Morgunblaðið - 08.03.1929, Blaðsíða 6

'6
MORGUNBLAUIÐ
Þónrnn Jónsdóttir.
I Morgunblaðirru sá jeg, að X>ór-
nnn .Jónsdóttir frá Árgilsstöðum
lefði átt 75 ára afmæli 3. okt.
síðastl., og hafa þá að verðleikum
margir minst hennar með hlýjum
huga.
Þórunn er fædd og uppalin á
Árgilsstöðum í Hvolhreppi í Rang-
árvallasýslu; dóttír hjónanna Jóns
bónda Bergsteinssonar og konu
hans Þuríðar Eyjólfsdóttur í
Pljótsdal. Þórunn misti snemma
föður sinn, en móðir hennar bjó
æftir það sem ekkja allmörg ár, en
er hún ljet af búskap rjeðist Þór-
unn til móðurbróður síns, Odds
bónda Eyjólfssonar á Sámsstöðum
í Fljótshlíð. Yar þar mannmargt
í heimili, og skyldi Þórunn annast
um klæðagerð og sauma, er til
heimjlisins þurfti, sem var allmik-
ið verk, því þá var allur klæðnað-
ur heima gerður. Fór Þórunni
þetta sjerlega vel úr hendi, því
hiin var bæði hraðvirk, smekkvís
og vandvirk. /•
Að Sámsstöðum rjeðst um sama
leyti maður sá, er Guðjón hjet
Jónsson, frá Fagurhlíð í Land-
broti; sjerlega duglegur og hinn
mesti drengskaparmaður.
Þau Þórunn og Guðjón feldu
hugi saman, og kom svo að þau
fóru frá Sámsstöðum eftir nokkur
ár og reistu bú á Stórólfshvoli í
Hvolhreppi, við allgóð efni. Það-
an fluttu þau að Sölfholti í Flóa,
og bjuggu þar allmörg ár.
Börn þeirra voru þessi: Helgi,
hið mesta mannsefni, druknaði
ungur; Olgeir, fór til útlanda;
Kristján, prentari í Rvík; Guðný,
við verslun G. Johnsen konsúls í
Vrestmannaeyjum, og Sigríður, býr
í Ameríku.
>011 bera systkini þessi vitni um
gott uppeldi og ágæta meðskapaða
hæfileika; hafa þau áunnið sjer
hylli allra, er þeim kyntust.
Á yngri árum var Þórunn mjög
fríð sýnum, ekki há vexti, en svar-
aði sjer vel. Fríðleikanum heldur
hún enn alveg furðanlega, sama
hýra og fallega brosið og bláu
skæru augun; en lífsbaráttan og
gigtin hafa lamað hana svo, að
henni er erfitt um göngu, en þó
hefir hún ferlivist.
Þá er öll börnin voru komin
upp, brugðu þau Guðjón og Þór-
unn búskap og fluttu til Reykja-
víkur. Þar andaðíst Guðjón nokkru
síðar, en Þórunn fluttist ásamt
Jætrum sínum til Vestmannaeyja
og býr þar enn í Dal, ásamt með
Guðnýju dóttur sinni, og getur
eigi meira ástríki en er milli
þeirra mæðgna.
Þessi mörgu og stundum erfiðu
starfsár hefir Þórunn leyst öll sín
störf af hendi með mestu snild,
dugnaði, þreki og góðfýsi, og allir!
þeir, er þekkja hana, þakka henni |
nú fyrir starf hennar og viðkynn-1
ingu, og óska, að æfikvöld hennar |
mætti verða sem friðsælast og
gleðiríkast.
Sá sem þessar línur ritar, þekti
einu sinni lítinn móðurlausan dreng
sem minnist Þórunnar með þakk-
læti, ást og virðingu, svo lengi sem
hann lifir.
0. 0.
---------------
Ellibeimilið.
Hinn 23. f. m. fann jeg að máli
hr. cand. theol. Sig'urbjörn Á.
Gíslason og bað hann að sýna
mjer nýju elliheimilisbygginguna.
Hann varð ljúflega við ósk minni
og sýndi mjer alt, sem komið var.
Jafn mikils vert fyrirtækí sem
þetta er, virðist mjer þess vert að
yerða sem, fyrst kunnugt almenn-
ingi, og í því skyni leyfi jeg mjer,
herra ritstjóri, að beiðast rúms í
blaði yðar fyrir þessar línur.
Aðalálma byggingarinnar er 35
in. löng og 7—10 m. breið. Tvau
hliðarálmur 27 m. langar og 11
m. breiðar.
I húsinu verða 38 tveggja manna
og um 40 eins manns herbergi;
auli þess tvær sjúkrastofur fyrir
14 sjúklinga alls. Þrjár stórar
vinnustofur; borðstofa fyrir 70 og
fundarsalur fyrir 100 manns. —
Lyfta verður fyrir fólkið, og önu-
ur fyrir mat og annað, sem Upp
þarf að flytja. Baðherbergi og
Jivottahús, og yfir höfuð öll þæg-
indi af fylstu gerð. Byggingunni
miðar undra vel áfram; er búið
að steypa kjallarann og næstu hæð
fyrir ofan. Svo er til hagað, að
gluggar vita á sólsíðu í aðalálm-
unni út að garði, sem hliðarálm-
urnar mynda. Svalir mót sólu
verða eftir húshliðinni.
tJtsýnið frá íbúðinni verður
yndislega fagurt og eftir allri til-
högun að dæma, ætti það helst að
heita Sólskinsheimili.
Bæjarstjórn Reykjavíkur gaf til
hins nýja elliheimilis 6300 ferm.
lóð milli Hringbrautar og Brá-
vallargötu, og lánaði gamalmenna-
hælissjóð bæjarins, um 90 þús. kr.
Mest öll sú upphæð var í skulda-
brjefum og hefir stjórn elliheimil-
isins tekist að selja þau öll hjer í
bænum. ,
Þegar jeg hafði nú virt fyrir
mjer þessa stórmyndarlegu bygg-
ingu og aflað mjer upplýsinga um
hana, skoðaði jeg elliheimilið
Grund. Yirtist mjer fjöldinn af
fólkinu með friðsælum blæ, þrátt
fyrir það, þó inflúensan væri þar
að ganga um garð. Tilhögun öll
utan húss og innan virðist bygð á
hagsýni, og umönnun á vellíðan
heimilisfólksins.
Jeg bað hr. Sigurbj. Á. Gísla-
son að fræða mig dálítið um á-
stæður elliheimilisins Grund, og
fjekk þessar upplýsingar:
Þegar húsið Grund var keypt
handa elliheimilinu árið 1922, var
vart til í fyrstu afborgun (4000
kr.). Nú á elliheimilið um 30 þús.
kr. skuldlaust í eigninni, enda
hefir húsið verið stórbætt síðan,
og timburskáli og fjós verið bygt.
Að meðtöldum gjöfum voru ■ auk
þess til um 27 þús. kr. í sjóði, til
nýju byggingarinnar.
Meðlag hefir verið kr. 2,00—2,50
á dag, fyrir gamalmenni. Eftir-
spurn er að jafnaði miklu meiri
en unt er að verða við, bæði úr
Reykjavík og nágrenni, og stund-
um úr fjarlægum sýslum. Og'
strax er farið að spyrjast fyrir um
hælisrjett í nýju byggingunni. —
Reykjavíkurbær hefir veitt elli-
lieimilinu 4000 kr. árlegan styrk,
enda haft forgangsrjett „að rúm-
um helming“ þess er húsið rúm-
aði, „fyrir þurfafólk sitt“.
Hr. cand. theol. Sigurbjorn Á.
Gíslason og meðstjórnendur hans
— þeir Flosi Sigurðsson trjesmið-
ur, Haraldur Sigurðsson bóltsali,
Júlíus Árnason kaupm. og Páll
Jónsson verslm. — hafa fórnað
miklum starfstíma í þarfir þessa
mikils verða málefnis, án þess að
taka laun fynr. Eiga þeir miklar
þakkir skilið frá bæjarins og þjóð-
arinnar hendi, fyrir hina óeigin-
gjörnu og nytsömu starfsemi.
Mjer virðist hjer líkt að verki
verið, fyrir hönd þjóðarinnar, eins
og þegar áhugaríkur skógræktar-
maður gróðurselur fyrstu viðar-
hrísluna á afgirtu bersvæði, og
eftir nokkur ár er þar kominn fag-
ur og skýll skógarlundur. Elliheim-
ilið Grund er fyrsta hríslan að
íramtíðarlundi ellinnar, en með
þeim viðgangi, sem þessi fyrsta
tilraun hefir hlotið, má fjdlilega
vænta þess, þá er hið nýja elii-
heimili er fullbúið, að fleiri fari á
eftir og dreifi sjer um landið.
Það skal tekið fram, að stjórn
elliheimilisins kvað hafa visan
kaupanda að Grund, og sennilega
fái færri en vilja.
iMiklar líkur eru taldar til, að
leigja mætti nýju bygginguna fyr-
ir mjög álitlega upphæð til gisti-
húss 1930, ef húsið yrði þá kom-
ið upp, en til þess vantar enn ná-
lægt 200 þús. kr.; það eru hjer
um bil 8 kr. á hvern mann í Rvík
en tæpar 2 kr. á hvern mann í
landinu.
Nýlega liöfðu 2000 kr. komið í
sjóðihn. Bæri svipaðar gjafir oft
að garði, færðist hin vantandi
uppliæð skjótlega niður. En vegg-
ir eru líka bygðir af smærri stein-
um, og ekki eru sandkornin í
steypunni stór. Þar er það fjöld-
inn, sem fyllir upp skörðin.
Elliheimilið nýja þarfnast þess
að eiga vinar- og aðstoðaryl allrar
þjóðarinnar.
Margar hendur vinna ljett verk.
Tvær krónur frá hverjum fermd-
um þjóðareinstakling gerðu það
að verkum, áð auðið yrði að leigja
hið nýja hús 1930 fyrir álitlega
upphæð, auk hinnar auknu kynn-
ingar, er húsið með því áynni sjer.
Ef sjerhvert sveitarfjelag ann-
aðist áminst samskot í tíma,- mætti
ætla, að ekki liði mjög langt um
þar til slíkir bústaðir risu upp í
sveitum landsins, ef slík smáfjár-
söfnun færi fram árlega, auk hinna
stórtæku sjálfboðaliða, er með
hugarfari miskunnsama Samverj-
ans léggja fram þróttmiklar upp-
hæðir, til þess, að opna þeim
dyr, sem á ellinnar braut, sjer
eiga eklti hlýlegt nje viðfeldið
skaut.
Ýmsir hafa þegar rjett stofnun
þessari' höfðinglega hjálparhönd,
Og munu enn eflaust margir gera,
sem efnum hafa yfir að ráða, enda
er öllum kunnugum Ijóst., að stjórn
elliheimilisins hefir meðhöndlað
fjeð með fylstu vandvirkni og
hagsýni.
Lífið er mörgum langferð. Þessi
uýja bygýing verður áreiðanlega
þægilegur áfangastaður fyrir það
af langferðafólki þjóðarinnar, er
þreytt og lúið á sjer ekkert skýli.
Svo munu og sumir þeir,. er ann-
Plasmon hafra-
mjöl 70% meira
næringargildi
en í venjulegu
haframjöli. Ráð-
lagt af læknum
ars ættu þó kost, kjósa sjer að
eiga þar rósama ellidaga.
Tvær hliðar mannlífsins, æsk-
an og ellin, eru viðkvæmar.
Vjer höfum svo margt móður-
höndunum að þakka á sviði barn-
anna, sem mýkt hafa sársaukann
sem barnslegri viðkvæmni er sam-
fara, en á ellinnar árum virðist
haustnepjan oft hafa yfirhöndina,
gullsandur hjálpfýsinnar býr í
skauti þjóðarinnar, ekki þarf stóra
skóflu frá hverjum einstakling, ef
treysta má margfaldaranum 100
þús., þá sæist ljóst hve margar
liendur innu Ijettlega að því, að
bygg-ja upp hlífðarvæng gegn
haustnepjunni.
Jeg er sannfærður um, að um-
önnun fyrir sannri velferð barn-
anna, heilnæmum þroska æskunn-
ar og friðsæld elliáranna, eru hin-
ar áhifasælustu guðsþjónustur.
Peningur ekkjunnar var mikils
metinn, því hún gerði eins og liún
gat, af einlægum hug; hinn efna-
litli getur því eins komist að með
litla peninginn sinn gefinn í sama
anda og hún gaf.
Heiðruðu þjóðfjelagar, eldri og
yngri! Sýnum Elliheimilinu vel-
vild. Oss að náuðalausu getum
vjer stutt að því, að leigja megi
það fyrir góðar tekjur beinar og
óbeinar 1930.
Prestum landsins vil jeg treysta
til að lireyfa umræddu sainskota-
máli í söfnuðum sínum, mynda
örugg samtök um þetta mál, er
verða til þess að með tímanum
rísi sólskinsheimili í hjeruðum
landsins, þar sem ellin nyti haust-
sólarinnar í fullum friði. Útvarp-
ið, hið merka sambandstæki, ef
rjett er með farið, mun og á sín-
um tíma, verða einn þáttur elli-
heimilunum til ánægju og fróð-
leiks.
Reykjavík, Grettisgötu 8.
Ágúst Jónsson.
„Drabbari“.
— Þetta er svei mjer gaman að
sjá!
Það var einn gesturinn frá höf-
uðborginni. Hann stóð þar í miðj-
um ganginum með krosslagðar
hendur og beið þess að komast
fram hjá þeim.
— Það er fögur sjón, mælti
hann ennfremur við gestgjafa, að
sjá mann á yðar aldri gera gælur
við konu sína. Mjer þykir fyrir
því að trufla ykkur, en ef þið vilj-
ið gera svo vel að hleypa mjer
umfram, þá getið þið haldið áfram
í næði mín vegna. .Teg lofa ykkur
því, að jeg skal ekki snúa mjer við
til að horfa á ykkur.
Veitingamaðurinn og kona hans
hlupu hvort frá öðru. Og áður en
gesturinn kæmist fram hjá þeim,
var frúin komin inn í stofu, og gat
bóndi hennai- ekki hindrað það.
Inni í stofunni sat Sir Crispin
og gegnt honum skrautbúinn mað-
ur, en umhverfis þá stóðu nokkrir
menn áðrijr, sem höfðu sest að í
Stafford á leið sinni til Lundúna.
Hinn skrautbúni maður bölvaði
hástöfum og helt sýnilega, að hann
gerði sig mikinn mann í augum
gestanna með því að nota hinn
argasta munnsöfnuð frá Lundún-
um.
Þeir höfðu farið í fjárhættuspil
til þess að eyða tímanum. Fyrst
hafði Lundúnabúinn, Mr. Harry
Foster, unnið, en eftir því sem
meira var lagt undir, eftir því
varð hann óheppnari, og í þann
mund, er Cynthia lagði á stað,
hafði hann fleygt seinasta gull-
pening sínum á borðið.
— Andskotans ólán er þetta,
mælti hann. Nú hefi jeg tapað níu
hundruðum.
Crispin bjóst til að standa upp
úr sæti sínu.
— Kyrrir, herra minn! hrópaði
hinn. Jeg er ekki uppgefinn enn.
Við skulum hakla áfram lengur!
Og svo dró hann dýrindis hring
af hendi sjer og fleygði honum á
borðið.
— Hve mikið leggið þjer á móti
honum þessum? mælti hann drýg-
indalega. Og svo kallaði hann í
þjóninn: Eitt glas enn!
Crispin virti hringinn kæruleys-
islega fyrir sjer.
— Tuttugu pund, mælti hann.
— Eruð þjer Gyðingur, herra
minn? Nei, við skulum segja tutt-
ugu og fimm pund og svo kasta
jeg fyrst. -
Crispin brosti og ypti öxlum
eins og honum stæði á sama, hvort
það væri tuttugu og fimm pund
eða hundrað. Svo köstuðu báðir.
Crispin vann.
— Hve mikið viljið þjer gefa
fyrir þennan? hrópaði Foster og
henti nýjum hring á borðið.
Áður en Foster gæti svar'að, var
hurðinni að veitingastofunni hrund
ið upp og frú Quiem kom æðandi
inn. Á eftir henni kom veitinga-
maðurinn hlaupandi og var slcelf-
ingin uppmáluð. Frú Quiem laut
að Crispin og ætlaði að hvísla
frjettunum að honum, en hún var
svo móð, að allir heyrðu, hvað
hún sagði.
— Farin! hröpaði Crispin
skelfdur.
Konan benti á mann sinn, og
skildi Orispin það svo, að hann
ætti að fá allar upplýsingar hjá
honum. Kallaði hann því veitinga-
mann til sín.
— Komið þjer hingað, veitinga-
maður, og segið mjer alt. Hvert
fór hún ?
— Jeg veit það ekki, mælti veit-
ingamaður og skalf á beinunum.
En svo sagði hann Crispin frá öllu
því, sem þeim Cynthiu hafði íarið
á milli og sagði, að sjer hefði
sýnst hún vera mjög reið.
— Lánið mjer hest! hrópaði
Crispin og stökk á fætur, og skaut
um leið hringnum yfir borðið til
Fosters, eins og hann væri einkis
virði. Sögðuð þjer, að þau hefði
farið til Denham? Flýtið yður,
maður, að ná í liest!
Og svo sópaði hann saman gull-
peningunum og hringnum og
stakk öllu í vasa sinn.
—• Hvaða læti eru nú í yður?-
spurði Foster. Hvað liggur yð-
ur á?
— Mjer ‘ þykir fyrir því, herra.
minn, að óheppnin skuli; hafa elt
yður, en nú verð jeg að fara.
Kringumstæðurnar----------
— Mig varðar ekkert um kring-
umstæður yðar! hrópaði Foster og