Morgunblaðið - 03.05.1930, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
- ■•== i
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk
Ritstjórar: Jðn Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Rltstjórn og afgriitSsla:
Austurstræti 8. — Slmi 500.
Auglýsingastjðri: B. Hafberg.
Augiýsingaskrif stofa:
Austurstræti 17. — Slmi 700.
Hei..’aslmar:
Jðn Kjartansson nr. 742. i
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Áskriftagjald:
Xnnanlands kr. 2.00 á mánuiSi.
Utanlands kr. 2.50 á mánuði.
T lausasölu 10 aura- eintakiS,
20 aura með Lesbðk.
Erlendar símfregnir.
London (UP) 1. inaí PB.
Barátta Indverja.
Frá Bombay er símað: Þrjátíu
helstu þjóðþingkonur í Gujarat
ihafa sent brjef til vieekonungsins
yfir Indlandi og láta þær þar í
ljós samúð með ólöghlýðnisstefn-
unni. Ennfremur lýsa þær því yfir.
að það sje skylda ríkisstjórnar-
innar að banna framleiðslu og sölu
áfengis og eiturlyfja, svo og inn-
flutning á erlendri vefnaðarvöru,
sem hafi leitt af sjer eymd í fjölda
bæja.
Nefnd þjóðþingsmanna í Bom-
Ifcs'y hefir átt tal við Gandhi og
heðið hann að koma til Bombay til
þcss að hafa fyrirsögn h\ ’ruig
'hcga skuli ólöghlýðnisbaráttunni
grgnvart breskum yfier-öldum.
Gandhi kvað haf.i fallist á að
koma til Bombay í þessu skyni,
•>vo fremi að hann fengi hundrað
þúsund sjálfboðal'ða til yfirráða
cg þeir væri látnir vinna heit að
því, að beita ekki valdi í barátt-
trnni.
V axtalækkun.
Frá New York City er símað:
Forvextir hafa verið lækkaðir nið-
ur í 3%.
London (UP) 1. maí FB.
Frá París er símað: Frakldands-
banki hefir lækkað forvexti um
%%, niður í 2M>%.
London: Englandsbanki hefir
lækkað forvexti um %% niður í
3%.
Litlar óspektir 1. maí.
London: Fjórir fascistar meidd-
ust lítilsháttar, er fimtán fascistum
og atvinnuleysingjum á mótmæla-
fundi í Hyde Park lenti saman.
New York: Giskað er á, að tíu
þúsund uppgjafahermenn hafi tek-
ið þátt í skrúðgöngu, sem efnt var
til í þeim tilgangi að hvetja út-
lendinga, sem ekki hafa borgara-
brjef, til þess að gerast ameríska
borgara. í skrúðgöngunni voru 3—
400 hvít-Rússar og á meðal þeirra
500 menn, sex fet á hæð, og þar
yfir, sem barist höfðu með Wrang-
el. Fyrirliði þeirra var Yladimir
Sokoloff lierdeildarforingi, sem er
sex fet og fjórir þumlunar. Eitt
hundrað rússneskar konur gengu
aftastar. Skrúðgangan fór fram
án þess nokkuð óvænt kæmi fyrir.
Moskva: Yoroschiloff og Stalin
voru viðstaddir skrúðgöngu verka-
manna. Þátttaka verkamanna var
svo mikil, að engu var líkara en
að fylgingarnar ætluðu aldrei að
enda. Sólskin var á og fagurt veð-
ur og var skrúðgangan tilkomu-
mikiþ Mergð rauðra fána var bor-
in í fylkingunum.
Shanghai: — Lögreglan dreifði
nokkrum fylkingum kröfugöngu-
manna í alþjóða borgarhlutanum.
Nokkrir menn handteknir. Ekkert
uppnám.
Síðar:
New York: Lögreglan handtók
19 * kommúnista, sem dreifðu út
ritlingum til þess að hvetja menn
til verkfalls fyrsta maí. Flestir
þeirra voru látnir lausir gegn
tryggingu.
Berlín: Flestar prentsmiðjur,
sem dagblöð eru prentuð í, voru
lokaðar í dag, nema blaðanna Ger-
mania og Deutsche Zeitung. —
Unnið var i öllum stærstu verk-
smiðjunum í borginni, enda þótt
margir verkamenn væru fjarver-
andi. Kröfuganga jafnaðarmanna
fór fram seinni hluta dags. Þátt-
taka minni en búist var við, um
100.000 manns. Lögreglan kom í
veg fyrir að sósíalistum og kom-
múnistum lenti saman. Sósíalistar
eigi síður en kommúnistar báru
mergð rauðra fána. Ekkert þýskt
flagg sást í kröfugöngunum.
Sofia: Þrjátíu leiðtogar verka-
manna voru handteknir víðsvegar
í landinu. 150 menn voru hand-
teknir, þegar lögreglan dreifði
| verkamönnum á aðalgötunni í Sof-
ia, en þeir höfðu háfið ræðuhöld á
5 stöðum á götunni.
Kleppsmálið.
„Læknirinn“, sem veit engin deili á sjúklingunum
og ekkert hvað gera skal.
Vonandi tekst með kostgæfni og árvekni hjúkrunar
fólksins, að afstýra bráðum voða.
Ólafur Thorlacius kom inn á
Nýja Klepp í gær; kóm og fór,
eins og daginn áður, eins og að-
komumaður, með kurteisara bragði
þó en daginn áður; spurði hjúkr-
unarfólkið ekki með þjósti, spurði
t. d. um hvaða meðul myudi eiga
að gefa sjúklingum þeim, sem bág-
ast eru staddir; spurði sjúkling-
ana hvort þeir hefðu sofið — og
fann auðsjáanlega til þess, að það
væri þeim fyrip bestu — að sofa
— og gleyma því, sem á daga
þeirra hefir drifið síðustu daga —
gleyma því, að þeir eru sviftir
umönnun annafi en þeirri er
hjúkrunarfólkið getur í tje látið.
Og meðan uppgjafalæknirinn úr
Áfengisversluninni gefur sjer tíma
til að vera á spítalanum, reynir
hjúkrunarfólkið að segja honum
eitt og annað um sjúklingana. —
Þegar til dæmis sjúklingur tekur
Thorlacius tali, og spyr hvort hann
megi ekki fara út, þá er Thorla-
cius kurteis, og segir jú; því skyld-
uð þjer ekki mega fara út.
En nærstödd hjúkrunarkona
verður að1 kippa í taumana, og
láta „læknirinn" vita, að hjer sje
maður sem sje í haldi og megi
hvergi fara.
Og „læknirinn“ veit, að hjúkr-
unarfólkið veit betur en hann, og
lofar fanganum ekki að fara út.
Maður einn verður óður. Eftir
langa mæðu næ»t í Thorlacius. —
Thorlacius nálgast. Maðurinn verð-
ur ennþá óðari. Thorlacius er ekki
vanur þess háttar. Thorlacius verð-
ur hræddur. Hann fær mannsöfnuð
til að handsama sjúklinginn. —
Hann nálgast með sprautu, og
handleikur hana. Hjúkrunarfóllc
kennir handbrögðin.
Olafur Thorlacius uppgjafa-
læknir er ekki lengur drembilegur.
Um 20 sjúklingar hafa komist
burtu af spítalanum.
Þeim hefir sumum verið holað
niður í aðra spítala. Aðrir hafa
getað farið til venslafólksins.
En sjúklingar se meftir eru í
hinum læknislausa spítala og eru
með sjálfum sjer, geta ekki tára
bundist. En er þeir hafá grátið í
vonleysi sínu, missa sumir þeirra
stjórn á sjer með köflum, verða
óðir og uppvægir, og Thorlacius
verður smeykur.
Thorlacius kemur tvisvar á dag
á spítalann. — Hann gengur um
sjúkrastofurnar. Hann gengur þar
ekki um fylgdarlaust.
Læknaskólastúdent, Kristinn Ste-
fánsson að nafni, venslaður Thor-
lacius, er nú kominn að Kleppi til
aðstoðar. Hann á að vera þar allan
sólarhringinn. Væntanlega getur
hann orðið að einhverju liði —
méira liði en Thorlacius.
Læknaskólastúdentinn er sem
stendur eiginlega eftirmaður dr.
Helga Tómassonar. Hann hefir þó
vitanlega enga ábyrgð á spítalan-
um. Hann gerir það, sem hann get-
ur. Sjerþekkingu hefir hann senni-
lega mátulega handa Hriflu-Jón-.
asi, og ekki meir.
— Og hjúkrunarfólkið gerir sem
það getur, til þess að afstýra bráð-
um voða og Vandræðum, það reyn-
ir að hlynna að sjúklingunum þó
læknishendur vanti.
Vinnufólk flest er farið. Sjúk-
lingarnir sem eftir eru og fótaferð
hafa, verða þá að annast hrein-
gerningar og önnur hússtörf. Alt
er reynt, eins og þegar menn lenda
i sjávarháska.
Ást.andið á Kleppsspítala er líka
þessa dagana svipað eins og á skipi
í sjávarháska — þar sem háskinn
stafar af því, að úrræðalaus og
þekkingarsnauður maður er á
stjórnpallinum.
Skökk utanáskrift.
Er Daníel dyravörður kom á
hrossi inn að Kleppi á miðviku-
daginn, hafði hann brjef meðferðis
til Jórunnar Bergsteinsdóttur, að
Kleppi. — Engin er þar með
því nafni. En yfirhjúkrunarkorian
á gamla spítalanum heitir Jórunn
Bjarnadóttir. Eftir nokkra vafn-
inga var henni afhent brjefið.
Það var frá þeim ,heilsuhrausta‘
í Stjórnarráðinu. Með brjefi þessu
var Jórunni falið að taka að sjer
yfirhjúkrunarkonustörf að Nýja
Kleppi.
Ekki hirti „sá heilsuhrausti“ um
það, að tilkynna yfirhjúkrunarkon-
unni á Nýja Kleppi, að önnur
mundi ráðin 1 hennar stað. . .!
Ekki hirti hann heldur um að
ganga úr skugga um hvort kona
þessi, sem hann ekki þekkir meira
en það, að hann veit ekki föður-
nafn hennar, vildi taka. að sjer
starfið á Nýja Kleppi.
Hver á að verða læknir
á nýja Kleppi?
Þegar Ólafur Thorlacius kom
inn á Klepp eldsnemma á fimtu-
dagsmorgun, sagði hann starfsfólk-
inu að hann ætti að hafa stjórn
spítalans á hendi til 14. maí. Ekki
mintist hann á það, hver tæki þá
við. En stjórnleysistímabil spítal-
ans, sem kent verður við Thorla-
éius hefir upphaflega ekki átt að
vera nema hálfan mánuð.
En hver á þá að taka við. Kvik-
sögur gengu um bæinn um það, að
Lárus Jónsson settur hjeraðslækn-
ir í Hornafirði væri væntanlegur
hingað til bæjarins, og hann ætti
að taka við spítalanum. Jafnvel
frjettist, að varðskip yrði sent af
stað til að sækja hann, o. s. frv.
Mgbl. sendi Lárusi því skeyti á
fimtudag, og spurði hvort hann
taki við spítalanum, og ef svo
væri, þá frá hvaða tíma.
En vegna þess að svar kom ekki
samdægurs átti Mbl. tal við Lár-
us í síma á föstudag.
Súntal við Lárus Jónsson.
Lárus gat þess í upphafi, að
hann hefði ekki fengið fyrirspurn-
arskeytið fyrri en á föstudagsmorg
un, því hann hefði verið á ferða-
lagi. En um stöðuna á Kleppi sagði
hann að ,ekkert væri fastákveðið' ;
þó það hefði komið til orða að
hann tæki að sjer yfirlæknisstarfið
þar. —
Hann sagði ennfremur:
Jeg hefi ekkert vitað um þetta
mál, nema það sem jeg hefi lesið í
blöðunum; óg nú að jeg heyri að
dr. Helgi er rekinn þaðan burtu.
— Er nokkuð til í því að senda
eigi skip til þess að sækja yður?
— Eins og nú er ástatt með
heilsufar hjer í hjeraðinu get jeg
ekki hjeðan farið, því hjer má
ekki vera læknislaust.
En hvenær er von á Hinrik Er-
lendssyni þangað austur?
— Landlæknir skrifaði mjer um
daginn að Hinrik Eelendsson
kæmi hingað 14. maí. Fyr get jeg
ekki farið hjeðan eftir því sem jeg
frekast veit. — En er ekki einhver
maður kominn að Kleppií
— Það er nú eftir því hvernig
á það er litið. Ólafur Thorlacius
kom þangað tvisvar í gær.
— Nú ekki öðruvísi. — En jeg
get ekki annað sagt en það, sagði
Lárus, að þetta hefir komið til
mála með mig, en ekkcrt er ákve
ið. Annars hefðuð þjer getað feng-
ið alt um þetta að vita hjá Lækna-
fjelaginu. Jeg hefi símað pví og
sagt því alla málavöxtu.
Orðsending
til sjúklinga, sem voru á nýja spí-
talanum á Kleppi og aðstand-
enda þeirra.
Að gefnu tilefni vil jeg hjer með
láta þess getið, að jeg er fús til
að stunda ókeypis þá sjúklinga,
sem dvelja í Reykjavík og ná-
grenninu og farið hafa af nýja
spítalanum á Kleppi vegna lækna-
skiftanna, svo framarlega sem þeir
óska þess. Mig er að hitta fyrst
um sinn í síma 433, eða 2386
('iækningastofunni).
Helgi Tómasson.
*
Sðngtíminn.
Söngleikur í 2 þáttum eftir
C. Gandrup.
Söngleikur þessi (með áherslu á
fyrra eða scinna atkvæði, eftir
vild), er saminn „fyrir fólkið"
og fellur því eflaust vel í geð,
eigi síst hinu eldra. Það heyrir
fyrir sjer lög, sem það lærði á
barnsaldri og sem því hefir verið
hlýtt til jafnan síðan, eftir Heise,
Weyse o. fl. o. fl. „Det var* en
Aften i Tivoli“ mun koma nota-
lega við gamla, þaulsækna Tivoli-
gesti og af þeim var vafalaust tölu-
vert einnig hjer. Slegið er mjög á
hina viðkvæmu strengi, svo að í
niðurlagi leiksins er jafnvel stofn-
að til táraflóðs meðal þeirra, sem
eru veikastir fyrir. Er það reynd-
ar ekki ákaflega furðulegt, ef leik-
inn á að skoða sem ofurlítið brot
úr aldarfarslýsingu eða eins og dá-
lítið sýnishorn af skáldskap og
sönglist um miðbik 19. aldar, sjer-
staklega í Danmörku. Frá efni
leiksins hefir annars verið skýrt
nýlega í Morgunblaðinu, og mrin
ekki þörf á að bæta -vi§ þá frá-
sögn.
Persónurnar eru tvær, söng-
kennari (prófessorinn) og nemandi
hans. Per Biöm óperusöngvari fer
með það fyrra, en frú Alice Terp
óperusöngkona með hið síðara.
Frúin er bersýnilega fjölhæf kona.
Yar látæði hennar svo fjörlegt og
eðlilegt, bæði sem byrjanda (1
1. þætti) og eins þegar hún er orð-
in „útlærð“ söngkona (í 2. þætti),
að allir höfðu mestu skemtun af.
Og söngur hennar er mjög prýði-
legur. — Hina hóglátu framkomu
„prófessorsins" kunna menn og að
meta, en söngurinn var nokkuð
fjærri því að vera lýtalaus. Húsið
var troðfult og leiknum vel tekið.
Sigf. E.
Á fðrnnm vegi.
Mjer varð reikað framhjá Aust-
ui-velli 1. maí um það leyti sem
sósíalistabroddar þessa bæjar höfð-
ust þar við. Mjer varð litið á flögg
in rauðu og áletursspjöldin. Suxri
þeirra voru gömul og rykfallin
orðin, eins og t. d. „Lifi heimsbylt-
ingin“. Það spjald hefir vafalaust
verið við lýði á þeim tímum er
sósíalistabroddarnir voru ekki
orðnir of þungir á sjer til þess að
ganga í broddi fylkingar um götur
bæjarins með hornablæstri og yfir-
læti.
Aftur var á öðrum sú stafagerð
og stafsetning, sem ber augljósan
vott um, að „æskan“ hefði verið
að verki — sú æska sem- að kunn-
áttu stendur bernskunni nærri. —
Utarlega í hinum fámenna hnapp
sem stóð þarna utanum Jón Bald
og Thorvaldsen voru nokkrir
menn, sem auðsjáanlega titu sjálfir
svo á, að þeir væru einskonar boð-
slettur. Höfðu þeir meðferðis m. a.
áletursspjald lítið og stóð á því
„Niður með þjóðabandalagið* ‘. En
á næstu grösum var maður með
spjald er hafði áletruuina: „Lifi
sovjet Rússland“. Bæði þessi
spjöld áttu. sammerkt í því, að sá
sem á þau hefir ritað er nýlega
þættur að skrifa eftir forskrift.
p • '• • .»■ vr.-K*
Yoru hjer sendimenn hins „unga
lslands“ ?