetta leiðinlegt. Nei, þú ert ekki hug"
vitssamur, Bucks, og samt ætlar þú að gerast leik-
ritaskáld.
— Heldurðu að hún muni trúa mjer?, spurði her'
toginn og var efablandinn.
— Það er alt undir því kemið hvernig þú leysir
hlutverk þitt af hendi. En það er sagt að þú sjert
brot úr leiika»ra. Og einu sinni ljekstu skottulækm
með afbrigðum. Manstu ekki eftir því?
— Nei, nei! En heldurðu að þetta hafi nokkra
þýðingu.
— Já, það er góð byrjun! En þetta er ekki nóg.
Þú verðu*r að breyta áliti hennar á þjer. Fram 3
þessu hefir hún eigi heyrt annað um þig nje reyIll:
annað að þjer, en að þú værir siðleysismaður. ÞesS
vegna er hún á verði. Býndu lienni þig nú sem heO'1
— bja»rgaðu einhverri stúlku úr lífsháska — hels*
henni sjálfri. Þá ávinnur þú þjer þakklátsemi hennar' ,
Og kvenfólk elskar hetjur! Sem sagt, reyndu að vefð3 \
hetja. Þú 'hefir ekki verira af því. :
— En hættan? mælti hertoginn. Hann grunaði 3
Etheredge væri að henda gaman að sjer. Hvernig 3
jeg að bjarga henni úr hættuí
— Þú mátt náttúrlega bíða lengi, ef þú hef‘,t
ekki neitt að sjálfur. Þú verður sjálfur að stof113
henni í hættu, og það ætti ekki að vera svo vanó3
samt fy*rir þann, er sjer svolítið lengra en nefið
— Geturðu þá komið með nokkrar tillögur?
— Jeg vona það, ef jeg má hugsa mig um-
-— Blessaður hugsaðu þig þá um ! ■
Etheredge hló að ákafa vinar síns. Hann 11 e'
á glas handa sjer, bar það upp að Ijósinu og úr3
svo úr því einum teig.
— Nú fæ jeg hugmyndina! Hlustaðu nú
Og svo lagði hann á ráðin með þessu óv®D^
lega snarræði, sem vaír honum sjálfum til álits
til enn meiri bölvunar.