Morgunblaðið - 15.09.1928, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Utgefandi: Fjeiag I Reykjavlk.
Ritstjðrar: J6n Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 8.
Slmi nr. B00.
Auglýsingaskrtfstofa nr. 700.
Heimaslinar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
B. Hafberg nr. 770.
Ankriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuBi.
Ut^nlands kr. 2.50 - ----
I lausasölu 10 aura eintakitS.
Erlendar símfregnir.
Khöfn, PB. 14. sept.
Priðarstarfsemi þjóðbandalagsins
Prá Genf er símað': Þingnefnd
þjóðbandalagsins hefir haft af-
vopnunarmálið til athugunar. A-
líta sumir nefndarmanna að ófrið-
•arbannssáttmáli Kelloggs hafi auk
ið möguleikana til þess að ráða
•a.fvopnunarmálinu til farsællegra
lykta. Fulltrúar Þýskalands og
Prakklands hafa; lagt það til, að
bráðum verði kölluð saman af-
vopnunarnefnd. Fúlltrúi Breta
‘Cushendun, andmælti tillögunni
um nefndarskipunina og drap
því sambandi á mótspyrnu þá,
sem frakknesk-breska flotasam
þyktin hefði mætt, aðallega
Bandaríkjunum og ítaiíu.
að vísindunum takist að skilja
insta eðli lífsins og ef til vill geri
rannsóknirnar mögulegt að fram-
leiða lifandi frumur á efnafræðis-
legan hátt.
Rivera hyltnr.
Frá Madrid er símað : Tugir þús-
unda úr öllum iandshlutum á
Spáni gengu í gær skrúðgöngu til
konungshallarinnar og hyltu Ri-
vera í tilefni af fimm ára stjórnar-
afmæli hans.
Sameinast fascistar og bolsar?
Frá Rómaborg er. símað: í fas-
cistaiblaðinu Tevera hefir birst
grein, sem hefir vakið mikla eftir-
tekt. Er því haldið fram í grein-
inni, að æslcilegt væri að breyta
til um stefnu í utanríkismálum
ítalíu. Telur blaðtð hina svo köll-
uðu bresk-ítölsku vináttu eingöngu
tóm orð, sem enga raunverulega
þýðingu hafi, og álítur ]>ess vegna
að ítalía eigi að gera bandalag við
önnur ríki, sem vilja breyta nú-
verandi stjórnmálaástandi í Ev-
rópu. Nefnir blaðið til Rússland,
ef til vill Þýskaland, Tyrkland
og önnur ríki, þar sem ráðandi
menn hafa hvatt til breytinga á
ýmsum sviðum. Svipúð skoðun og
fram kemur hjá blaðinu hefir
komið fram og verið rædd mikið
á ýmsum fundum, sem fascistar
hafa haldið undanfarið víðsvegar
um ítalíu.

Cushendun lávarður
■sem skipaður hefir verið utanrík-
isráðherra Englands í forföllum
Cihamberlains.
Heimköllun setuliðsins ,í
Rínarbygðum.
Fulltrúar Þjóðverja og Banda-
únanna komu saman í gær á annan
sameiginlegan fund sinn um heim-
köllun setuliðsins úr Rínarbygð-
tim. Ekkert hefir frjest af um-
ræðunum, en tilkynt hefir verið,
að þriðji fundurinn verði haldinn
á sunmidaginn. Er það talinn góðs
riti, að fundahöldin halda áfram.
Merkileg- uppgötvun.
Frá London er símað: Merkur
eíhafræðingur, Prófessor Donnan,
befír skýrt frá rannsóknum pró-
íessors Hills viðvíkjandi tauga-
frumum. Kvað hann rannsóknir
"prófessors Hills viðvíkjandi tauga-
frumum sýna, að eð'li þeirra væri
ehemodynamiskt.: sameind þeirra
^úndurleystist, ef aðfærsla súrefn-
stöðvaðist. Donnan væntir mik-
af rannsóknum prófessors Hills,
■álítur að þær muni leiða til þess,
Smiðshðggið.
Arum saman hefir núverandi for-
sætisráðherra íslands, Tryggvi
Þórhallsson verið' auðmjúkur vika-
drengur og verkfæri í höndum
Jónasar frá Hriflu. Jónas tók
ipanninn upp af götu sinni, tók
hann í pólitískt fóstur, lagði hon-
um orð í munn, ljet hann skrifa
sorpgreinar og níð um sjer betri
menn, innbljes anda haturs og
úlfúðar í þennan skaplitla og vilja
sljófa mann.
Árum saman hefir Tryggvi Þór-
hallsson látið sjer meðferð þessa
lynda. Og þjóðin er farin að venj-
ast þessum leik.
Einstöku mönnum flaug í hug
í fyrrahaust, er Framsókn fól
Tryggva að mynda stjórn, að nú
mundi hann reka af sjer sliðru-
orðið, nú mundi hann herða upp
hugann, sem forsætisráðherra
mundi hann sýna einhverja festu,
skapvott eða viljaglóru.
En er á þing kom sáu menn
brátt að Tryggvi ráðherra var al-
veg með sama marki og Tryggvi
ritstjóri. Hann Ijet Jónas stjórna
sjer seint og snemma eins og áð-
ur. Og eigi varð annað sjeð en
Tryggva líkaði þetta prýðilega.
Þá hefir það eigi verið dregið í
leggur Tryggva frá sjer, eins og
slitið áhald, sem eigi verður lapp-
að upp á lengur. — 1 síðasta tölu-
biaði Tímans biítir Jónas Jónsson
dómsmálaráðherra tilkynningu um
það, að hann ætli þann 22. þ. m.
að halda fund í Alþingishúsinu um
járnbrautarmálið. Boðar hann
þangað þingmenn Reykvíkinga, og
nálægra sýslna, og nokkra fleiri.
I sama blaði boðar hann fund
austur í Rangárvallasýslu, um mik
ilsvarðandi landbúnaðar og. sam-
göngumál.
Þessar tilkynningar dómsmála-
ráðherra verða eigi skildar nema
á einn veg.
Með tilkynningum, þessum aug-
lýsir hann það, fyrir alþjóð, svo
lesið verður svart, á hvítu, að hann
sje sá maður í núverandi lands-
stjórn, sem í raun og veru hafi
atvinnu og samgöngumálin í sín-
um höndum.
Menn vissu þetta' fyrir. Vantað'i
ekkert nema yfirlýsinguna.
Nú er hún fengin. Dómsmálaráð-
herrann Jónas, hefir atvinnu- og
samgöngmnálin með höndum,
er hættur að skríða á balt við
Tryggva forsætisráðherra. Jónas
kemur þarna til dyranna eins og
hann er klæddur, segir — jeg fer
einn fer með völdin, góðir hálsar,
jeg boða þingmenn og aðra á
fundi um atvinnu og samgöngu-
mál. Nenni elcki lengur að hafa
þennan óþarfa millilið Tryggva
Þórliallsson.
Svo gagngerð er fyrirlitning
Jónasar fyrir þessum forsætisráð-
herra sínum, sem einnig er at-
vinnu- og samgöngumálaráðherra,
að Jónas býð'ur honum ekki á
fundina. Eða svo er að sjá í til-
kynningum Tímans.
Það kynni þó að vera að liann
fengi að koma, ef hann biáur vel.
Elle^ar hann velur þann kostinn
að gera enga tilraun til þess að
koma þar nálægt. Það ætti þó að
vera öllum meinlaust þó liann
kæmi. Ekki þarf Jónas að óttast
óþægðina. En hinum, sem kenna
lcunna í brjóst um þennan svokall-
aða forsætisráðherra, gæti þótt
viðfeldnara að sjá hann þarna.
jafnaðarmanna, minnir hann. á
það met, sem hann hefir sett í ís-
lenskum stjórnmálum, met í ó-
mensku, met sem vonandi verður
aldrei af honum tekið, meðan ís-
lensk tunga er töiuð.
„í leikslok<c.
S p 11,
fallegt úrval, ódýrt.
Bókaverslun
Sigurðar Kristjánssonar
í ráðuneyti Tryggva Þórhallsson-
ar, jafnaðarmannaleiðtoginn í
bændastjórinni, væri ánægður með
það að geta haft, forsætisráðherra
bændaflokksins, og formann Bún-
aðarfjelags. fslands í vasanum.
En menn leyfa sjer að spyrja.
Hvað er hlutverk þessa svokallaða
forsætisráðherra, og hver er hans
iðja?
Hann hirðir dagltaupið sitt, 80
eða 100 krónur. En úr því nú að
Jónas er farinn að líta á þennan
pólitíska fósturson sinn, sem ónot-
hæfan til smávika, sem alóþarfan
millilið mílli sín og þjóðarinnar,
hvað er þá orðið af ráðherraljóm-
anum, foringjafrægðinni, hvað er
eftir af Tryggva Þórhallssyni?
Hann hefir átt eitt, eitt einasta
erindi í forsætisráð'herrastól. Hann
hefir, betur en pokkur annar, bet-
efa, að Jónas, dómsmálaráðherrann m en n°bbum grunaði auglýst
Axel Thorsteinson.
Rvík 1928.
í bók þessari eru smásögur eða
minningar frá hinum mikla hildar-
leik, sem lauk árið 1918. Höfund-
ur rjeðst í canadiska herinn og
kom til vígvallanna skömmu áður
en vopnahljeð komst á. Tilviljun
rjeði því, að hann og fjelagar
hans tóku ekki þátt í neinni or-
ustu. En hermannalífinu og ófrið-
aræsingunni kyntist höfundur vel
og á hergöngunni um nokkurn
hluta Þýskalands og yfir þvera
Belgíu sá hann pieð eigin augum,
hvernig ófriðurinn hafði leikið
löndin og hversu grimmar rúnir
hann liafði rist lífi og liamingju
°" fjölda manna. Og áhrifin, sem liöf.
varð fyrir, hefir hann leitast við
að setja fram í bókinni I leikslolt,
í ellefu smásögum frá Canada,
Bretlandi, Belgíu, Frakklandi og
Þýskalandi.
í formála segir höf. m. a. um
þessar sögur: „---------enda þótt
jeg hefði lent í alvarlegri æfin-
týrum en raun varð á, þennan
tíma, sem jeg var í hernum, þá
hefði jeg samt lagt aðaláhersluna
á að lýsa sögupersónunum, eins og
þær komu mjer fyrir sjónir, eins
og í þessari bók. Jeg geri enga
kröt'u til, að þessi sögukorn mín
verði kölluð skáldskapur, hvað þá
mikill skáldskapur, en því held
jeg fram, að þær sjeu sannar lýs-
ingar 1 á mjer og fjelögum mínum
og ýmsum atvikum úr lífi mínu og
þeirra, þemian tíma, sem við vor
um saman í hernum, og jeg vona,
að þær varpi nokkuru ljósi á hugs
analíf okkar. Sögurnar eru allar
til orðnar á kvöldstundum, er jeg
hefi setið og minst liðinna atvika.
Eittlivert smáatriði hefir seitt
fram önnur fleiri og úr orðið
sögukorn.1 ‘
Þessi umsögn höfundar um sög-
ur sínar virðist eiga vel við eftir
atvikum. Hjer er eklti mikill skáld
skapur á ferðinni, þó að höf tak-
ist stundum að fara vel með lítið
efni, eitthvert, smáatriði, sem hefir
orðið honum minnisstætt öðru
fremur. Hins vegar er eklci að
efa, að lýsingar hans eru sannar,
og er ekki ófróðlegt að kynnast
líferni og hugsunarhætti hinna ó-
breyttu hermanna, sem reknir
eru í blindni til morð'a og mann-
drápa og vita oft og tíðum ekki
hver dagurinn verður þeirra síð-
asti. Fróðleiksfúsir menn geta því
En nú er komið nýtt upp á ten-
inginn. Jónas er orðinn leiður á
leik þessum og látalátum, leiður
á að ota og nota Tryggva Þór-
hallsson, látast sem Tryggvi sje
ráðandi maður í landinu. Og Jón-
as gerir sjer hægt um hönd. Hann
vanmátt Framsóknarbænda. Hann
hefir leitt það í Ijós svo eigi verð-
ur um vilst, að meðan „spyrðu-
bandið" Framsókn og sósíalistar
fara með vÖld, þá eru það sósía-
listar sem ráða.
Forsætisráðherrann Tryggvi Þör-
hallsson getur um ólcomin ár orðið
augljóst dæmi íslenskum bændum
til viðvörunar, hvernig þeir eigi
elrki að velja sjer foringja, hvað
þeir eiga að varast.
í hvert skifti sem þessi „bænda
foringi“, þessi svokallaði forsæt-
isráðherra, gægist upp úr vasa
grætt nokkuð á því að lesa sögur
E g g
g l»ný,
17 aura.
GM egg
og toppasykup
kominn aítur.
ÍUUdJTUdL
Ödýrt
hvelll
i heilum sekkjum
og lausri vigt.
TIRifMWai
Laugaveg 63. Sími 2398,
Barna-
Regnhattar
á 2.90 stk.
Verslun
Egill lacobsen.
þessar.'
Bengiö.
Sterlingspund .. 22.15
Danskar kr .. 121,80
Norskar kr .. 121,86
Sænskar kr .. 122,26
Dollar
Frankar .. 17,97
Gyllini .. 183,37
Mörk .. 108,92
Stnlha,
sem er vön afgreiðslustörfum yið
verslun og vel að sjer í skrift og
reikningi, getur fengið atvinnu
hálfan daginn í Konfektbúðinni á
Laugaveg 12. Umsóknir ásamt
launakröfu og meðmælum sendist
þangað fyrir 20. þ. m. merkt
„Stundvís“.
Hreins
gólfáburður
gerir linoleumdúka
endingarbetri.
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
::
• •