Morgunblaðið - 18.10.1929, Blaðsíða 3

3
JplorfítmMa&tfc
Stoínandl; Vilh. P'lnnen
0t*«4andi: FJelag t Reykja»l»
(titatjörar: Jön KJartan«»on
Valtýr Stefán««oti
aaglí'«lnga»tjörl: E. Hafber*
thrifatofa Au»turstræt: »
*1al nr 600.
Au*iy»lnga»krif»tofa nr 700
Síelœaclmar:
Jön KJartan»»on nr 741
Valtyr Stef&nsaon nr 11*
E Hafberg nr 770
akrlftagjald:
Inuanland* kr 2.00 á ainum
nlands kr. 2.60 * 1
■ölu 10 aure elntakHl
Hin hneykslanlega sambúð
bænða og sósíalista.
Tíma-sósíalistar orínir alvarlega hræddir.
„Það ráð var þess vegna upp tekið,
að stofna Framsóknarflokkinn, og vald-
ist aðallega til þess einn af þáverandi
forvígismönnum jafnaðarmanna, Jónas
Jónsson frá Hriflu“. (Jón Thoroddsen í
Alþýðublaðinu 1923).
Erlendar símfregnlr.
Viðsjár í Þýskalandi.
FB. 16. okt.
Frá Berlín er símað: Þjóðernis-
•sinnar bafa að ajKlanförnn safnað
nndirskriftum að beiðni um það,
að þjóðaratkvæði verði látiS fara
fram um Youngsamþyktina. Ríkis-
stjórnin hefir birt yfirlýsingu til
þess að vara við beiðninni. Kemst
rikisstjórnin svo að orði, að beiðn-
in stofni sáttastefnunni og við-
reisn Þýskalands í hættu og veki
sundrung á meðal þjóðarinnar.
Kjósendafundir um þjóðarat-
kvæði hafa ekki altaf farið frið-
samlega fram. Að afloknum fjöl-
niennum fundi í Hannover, lenti
þjóðernissinnum og kommúnistum
saman. Var barist méð steinum og
flöskum. Lögreglan skarst í leik-
inn og beið einn lögreglumaður
bana, en allmargir særðust.
FB. 17. okt.
Frá Berlín er símað: — Tvö
þúsund undirróðursmenn úr flokki
þjóðernissinna ferðast Þýskaland
þvert og eþdiíangt til þess áð
kvetja ltjósendur til þess að skrifa
nndir beiðnina um að þjóðarat-
kvæði verði látið fram fara um
Youngsamþyktina. Þjóðemistinnar
krefjast þess einnig, að ráðherrar
þeir, sem bera ábyrgð á stjórnár-
stefnu Þýskalands síðustu árin,
verði dæmdir til fangelsisvistar
fyrir landráð.
Hindenburg], forseti Þýskalands,
befir látið birt.a mótmæli gegn því,
nð nafn hans hafi ve'rið notað í
undirróðurs skyni viðvíkjandi
Youngsamþyktinni.
Berliner Tageblatt segir, að þjóð
ærnissinnar hafi undirbúið undir-
róðurskvikmynd, og sje þannig
gengið frá henni, að gefið sje í
skyn, að Hindenburg sje andvigur
Y oungsamþvktinni.
Bardagar milli Rússa og Kínverja.
Frá Tokio er símað: I opinber-
Um skeytum frá Kína, er skýrt frá
því, að Rússar hafi liafið sókn við
Amurfljótið. Hafa Rússar tekið
hetskildi tvo kínverska bæi við
fljótið. Kínverjar mistu tvo fall-
byssubáta, er sukku í orustunni.
Akafir bardagar við Lahasuru,
sem Kínverjar hafa náð aftur úr
greipum Rússa.
Mannfall af Kínverja hálfu um
;átta hundruð.
Bruce fjell.
Frá Sydney er símað: Atkvæða-
talning hefir farið fram í kjör-
'dæmi Bruce’s stjómarforseta.
Andstæðingjur Brucd’s bar sigur
úr býtum með miklum atkvreða-
imun.
I.
Sósíalistastefnan er ekki göm-
ul í íslenskum stjómmálum. Hún
er hingað flutt frá útlöhdum, aðal-
lega Danmörku. Vora það tveir
menn, sem gengust fyrir því, að
þessi stefna var flutt inn í land-
ið, þeir Jónas Jónsson frá Hriflu,
núverandi dómsmálaráðherra, og
Ólafur Friðriksson bæjarfulltrúi.
Þessari nýju stefnu var fremur
daufle'ga tekið hjer í fyrstu. Aðal-
heimkynni hennar erlendis voru
verksmiðjubæirnir. Hjer voru eng-
ir verksmiðjubæir til; aðalatvinnu
vegur þjóðarinnar var landbúnað-
ur. —
Sósíalistastefnan &tti því erfitt
uppdráttar fyrStu árin eftir að
hún fluttist hingað. Hún fjekk
nokltra útbreiðslu í Reykjavík, og
stærri kaupstöðunum, einkum eftir
að henni tókst að smeýgja sjer inn
á stjettarfjelög verkamanna og
sjómanna. Uti um sveitimar þekk-
ist svo að segja ekki þessi nýi er-
lendi boðskapur.
Þeim .Tónasi frá Hriflu Og Ólafi
Friðrikssyni hefir þótt trúboðið
ganga nokkuð seint. Og þá verð-
ur það, að þeir grfpa hið djarfa
um sveitimar, þar sem þeir skyldu
sá frækornunum. Lengi vel þorði
Jónas ekki að láta á neinu bera
opinberlega.
Það var ekbi fyr en á 10 ára
afmæli hinnar hneykslanle'gu sam-
búðar, að reynt var að kunngera
landsmönnum boðskapinn opinber-
lega. Við landskjörið 1926 gengu
þessir tveir flokkar, Alþýðufloltk-
urinn og afleggjari hans. Fram-
sókn, saman til kosninga. Én þeir
töpuðu kosningunni, og hafði það
lamandi áhrif á sambúðina.
Við almennu kosningarnar 1927
var látið heita svo, sem þessir tveir
flokkar igengju klofnir til kosn-
inga. En þetta var þó oðeins á yf-
irborðinn, því að alstaðar þar sem
klofning gat skift máli — þar
stóðu þe'ir saman.
Loks eftir kosningarnar 1927
opinberuðu þeir a,f fullu sambúð-
ina fyrir alþjóð, því þá gengu
þessir tveir flokkar saman í það
að mynda stjórn — fyrstu sósíal-
ista-stjórnina á íslandi.
III.
Mikil gleði varð í herbúðum só-
síalista við stjórnarmyndunina
Fjolbreytt úrval af
Regnfrðkknm
Verslunin
ma
nýkomið, verð frá 58.50.
gill lacobsen.
ráð, að boða íslenskum bændum 11927. En vissara þótti að láta
boðskapinn. Jón heit. Thoroddse'n bændur sem minst vita, hvað í
ljóstaði upp leynimakki þeirra raun og veru var að gerast. Þess
Jónasar og Ólafs í Alþýðublaðinu vegna var sá boðsltapur sendur
a. orð á út, að „bændastjórn“ væri setst.
1923. Honum fórust m.
þessa leið:
„Það er reynsla annara þjóða, að
bændur skilja best annan þátt
þjóðnýtingarinnar, samvinnuna. —
Greiðfærasta leiðin var því að gera
þá að samvinnumönnum, byggja á
þeim grundvelli, sem lagður hefir
verið með kaupfjelögunum.
Það ráð var þess vegna upp tek-
ið, að stofna Framsóknarflokkinn,
og- valdist aðallega til þess einn
af þáverandi forvígismönnum jafn
aðarnxanna í Reykjavík, Jónas
Jónsson frá HriHu“.
Síðan hefir þessi svæsnasti kom-
munisti á Islandi verið bændafor-
ingi! Þessi veiðiför Jónasar frá
Hriflu með öllu leynimakkinu og
óheilindunum, sem henni he'fir
fylgt, er stærsta hneykslið í íS-
lenskum stjórnmalum nú á dög-
um.
II.
Nokkur hluti íslenskra bænda
hefir nú í 13 ár búið í hneykslan-
legri sambúð við sósíalista.
Fyrstn árin fór Jónas með læ-
vísi og undirferli að bændum. —
Hann sneri sjer aðallega að kaup-
fjelögunum, jafnframt, því sem
hann stofnaði pólitíákan skóla lijer
i Reýkjavík. Hann Ijet bændur
kosta þann skóla. Ómenga.ður só-
síalismi var höfuðnámsgreinin í
skólanum.
Þegar bændasynirnir höfðu
drukkið inn í sig hinn nýja boð-
skap, sósíalismann, var þeim dreift
við stýrið, og að sósíalistar lofuðu
henni „hlutleysi1 ‘ , fyrst um sinn
„um óákveðinn tíma“. Var sjer-
staklega tekið fram, að þetta
,,hlutleysi“ væri „ekki skilyrðis-
bundið‘ ‘ — ætti ekkert að kosta!
Nú byrjaði búskapur „bænda-
stjórnarinnar“. Óþarft er að rekja
þá sögu hjer, þvi að hún er öllum
landslýð svo kunn. Verk „bænda-
stjómarinnar“ hafa sjest, fá síð-
ustu 2 árin. Verk sósíalistastjórn-
arinnar hafa hinsvegar verið ó-
teljandi.
Öllum landslýð er það nú vit-
anle'gt orðið, að það er sósíalista-
stjórn, sem situr við stýrið. Allar
stjórnarathafnir, utan þings og
innan, eru óræk sönnun fyrir þess-
ari staðreynd. Nægir að minna á
nokkur dæmi.
A fyrsta þingi, sem „bænda-
stjórnin“ sat við stýrið, rændi
hún bændur í Gullbringu- og
Kjósarsýslu öðru þingsætinu og
gaf sósíalistum í Hafnárfirði von-
ina í því framvegis.
Á tveim síðustu þingum hafa só-
síalistar neytt „bændastjómina“
til þess að hörfa frá samvinnu-
stefnunni inn á þjóðnýtingarbraut-
ina; sbr. síldareinokunina og síld-
arverksmiðju ríkisins.
Á þiögi 1928 kúguðu sósíalistar
„bændastjórnina“ inn á stefnu só-
síalista í tolla- og skattamálum
Þeir ljettu af tollum á munaðar-
vörum, en hækkuðu á framleiðslu-
vörUm.
Á síðustu þingum hefir staðið
hörð rimma um það milli Sjálf-
stæðismanna og stjórnarliða, hvort
nauðsynle'gar verklegar fram-1
kvæmdir í sveitum (vegir, brýr og
símar) ættu að þoka fyrír ýmsum
framkvæmdum í kaupstöðum, sem
sósíalistar hafa sett á oddinn (síld-
arverksmiðja, ríkisprentsmið j a,
verkamannabústaðir o. fl.). Niður-
staðan hefir æfinlega orðið sú, að
áhugamál sósíalista hafa verið lát,-
in sitja í fyrirrúmi.
Bitlingaaustur stjómarinnar til
sinna gæðinga er staðreynd, sem
landslýður þekkir vel. Þessi háska-
lega stjórnmálaspilling byrjaði hjá
sósíalistum. Og nú er svo komið,
að allir forráðamenn sósíalista, ut-
an þings og innan, eTu hlaðnir
bitlingum bak og fyrir. — „Hlut-
leysið1 ‘ átti ekkert að kosta!
IV.
Jónas frá Hriflu hefir litið svo
á, að jarðvegurinn í sveitunum
væri orðinn nægilega undirbúinn.
Myndi því óhætt að boða bændum
boðskap sósíalista í sinni rjettu
mynd. Þess vegna tók hann í
fyrrahaust. tvo af foringjum só-
síalista með sjer á landsmála-
fundi, sem haldnir voru víðsveg-
ar um Suðurland.
Haraldur Guðmundsson var kjör
inn til þess að flytja bændum boð-
skapinn. Og hann gerði það með
fullrí einurð og hreinskilni. Hann
lýsti því yfir skýrt og afdráttar-
laust, ,að sósíalistar vildu e'kki að
einstaklingar ættu frainleiðslutæk-
in; stefna þeirra væri, að ríkið eða
Skfihlifar
í afar stóru úrvali.
Karla frá..........• • 4,75
Kvenna frá........... 3,75
Barna frá ........... 3,00
Kventáhlífar á ...... 1.50
Bílstióraiakkar
fóðraðir með skinni
nýkomnir.
Branns-Verslnn
er „]>jóðuýting“ samkvæmt skil-
greiningu ykkar jafnaðarraanna?“
— — „Vænti jeg, að af svörum
þínum mætti takast órðaskifti okk
ar á milli“ .
Hver' haldið þið hann sje þessi
toraæmi líerisveinn, er spyr svona
einf e'ldnislega ?
Það er Jónas Þorbergsson ri(-
stjóri Tímans!
Ef þið ætlið að rengja þetta, þá
lesið „Tímann“ á laugardaginn
til Haralds
sveitarfjelögin ætti þau. — Þess
vegna vildu sósíalistar taka fram-
ledðslutækin af einstaklingum, þ.
á. m. jarðirnar af bændum.
Og Haraldur sagði meira.
Hann sagði, að svo gæti farið,
að stofna yrði til blóðugrar bylt-
ingar í landinu til þess að koma
á þjóðfjelagsskipulagi þeirra sósí-
alista. Því öflugri sem mótstaðan
yrði, því nær stæði blóðug bylting,
sagði Haraldur.
Hver er sá, sem er í vafa um
livað Haraldur meinti, þegar hann
flutti bændum boðskap sósíalista?
Þjóðnýtingar-boðskapurinn
fyrsta og aðalboðorð sósíalista.
Samkvæmt honum má bóndinn
ekki eiga jörðina, sem hann býr á,
útgerðarmaðurinn ekki skipið, sem
hann gerir út, iðnaðarmaðurinn
ekki smiðjuna, kaupmaðurinn eða
kaupf.je'lagið ekki verslunina o.
s. frv. Ríkið á að eiga og starf-
rækja öll framleiðslutæki og ein-
staklingarnir verða að vera þjón-
ar ríkisvaldsins.
Boðskapurinn er skýr.
En samt kemur nú frain á sjón-
arsviðið einn tornæmur lærisveinn,
og spyr Harald í auðmýkt og lotn-
ingu:
Heyrðu Haraldur minn: „Hvað
var. „Opna brjefið“
Guðmundssonar.
V.
Skrípaleikur sá, sem Haraldur
og Jónas Þorbergsson ætla að fara
að sýna, kemur mönnum harla
kunnuglega fyrir sjónir. Þessi sami
skrípaleikur hefir verið leikinn við
og við á Alþingi síðustu t.vö árin.
Þar hafa sósíalistar verið að
gera ,,árásir“ á „bændastjórnina".
Þeir hafa helt sjer yfir stjómina
með óbótaskömmum, og „bænda-
stjórnin“ svarað fullum hálsi.
En allur þessi skrípaleikur er
gerður að vel yfirveguðu ráði. —
ei' Hann er gerður vegna bændanna,
sem dreifðir eru út um bygðir
landsins og aðeins eru áhorfendur
að skrípaleiknum. „Árásirnar" eru
pantaðar nákvæmle'ga á sama hátt
og Jónas Þorbergsson pantar nú
„orðaskift.i“ við Harald.
Þessi skrípaleikur mun engin á-
hrif hafa á sambrið sósíalista og
Tímamanna. Hann er aðeins til að
sýnast. Haraldur og Jónasarnir
báðir munu eftir sem áður reyna í
bróðurlegri sameining að draga
bændur inn á ófrelsis- og kúgun-
arbraut sósíalista-stefnunnar.
En hvað ætla bændur lengi að
fylgja þessari hneykslanlegn sam-
búðí