Morgunblaðið - 29.11.1928, Page 3

*f orgttnblaðið
a
MORGUNBLAÐIÐ
■tofnaudl: VUh. Flnsen.
Ot&efandl: Fjelagr 1 Reykjavlk.
RlUtjörar: Jön Kjartansaon.
Valtýr Stefánaaon.
áuarlÝainBastjðrl: E. Hafbers.
Skrlfatofa Auaturatrœtl 8.
ttjml nr. 800.
AusrlýainKaakrifstofa nr. 700.
Helnaaimar:
Jön Kjartansaon nr. 74*.
Valtýr Stefánaaon nr. 1*10.
E. Hafberg nr. 770.
áakrlftagjald:
Innanlands kr. *.00 á anánuBi.
Utanjande kr. *.B0 - ---
1 lauaaaölu 10 aura elntaklb.
Erlendar símfregnir.
Vinmideilan í Ruhr.
Prá Herlín er símað til Kaup-
mannaliufnarblaðsins Soeialdemo-
'kraten. að vinnumálarjetturinn í
Duisburg í Rínarlöndum liafi úr-
skurðað, að gerðardómurinn í
launadeilunni í járniðnaðinum 1
Ruhrhjeraðinu sje bindandi. —
Ókunnugt er, hvort vinnurekendur
sáfrýja dómnum til ríkisrjettarins
ins.
Hernaðarskaðahætumar.
Prá París er símað: Moreau for-
:stjóri Prakklandsbanka og Alix(?)
hagfræðisprófessor hafa verið skip-
aðir fulltrúar Prakklands í nefnd
þeirri, sem bráðlega kemur saman
tií þess að ræða herkostnaðarskaða
bætur Þjóðverja.
Prá Berlín er símað: Stjórnin í
Þýskalundi liefir sent Bandamönn-
um orðsendingu, þess efnis, að
mauðsynlegt sje, að skaðabóta-
nefndin sje ekki fyrirfram búin
við því, að Þjóðverjar greiði jafn-
mikið og Bandamenn borgi Banda-
ríkjunum af ófriðarskuldunum við
þau og kostnaðinn við að endur
:xeisa hjeruð lögð í eyði. Stendur í
•orð'sendingunni, að skaðabóta-
■greiðslurnar megi eklti fara fram
úír gjaldþoli Þjóðverja.
Khöfn, FB 27. nóv.
Merkilegt fnunvarp.
Frá London er isímaið: Neðri
málstofan hóf í gær aðra umræðu
um frumvarp það, sem talið er
merkasta stjórnarfrumvarpið, sem
lagt var fyrir þingið að þessu
sinni. Prumvarp þetta er um ýms-
ar endurbætur viðvíkjandi stjórn
sveitafjelaga og bæjarfjelága. —
JFilgangur frumvarpsins er meðal
annars að draga úr skattabyrðum
landbúnaðarins og sumra iðnaðar-
•greina, þeirra, sem verst eru stæð-
ar. Heilbrigðismálaráðherrann Rt.
JEon. Neville Chamberlain sagði í
ræðu, sem hann hjelt um frum-
varp þetta, að ef það næði sam
’þykt þá mundu skattbyrðar iðn-
aðarins minka um tuttugu og fjór-
ar miljónir sterlingspunda, aðal-
lega á; þeim iðnaðargreinum, sem
,eiga við' mesta erfiðleika að stríða
vog atvinnuleysi.
Tjón af ofviðri.
T>riggja daga ofsarok hefir gert
Triikið tjón beggja megin Norður-
sjávar. Nítján manneskjur liafa
farist í Bretlandi. Skip hafa
•strandað í tugatali og víða orðið
manntjón, á mieðal þeirra var
italskt gufuskip, og fórust t.utt-
ugu og fimm menn af skipshöfn-
anni, að því er ætlað er.
Frá Ósló er símað: Norskt skip
“strandaði við st.rendur Hollands
og- hafa sennilega þrír menn farist
•ai" skipsliöfninni.
Prá París er símað: Prakkneskt
skip fórst við strendur Algier. •
Minning fechuberts. Hinn 19. nóvember voru 100 ár síðan tón-
skáldið fræga Franz Schubert andaðist. Hafa Austurríkismenn gert
niikið til að keiðra minningu hans í tilefni af því. Hjer á myndinni
sjest húsið, þar sem Scliubert fæddist, og er það nú helgur staður
og þar geymt heilt safn til minningar um tónskáldið. Að ofan er
ein stofan í þessu húsi og sjestþar flygel það, er Scliubert átti.
Til vinstri hajidar á myndinni erminnismerki Sehuberts og er það
reist í borgargarði Vínar.
Sextán slcipsmannanna druknuðu.
Prá Bryssel er símað: Flóð eyði-
lagði flóðgarða við Schelde. Bænda-
býli í hundraðatali eru umlukt
vatni.
Hafnarbakkar og fjöldi gatna í
Antwerpen yfirflæddar.
Nýja kirkjan.
Undirtektir undir fjársöfnun
mjög’ eindregnar.
Sjera Friðrik Hallgrímsson
segir frá.
Á safnaðarfundi þeim, sem hald-
inn va.r lijqr á mánudagiun var,
voru fundarmenn mjög oinlniga
um, að hefjast þega.r handa til
þess að undirbúa bygg'ingu nýrrar
kirkju hjer í bænum. Jafnframt
er áformað að söfnuðurinn bjóðist
til að takai að sjer fjármál dóm-
kirkjunnair. Pjárreiður kirkju og
kirkjugarðs verði aðskildar. Enn-
fremur að farið verði þess á leit
við ríkisstjórnina og Alþingi að
legg'ja 250.000 krónur fram til
byggingar nýfkar kirkju.
Mál þetta liefir lengi valcað fyr-
ir mönnum hjer í JijóðkirkjuSöfn-
uðinum, þó lítið hafi verið aðhafst.
Nú er áhugaaldan risin svo stefk,
að svo má lieita að' full vissla sje
fyrir ]iví í uppphafi, að eig'i verði
lagðar árar í bá.t fyrri en vegleg
kirkja er risin á Skólavörðuhæð.
Á 'safnaðarfundinum á mánu-
%
daginn var sjera Friðirik Hallgrímls
son frummælandi. Hefir Morgun-
blaðið snúið sjer til hans og beðið
hann að segja álit. sitt nm hvemig:
mál þetta liorfir við frá lians sjón-
ariuiði.
Óþarfi er að fjölyrða um
það, segir sjoa'ii Friðrik Hallgrímls-
son, að dómkirkjan er gersamlega
ófuUnægj^ndi fyrir 'þjóðkirkju-
söfnuðinn.
Safnaðarfólk í þjóðkirkjusöfn-
uðinu.m er nú yfir 16000. En í
ki'rkjunni eru 850 sæti. Við tvær
messur komast þannig 1700 manns
í sæti.
Ný kirkja sem ireist yrði, niætti
eigi liafa færri sæti en 1200, og
helst 1500 sæti. Ef lnin hefði að
eins 1200 sæti kæmust rúmlega,
4000 manns í kirkjusæti á hverjum
sunnude'gi með tveim messum
hverri kirkju, eða % •ajf safnað’
arfólki eins og nú er.
Allis munn komast 1300 maims
í dómkirkjuna, ef hún er troðfull
af standandi fólki; þyrfti ’að kom
a;st alls ;rúm 2000 í nýju kirkjuna
svo um % af núverandi sóknar
fóllti geti komist að við 4 messur
(tvær í hverri kirkju).
akksbðr
1 mjög stðrn nrvali.
Kvenna frá 12.50.
Karla -- 0.50.
Hvannbergsbræöur.
barnaguðsþjónustur, mætti nota;
hann til barnaspurninga. En nú
vantar til finnaniega liúsrúm fyrir
lær.Ennfremur ætti þarna að vera
kapella, sem notuð yrði við sldrn-
ir, fámennar giftingar og jarðar-
farir. Yrði ltapella þessi jafnframt
notuð sem bænahús, og yrði hún
altaf höfð opin fyrir almienning.
Pyrst er nú til að talra að út-
vega uppdrætti að kirkjubyggingu
þessari. Verða menn að' vera. vand-
iátir mjög í þeim efnum, og hætta
eigi leitinni að góðri úrlausn þeirra
mála fyrri en vel er frá öllu
gengið.
Þá er fjársöfnunin. Hefir verið
valin sú leið að fá sjálfboðanefnd
til þess að gangas't fyrir söfnun-
inni. Eftir þeim undirtektum, sem
málið hefir þegar fengið, er þegar
auðsætt, að nefnd sú verður fjöl-
menn. Verður henni skift í deild-
ir eftir bæjarhverfum, og á hver
deild að sjá um fjársöfmm í sínu
hverfi. Er ætlast til þess, að menn
lofi vissri fjárhæð á mánuði, árs-
fjórðungi eða ári, þangað til kirkj
an er fullgerð. Einn aðalfjeliirðir
verður að annast varðveizlu og á-
vöxtun samskotafjárins.
En kirkjugripi alla ti.1 skra.uts
og afnota við kirkjulegar athafn-
ir, ættu fjelög- og efnamenn bæjar-
ins að gefa sjerstaklega.
Dísa ljósálfur*
|§ Æfintýri meö 112 myndum,
er tvlmælalaust
besta barnabðkin.
þýska hækkun Var ekki 50%, held-
nr tæp 12% af kaupi sjómann-
anna. Hækkmiin er aðeins á fasta
kanpinu, 50% af 90, eða 45 mörk
á mánuði, eðá alls 135 mk. í 3 mán.
tii viðbótar við 880 mörk + (3X
90 eða) 270 mörk eða alls 1150
mörk, er þeir báru úr býtum áð-
ur. Kauphækkunin hefir því verið
í raun og veru tæp 12%.
Galdratrnmba Lappa.
er
sa
Að vákið er mál® á þessn nú
segir sjera Friðrik Hallgrímsson
kemur til af ]iví að við viljum sjá
um að safnaðarstjórn og iríkis
stjórn verði komnar að fastri nið
urstöðu sín. á milli hvernig þær
vilja að slamningar veiði milli rík
isins og safnaðarinis, og þingið viti
um vilja þessara aðila, er það
kemur samán í vetúr.
Þegar komnar eru upp tvær
kirkjur, segir sjera Friðrik emi
fremur, er gert ráð fyrir ]iví, að
kirkjugjöldfn tvöfaldist. Nú
kirkjngjaldið kr. 2,50 á mann, o
fer af því y2 til organista og söng-
fóllcs. En vænta má þess, að
siðnr tlakist upp hjer sem víða ann
arstaðar, að hinir efnameiri safn-
aðarmemr leggi af frjálsum vilja
fje til safnaðarþarfa, umfram lög-
boðin gjöld, svo að þau þurfi ekki
að liækka’ að sama skapi á hinum
efnaminni. Ákveðið er að leggja
til að lrirkjan skuli standa á. Skóla-
vörðnhæðinni. Þar fæst. ókeypis
lóð undir kirkjuna. Er eðlilegt, að
liún verði bygð þarna, vegna þess
hve hærinn hefir vaxið undanfarin
ár austur á bóginn.
Jeg liefi hugsað mjer, segir sr.
F. H., ennfremnr, að kirkjubygg-
ingunni skuli hagað a þa leið, áð
auk aðalkirkjunnar verði þama
kirkjusalur lianda 1000 bömum
með misháum sætum. Aulc þess
sem salur þessi yrði notaður fyrir
18. öld voru
og trúarbrögð'
Annair safnaðarfmidur verður
haldinn bráðlega til þess að' taka
endanlega ákvörðun um hvaða til-
boð eigi að gera eða tillögur til
samninga við ríkisstjórnina í þessu
máli.
í kvöld heldur sjálfboða; fjár-
söfnunameftidm fyrstá fund sinn í
dómkirkjunni.
Nál. 40 manns hefir þegar gef-
ið sig fram í fjársöfnunarliðið. Má
væntá þess, að íleiri^bætist við á
fmidinum í kvöld.
Signrjún reiknar.
f Alþbl. segir Sigurjón Á. Ólafs-
son frá því, að laun þýskra liáseta
sjeu: 1. fast kaup, 2. lifrarhlutur,
3. prósentur af afla. Hafi nýir
kaupsamningar verið gerðir 8. ág.
síðastl. og fasta kaupið þá verið
hækkað mn 50%. En lifrarhluti
og prósentur af a.fla hjeldust ó-
breyttar. Jaifnframt skýrir hann
frá því, að fast mánáðarkaup hafi
verið 90 mörk, og að í 3 mán. liafi
lifrarhlutur og aflahluti numið 880
mörknm.
Sýnilegt er, að Sigurjón ætlast
til þess, að lesendur haldi, að
kaupið ált háfi hækkað um 50%,
því hann ber saman hina umræddu
kauphækkun þýsku sjómannanna,
og liækkunarkröfnr þær, sem liann
hefir gjert; segir, að samánborið
við' Þjóðverja sje engin undur, þó
krafist sje hjer 50—60% kaup-
hækkunar.
En hann gætir ekki að því, að
það liggur í augum uppi, að hin
. Fram á 17. og
Lappar heiðnir
þeirra liöfðu dregið nokkurn dám
af hinni fornu Ásatrú á Norður-
löndum.
Á galdratrumbur Lappa — eða
seiðtrumbur — eru málaðar ýms-
ar myndir, sem tákna goðin. Þar
er Þór með hamarinn Mjölni, en
liann heitir að vísu Iforagalles.
Honum voru færðar fórnir til
þess að hreindýrin biðu ekki tjón
ai: ofveðrum. Þá var ársældargoðið
(Freyr), sem Lappar nefndu Ver-
aldenolmai; á hann var gott að'
heita til þess að hreindýrin eign-
uðust mörg og hraust afkvæmi;
en hjá hinum norsku Löppnm var
hann líka akuryrkjugöð. — Þeir
færðu honum fórnir til þess að
uppskera yrði góð hjá bændum,
svo að verð yrði lágt á korni,
Eins og í fornnorrænni trú ern
þrjár nornir hjá Löppum. Sarakka
heitir hin hesta þeirra og á hana
var sjerstaklega heitið til að
hjálpa konum í barnsnauð. En
hlutskifti hennar var erfitt, því
að hún tók sjálf þátt í kvölum
jóðsjúkra kvenna og lireindýra
(simla). Og jafnan kostaði hún
kapps um það', að afkvæmi væri
kvenkyns.
Þá var hin önnur, Juksakka,
öðruvísi.Hún sat urn það að breyta
afkvæmum í karlkyn þegar í móð-
urlífi. Hún er venjulega mynduð
með boga og ör í hönd.
Þriðja nornin, Maderakka, gef-
ur fóstri líf og sjer um vöxt þess
og viðgang upp frá því.
Það var trú, að ef Lappar hefði
breytt gegn vilja goðanna í lif-
anda lífi, eklti fært þeim fórnir,
eða gert sjer þá smán að stela,
þá kæmist þeir ekki í sælustaðinn,
sem nefndist Radienaimo og var
á kimni, heldur lenti þeir mörgum
röstum fyrir jörð neð'an í Rnta-
imo. Þar liðu menn ótal kvalir,
en Lappar kærðu sig ekki svo
mikið um það. Hitt var meira
um vert að forðast. sjálfan liöfuð-
paurinn þar, sem nefndist Ruto,