Morgunblaðið - 18.12.1927, Blaðsíða 13

Surumdaginn 18. des. 1927.
noB8innx.ua
Blaðsíða 1$
rusyning
í EDINBORGAR-gluggum í öag kl. 4.
JÓLASVEINAR! wwwwwwwww ELDGOS! wwwwwwwww VATNSFALL!
Góðar jólagjafir.
Sálmabókin (vasaútgáfan) gylt og ógylt.
Passíusálmar, gyltir og ógyltir.
Árin og eilífðin. — Á guðs vegum.
Dönsk-íslensk orðabók.
Glataði sonurinn, 2 lxefti.
Þitt ríki komi (77 sálmar).
Ofurefli. Yestan bafs og austan.
Fæst bjá bóksölum og á skrifstofu okkar.
isafoldarprentsmiðja h.f.
Best að auglýsa í Morgunblaðinu.
Biðjið um
Hreins Ljósakrónukerti
Prima Stearinkerti,
Stearinblöndukerti,
Paraffinkerti
Hreins Jólakerti
24 mislit kerti, búin
til úr stearinblöndu í
kassa (250 gr.)
Notið eingöngu ís-
lensk kerti.

Islenska orðabókin
og prófessor Craigie.
Það hefir nú um nokkurn
tíma verið fremur hljótt um hið
stórmerkilega mál, íslensku orða-
bókina vísindalegu, sem til var
stofnað á Alþingi 1917. Síðan
Guðmundur hreppstjóri Davíðs-
son á Hraunum reit í fyrra vetur
sína snjöllu ritgerð: „Orðabók-
armál íslendinga" (í Lögrjettu)
og jeg bætti þar við annari
grein til frekari árjettingar, má
segja, að þögn hafi verið um
mál þetta. Slíkt má þó eigi eiga
sjer stað til langframa, því að
þetta .vísindalega þjóðræknismál
má eigi verða í hel þagað, og
hvenær sem sterk þjóðræknis-
alda rennur upp í landinu á
.rneðal upprennandi manna og
skapar öflugan þjóðernisflokk
utan þings og innan, þá er víst,
að byrlega fer að blása fyrir
þessu máli sjálfstæðis og þjóð-
metnaðar, sem .jafnframt er
imál vísindalegrar nauðsynjar.
Það er ekki vansalaust fyrir oss,
þessa bókmentaþjóð, að eiga
enga orðabók á íslensku yfir
tungu vora að fornu nje nýju,
,að lesmáli og Ijóðum, og því síð-
ur vísindalega og ættrekjandi
orðabók yfir alt málið, svo sem
þjóðræknu stórhugarnir frá 1917
vildu hafa bókina.
Jeg leyfi mjer nú að vísa góðu
fólki, sem áhuga hefir á þessu
máli, í hina fyrnefndu góðu rit-
gerð Guðmundar á Hraunum, og
svo það sem jeg hefi um málið
sagt, bæði í viðbæti mínum við
ritgerðina og svo ýmsum eldri
blaðagreinum, og svo um fram
alt á hina rækilegu skipulags-
skrá fyrir verkinu, sem gefin
var út 1920, samkvæmt stjórnar-
-ráðsskipun. Jeg skal því eigi
þreyta menn með endurtekning-
um á því, sem áður hefir verið
sagt um málið, en einungis geta
þess, að jeg hefi skrifað þó
nokkrum mönnum til og frá á
landinu um að vera svo þjóð-
ræknir menn, að gerast sjálf-
boðaliðar við orðasöfnunina til
bókarinnar, með leiðbeiningum
frá mjer um verkið og sam-
kvæmt skipulaginu hjeðan um
það, hvaða bækur hver maðurinn
ivilji helst eða skuli lesa til orð-
töku. Ennþá hefir þetta samt
fremur litla ávexti borið, nema
hjá Guðmundi hreppstjóra Da-
víðssyni, sem alla tíð hefir sýnt
dæmafáan áhuga og glöggan
skilning á þessu merkismáli. —
Hann hefir og sýnt þjóðrækni
sína ásamt fórnfýsi og elsku
gagnvart málefninu með því að
hann hefir þrisvar sent mjer
seðlaböggla frá sjer handa orða-
bókinni, með orðum, sem hann
hefir án endurgjalds tínt úr
ýmsum ritum, er hann, í hjá-
verkum við lífsstörfin, hefir les-
ið. Nú langar mig til í þessu
máli að mega snúa mjer til allra
þjóðrækinna íslendinga, jafnt
leikra sem Jærðra, að gera slíkt
þið sama sem Guðmundur á
Hraunum hefir gert. Þá menn,
sem vilja þetta gera, bið jeg að
skrifa mjer til, og skulu þeir þá
fá hjá mjer allar þær leiðbein-
jngar, sem mjer er unt í tje að
láta. Sanngjarnt væri, og raunar
sjálfsagt, að þeir, sem gerast
slíkir kauplausir sjálfboðaliðar,
fengi endurgreitt pappírsverðið
í seðlana og flutningsgjald fyrir
þá hingað, enda mun það vera
venja allvíða erlendis, þar sem
menn eru að koma slíkum verk-
um í fraipkvæmd. Án öflugrar
hjálpar frá sjálfboðaliðum er, í
hvaða landi sem er, mjög torvelt
að koma slíkum stórvirkjum
fram.
Það voru þeir ])jóðræknu hug-
sjónamenn Bjarni Jónsson frá
Vogi og Jón ráðherra Magnús-
son (guð gleðji sálir þeirra),
(sem á Alþingi 1917 hófu þetta
mál. En nú þykist jeg af reynslu
minni, og svo líka af reyndinni
jneð öðrum þjóðum, sjá það vel
og skilja, að það er engin sigur-
vænleg leið að markinu í slíku
máli, að landsstjórn og löggjaf-
arþing í nokkru landi, geti, und-
ir sínum sífelda umbreytileik,
gerst forgöngumenn til þess að
vekja heitan al])jóðaráhuga fyrir
jiesskyns hlutum. Það eru ein-
stakir menn eða ])á heil fjelög,
sem hafa bæði gott fjármagn og
Jíka nægan þekkingarauð, sem
verða að berjast fyrir fram-
kvæmdum þannig lagaðra stór-
verka, en fá svo aftur styrk til
verksins hjá ríkisvaldinu. Hjá oss
(líkt sem Dönum) væri vel til
fallið, að Bókmentafjelagið tæki
málið að sjer og fengi svo hækk-
aðar í staðinn fjárveitingar úr
ríkissjóði.
Það hefir jafnan verið og er
,enn (sem betur fer) mikill sagn-
vísinda áhugi í Bókmentafjelagi
voru, og því hefir það með krafti
snúið sjer bæði að útgáfum og
úrvinslu margra söguheimilda.
En nú þarf það líka að snúa sjer
með sama afli og áhuga að ís-
ilenskum málvísindum, jafnframt
hinu. Þetta er því sjálfsagðara
sem það er tungumáli voru að
þakka, að þjóðerni v,ort hefir
haldist við á umliðnum öldum og
sömuleiðis því að þakka, að vjer
eigum tilverurjett til þess að
vera sjálfstætt sjerríki. Innlend
isagnfræði og þjóðleg málfræði
eru því og eiga jafnan að vera
höfuðviðfangsefni þessa íslenska
vísindaf jelags, sem kennir sig við
bókmentir þjóðarinnar að fornu
Nauðsynlegar
Jólavörur.
Málningarvörur, alsk.
Tilbúin málning,
allir litir.
Gólf- og gólfdúkalakk
Fægilögur
Fægisteinn
Smergelljereft
Bronse, silfur, eir
og gull.
Bronsetinktura
Bronsepenslar og allir
aðrir penslar.
Gólfklútar
Lampaglös
Lampakveikir
Gólfmottur, alskonar
Gólfmottudreglar
Gólfskrúbbur
Fægikústar
margar teg.
Skóburstar
Húsþvottaburstar.
Bestar vörur.
Verðið hvergi lægra.
O. Ellingsen,
Símar: 605, 1605.
•••••••••••••••<
Steinway
og nýju. Alþýðufræðslufjelag á
það eiginlega ekki að vera (nema
þá óbeinlínis). Til þess eru önn-
ur fjelög, t. d. Þjóðvinafjelagið
o. fl., miklu betur fallin.
Þá sný jeg mjer að útlending-
um, sem góðan hug bera til
þessa merkilega þjóðþrifamáls
vors. Jeg hefi skifst á ritum við
og skrifað til allmörgum mál-
vísindamönnum víðsvegar um
lönd, einkum „germanistum“,