Morgunblaðið - 13.01.1929, Síða 6

«
IORGUNBLAÐIÐ
ast bjó Biríkur í Syðra-Pirði í
Lóni, en brá búi fyrir nokkrum
árum og fluttist þá að Djúpavogi
til Guðlaugar dóttur sinnar og
manns hennar Elísar verslunar-
stjóra Jönssonar. Er frú Guðlaug
nina barn þeirra Eiríks, er upp
komst. Búa þau hjón nú í Skild-
inganesi við Skerjafjörð og er Ei-
xíkur þar með þeim.
Ekki verður það sagt um þá ur sv0
Hoffellsbræður, að þeir væru menn
framgjarnir, og mætti margur auk
’visinn ýmislegt af þeim læra, því
að fyrir flestra hluta sakir mátti
um þá segja, að þeir væru vel til
foringja fallnir, og var þó Eiríkur
fyrir þeim jafnan. En þeir kunnu
•ekki kuldabrölti ýmissa nútíðar-
manna, "er af algerðum vanefnum
ftildra sjer upp til metorða. Ekki
——«m
komst þó Eiríkur hjá því að gegna
hreppstjórn um nokkur ár í Nesj-
um og margvíslegan trúnaðar-
starfa hefir hann orðið að hafa
með höndum.
Eiríkur er vel ern eftir aldri;
er þó alloft þjáður af gikt; fótar-
mein tók hann á besta skeiði og
ber þess jafnan merki. En hann
hefir einlægt verið glaður og reif-
sem haún eitt sinn kvað
sjálfur: — — „samt er á mínum
sálarglugga sæmilega bjart' ‘,-----
og mun bjartsýni hans og mann-
dómur endast ekki skemur en
æfiárin.
Útsýn er einatt fögur yfir
Skerjafjörð, og er hinum háva öld-
ungi þar „ljóst út að líta“.
Skaftfellingur.
Iðnaðurinn 1928
Eftir Helga Hermann.
Allar stærstu iðngreinir vor ís-
Iendinga eiga afkomu sína undir
gengi sjávarútvegsins, járnsmíði
ug skyldar iðngreinir og skipa-
og bátasmíði beinlínis, og flestar
hinna óbeinlínis. Árið 1928 var
ágætísár fyrir útgerðina, og það
hefir það líka verið fyrir iðnaðinn.
Veldur þar um miklu hin góða og
hagstæða veðrátta, sem segja má
að hafi staðið alt árið, að minsta
kosti hjer sunnanlands. Veðráttan
Tijer norður á íslandi hefir áhrif
á fleiri atvinnuvegi en búskap og
sjósókn; hún hefir bein áhrif á
flesta atvinnuvegi vora og óbein á
þ>á alla, af því að allir eru þeir
háðir útiveru að einhverju leyti.
Járn-, renni-, eir-, plötu- og ketil
smiðir og báta- og skipasmiðir
u. fl. hafa mesta sína atvinnu við
útgerðina, hinir fyrnefndu við tog
ara og vjelskip, og hinir síðari við
smærri og stærri fleytur, einkum
til fiskiveiða. Þegar svo vel gengur
veiðin og sala hennar, að allar
fleytur fara á sjó og fiska vel, er
nóg að gera fyrir ofannefndar
iðngreinir, kaupið er sæmilega
hátt og greiðslan nokkurnveginn
viss. Og þannig hefir það verið
síðastliðið ár, bæði hjer og út um
land. Undantekningar eru að vísu
alstaðar, og mönnum getur gengið
misjafnlega, eins í góðærum sem
öðrum, en hjer verður aðeins drep-
ið á það almenna.
Húsagerð almennings var með
rneira móti síðastliðið ár; t. d.
Reykjavík einni um 170 hús, auk
barnaskóla, elliheimilis o. fl., og
byrjað á fjölda fleiri. En einnig í
öðrum kaupstöðum landsins hefir
verið bygt mikið. Má þekka það
bæði almennri velmegun vegna
stöðugrar, góðrar atvinnu, og svo
veðráttunni, sem aldrei hefir tafið
útivinnu að teljandi sje. Atvinnu
við húsagerð hafa vitanlega aðal-
lega trje- og múrsmiðir, rafvirkjar,
hita- og gaslagningamenn, málarar
og veggfóðrarar, en auk þess þarf
töluvert af húsgögnum í öll þessi
r.ýju hús, svo að húsgagnasmiðir,
húsgagnafóðrarar og tágriðar hafa
emnig haft nóg að gera. Aftur á
móti eru mannvirki ríkisins, sem
síðastl. ár voru með meirá móti,
meira komin undir afkomu fyrri
ára. Húsagerð ríkisins mun hafa
kostað ríim 600000 kr., til brúa-
gerða var áætlað 190000 kr., til
nýrra síma og viðhalds símanna
455000 kr., til vita- og sjómerkja
94000 kr. og til • hafnarvirkja kr.
87000.00 auk kr. 195000.00, sem
heimilað var að lána til hafnabóta.
Talsvert af þessu fje (sem samtals
er rúm kr. 1600000.00) hlýtur að
hafa farið til iðnaðarmanna, er
að þessum mannvirkjum hafa
unnið, þótt meiri parturinn fari
fyrir efni og algenga verkamanna-
viimu.
Um iðjuverjn er svipað að segja,
að þau hafa haft nóg að gera og
gengið vel árið sem leið. Á Ála-
fossi var sett upp talsvert af nýj-
um vjelum, sumpart til viðbótar
og sumpart í stað gamalla. Pjelag
var stofnað til að reysa nýtt ölver,
sem sennilega tekur til starfa á
þessu ári, og hjá Hrein og smjör-.
líkisgerðunum virðist alt í góðu
gengi.
Af lögum og reglugerðum, sem
samin hafa verið á árinu og gefin
út, og sjerstaklega snerta iðnað,
má nefna lög um eftirlit með verk
smiðjum og vjelum og lög um
slysatryggingar. Auk þess hafa lög
um iðju og iðnað og lög um iðn-
aðarnám komið til framkvæmda á
þessu ári (1928). Af reglugerðum
eru komnar út og til framkvæmda
byggingarsamþyktir fyrir Akur-
eyri, Akranes, Eskifjörð og Pat-
reksfjörð; reglugerð um skoðun
bifreiða og um iðnaðaráfengi.
Samdar hafa verið og undirbúnar
reglugerðir um iðnaðarnám og eft-
irlit með verksmiðjum og vjelum,
og munu báðar vera um það bil að
koma út.
Fjelagslíf og fjelagastarfsemi
iðnaðarmanna var með mesta móti
áríð sem leið. Var þó stórt skarð
höggvið í hóp áhugamanna þeirra,
þar sem Gísli Guðmundsson, gerla-
fræðingur, formaður Iðnaðar-
mannafjelagsins í Reykjavík fjell
frá. Hafði starfsemi fjelagsins og
fjelagatal farið sívaxandi undir
stjóm hans, og hefir það aldrei
venð ,eins fjölment og nú. Auk
þess hafa ýms sjeriðnaðafjelög ris-
ið upp hjer í Reykjavík á árinu,
og mun það nokkuð vera vegna
hinnar nýju iðnlöggjafar, að svo
hefir orðið. Ennfremur gerðist það
fyrir jólin, sem mestra tíðinda er
vert, að stofnað var hjer iðnráð
af fultrúum frá öllum helstu iðn-
greinunum hjer í Reykjavík. Á
það mikið verk fyrir höndum, og
jr þegar farið að byrja starfsemi
■sína.
Utan Reykjavíkur hefir verið
stofnað iðnaðarmannafjelag í Hafn
arfirði og undirbúið annað á Seyð-
isfirði á síðastliðnu ári.
Þrír reglulegir iðnskólar hófu
göngu sína í haust, á Akureyri,
ísafirði og í Hafnarfirði. Á Akur-
eyri hefir undanfarið verið náms-
skeið eða skóli til húsa í Gagn-
fræðaskóla Akureyrar, en í ,sumar
bygði Iðnaðarmannafjelag Akur-
eyrar sjálfstætt skóla- og funda-
hús fyrir sig, og heldur þar nú
uppi reglulegum iðnskóla og í
sambandi við hann unglingaskóla,
alls 60—-70 nemendur. Á ísafirði
hefir undanfarið verið haldið náms
skeið í teikningu, að tilhlutun Ung
mennafjelaganna, en í sumar f jekk
Iðnaðarmannafjelagið á ísafirði
leyfi til að klæða og útbúa á
sinn kostnað aukastofu í barna-
skóla ísafjarðar, og halda þar
kvöldskóla fyrir iðnlærlinga. í
Hafnarfirði höfðu þeir sjera Þor-
valdur Jakobsson, kennari í Flens-
borg, og Guðm. Emil Jónsson,
bæjarverkfræðingur haldið uppi
námsskeiði fyrir iðnaðarmenn
nokkra undanfarna vetur, en í
haust var þar stofnað iðnaðar-
mannafjelag og tók það um leið
að sjer að halda uppi iðnskóla,
sem það hefir fengið leigt fyrir í
hinum nýja barnaskóla þar. Hjer
í Reykjavík er nú fleira í Iðnskól-
anum en nokkru sinni fyr, yfir
230 nemendur nú en 194 mest áð-
ur. Af þessari tölu eru járnsmiðir,
tr jesmiðir og múrarar fullur helm-
ingur, eða 121 nemandi, sem bend-
ir til þess, hvar mest er að gera.
Iðnaðarmenn eru að færast í
aukana, starfið hefir gengið vel
og áhugamálum þeirra miðað í átt
ina síðast.liðið ár. Hvort. það er alt
góðærinu að þakka, eða þeir reyna
að halda í horfinu, þótt aftur
kreppi að, verður reynslan að
sýna, en við skulum vona að svo
verðí.
Frð Vestmannaeyium.
Vestmannaeyjum, FB. 11. jan.
Gæftir
tfegar undanfarna viku. Þrír bát-
ar á sjó í gær. Afli 3 til 5 hundruð
þorska og mikið af ýsu.
i
Fyrirspurnir
hafa borist hingað, hvort hjer
væri verkfall, en engu slíku er til
að dreifa. Alt með kyrrum kjörum
Bæjarstjóra
hefir verið veitt lausn frá embætti
og Jóhann Gunnar Ólafsson lög-
fræðingur settur bæjarstjóri, þang
að til bæjarstjórn ákveður live-
nær nýr bæjarstjóri verður kosinn.
Þór
er kominn hingað til þess að gegna
b j ör gun ar st ar f semi.
. Borgarafundur,
afar fjölmennur, var haldinn í
gærkvöldi. Umræðuefni: Bæjar-
stjórnarkosningin á morgun. Ræðu
menn voru margir af beggja hálfu,
íbaldsmanna og jafnaðarmanna.

Farsóttir á öliu landinu
í Desember 1928.
Rvík Suður- land Vestur- land Norður- land Austur- land Sam- tals
Hálsbólga 177 22 26 28 12 267
Kvefsótt 169 54 30 51 16 320
Kveflungnabólga 27 14 14 3 2 60
Barnaveiki 0 0 0 0 0 0
Barnsfararsótt 0 0 0 0 0 0
Gigtsótt 4 1 0 0 1 6
Taugaveiki 0 4 1 0 0 5
Iðrakvef 41 28 7 4 3 83
Influensa 251 213 51 66 22 603
Mislingar 282 24 45 392 134 877
Lungnabólga (taksótt) .. 0 3 3 4 0 10
Rauðir hundar 6 0 0 0 0 6
Heimakoma 0 2 0 4 0 6
Heilasótt (Enceph. leth.) 0 0 0 1 0 1
Mænusótt 0 0 0 1 0 1
Hláupabóla 6 0 0 2 0 8
Ath. Influensan hefir stórum rjenað (1427 tilf. í nóv.). Mis-
lingarnir halda áfram (856 tilf. í nóv.). Báðar þessar sóttir eru
vægar..
10 janúar 1929.
G. B.
———•—
Síldveiðin 1928.
Eftir Kr. Bergsson,
Síldveiðin gekk mjög vel á ár-
inu, og má telja að þetta ár hafi
verið með allra bestu árum hvað
veiði snertir á því sviði. Þó var
ekki saltað eins mikið og stundum
áður, og mun það að nokkru
Jeyti hafa stafað af breyttu fyrir-
komulagi á sölu síldarinnar, þar
sem það var fyrsta ár síldareinka-
sölunnar. Margir voru óvissir um,
hvernig það fyrirkomulag mundi
gefast, og voru því nokltrir af
þeim, sem áður höfðu haft mikla
síldarverkun, sem drógu sig al-
gerlega til baka og fengust ekki
við síldarverkun að þessu sinni.
Reglugerð sú, sem út var gefin
um verkun á síld, og sem koma
átti í stað laga um mat á síld,
kom heldur ekki út fyr en rjett
áður en síldarverkunin átti að
byrja. Yoru í reglugerð þess'ari
ýms strangari ákvæði en verið
hafði áður um flokkun og mat á
síldinni, sem að áliti sumra virt-
ust í fljótu bragði í lítt framkvæm
anleg, sökum þess hve reglugerðin
kom seint út. Ef t.il vill af mót-
þróa þeim, sem hún í upphafi
mætti af ýmsum þeiin, sem síld
söltuðu, þá var henni aldrei álger-
lega framfylgt. Verður að telja
það illa farið, því í henni voru ýms
ákvæði nákvæmari og auðsjáan-
lega til mikilla bóta, frá gamla
fyrirkomulaginu. En um hitt. má
deila hvort heppilegt hefir yenð
að leggja niður síldarmatið, og fá
það í hendur þeim aðila, sem hefir
með söluna að gera, því eftir eðli
sínu á niatið að vera dómari, milli
kaupanda og seljanda.
Síldaraflinn á öllu landinu var
6 okt.óber, er veiðinni var hætt:
Umdæmi,
ísafjarðarumdæmi
Siglufjarðarumdæmi
Akureyrarumdæmi
Seyðisfjarðarumdæmi______
Samtals 1928
— 1927
— 1926
— 1925
Samkvæmt þessum samanburði
virðist veiðin hafa verið nokkub
minni en árið áður. En svo er
ekki, því árið 1927, voru miklu
fleiri útlend skip, sem lögðu hjer
á land veiði sína, þar sem bræðslu-
stöðvunum á Siglufirði var bannað
í ár að hafa útlend skip til þess
að véiða fyrir sig. Sömuleiðis var
mjög lítið keypt til söltunar og
kryddunar í ár, af útlendum skip-
um, nema það sem bræðslustöðin
í Krossanesi keypti.
Þátttakan í síldveiðunum mun
liafa verið nokkuð lík og árið áð-
ur, þó munu heldur fleiri skip
hafa stundað snurpunótaveiði á
þessu ári, en reknetaskipin voru
miklu færri. Verð á nýrri sfld
var svo lágt, að það borgaði sig
ekki fyrir reknetaskip að stunda
þá veiði. Auk þess var þorskveiðin
svo góð, eins og áður er getið, að
sú veiði gaf í ár meiri arð, og
hjeldu því margir bátar þeirri
veiði áfram.
Sumir hafa viljað kenna síldar-
einkasölunni um þessa slæmu af-
komu reknetabátanna, að hennar
vegna liafi verðið ekki getað hækk
að. En slíkt er ekki rjett athugað,
jiví sama gerðist árið 1927. —•
Margir bátar urðu, þá að hætta,
vegna þess að þeir gátu ekki selt
veiði sína fyrir verð sem svaraði
framleiðslukostna.ði. Virðist þessi
sama saga endurtaka sig altaf
þegar síldveiðin er meiri en í með-
allagi. Stafar jiað af jiví, að marg-
ir reknetabátarnir, hafa ekki fyr-
irfram sölusamning um veiði sína,
en selja fyrir það verð, sem er fá-
•anlegt þann dag, sem þeir afla.
Þegar því nægilegt framboð er á
Saltað Kryddað í bræðslu
tunnur. tunnur. tunnur.
5.481 « 190.838
83.442 39.095 180.323
31.662 11.081 136.500
3.572 » »
124.157 50.176 507.661
180.816 59.181 597.204
97.242 35.079 112.428
215.011 39,099 220.083