Morgunblaðið - 02.03.1930, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐTT)
7
i
Bollur, Bollur, I
Bollur,
Hin árlega vaxandi sala, er besta sönnun
þess, að viðskiftavinirnir em ánægðir með vör-
ur okkar.
Nú er bolludagurinn á morgun, og kapp-
kostum við að hafa bestu bollurnar í borginni.
Sent heim.
Pantið í tíma. — Allar búðimar opnaðár
kl. 7 f. h. — Sími 524.
Bnðirnar: .
Laugaveg 36. Laugaveg 68.
Grettisgötu 44. Bergþórugötu 2.
Þórsgötu 17. Urðarstíg 9.
Týsgötu 1. (Hornhúsið á Skólav.stíg).
Uppsalír,
G. Ólafsson & Sandholt.
n
DEEP NIBHTU
klúbburiim heldur fyrsta dansleik sinn í K.R.-húsinu laug'ardaginn
8. mars kl. 10. e. h. Jazz-band Reykjavíkur (9 menn). Meðlimir
sæki aðgbngumiða sína, í K.R.-húsið frá 4 til 7 á föstudag, og 2 til
7 á laugardag 8. Nokkur skírteini klúbbsins geta nýir meðlimir fengið
á sama tíma.
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••«••••,
*••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••<
Bolludagurinn.
Hvergi í borginni vei'ða betri bollur á boð-
stólum en frá mjer, þær eru búnar til úr því
besta efni útlendu og innlendú, sem fáanlegt er.
T. d. nota jeg eingöngu íslenskt smjör.
Verðið er sem hjer segir:
Rúsínu- og cream-bollur kosta 12 aura
Romm- og súkkulaði-bollur kosta 15 aura
Berlínar- og Punce-bollur kosta 15 aura
Frá kl. 6 f. h. getið þið fegið heitar bollur,
komið eðá símið í 232.
Fást einnig á Bergstaðastræti 3.
Virðingarfylst.
Sveinn M. Hjartarson,
Bræðraborgarstíg 1.
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••,
••••••••••••••••••■••••••••••••••••••••••••••••••,
Stofnmndl: Vilh Flnisn.
Bt*«f»ndl: FJ«l*ar 1 R«ykJ»r!k.
ftítntjðrnr: J6n KJartanaion.
Valtýr 8tefán«0oa.
ft.eslfeinsa»í36rl: B. Haíb*rjt.
Skrlfatofa Auaturstrscti S.
Siaal nr. E00.
AfearlfslnK&ekrtfstofm nr. 700.
%«>!»a«la«ar:
J6n KJartanaaon nr. ÍS*
Valtfr Bteftnaoon at. IÍS9.
S Hafbsr* nr. 770-
isfertf»a.«rj*.ld'
Innanlands kr j.nn a oín-ttt
níand* tr. S SO ——
,rtln 10 aurs
Loknu jslandsbanba
og endnrreisn.
Hver þátturinn rekur annan í
Islandsbankamálinu. Fyrst bar-
áttan á undan lokuninni fyrir því,
að bankinn yrði ekki stöðvaður.
Sú barátta endaði nóttina 3.
febrúar. Hún endaði með ósigri
bankans. Stjórnarmeirihlutinn
þóttist ekki geta bygt hjálp til
bankans á bráðabirgðamati
bankaumsjÓnarmannsins og
bankastjóra Pjeturs Magnússon-
ar. Ósigur bankans varð ósigur
þjóðarinnar.
Sjálfstæðismenn sýndu fram á
þetta á næturfundinum. Dag frá
degi sjest þetta betur og betur.
Nýtt mat hefir farið fram á bank
anum. Trúnaðarmenn stjórnar-
innar úr báðum flokkum fram-
kvæmdu þetta mat. Allir vissu
að það yrði strangt. Niðurstaðan
af matinu hefir þó orðið sú, þeg-
ar tekið er tillit til viðbótarskýrslu
bankamatsnefndarinnar og upp-
lýsinga ba*ikastjóra Islands-
banka, að matið er líkt bráða-
birgðamatinu. — Matið sýnir að
bráðabirgðamatið var tryggur
grundvöllur undir öllum björgun
arráðstöfunum vegna bankans.
Baráttan fyrir endurreisn
bankans var hafin jafnskjótt og
bankanum var lokað. Niðurstað-
an af þeirri baráttu utan þings,
er sú, að nú er á boðstólum inn-
lent hlutafje ca. kr. 1.800.000.00,
og erlent hlutafje ca. kr. 1.100.-
000.00. Samtals kr. 2.900.000.00,
gegn 3 miljóna hlutafje frá rík-
issjóði. En auk þess fá sparisjóðs
eigendur örugga tryggingu fyrir
innieignum sínum, þar sem ríkis-
sjóðurinn danskl mun hafa boð-
ið, að láta kröfu sína á bankann,
sem nú er danskar kr. 3.900.000.-
00, koma á eftir sparisjóðsfjenu.
En hvað gerir þingið?
Frumvarp um endurreisn bank
ans er komið fram frá 3 þing-
mönnum Framsóknarflokksins,
Ásgeiri Ásgeirssyni, Bjarna Ás-
geirssyni og Lárusi Helgasyni.
Frv. gerir ríkissjóði að skyldu
að leggja fram 3 miljónir kr. í
hlutafje, gegn þeim framlögum
annarsstaðar frá sem getur um
hjer að framan. Ætla mætti nú,
að baráttunni um íslandsbanka
væri lokið, þegar skilyrði þau,
eru fengin fyrir endurreisninni,
sem um getur í frumvarpinu. —
Ætla mætti að frumvarpið hefði
hraðbyri gegnum þingið.
En hvað skeður?
Forsætisráðherra biður um að
málið sje tekið út af dagskrá í
gær. Nýr dráttur. Fullyrt er að
stjórnin sje enn andvíg endur-
reisn bankans, andvíg frumvarp-
inu. Hún berst gegn því, að lagt
sje í bankann íslenskt hlutafje
tæpar 2 miljónir. — Hún berst
gegn því, að erlent hlutafje 1
miljón sje lögð í bankann. Hún
btrst gegn því, að sparisjóðs-
eigendur fái innieignir sínar. —
Hún berst gegn því, að láns-
traustið sje endurreist. — Hún
berst gegn því, að framleiðsla
þjóðarinnar geti haldið áfram á
líkum grundvelli og áður. Hun
berst gegn sjálfri sjer.
Ef bankinn verður ekki endur-
reistur eftir að slík boð liggja fyr
ir, sem frumvarpið byggist á, þá
getur engin stjórn sloppið lifandi
úr þeim eldi, sem hún mundi
kveikja alstaðar í kring um sig,
með því, að gera sig seka í þeim
endemum, að slá á framrjettar
hendur úr öllum áttum til við-
reisnar bankanum.
Er það rjett að stjórnin eggi
sína menn gegn frv. nýja með
því að segja að bankinn sje sein-
asta vígi „íhaldsins“ og að það
vígi verði að falla (!) Getur þetta
verið satt? Ef svo væri, þá sjá
allir að völdin í höndum slíkra
manna eru eins og hnífurinn í
höndum óvitans. Ef fjárhagslegt
hrun andstæðinganna er orðið að
stefnskráratriði, þá er stefnt svo
djúpt niður á við, að furðu sætir.
— Ef það er stefnskráratriði að
andstæðingar stjórnarinnar missi
sparisjóðsfje sitt og verði stöðv-
aðir í heilbrigðri starfsemi sinni,
þá er svo langt komið að allir
heilbrigðir menn í öllum flokk-
um verða að segja: „Hingað og
ekki lengra“.
Auðvitað eru það hrein ósann-
indi að það sjeu aðeins Sjálfstæð-
ismenn sem skifta við Islands-
banka. Menn úr öllum flokkum
skifta við hann. Menn úr öllum
flokkum eig-a inni hjá honum. —
Hann er ekki banki neins sjer-
staks flokks, heldur aðeins þjóð-
arinnar.
Það er vitað, að sex Framsókn
arþingmenn vilja endurreisa
bankann. En hvernig má vera að
þeir eru ekki fleiri? Geta rólynd-
ir og góðir bændur úr Framsókn-
arflokknum horft þegjandi á,
að fjármálalíf þjóðarinnar sje
lagt í rústir. Getur nokkur flokk-
ur lifað ef hann spilar svo djarft
áhættuspil um lánstrast þjóðar-
innar, að hann þrátt fyrir aðvar-
anir þektra erlendra fjármála-
manna vinni gegn endurreisn
annars höfuðbanka þjóðarinnar,
þar sem landið þó aðeins þarf að
leggja 3 miljónir fram gegn jafn-
miklu annarsstaðar frá. — Land,
sem flytur út fyrir 60 miljónir
á ári þarf aðeins að leggja 3 mil-
jónir fram til þess að bjarga öðr-
um höfuðbankanum.
Jafnaðarmenn heimta að bank-
inn sje drepinn. Það er skilyrði
fyrir stuðningi við stjórnina. —
Hvílíkt skilyrði!! Jafnaðarmanna
foringjarnir vita vel hvað hrun-
ið þýðir. Þeir skilja það. Það er
samskonar hljóð í þeim yfir vænt
anlegu hruni eins og hröfnunum
þegar þeir vita af einhverju æti,
sem þeir geta sest að.
Krunkið í jafnaðarmönnum
yfir hruni íslandsbanka, er til-
hlökkun yfir því, að geta bráðum
sest að krásunum á rústum
hrundra fyrirtækja. Sumir segja
að jafnaðarmannaforingjarnir
sjeu farnir að horfa fast á sum-
ar verðmætustu eignirnar í bæn-
um í þeirri von, að geta lagt þær
undir sig þegar búið er að murka
lífið fjárhagslega úr eigendun-
um.
En víst er að verkafólkið
mun finna allra mest til sársauk-
ans af stöðvuninni. Hún birtist í
atvinnleysi og lágu kaupi.. Þegar
foringjarnir heimta krásirnar á
borðið fyrir sjálfa sig, þá eru
þeir að svíkja verkafólkið.
Ef ríkisstjórninni tekst að
koma í veg fyrir endurreisn ís-
landsbanka á heilbrigðum grund-
velli, á þeim grundvelli, sem nú
er lagður, þá skrifar stjórnin
nafn sitt með svörtum stöfum
hrunsins í fjármálasögu þjóðar-
innar. Hún skrifar þar nafn böð-
ulsins sem engu vægir.
Vikan
23. febrúar — 1 .mars.
Hláka og þýðviðri, hjelst svo til
óslitið um allar bygðir landsins
þessa viku, með sunnan og suð-
austan átt. Eftir þeim fregnum,
sem Yeðurstofan hefir fengið, 'mun
nú vera auð jörð um allar lág-
sveitir landsins. Á fimtudagskvöld
sneáist til norðanáttar með nokk-
urra stiga frosti á Norðurlandi. —
Gerði þá föl um núttina, er hvarf
aftur næsta dag.
Mjög breyttist til batnaðar þessa
viku með aflasæld. Góðnr afli
Jiessa viku fyrir öllu Vesturlandi
og Suð-Vesturlandi þegar á sjó hef
ir gefið. Hafa flestir línubátar
komið inn þessa viku með dágóðan
afla. Togarar hafa veitt dável í
Jökuldjúpinu og víðar.
Síðustu farmar af afla fyrra árs
eru nú á leið eða á förum til Suð-
urlands. Er það venju fyr á árinu,
að fyrra árs afli er seldur og far-
inn. Fiskbirgðir litlar á Spáni, og
því fre'mur gott útlit með fískverð
nú. Afli x Noregi er helmingi minni
en um sáma leyti í fyrra.
En það sem skyggir á í þessu
efni er, hve ískyggilegt útlit er
ineð stjórnarfarið á Spáni. Búist
við róstum og uppreisn hvenær
sem vera skal. Má búast við, að
gengi pesetans, e'r farið hefir lækk
andi undanfarið, hrapi þá stórum,
ef alt fer þar í blossa. En óstöðugt
og lágt gengi pesetans gerir fisk-
verslunina erfiðari.
Yfir störfum þingsins hefir ver-
ið sama de'yfðin og áður. Vikuna
á undan var beðið eftir áliti mats-
nefndarinnar, er meta skyldi hag
íslandsbanka. Nú er það komið
fiam. Og sem rökrjett afleiðing af
því mati, er frumvarp nú lagt fyrir
þingið um endurreisn bankans.
Það er víst. alveg óhætt að full-
yrða, að mat rannsóknarnefndar-
innar staðfesti vonir hinna bjart-
sýnustu manna um hag bankans:
Vitað er, að matsmennimir höfðu
matið svo strangt sem fre'kast. var
fært. Samt er niðnrstaða þeirra
injög svipuð niðurstöðu skýndi-
matsins, er þeir Jakob Möller og
Pjetur Magnússon framkvæmdu á
einum sólarhring; með aðstoð
bankastjóranna.
Munurinn á hinni fyrri matsgerð
og hinni .síðari er sá, að hin fyrra
matsgerð er fullkomlega miðuð við
það, að bankinn fái að starfa á-
fram. En hinir sósíalistisku mats-
menn miða mat sitt hálft í hvoru
við stöðvun starfseminnar. Með
því móti, og sumpart ve'gna ókunn-
ugleika tekst matsmönilunnm síð-
an að áæt.la. mögulegt tap bank-
ans 3y<z miljón umfram hlutafje.
En samkv. þeirra eigin álitsgerð,
0“ upplýsingum, er síðar hafa kom
ið fram, er hagur bankans sá, ef
hann fær að starfa áfram, að vafi
leikur á, hvort. tap hans verði
nokkuð verulegt. umfram hluta-
fjeð. En árið sem leið var rekstrar-
ágóði af bankastarfseminni 440
þúsund krónur.
Með matgerð þessari er því ger-
samlega burtu máð öll sanngirni
og allar skynsamlegar ástæður til
þess að kyrkja st.arfsemi bankans,
og gera með' því atvinnnvegum
landsmanna, velmegnn og áliti
þjóðarinnar stórfelt tjón.
Áður en mat sósíalistanna var
birt, hrópuðu andstæðingar bank-
ans í sífellu á „matið“, „matið.“
Alt átti á því að velta um afstöðu
þeirra til bankans.