Morgunblaðið - 02.09.1927, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
s \
MORGUNBLAÐIÐ
Btofnandl: Vllh. Flnaan.
Cftsrefandl: FJelas I Raykjaytk.
Rit»tjörar: J6n KJai t&naaon,
Valtýr gttfánuon.
Auslý*lnga«tJ6rl: H. Hafber*.
Skrlfitofa Auaturatrutl *.
Slml nr. 600.
Auglý»lnga»krlf»t. nr. 700.
Hslma«taaar: J. KJ. nr. 74*.
V. St. nr. 1**0.
B. Hafb. nr. 770.
^•krlftagjald lnnanlanda kr. *.00
6. mánuBl.
TTtanlands kr. 2.50.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Erlendar símfrEgnir.
Kliöfn, FB. 1. sepT.
Pólverjar og Rússar sáttir
og' sammála.
Símað er frá Mosltva, að ráð-
s1 jórnin rússneska tilkynni, aÖ
'úeila, sú sem upp kom, sem afleið-
úig af morðinu á Vojkof, sje nú tii
iykta. leidd á þann liátt, að báðir
sðilar uni við. Bnnfremur tií-
kynnir ráðstjórnin, að bráðlega
verði hafin samningatilraun af
stjórninni í Rússlándi og Póllandi.
í því markmiði að gera öryggii-
“^amning og verslunarsanming mdli
Rússlands og Póllands.
Atlantshafsflug.
Símað er frá London, að Eng-
tendingarnir Minchin og Hamilton
faafi lagt af stað í gær frá Eng-
iandi í flugferð til Canada. —
Prinsessan Wertheim flýgur með
sem farþegi.
(Prinsessan Lövenstein Wert-
heim er flugkona mikil og hefir
mikinn áhuga fyrir flugferðum. —
Hún er oft kölluð „flugprinsess-
-an.“)
Bæj arstj órnarfundur var hald-
inn í gær. Var aSallega rætt um
lóðirnar milli Austurstrætis og
Vallarstrætis. Frásögn verður að
bíðii sökum rúmleysis.
Barðastrandarsíminn verður fuli-
gerður og tekinn til notkunar alla
leið til Patreksfjarðar eftir nokk'-a
'daga.
Togararnir. Karlsefni kom af ís-
’fiskveiðum í gær og fór út með
-aflann. —• Belgaum fór af veiðum
* gair áleiðis til Englands. — Bald-
ai' kom af saltfiskveiðum i gær;
hafði 127 tunnur lifrar.
Wolfi heldur hljómleika á morg-
shr. augl. í blaðinu í dag.
Jinarajadasa, hinn indverski
■speldngur, flytur erindi fyrir al-
menning í kvöld kl. Sþú í Iðnó. —
Aðgang'ur ÍTOstar 1 krónu.
Útvarpið í dag: kl. 10 árdegis
Veðurslceyti, gengi, frjettir; ld. 7
sd. Veðurskeyti; kl. 7.10 Barna-
sögur; kl. 7.30 Kornetleikur (Guðl.
Magnússon); ld. 8 Uppl. (Rein-
holt Richter) ; kl. 8.30 FyriVlestur
(C. Jinarajadasa M. A.)
I aMdrámslofti Gaðspekiimar.
Indverjinn Jinarajadasa, varaforseti allsherjar Guðspekifjelagsins
talar um stefnumál! beirra.
„Spillið ekki framtíð þjóðarinnar, með þaulsetum á skólabekkjum.“
Hjer er á ferð sem kunnugt. er
Ivaraforseti alþjóðafjelags guð-
spekinga, Indverjinn Jinarajadasa.
Hann kom hingað með Goðafossi
20 ágúst s. i„ og ætlar að hverfa
lijeðán aftur 7. þ. m. Hjeðan fer
hann til Indlands, Jiaðan til Suður-
Afrílvu, þaðan t.il Suður-Amer .'m’.
Sterlingspund
Danskar kr.
Norskar kr. . .
Sænskar kr.
Hollar.......
Prankar .. ..
Hyllhii .....
Mörk ...
22.15
121,97
118.74
122.40
4.561/i
18.05
182.96
108.49
C. Jinarajadasa.
Hann er á sífeldu ferðalagi ura
allan lieim á vegum guðspekifje-
lagsins. Hefir hann ferðast sleitu-
laust. í 25 ár. Hann er rúmlega
fimtugur að aldri.
Meðan hann er um kyrt lijer í
hænnm, er hanh til húsa hjá Kaa-
ber bankastjóra.
í fyrradag um nónbil hitti jeg
mann þenna til viðtals á heiinili
Kaabers. —- Mjer hafði verið sagt,
að liánn væri maður fátalaður,
svo jeg hafði tilbúnar ákve'ðnar
spurningar að leggja fyrir hani.
1 upphafi sýndist mjer sem
þreyta nokkur hvífeli yfir andliti
hans, að þar sæjust merki 25 ára
ferðalags, 25 ára erfiðis við fræðslu
log fyrirlestraliald itm heim allan.
Jeg spurði fyrst um æfi hans
sjálfs, en um æfiatriði sín fan.d
honum auðsjáanlega ekki mikið.
1 Fæddur á Ceylon 1875. Fór 13.
ára til Englands. -— Las þar við
ýmsa skóla í, 11 ár. Fór síðan til
Iháskólans í Milano. Hefir skrifað
12 bækur um, guðspekileg efni. —
'Talar og ritar ensku og ítölsku til
fullnustu og hefir auk þess all-
mikla kunnáttu í öðrum aðaltungu
málumj lieimsins.
Talinu var snúið að guðspeki
fjelaginu hjer.
Jeg hefi dvalið hjer svo stutta
'stund enn, að jeg get lítið um það
sagt. Mestur tíminn hefir farið í
ferðalag til Akureyrar.
Eri eftir viðkynningu minni við
íslensku guðspekinemana og þjóð-
ina, í lieild, virðist mjer hún vel á
vegi, að því leyti, hve móttækileg
hún er fyrir nýungar. Mun það
m. a. að þakka þinni góðu alþýðu-
mentun.
Lyndiseinkunn þjóðarinnar er
I nokkuð á annan veg, en meðal
i suðla%ari þjóða. Þið eruð ekki
I eins miklir yfirborðsmenn eins og
t. d. ítalir og Frakkar. Þið leitist
við að hugsa dýpra, kryfja til
mergjar.
Skáldskaparhneigð ykkar cr
Ný bök.
Glafaói sotiurinn
eftir Hall Caine
fyrri hlutí er kominn út
ykkur liinn mesti styrkur. Til þess
að geta orkt, þurfa menn að hugsa
skýrt — að komast, að kjarna
þess viðfangsefnis, sem válið er.
Skáldin þurfa að vera sk'ýr í liugs-
un, greina á milli hismis og kjarná.
Sá, sem ann skáldskap á gotf, með
að íklæða hugsanir sínar í að-
gengilegan búning.
Skáldskapur og skáldskapar-
hneigð örfar liinn skapandi anda
á öllum sviðuin. Sá sem getur orkt
igott kvæði, hann á hægra með en
.aðrir, að byggja upp gott þjóðfje-
3ag.
I Menning vkkar íslendinga á í
skáldskapnum sína aðalstoð.Siiákl-
skaparhneigðin er hinn glöggasii
vottur þess, að hjer í landi á göm-
hl inngróin menning aðsetur.
I Eftir því sem skapandi gáfa —
skáldskapargáfan —• er þroskaðri
meðal þjóða eftir því er lnin á
hærra menningarstigi.
Lítum á andstæðurnar — Am-
eríku: Þar eru framfarir sem kall-
aðar; eru og efnaleg vellíðan. Þar
eru efniviðir miklirp til þess ao
menning- geti þróast. En menning-
in (kultur) er þar enn í bernsku.
Indverjinn talar af áhuga og
hrifningu. Þreytan er horfin af
andliti hans. Hann talar eins og
sá sem v.ald hefir.
Hann snýr sjer að því að tala
um stefnu og hlutverk guðspelt-
/inga. Aldrei hefir mig langað eins
til þess og þá, að geta, hraðritað
hvert orð. Af ræðn hans koma hjer
aðeins brot og molar. En háim
talar 1 kvöld í Iðnó.
Aðalatriðið í guðspekinni er það,
Isegir hann, að vinna að því að
þroska guðdómseðlið í hverjum
manni. Sameiginlegur andi er í
öllu mannkyni, hver einasti mað-
ur er í sínu insta| eðli af guði.
Kristur sagðist vera Guðs son.
Gyðingar lmeyksluðust á því, að
lsonur trjesmiðsins skyldi segja
annað eins. — En Kristur henti á,
að sagt hefði verið í ritningum
þeirra: þjer eruð guðir. Þessi
'kenning um guð í manninum, er
iæfaforn.
En eins og alt mannkyn er a,f
sameiginlegum andlegum uppruna,
eins er sami grundvöllur undir öll-
um trúarbrögðnm.
Hðalumboðssala: fsafoldarprentsmiðja h.f.
rjetta. öllum trúarflokkum, hjálp-
arliönd.
Kristindómurinn er að verða
viðskila við menning nútímans.
Við viljum hjálpa prestunum til
þess að koma hinum kristnu kenn-
ingunf á nútímagrundvöll.
Og liann víkur tali sínu að Ind-
landi,
— Heima á Indlandi er mikil
mnbótaþörf á mörgum sviðum. —
Þar er oft hungur og eymd, og
óstjórn ýms, stjettaskiftingin
gamla og barnagiftingar. Þar er
miliið verk að vinna.
! Einn af ráðherrunum í Madras
er úr okkar hóp. Við tökum þó
ekki beinan þátt í stjórnmálum.
Fjelági okkar, sem er í ráðherra-
sessi getur unnið með livaða stjóm
málamanni sem er.
En hann vinnur á öðrum grund-
velli en alment gerist.
Fyrir lionum er það aðalatriðið
að ala menn upp í því að sjáj alla
liluti frá sjónarmiði guðspekinn-
ar, að skilja það, að hver maður
er með guðdómsneistann í sjer,
'að hver maður er í instá eðli sínu
feimsteinn. Lítið ber á því á yfir-
boi’ðinn. Menn sýnast ekkij merki-
Jegir. En þegar gimsteinninn cr
tekinn úr námunni og hann slíp-
aður, þá brotnar sólarljósið í hon-
um, í öllum regnbogans litum.
Sje mönnum lient, og skilji
inenn aðalatriði guðspekinnar,
koma ótal umbætur af sjálfu sjer.
Hjer er ekki um ný trúarbrögð
að ræða, beldur „filosofi“ trúar-
bragðanna.
Það sem fyrir okkur vakir er
framtíðarríki í anda guðspekinn-
ar, ekki frelsun á himnum, heldur
frelsun hjer á jörðu,
Og Jinarajadasa talar um land
sitt og þjóð.
— Indverjar eru ekki gömul
þjóð, sem er að deyja, segir hann,
heldur gömul þjóð, sem er að
vakna með nýju vori.
Yfir landið er runnið endur-
reisnartímabil, með nýjum skáld-
skap, nýjum, listum o. s. frv. Alt
er nýtt. En alt er það bygt á forn-
um fyrirmyndum vorum. Við leit-
Við leitum að bróðerni trúar-1 um að fyrirmyndum í fortíðinni;
íbragðamia. Það er þegar leitt í'til þess að geta bvgt tryggan
framkvæmd innan guðspekifjel. j grundvöll undir framtíðina. Við
Guðspekingar tilliéyra alskonar erura að rísa úr dvala með vax-
trúarbrögðum. J andi vori.
Þegar við höldum f jölmenua i Þó þessi forvígismaður guð-
Litið á
gluggasýningu á
nýtískn
o. fl.
Leðurvörudeild
Rlióðfærahússins-

Phðnix
Antistad,
Cervantes,
Crown,
Africano,
Lopez,
Portaga,
Romanos,
Mexico,
Dessert o. fl.
VINDLAR
frá Horwitz & Kattentid
fást í öllun* helstu versl-
unum bœjaríns
og i heildsölu hjá
Sigurgeir Einarsson.
Simi 205.
Simi 205.
Kaupið Morgunblaðið.
fundi eiga ýmiskonar trúflokkar
þar fulltrúa. Þeir koma þar ekk-i
feaman, til að kíta um deiluatriði.
Þeir koma sáman, til þess að leit-
spekinnar hafi verið helming æfi
sinnar fjarri ættjörð sinni, unnið
'í fjarlægum löndum af eldmóði,
fvrir hjartfólgið málefni, ber hann
hst við að skilja sem best hverjir' auk þess hag og farsæld ættjarð-
aðra. j arinnar fyrir brjósti — hins mikla
En auk þess viljum við leitast ■ Tndlands. Þar sjer hann í anda
■ við að snúa mannkyni af þeim j liugsjónir guðspekinnar rætast,
villigötum, að meta menn og hlutij þegar leiðtogar þjóðarinnar hafa
leftir ytri ásýndum. Nú eru þauj vakið og glætt bræðraþel trn-
st.órveldin mest metin, er flest hafal flokka, bræðraþel alls mannkvns
I herskip og stærstan herafla.\ ITjer
er hinni vestrænu menningu rjett
; lýst.
En við sem að austan komnm
á grundvelli guðspekinnar.
Þegar jeg sýni á mjer ferðasnið
rís Jinarajadasa úr sæti sínu.
— Gleymið ekki einu, segir
viljum fá menn til þess að kafajliann, munið að brýna það fyrir
dvpra, leita kjarnans. Við viljnm; löndum vkkar að spilla eklti fram-
Niðuv*soðinn lax
úr Borgarfirði nýkominn
á markaðinn.
Reynið hann.
Kaupfjelag Borgfirðinga
Larugavegi 20 A. Simi 514.
tíð þjóðai'innar með þaulsetum á
skólabekkjum.
Jeg þekki livernig uppeldismál-
in eru í Norðurálfu. Börnin ern
kvalin á skólabekkjum. Alt frum-
legt í þeim er kæft, alt þeirra sjáif
stæði og skapandi afl kyrkt og
svæft. Gimsteinum barnssálnanna
er traðkað niður í fúafen þululær-
dómsins.
Munið, að í hverri barnssál er
sofandi listamaður, sem þarf að
fá tækifæri til að vakna og þrosk-
ast. —
Verndið gimsteina barnssáln-
anna. Ef hin litla skáldhneigða
þjóð villist inn á glapstigu evróp-
ískra uppeldismála, á hún mikið
í hættn.