Morgunblaðið - 04.11.1926, Page 6

i
MORGUNBLAÐIÐ
íuerui og eiakalíf þeirra. Skorar
fimdurixm því á alla sanaa krist-
mdómsvini í landinu, að gera
sjer grein fyrir því, að almennur
kosningarjettuí- er efkki aðeins
rjettindi,, lieldur felur í sjer heil-
agar skyldur til þess að beita
áhrifum sínum, sem góðir borg*
arar að því að efla sanm vel-
ferð lands og lýðs, og styðja þá
menn eina til valda, sem þeir
eru sannfærðir tun að sjeu óeig-
ingjarnir menn og sannir ættjarð'
arvinir.
5) Fimdurinn lítur svo á, að
lærdómskver megi ekki missast
við undirbúning barua undír
fermingu, og telur óheppilegt að
hin nýju fræðslulög hafa engin
ákvæði um kverkenslu.
6) Þar sem fræðslumálalögin
nýju gera óbeinlínis ráð fyrir að
kverkenslan sje eingöngu í hönd-
um foreldra og presta, þá telur
fundurinn mjög nauðsynlegt að
kristindómsfræðslan verði ræk’
lega rædd á hverjum safnaðar*
fundi um land alt nú þegar á
næsta vori. “
7) Fundurinn lýsir yfir, a?
hann telur óráðlegt að þeim kenn-
nrum, sem er óljúft að hafa á
hendi kristindómsfræðslu, sje gert
að skyldu að kenna kristinfræði
og skorar á Alþingi að veita fje
til þess, að hægt, verði að fá ann-
an kennara í kristnum fræðum.
þai- som svo stendur á og kost"
ur er.
8) Jafn framt beinir fundurinu
þeirri áskorun til allra áhuga-
manna um tnunál, að skora hver
í sínu lagi á fulltnia sína á Al-
þingi að veita þessari tillögu
fyjgi sitt.
Fundahöldin þessa 3 daga stóðp
alls í 20 stundir, og tóku til mál-
alls 15 kennimenn og 26 leik-
menn.
Sigurbjörn A. Gíslason.
—~
„FÁHEYRT OKUR“.
SVAR.
Einhver hefir vepið svo velvilj-
aður að senda mjer Alþýðublað-
ið frá 22. þ. m. en í því er grein
undir þessari yfirskrift,, eftir eirr
hvem Kristófer Grímsson. Grein"
in byrjar þannig:
— f Sandgerði hafa. þeir Loft-
ur og Haraldur, eigéndur Sand-
gerðis, leigt mönnum spildur til
ræktTmar. Landið er leigt til 99
ára, og var leigan fyrst 30 kr- á
dagsláttu, en þegar eftirspnrnin
óx, hækkuðu þeir leiguna upp í
60 kr. Nú leigja þeir hálfa dag'
sláttu á 50 krónuv í þeirn löndum,
sem næst eru þorpinu. Hæsta leiga
vár mjer sagt í Sandgerði að væri
40 kr. fyrir þriðjung úr dagsláttu.
Alt er land þetta óræktað, en vcl
fallið til ræktunar, en engan kostu
að hafa eigendurnir 'af landinu;
þeir hirða aðeins leiguna; það er
alt og sumt.
Greinarhöfundur er að bera
saman leigu fyrir mýrarnar kring-
um Reykjavík, og landið umliverf-
is Sandgerði, en þetta tvent þoi
ir engan samanburð. Umræddar
landsspildur í Sandgerðislandi,
eru rennisljettar og grasi grónar
grundr, og þurfa aðeins áburð, til
þess að gefa af sjer mikla töðu,
3i*u af náttúrunni tilbúin t.únstæði,
og til garðræktar einnig mjög
heppilegar, þarf aðeins að stinga
upp eða plægja, bera í og sá, til
þess að fá á fyrsta ári, margfald-
an ávöxt, því jarðvegurinn er
sendinn, og mjög heppilegur fyrir
kartöflurækt, eins og reynsla und-
'anfarinna ára hefir sýnt- Aburð'
inn fá landhafarnir ókeypis, i
fjörunni fyrir neðan —þang cg
þara — slor og- grút — eftir vild.
Hvar fá menn slíkan áburð ókeyp-
is, alveg að heita má, við land-
spildur sínar í Reykjavík?
La-ndsleiga. — Jeg vil taka til
sam'anburðar áþekkar landsspild'
ur hjer á. Akranesi, sem ganga
kaupum og sölurn fyrir 5—10 kr.
ferfaðmurinn, og sem notaðar eru
á sama hátt, og lóðirnar í Sand-
gerði, þ. e. til ræktunrar og bygg-
inga. Taki maður* iægsta verðið
hjer, 5 kr. fyrir faðminn, þá kost'
ar hálf da.g*slátta eða 450 faðm'
ar 2250 kr. Leiga fyrir slíka lóð
í Sandgerði, er 50 kr. árlega, éða
rúmlega 2 prósent af verðmæti
íóðarinnar- Taki maður á sama
hátt leiguna fyrir heila dagsláttu,
þá verðnx leigan aðeins 1 af
verðmætinu. Hvar mundu fást
lánaðir peningar fyrir svo lága
vexti? Lóðirnar í Sandgerði eru
le-igðar til 99 ára, og geta þeir
sem taka þœr á leigu, veðsett
þær fyrir láuum, og í flestum til-
fellum notfært sjer þær sem sína
eign. Við höfum líka boðið mönn'
um lóðirnar til kaups, fyrir 1000
kr. dagsláttuna, sem er um 111
aura ferfaðmurinn, en það er uó-
eins einn maður, sem hefir sint
þessu boði, og þar som hann keypti
af okkur 4 dagaláttur í einu. þá
jsélduni við honum dagsláttuna á
750 kr., sem hann fjekk að greiða
okkur á 3 árum, hinir hafa held-
ur viljað taka lóðirnar á leigu,
fyrst og fremst vegna þess, að
þeir hafa þá getað notað peninga
þá, sem til lóðakaupanna hefðu
farið, til byggingar á lóðunum og
til ræktunarinnar, girðinga o- s.
frv. — Sá sern keypti néfndar 4
dagsláttur befir borið á þær tvis-’
var sinnum; í fyrra fjekk hann
fremur lítið gras, en í sumar sagð-
ist hann hafa fengið 40 hesta af
töðu, fyrir utau talsverða kartöflu'
uppskeru.Sá sami hcfir bygt mynú
arlegt íbúðarhús á nýbýliseign
sinni og girt vel lóðina — saraa
hafa og margir af þeim sem leigja,
gert. Það eru komin um 20 íyrir^
ínyndar nýbýli þarna í Sandgerði,
með mesta myndar fólki, sem
mundi sæma hverju kauptúni,
livar sem væri. Býlin heita ýms-
um laglegmn nöfnum, svo sem:
— Hjarðarholt, Ilagi, Skeiðflöt,
Lambastaðir, Baldurshagi, Þórs'
hamar, Sólhehnar, Sóleyjartunga,
Hlíðarhús, Sæból, Sandvík o. s.
frv. — Það eru til margir svo,
efnalitlir, að þeir geta ekki keypt
sjer lóðir ti'l ræktunar, en eng-
inn svo fátækur, að hann ekki geí i
fengið leigða lóð í Sandgerði til
ræ'ktunar — á meðau nokkur
spilda er til þar óræktuð. Jeg hefi
ekki heyrt annað hjá þeim, sem
ieigt hafy lóðir í S'andgerði, en
að þeir væru mjög áuægðir með
að hafa feugið þær, og svo mik-
ið er víst, að eftirspurn eftir lóð'
unum, hefir verið svo mikil, að
þær lóðir sejn hæfar eru til fljótr-
ar ræktunar, eru að mestu þegar
uppteknar.
Greinarhöfundm* í Alþbl., seg'ir
í nefndri grein sinni: ,,í sumar
var slægjan af einni dagsláttu í
Fossvogi leigð á 100 kr. þar sein
heyfengurinn var nálægt 12 hest'
ar af dagsláttunni, eða. fyrir sömu
upphæð og afnot af einni órælvt-
aðri dagsláttu í Sandgerði.11
Loiga fyrir heila dágsláttu í
Sandgerði er aðeins 60 kr., hey-
fengur af einni dagsláttu í Sand'
gerði s. 1. sumar, sem hefir aðeins
verið borið á þrisvar sinnum, var
15 hestar af töðu, og má húast
við að verði talsvert meiri á næstu
árum, og þess má einnig geta að
leigutíminn í Sandgerði cr 99 ár,
með 60 kr. leigu árlega, en í Foss-
vogi er dagsláttan aðeins leigð til
eins árs, og má búast við að leig-
an þar verði hækkuð, þegar nytj*
arnar fata að verða meiri og
engin vissa fyrir, að sami maðuv
geti haldið henni áfram, og geta
því allir sjeð, hvór leigumálinn
mmii vera hagstæðari.
Jeg er greinarhöfundi, þegar
ailt kemur til alls, mjög þakklát-
ur fyrir að !hafa va.kið ináls á
þessu í Alþbl., m. a. vegna þess,
að þetta getur vakið memi til nni-
hugsmiar, um sjálfsbjargar'við-
leitni. Það eru rniirg og jeg vil
scg'ja allflest heimili við sjóinn,
sem hafa tHlsverðan vinnukraft
ónotáðan, sem stafar af því, að
verkeíni vantar, og það er at-
vinnuleysið í sjávarp’lássunuin, sem
fer verst með fólkið og er sam-
hliða TÓt miu-gs ills. Hefði t- d.
hvert heimi'li, þó ekki væri nema
hálfa. d'agsláttu eða 450 ferfaðma
af lóð kringum húsið sitt, og þó
að lóðin væri leigð á Sandgerð
isvísu eða fyrir 50 kr. árlega, þá
gæti saímt sú frístundavinna, sem
lögð væri í lóðinn, gefið mi'kinn
arð —• eða( þar sem lík skilyrði
eru og í Sandgerði, gefið af sjer
20 tunnur af kartöflum eða meira,
og þegar kartöflutunnan er seld
fyrir 20 krónnr, )>á þarf ekki
nema' 2% tunnu til þess að greiða
með leiguna. Svipað hlutfall mundi
og verða með vel ræktaðan gi*a:s-
blett, sem væri mikið ákjósanlegri
hvað fegurð snertir, umhverfis
húsin.
Tuið hefir sýnt sig hjer á Akra-
nesi, þó að lóðir hjer sjeu marg"
falt dýrari, en í Sandgerði, að
f'ólk hjer hefir haft mikið upp úr
finstunda-vinnu sinni, með rækt-
un lóðanna kringum húsin sín. —-
Þetta sama gætu líka fleiri gért
tannarsstaðar, enda mundi þá áf'
koma rnanna við sjóinn, alment,
verða betri og fjárhagslega sjá'f-
stæðari.
Greinarhöfundur talar um í nið-
urlagi greinar sinnlar, „að þeir
sem hafa. bygt á blettum þessuin,
(í Sandgerði), sjeu neyddir til að
leita á náðir eigendanna. með at'
vinnu o. s. frv.“ Þó að kauji-
gjald í Sandgerði sje ekki hátt
á Reykjavíkurmælikvarða, þá er
þar samt. greidd 1 kr. fyrir 'karl-
mann ujn klukkutímann. Til þess
að greiða með árslcigu fyrir hálfa
dagsláttu af landi, þarf því 10
stunda vinnu á dag í 5 daga, t. d.
við að afla íss í íshúsin á liaustin,
þegar menn annars hafa lítið fyr-
ir stafni. A vetrarvertíðinni hefir
kaupgjaldið í dagvmnu stuudum
komist upp í 2 kr. um tunann.
Annars er fremur lítið ui>' l^uil
vinnu í Sandgerði, menn stund'1
þar aðallega sjóróðra, og |ia a
hlut af 'afla, eða stnnda atvinnn
sína á tognrum í Reykjavík or
Hafnarfirði, fara til sfldveiw
norðm* og vestur á sumrin,
aust*
ur á Austfirði til sjóróðra, í kaup^
vinnu o. s. frv. og þurfa alls ekki
að leita á náðir okkar Lofts u-u
atvinnu, því að þeir eru líka
ir í flestan sjú þar sj’ðra, og kon'
ast ábyggilega betur af, heldu'
enn þeir, sem nota ódýni Re.vk.)a
vikur-mýrarnar. Þeir eiga aJlUcst
ir sínar eiguir. hús og híbjlf
skepnur og annað, seni þeir að
allega hafa aflað sjer nicð vini'a
sinni, þatm tímanh seni niarg‘r
gera. lítið eða jafnvel ekki neiL’
og gæti margur Reykjavíkur bú
andi öfimdað þá af þessu. ég h”
er alveg sannfærður uni, Þ° a
Sandgerðingum væri boðið a
skifta við mýrainennina í Reýk.l1'
vík, að )>eir mundu Verða
til að svara því neitaudi. — -^1151
ars vildi jeg óska, «ð þessi
um lóðagjöldin, gætu orðið -
þess, að allir sem ástæður hafa t-i-’
tækju sjer laud til rækt""ar> t5
að vinna í frístundum sinum (se)
virðast altof margar hjá niörg1"1
mamiimnu), þó að lóðagjöld1'1
vairu jafnhá og í Sandgerði, 0r
onnur aostaðH eun verri; Pa
það samt til stórkostlegs £a£°',
fyri,. þá sjálfa og land og Þíðð
heild.
Jeg vil taka það fram að e"(
iiigu, að Loftur hcfir algerlc?,<l
látið mig hafa fvrir því, að
lóðirnar í Sandgerði, ákveða Je,»
una, mæla þæi* út, skrifa salB'
ingana o. s. frv., og verður ha,,)/
því að skoðast sem hIutlallS y
þessu máli að öðru íeyti e" ,
æð hann hefir tekið á móti Sl1
um hluta. af leigunni.
Greinarliöf. Alþýðublaðs S
arinnar mælist til þess að le8® ,
ur Mbl. fái fræðslu um okrlð
bið Je*
núcX
rei"'
jtl-
Jóðunum í Sandgerði og
því Mbl. fyrir grein þessa, en .
vau-i þó enn kærara, ef Al)>bh
5 JeS’
lika taka greinina til )>ess a° _ :
endur þess gætu fylgst
þéssu nauðsynlega máli.
Læt jeg svo staðar num11
sinni.
Akranesi 24. okt. J92ö-
HaraJdur BöðvarsS°n'
með
iið að
Dlnhoqraftarn haminifjunnar.
Gestgjafinn hteypti brúnum og athugaði sptiMi-
ingarnar.
— En lieyrið þjcr, hrópaði hann síðan, þjer eruð
smitfrí maður! Hafið þjer ekki heyrt getið um ávarp
Albemarle hertoga, þar sem hann egggjar þá menn,
sem lausir sjeu við veilkina, að finna sig?
— Til hvers?
— TJin það er ekki getið í ávarpinu. Eti það
getið þjer efjaust fengið að vita í 'Whitehall. Eins
og nú er komið fyrir yðnr, væri það ef til vill ómaks*
ins veri, að grenslast eftir þessu. Það gæti verið uui
eitthvað að ræða, sem þjer gætuð haft ga'gn af, minsta
kosti í bráðina.
— Það getur verið, sagði Holles. En jeg hygg
að hann sje að Jeita eftir líkvagna-ökumanni eða
einhverjtun til Jíkra starfa.
— Nei, það er áreiðanlega ékki um það að ræða.
HolJes stóð upp.
— En það skiftir engu máli. Þegar maður
stendur augliti til auglits við hungrið, er skynsam-
legást fyrir hann að gæta þess, að hann fyllir ekki
magann á tómu stærilæti.
— Það getur haun ekki, sagði Banks, og leit
um leið á fatnað Holles. Eu ef þjer ætlið yður að
fá viðtal í Whitehall, þá vil jeg ráða yður til þess
að fara í fötin, sem eru uppi. Jeg ei* hræddur um
að þjónarnif leyfi yður ekki inngöngu í þessum lörf'
um.
Sá Hollos ofursti, sem stuttu síðar gekk burtu
úr „Hörpunni“, var mjög ólíkur J>eim, sem fór inu.
Hann var skrautkJæddur nú, og var óvanalegt að
sjá slíkaD mann á Lundúua-götum þessa. dagana. Ef
til vill hefir það vcrið þess vegna, að þjóuamir voni
svo áfjáðir að tilkynua (komu hans.
Hann beið ntjög stut-ta stund í biðstofunni, þar
sem hann, haí'ði heyrt ihermálaráðherrann bkvarta
fyri'r þrem mánuðum um skort á æfðum herforingjum.
Þjónninn sem tilkynti 'komu hans, kom hjer um bil
strax aftur, og vísaði honum inn í skrautJega her-
bérgið, sem sneri út að garðinum.
Hertoginn 'stóð upp, þegar oíurstinn kom.
— Ldlcsins kpmstu, Randal!, voru 'hjp merkilegu
kveðjuorð hans. Þú hefir áreiðanlega gefið þjer góð'
an tíma til að sv'ara brjefi míuu. Jeg befi lýngi verið
þeirrar skoðunar 'að pestin hefði sálgað þjer.
>ess
— Brjefinú yðar! sagði Holles og starði, "»
að skilja uokkurn hlut, á hertogann. , yfi
— Brjefið mitt, já. Þú hefir þó 'líkleg"
það. Jeg sendi það í „Höfuð Páls“ fyrir r",u tn
mánuði.
—- Nei, jeg hefi ckki fengið neitt hrjef-
—- Hvað er þetta? ,
Hertoginn horfði á hann eins og lianii vilck _ ^
trúa ltonuin. Húsmóðiriu tók við því, óg sab' Un„
þú værir fjarverandi sem stæði, en kætnir
eða tvo daga, og þá skyldi þjer vorða afbeid Þ
— Fyrir mánuði síðan, segið þjcr. R" tír
tvéir mánuðir eða meira síðan jeg fór a!Þ|Ilin
þessu gistrhúsi. 9jyil
— Hvað segirðu, Randal? Bíddu við. I">sl
sendisveinn minn fá að kenna á. .
Hann ætlaði að hringja, en Ilolles stöðva*1 ajt
— Nei, það er ekki nauðsynlegt. Jeg sK^
saman. Húsmóðirin hefir gefið fjandskap s T**
an tauminn. Hún hefir verið hrædd u"1’
færði mjer einhverjar góðar fr.jettir, og Þ0”
hefír hún aldrei skilað því
— Hvað heyri jeg?
/