Morgunblaðið - 09.03.1928, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ |
Stofnandi: Vilh. Finsen.
'Dtg’efandi: Fjelag í Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: F. Hafberg.
Skrifstofa Austurstraeti 8.
Sími nr. 500.
Auglýsingaskrifstoía nr. 700.
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánu'öi.
Utanlands kr. 2.50 - ----
í lausasölu 10 aura eintakið.
Þingtiðindi.
Varðskipin og útvarpið.
i
Erlendar símfrEQnir.
Kröfn, P.B. 8. maj‘8,
Stríð milli Araba og Breta.
Prá London er síniað: Sam-
kvæmt fregn er borist hefir frá
Jerúsalem þá hefir Hedjas kon-
nngur sagt Transjirdaniu stríð á
hendixr. Öflugur her Wahamita
nálgast Transjordaniu. Her Breta
í Transjordaniu býst til varnar.
Blaðið Morning Post segir, að
nanðsynlegt sje, að Bretar verji
Irak og Transjordaniu fyrir Waha
bitum. Blaðið Daily Mail skorar á
stjórnina að gera hið ítrasta til
þess að varðveita friðinn og bendir
. á hættnrnar ef England lendi í
ófriði.
Utan af landi.
Vestm.eyjum, FB. 8. mars.
Undanfarið sæmilegur afli á
linu; eru menn nú farnir að
leggja netjum. Afli var misjafn
í gær, lítið hjá flestum, frá 100
---1000 á bát, en aðeins 1 eða
2 fengu 100. Tíðin stirð, nema
síðustu daga.
Heilsufar gott.
ísafirði, PB 7. mars.
Búnaðarnámskeið
hafa verið haldin á Patreksfirði,
Bolungavík og Súðavík undan-
farið. Fyrirlesarar Sigurður Sig-
urðsson, Jón H. Þorbergsson frá
Bessastöðum og Pálmi Eiuarsson,
allir frá Búnaðarfjelagi íslands,
Kristinn Guðlaugsson og Tryggvi
Pálsson, frá Búnaðarsambandi
Vestfjarða og Kristján Jónsson
frá Fiskifjelaginu. Mikil aðsókn
<og fjörugar umræður.
Samskotln.
.1 gær bárust Morgunblaðinu
2087 krónur.
Frá N. N. kr. 50, Ástu og
iSonju kr. 100, Sjómannastof-
unni í Reykjavík kr. 202, Z. kr.
25, K. og R. kr. 5, A. M. kr.
25, N. N. kr. 50, G. P. J. P. kr.
10, starfsfólki á bæjarskrifstof-
unum kr. 150, N. N. kr. 10, S.
B. kr. 5, K. V. kr. 25, Reykja-
víkur Apóteki kr. 1000, A. kr.
20, Á. Þ. kr. 10, konu kr. 10,
P. L. kr. 10, L. og Á. kr. 20,1
Stellu og Kossa kr. 20, S. S. kr.1
20, ónefndum kr. 10, Magnúsi:
Benjamínssyni & Co. kr. 100, |
G. J. kr. 50, M. B. kr. 10, fjór-'
um systkinum kr. 5, starfsfólki
Vöruhússins kr. 120, Birni
Bjarnasýni kr. 25. Samtals kr.5
2087,00. ' i
Framhald 2. umr. um varð-
skipin var í efri deild í gær.
Kyrlátt var yfir þeim umræðum,
og fóru þær fram með þingleg-
um hætti. Var logn yfir dóms-
málaráðherra eftir þytinn í
fyrradag.
Alls hafa umræður um þetta
mál staðið yfir í 4 kl.st. og eru
eigi tök á að rekja þær til hlít-
ar að þessu sinni.
Útdráttur úr nefndaráliti Jóns
Þorlákssonar um stjórnarfrum-
varpið birtist nýlega hjer í blað-
inu.
Þar sýndi hann fram á, hví-
lík óhæfa það væri, ef þingið
samþykti nú þetta stjórnarfrum
varp; með því móti legði þingið
blessun sína yfir lögbrot ráð-
herrans. Þá væri gefið fordæmi,
sem þinginu væri ósamboðið.
Vegna þess að dómsmálaráð-
herra var mótfallinn lögum
þeim, er samþykt voru um varð-
skipin á síðasta þingi, þver-
braut hann fyrirmæli þeirra, er
hann kom til valda. Og leggur
fyrir þingið lög um sama efni
eftir sínu höfði.
Ef Alþingi samþykkir lög,
sem þannig eru til komin, gef-
ur það þessum og öðrum ráð-
herrum undir fótinn að beita
þingið beinu einræðisvaldi.
Ráðningin. Mótþrói Jónasar
gegn núgildandi lögum stafar
af því, að hann vill ekki ráða
skipverja sem fasta starfsmenn
ríkisins..
I frumvarpi sínu gerir hann
ráð fyrir að skipverjar sjeu
ráðnir með föstum, óuppsegjan-
legum sex ára samningi. Jón
Þorl. benti á í nefndaráliti og
ræðu, hve óviðeigandi það væri,
að þrælbinda menn svo. Því
ekki að hafa sömu ákvæði og
um aðra starfsmenn ríkisins?
Þá er J. J. sjerlega umhugað
um að skipstjórar varðskipanna
haldi ekki því kaupi, sem lög
ákveða, eða þeirri uppbót, sem
þeim var lofað, og gerði laun
þeirra jafnhá og þau voru áður
en þeir gengu í ríkisþjónustu.
En laun þau eru í fullu sam-
ræmi við laun skipstjóra á Esju
og skipum Eimskipafjelagsins.
Tilkynti ráðherrann skipstjór
unum það skriflega um áramót,
að hann ætlaði í þessu efni
1) að brjóta lögin og
2) að bregðast þeim loforð-
um við skipstjórana, er þeir
höfðu áður fengið.
Meiri hluti allsherjarnefndar
hefir breytt stjórnarfrumvarp-
inu mjög, m. a. hækkað laun
skipverja frá því sem núgild-
andi lög mæla fyrir (því enn
er það kallað, að lögin sjeu í
gildi, þó að dómsmálaráðherr-
ann hafi brotið þau).
Er Jón Þorláksson hafði hald-
ið allítarlega ræðu í málinu á
dögunum, stóð Jónas ráðherra
upp.
Þá var hann í essinu sínu og
óð úr einu í annað, sumpart um
landhelgisvarnir og ýmislegt er
þeim við kemur; en mest um
allskonar dylgjur í garð íhalds-
manna, að þeir vildu þeim mál-
um ekki vel.
Var í’æða hans margskonar
endurtekningar á ýmsum póli-
tískum vaðli sem Tíminn flytur
í smáskömtum.
Að ræðunni lokinni sleit for-
seti fundi og var umræðum frest
að þangað til í gær.
dreifa hjer, því að aðrir skip-
stjórar hefðu álíka laun.
Benti á, hve mikil ábyrgð
hvíldi á herðum þetrra, er þyrftu
að handsama innlenda og er-
lenda lögbrjóta, og nota stund-
um til þess vopn.
Jón Baldvinsson tók til máls.
Sagði hann, að það væri altaf
ámælisvert, ef ráðherrar fram-
fylgdu ekki lögum. Vildi hann
lítið um það segja, hvort Jónas
Jónsson væri ámælisverður. En
þingið sýndi það, hvort það liti
þannig á, að hann hefði gengið
á svig við lögin. Ef það sam-
þykti frumvarp hans, væri það
sama sem að lýsa því yfir að
það vildi ekki víta hann. Jónas
ráðherra reyndi að afsaka sig
með því sem fyrri, að fyrver-
andi stjórn hefði brotið lögin.
En fór þó svo langt að hann gaf
í skyn, að hann vissi vel, að
hann færi með rangt mál, því
hann sagði, að
skipverjar varðskipanna hefðu
vitað, að það átti að veita þeim
stöðurnar, en þeir vissu aðeins
ekki hvenær átti að gera það.
Hafnfirðingar. Munið að sam-
skotum er veitt móttaka hjá*
Sigurði Kristjánssyni kaupfje-'
íagsstjóra. |
En þá var alt með öðrum svip.
Jón Þorláksson svaraði engu
orði útúrsnúningum J. J. Lagði
áherslu á að sýna fram á, að
laun skipstjóranna, 12000 kr.,
væru sanngjörn. Og þó J. J.
talaði um, að há laun einstakra
manna sköpuðu hættuleg for-
dæmi, þá væri því ekki til að
Qtvarp og þjóðlBikhús.
I
Tillagan um að lána fje þjóð-
leikhússins í bili, til þess að
koma útvarpinu strax í viðun-
andi horf, fær fremur góðar
undirtektir í þinginu. Var til 1.
umr. í gær í Neðri deild og fór
til 2. umr. með 16 atkv. gegn 3.
Jón A. Jónsson talaði fyrst
fyrir hönd flutningsmanna. —
Kvað hann það vaka fyrir flutn-
ingsmönnum að sjá útvarpsmál-
inu borgið og væri hjer verið að
benda ríkisstjórninni á leið til
þess. Sæi hún aðra leið færa,
væri það gott og blessað. ,
En því færi fjarri, að flm.
væru hjer að bregða fæti fyrir
þjóðleikhúsið.
Tryggvi Þórhallsson þakkaði
góðan hug og mikla alvöru
flutningsmanna til þess að sjá
máli þessu sem fyrst farborða.
Sig. Eggerz hreyfði andmæl-
um. Áleit að þjóðleikhúsið fengi
eigi fjeð aftur fyr en seint og
síðar meir. Leikhúsið þyldi enga
bið. |
Gunnar Sig. var afar eindreg
inn í því, að allur landslýður
þyrfti Ifullkomið útvarp sem
fyrst — og voru þeir Bjarni Ás-
geirsson og Jörundur á sama
máli.
Var nokkurt reiptog um það,
í hvaða nefnd málið skyldi fara.
Það fór til mentamálanefndar.
Afgreiðsla þingmála.
Frumvarpið um bæjarstjóra-
kosningu á Isafirði afgr. frá
neðri deild í gær, og prentbann
J. J. og kaupfjelaga fór þar
umræðulaust til 2. umr. en ekki
í nefnd.
1 efri deild var frv. um utan-
ríkismálanefndina afgr. sem
lög, frv. um útflutningsgjald á
síld og síldarlýsi send neðri
deild, verðtollshækkunin sam-
þykt til 3. umr. með 12 atkv.
Till. Jóns Baldvinssonar um
að banna verkföll á varðskipun-
um var feld með 9:2.
Orðbragðið ð alblngi.
Stjórnarliðinu er illa við orð-
rjettar frásagnir Morgunblaðsins
af þingfundum. í bræði sinni tala
þcir Tímasósíalistar um hið ósæmi-
lega orðbragð blaðsins. Á var svo?
Hvaðan er það runnið? Af vörum
þingmannanna sjálfra. Af óánægju
stjórnarmanna ætti sú umbót að
spretta, að oi’ðbragðið batnaði.
Erfitt mun það þó sennilega
reynast meðan Jónas Jónsson, er
„æðsti vörður laga, rjettlætis og
siðgæðis“.
Sem kunnugt er halda þingmenn
þeirri reglu í lengstu lög, að nefna
samþingis menn sína eftir ltjör-
dæmum, tala t. d. um háttvirtan
þingmann Austur-Skaftfellinga er
þeir víkja einhverju að Þorleifi
Jónssyni; enda mæla þingsköp svo
fyrir.
Þó þingmenn haldi svæsnar, stór-
orðar, ósvífnar skammajræður,
lialda þeir í lengstu lög þessari
þingreglu.
En hvað um sjálfan „siðgæðis-
vörðimú ‘, dómsmálaráðherrann ?
Fyrir nokkrum dögum fórust
lionum þannig orð í þingræðu, að
hann hyggist við að Jón Þorláks-
son (3. landskjörinn), gæti noklt-
urnveginn ráðið yfir „flokkshyski
því, er sæti til vinstri handar hon-
um í deildinni."
Svo langt er ráðherra þessi hrap-
aður niður fyrir allar tröppur vel-
sæmis í orðbragði. Þó hann eigi
að nefna samþingsmenn sína eftir
kjördæmum, eðá sem landskjörna
þingmenn, ávarpar hann þá sem
„flokkshyski."
Hið auðvirðilega blað danskra
jafnaðarmanna hjer í bæ, daglegt
málgagn dómsmálaráðhe'rra, sem
vælir undan þingfrjettum Morg-
unblaðsins, ætti að beina orðum
sínum til ráðherrans sjálfs, og
benda honum á hið ósæmilega
framferði hans.
frumu. og nefndarálit.
Útvarpið í dag: Kl. 10 árd. veður-
skeyti, frjettir, gengi, kl. 7,30 sd. veð-
urskeyti, kl. 7,40 20 mínútur fyrir
húsmæður. (ungfrú Fjóla Stefáns),
kl. 8 enska fyrir byjendur (ungfrú
Anna Bjarnadóttir), kl. 8,45 hljóð-
færasláttur frá Hótel Island.
Verslunarmannafjelag Beykjavíkur
heldur fund í kvöld kl. 8% í Kaup-
þingsalnum. (Bókaútlán og spila-
kvöld).
Bæjarfógeta- og lögreglustjóraem-
bættið í Reykjavík. Allsherjarnefnd
Efri deildar hefir haft mál þetta
til meðferðar, en nefndin er ekki
sammála um afgreiðsluna. Meiri hl.(J.
Bald. og I. P.) vill samþykkja frv.
með nokkurri breytingu, aðallega um
launahækkun hinna nýju embættis-
manna. Jón porláksson leggur til að
frv. verði felt. Kemst hann þannig
að orði í nefndaráliti sínu:
Með frv. þessu er farið fram á að
leggja niður bæjarfógetaembættið og
lögreglustjóraembættið í Reykjavík.
Fá núverandi embættismenn þá báðir
rjett til biðlauna í 5 ár, sem mun
vera með dýrtíðaruppbót 9500 kr. fyr-
ir hvorn. Jafnframt fer frv. fram á
að stofna í þeirra stað 3 ný embætti,
eftir brtt. meiri hlutans með 8000 kr.
byrjunarlaunum og 9000 kr. lokalaun-
um. auk dýrtíðaruppbótar, eða alls
9500 kr. árlega. Launabyrði ríkis-
sjóðs af núverandi embættnm er sem
stendur 13800 kr., en mundi eftir frv.
með brtt. meiri hluta hækka næstu 5
árin upp í 47500 kr. Aukningin er
33700 kr. Að þessum 5 árum liðnum
koma eftirlaun í stað biðlauna hjá
núverandi embættismönnnm, og mundi
mismunurinn við það minka um 3400
kr. með núverandi dýrtíðaruppbót.
Gert er ráð fyrir, að ankatekjur og
innheimtulaun, sem embættismennirn-
ir njóta nú, renni að einhverju leyti í
ríkissjóð. pessar aukatekjur nema nú
ekki helmingi þeirrar upphæðar, sem
nefnd' er í athugasemdunum við frv.,
og ýms af þeim innheimtulaunum, sem
nú eru greidd, virðist óhjákvæmilegt
að greiða áfram, nieðal annars vegna
hinnar miklu ábyrgðar, sem sumum
inuheimtum fylgir (uppboðsskuldir),
3 J
og svo vegna hinnar miklu peninga-
ábyrgðar yfirleitt, sem nú fylgir eink-
um embætti lögreglustjóra, sem inn-
heimtir árlega um 6 milj. kr., að
miklu leyti í smáupphæðum. Tel jeg
víst, að breytingin yrði í heild til
kostnaðarauka fyrir ríkissjóð að því
er snertir kostnaðinn við embættin
beinlínis.
En þar að auki tel jeg, að sunáur-
greining lögreglustjórnar og tollstjórn-
ar muni bafa stórum aukið manna-
hald í för með sjer, þar sem lögregl-
an er þá ekki lengur tiltæk til'nernna
þeirra starfa, er snerta tollgæslu.
Mundi því þurfa að fjölga tollþjónum
H'jÖg.
Af þessum ástæðuin, sem nánari
grein verður gerð fyrir í framsögu,
legg jeg t-il að frv. verði felt.
Tekjm og eignarskattur (25% við-
auki Hjeðins). Fjhn. Nd. hefir klofn-
að. Meiri hl. (H. Stef., H. V. og H.
J.) vill samþykkja þessa þungu
skattaálagningu, en undanskilja, árs-
tekjur einstaklinga, sem ekki n'ema
4000 kr. — Minni hl. (Ö. Th. og
S. E.) vill fella frv.; lítur svo á, a8
„samkvæmt gildandi lögurn sje tekju-
og eignarskattur svo hár, að með pDu
sje ótækt að hækka skattstigann.“
Dagbók.
I. O. O. F. 109398% Fl.
Guðspekifjelagið. Fundur í Septímu
í kvöld kl. 8% stundvíslega. Efni:
Hugtakið „gentleman".
| Veðrið (í gærkvöldi kl. 5 síðd).
Hæð yfir hafinu miilli Færeyja og
Islands. Lægð yfir Grænlandshafi á
norðurleið. Snarpur suðaustan á SV-
landi, annars stilt veður um, alt land.
(Á Selvogsbanka og Jökuldjúpi er að-
eins SA-kaldi). Vestur af írlandi virð-
ist einnig muni vera lægð á lireyfingu
norður eftir.
’ Veðurútlit í dag: Suðaustan stQm-
ingskaldi. Regnskúrir.
Ríkisstjórnin hefir sent síra Bjarna
Jónssyni dómkirkjupresti fimm þús-
tuid krónur til úthlutunar sjómönnum,
sem komust af af „Jóni forseta".
Gifting. 1 dag verða gefin saman í
Lybeck á pýskalandi, Theódór Siem-
sen verslunarmaður og Wera Schete-
lig. Utauáskrift þeirra er: Hotel
Stadt-Hamburg, Lybeek.
Landhelgisbrot. pór kom í gær til
Vestmannaeyja, með þýskan togara,
Karlsburg frá Bremenhaven, er hann
hafði tekið við ólöglegar veiðar í
landlielgi austur með Söndum. Mál
hans var óútkljáð þá er síðast frjettist.
Aflinn. Samkvæmt skýrslum til Fiski
fjelagsins er allur afli á landinu á
þessu ári um síðustu mánaðarmdt 24
þús. skippund. Á sama tíma í fyna
var aflinn 20 þús. skpd. — 1 Noregi
hafði um síðustu helgi verið búið að
afla 8 milj. fiska, en á sama tíma í
fyrra 14 milj. fiska. ,
Næturlæknir í nótt Magnús Pjet-
ursson, Grundarstíg 10; sími 1185.
Togararnir. Af veiðum hafa komið
Ólafur með yfir 100 tn. lifrar, GylKr
75 tn. og Menja 55 tn.
v •
Franskur togari kom hingað í gær
til þess að fá sjer ís.
LínubátamiT Sigríður, Fjölnir og
Atli komu i gærmorgun, allir fullir
af fiski.
Maður varð bráðkvaddur. Laust fyr-
ir hádegi í gær var norskur farand-
sali, Robert Petersen, staddur í Hag-
stofunni, og hneig þar niður örendur.
Hjartabilun mun hafa orðið honum
að bana.
í kvæðinu „Mannskaðinn“, er birt-
ist í blaðinu í gær, hafði slæðst inn
prentvilla í 5. erindi, 4 ljóðlínu; þar
stendur „gleymist' ‘ í sta,: geymist,
og í 6. erindi 5. ljóðl. „síðustu“ á að
vera: síðstu.
Frá Canada komu með Lyru síðast
í kynnisför, pórður pórðarson frá
Gróttu, nú kaupm. á Gimli, og Guð-
mundur Jónsson frá Deildartungu í
Borgarfirði.