Morgunblaðið - 22.10.1930, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
■mauuuiiiiiiiimtiiiiuMuuuuumraiiiuuuiu
Ctffef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk S
Hltatjórar: Jón KJartansaon.
Valtýr Btef&naaon.
Rltstjórn og afgrelOala:
Austuratrœtl 8. — Sfasl 500. =
AuglýslngastJóri: E. Hafberg. S
Auglýoingaskrlf etof a:
Austurstrætl 17. — Slml 700. g
Helaaaslmar:
S
Jón KJartansaon nr. 748.
Valtýr Stefknaaon nr. 11*0. =
E. Hafberg nr. 770.
Áakrfttagjald:
Innanlanda kr. 2.00 4 asánuOl. =
Utanlands kr. 2.50 á mánuðl. —
í lausasölu 10 aura elntaklO,
20 aura aseO Leebðk. =
ffliiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiuuiimiiiuiiiuiiuuuiiiiuiiiuiiuiuulr
Skip sekknr.
í*rír Þjóðverjar, er reyndu að
bjarga skipinu, hafa sennilega
druknað.
Yestmannaeyjum. FB. 21. okt.
Þýskur botnvörpungur, Harveste
vute, frá Ouxhaven, kom hjer í
"dag með skipshöfnina af m.s.
Aineta, sem hafði yfirgefið skipið
vegna leka, sem að því kom. Botn-
vörpungurinn setti þrjá menn yfir
3 Ameta og dróu skipið'til Vest-
Diannaeyja, en áræddi ekki að,
vegna storms. Þar sem þeir, sem
^oru í Ameta, sögðu ekki sjó nema
3 vjelarúminu, þótti óhætt að halda
áfram áleiðis til Reykjavíkur. Yar
haldið áleiðis til Reykjavíkur fyrir
öiiðnætti í gærkvöldi. En dráttar-
taugin milli. skipanna slitnaði og
sást Ameta ekki eftir það. Botn-
vörpungurinn leitaði skipsins ár-
•angurelaust. Ameta liefir vafalaust
sokkið og Þjóðverjamir þrír, sem
'0 henni voru.
Hræðilegt námaslys.
London (UP) 21. okt. PB.
Frankfurt: Ægileg sprenging
^iefír orðið í Eggtham Wilhelms-
íiámunni. Óttast menn, að tvö
hiindruð námnmenn hafi farist og
s®rst. Ætlað ei‘, að kviknað hafi i
Aynamitbirgðum. Öll náman fjeU
saman og hús hrundu í nágrenn-
5nu. _
Síðari fregn.
London (UP) 21. okt. PB.
Aix la Chapelle (Aschen): Námu
^Prengingin varð við Aldorf, ná-
l®gt Aix la Chapelle, átta hundr-
fet niðri í jörðinni. Fregnunum
^or ekki saman um hve margir
^efa farist. — Þrjú hundrnð og
fínitíu námumönnum hefir verið
b.)argað úr námunni.
* 'Síðar: Þrjátíu og átta menn fór-
samkvæmt nýkominni fregn.
Varhugaverð fjármálastefna.
Skipstrand.
ísafirði, PB. 21. okt.
Yjelskipið Iho strandaði í gær-
'^ag við Gjögur. Yar í fiskflutn-
lngaferð. Menn björguðust allir,
eii talið að mikið af farminum
-&UUU skemt.
3Játinn er Kristján Þorláksson,
^yvrnm bóndi í Múla í ísafirði,
^onnur merkisbóndi, 73 ára gamall
Eaperantistafjelag er nýstofnað
Mor í bænum með 30—40 meðlim-
vum. __
I.
Ekki er minsti vafi á, að þjóðin
ei að verða alvarlega kvíðandi út
af hinni hóflausu aukningu á út-
gjöldum ríkissjóðs og vaxandi
skuldasöfmm, sem núverandi stjórn
hefir skapað með fjárbruðli sínu.
Og þjóðin hefir vissulega fylstu
ástæðu til að vera kvíðandi.
Siðustu fjögur árin hafa heildar
iitgjöld ríkissjóðs verið sem hjer
segir:
1926 12 milj. 805 þús. kr.
1927 12 milj. 862 þús. kr.
1928 13 milj. 334 þiís. kr.
1929 ca. 15. milj. kr.
Útgjöld áranna 1926—1928 eru
tekin eftir landsreikningunum. En
landsreikningurinn 1929 er ókom-
inn ennþá; eru útgjöldin því á-
ætluð fyrir það ár og stuðst við
bráðabirgaskýrslu þá, sem fjár-
málaráðherrann gaf í byrjun síð-
asta þings. Þegar ráðherrann gaf
þinginu skýrslu, voru vitgjöldin
14 milj. 440 þús. kr., en ýmis
gjöld voru þá ótalin, er komu
til greiðslu síðar. Mnn því. eigi
óvarlegt, að áætla heildarútgjöld-
in 15 mi)j. kr.
Eins óg sjest á þessum töluni
hækka útgjöldin gífurlega á ár-
inu 1928, en það er fyrsta stjóm-
arár núverandi valdhafa. Þetta
áf hækka útgjöldin um 472 þús.
kr. frá næsta ári á undan. Þó er
þessi hækkun hverfandi móts vi‘
hækkunina annað árið. Þá ern rit-
gjöldin komin upp í 15 milj. kr.,
úr 12.8 mil'. árið 1927. Raunveruleg
liækkun útgjaldanna tvö fyrstu
stjórnarár núverandi valdhafa
nemur um 2 milj. 150 þús. kr.
Þessar tölur gefa þó ekki full-
komna mynd af bruðlinu. í fjár-
lögum fyrir árið 1928 voru útgjöld
ríkissjóðs áætluð 10,4 milj. kr.,
en 10.8 milj. kr. árið 1929. Tvö
fyrstu árin hefir stjórninni því
tekist að sóa um 7 milj. kr. um-
fram áætlun fjárlaga.
II.
Stjórnin liefir hingað til reynt
að hliðra sjer hjá, að segja þjóð-
inni hið sanna um skuldir ríkis-
sjóðs. Og hún hefir þagað á með-
an blöð hennar hafa látið sjer
sæma, að gefa rangar skýrslur
um þetta mikilsvarðandi mál. —
Stjórnin virðist ekki þora að segja
þjóðinni sannleitann um ríkis-
skuldirnar.
Þegar núverandi stjóm tók við
völdum í árslok 1927, voru skuldir
ríkissjóðs 11.3 milj. kr. I árslok
1928 voru skuldirnar orðnar 13.6
milj. kr. Fyrsta árið höfðu skuld-
irnar þannig liækkað um 2.3 milj.
króna.
Snemma á síðasta þingi skýrði
fjármálaráðherrann frá, að stjórn-
in hefði á síðastliðinu hausti tekið
51/0 milj. kr. bráðabifgðalán í
London. Eftir annað stjórnarár
núverandi valdhafa voru skuld-
irnar því orðnar 18.5 milj. kr.
En skuldasúpan er ekki öll talin
ennþá.
Á síðasta þingi feklt stjórnin
heimild til að taka 161/4 milj. kr.
lán (þar af 4þó milj. til íslands-
banka og Útvegsbankans). Þarf
ekki að efa, að stjórnin tekur lán
þetta, svo framarlega sem hún fær
það með viðunandi kjörum.
Nú má gera ráð fyrir, að nokk-
uð af þessu nýja láni gangi til
greiðslu bráðabirgðalánsins' eða
hlúta þess. En alt bendir til þess,
að skuldir ríkissjóðs verði í lok
þessa árs 25—30 milj. kr. Hefir
stjórninni þá tekist sem næst að
þrefalda skuldir ríkissjóðs á að-
eins þremur árum. Geri aðrir
betur.
I
III.
Það getur hver og einn sagt s.jer
sjálfur, a8 fjármálastefna sú, sem
núverandi stjófn hefir tekið,
er háskaleg fyrir þjóðina. Hingað
til liefir alt slambrast af vegna
óvenjulega hagstæðs árferðis. En
við eigum því að venjast, íslend-
ingar, rfð erfið árferði fylgja góð-
ærrnn á sama hátt og nótt fylgir
degi. Þá er hætt við að fjár-
bruðiið og fyrirhyggjuleysið hefni
sín grimmilega. Og ekki ljettir
það byrðina, að atvinnuvegir lands
manna hafa undanfarin góðæri
verið svo þrautpíndir með skött-
um, að þeir hafa á engan hátt
getað styrkt sig fjárhagslega til
imdirbúnings erfiða árferðinu.
• Það liefir verið venja gætinna
fjármálastjórna, að veita erlendu
fjármagni inn í landið í erfiðn
árferði og endurgreiða það svo
aftur í góðærunum. Ntiverandi
stjórn hefir snúið þessari hollu
reglu við. Hún margfaldar skuldir
ríkissjóðs í góðærnnum og veit
svo ekkert hvað gera skal, þegar
erfiðu árin kama.
Er ekki tími til kominn aö
taka fjármáliri úr Iröndum slíkra
manna?
Gólflampar
eru mikil heimilisprýði. Við höfum til gólflampa úr trje og
látúni, með silkiskerm, eða án hans eftir vild.
Einnig höfum við til svonefnda leslampa úr látúni og járni
með gulleitum skerm úr pergamentpappír.
Þessir lampar eru ætlaðir til að standa á gólfi fyrir aftan
stól, eða til hliðar, og veita sjerlega hentuga og þægilega
birtu við lestur.
Jnlíus Bjðrnsson.
Raftækjaverslun.
Austurstræti 12.
Lappomenn játa mannaránin
„ London (UP) 21. okt. PB.
Helsingfors: Pjörutíu valdir
menn úr liði Lappomanna gengu
fyrir inanríkisráðherrann í gær og
afhentu honum undirritað skjal
þess efnis, að Lappomenn játa á
sig þátttöku í ýmsum mannarán-
um. Fyrir liði þessa flokks Lappo-
manna var Kosola, sem talinn er
aðalstofnandi Lappoflokksins. Þeg
ar flokkurinn hafði aflient skjalið
fór hann til fundarstaðar síns, en
þar fyrir utan höfðu þúsundir
manna safnast saman og sungu
þjóðsönginn. Einn þeirra, sem við-
staddur var, neitaði að taka ofan
hatt sinn, og varð það tilefni nokk
ui'ra óeirða. Varð lögreglan að
skerast í leikinn.
lilýjast eftir hættl á Norður- og
Austurlandi. Sj,ávarhitinn var 0.7°
yfir meðallag. Úrkoma var mikil,
76% yfir meðallag; mest var hún
á Suðausturlandi, á Teigarhomi
196% umfram meðallag, eða því
nær þreföld meðalúrkoma. Sunnan
og suðaustan átt var venjn fremur
tíð, en á Austurlandi var suðvest-
an átt tíðnst. Norðan og norðaust-
an átt yfirleitt sjaldgæf. Sólskin
var í Reykjávík 171,3 stnndir, eða
aðeins 31.7% af því sólskini, sem
gæti verið. — Gemlingar voru rún-
ir nm 9. júni og ær'iun 25. júni
að meðaltali. — Kartöflugras var
að konia upp í görðum frá 29. maí
(í Stykkishólmi) til 22. júní
(Kollsá í Húnavatnssýslu) eða að
meðaltali -6. júni (5 stöðvar).
Verslunarútbú hefir Kaupfjelag
Hallgeirseyjar stofnað í Hvol-
hreppntun. Hefir það látið reisa
verslunarhús á Hvolvelli, rjett fyr-
ir neðán Stórólfshvol og er farið
að flytja vörur þangað austur eit-
ir. Eorstjóri . kaupfjelagsins '-er
Ágúst Einarsson frá Miðey. Tók
hanu við’. áf Guðbrandi Magnús-
syni. ■" .. -
í dag, 22. október, verður 75 ára |
Ólafur Ámason frá Þórðarhóli, nú
til heimilis á Hverfisgötu 102 B. j
Til Strandarkirkju frá S. G. 2 . ,, , , K
1 . , „ _ _ Ættu toreldrar að hvet.ja böm sm
kr., Þ. J. 10 kr., X. 3 kr., G. E. o .... .
v o 'U J -T af tremsta megni til þeirra íðkana,
kr„ S. E., Hafnarfirði 5 kr., N. N ■ * u. .
, a , _ , „ 0 ’ . isvo að hjer megi vaxa upp hransl;
2 kr., Onefndum 5 kr., K. S. 5 kr„ , ,
, „ , , o rn ' * j kyaslóð i þessum bæ. — Þrátt
onefndum kr. 2.50, onefndum 50 „ . ,. , . ,, ,,
v . , t ac . . T fyrir hma agætn aðsokn getnr K.
kr., G. J. 25 kr., R. S. 2 kr., A. J. 0
er sápan sem þjer eigið að
nota, kaupið eitt stykki í dag
og þier munuð sannfærast.
Smásala 0.60.
I heildsölu hjá
H. I. Bertelsen s Co h.f.
Sími 834.
Hafnarstr. 11.
3 kr.
Til Hallgrímskirkju frá X. 2 kr.
Fyrirlestur um framtíðarhorfur
Dagbók.
Veðrið (þriðjudagskvöld kl. 5) ’
N-garðinum er mi lokið, og má nú
heita gott veður um alt land, ým-
ist N-gola eða logn. Hiti er um 1
st. á Norðurlandi en 4-^-8 st. sunn-
an lands. Pyrir vestan landið erii
smálægðir og úrkomnsvæði á hreyf
ingu norðaustur eftir. Má búast
við að áttin verði einnig suðlæg
ög vaxandi hjer vestan lands á
morgun, 'og nokkur lirkoma.
Veðurútlit í Rvík í dag: Vax-
andi S-læg átt, sennil. allhvasst og
rigning þegar líður á daginn.
Veðráttán í júní. Veðráttu-
skýrsla Hagstofunnar um júnímán-
uð er nýkomin. Hiti var þá 1° yfir
meðallag á öllu landinu. Yfirleitt
R. þó tekið á móti fleirum 3 frin-
leika, og eins eru fjelagar þess,
sem enn hafa ekki komið, beðirir
v , . . að mæta nú þegar. bæði konur oc
knstm og kirkju og hið komandi ,, f ^
„n,. «• ' ° karlar. Emnig eru nfir fjelagar
guos nki, flytur Pjetur Sigurðsson ,, _ ,
í VovXn 1 - • . y ..., T *, ] velkommr; meðau mm leyfir, og
I V arðarhusmu 1 kvöld klukkan 8. L,.„
Allir velkomnir. Pólk er beðið að
taka sálinabækur með sjer.
Magni fer til Borgarness á morg-
II n um hádegi.
Hjónaefni. Nýlega hafa birt trú-
lofun sína ungfrú Kristín Guðjóns-
dóttir og Jörgen Jensen.
Jarðarför fni Sigríðar Pálsdótt-
ur, konu Aðalstems Pálssonar skip- Há]9bólga 4g (e2) Kvefsótt 46
stjora fer fram á morgun, oghefst j (fö)_ Kveflungnabélga 3 (2). Iðra-
með huskveðju a Bræðraborgar- j kyef ^ (2g) Takgótt 2 (2). Stom.
Ntlil ! . , , „ 'apht. 1 (2). Umferðarbrjósthimnu-
Vestn kom 1 gær til Plateyrar
með saltfarm frá Spáni.
Dánarfregn. Þann 20. þ. m. and-
aðist á Landakotsspítala Vigdís
Marteinsdóttir frá Ystafelli, systir
frú Kristbjarga.r,. e.kkju Sigurðar
Jónssonar. fyrrum ráðherra.
íþróttastarfsemi K. R. íþrótta-
eru þeir beðnir að smia sjer tfl
f imleikákennaranna.
Fjármálaráðuneytið tilkyimrir:
Innfluttar vörur í septembermán^
uÖi 1930: Kr. 6.093.225.00. Þar af
til Reykjavíkur kr. 3.778.000.00.
Farsóttir og manndauði í Reykja
vík. Vikan 5.—11. október. (1 svig-
um tölur næstu viku á undan).
(2). Umferfarbrjósthimnu-
1 (0). Tmpetigo 2 (0). —
Mannslát 4 (6). G. B.
Fyrir 50 árum kom hingað til
lands skip, sem hjet ,,Pilen“. Kom
það í Þorlákshöfn. Yestmannaeyj-
ar og ef til viil á fleiri hafnir.
Yoru aðeins 3 menn á því og þótti
ferðalag þeirra -nndarlegt. — Um
hús fjelagsins er nú mikið notað
íyrir inni íþróttir. Auk nokkurra
skóla sem hafa þar fimleika, hefir
fjelagið sjálft marga flokka í fim-
leiknm, glímn, knattspyrnu, róðri
0. fl. Æfingar em mjög vel sóttar
bæði hjá stúlkum og piltum og er
það gleðilegt að æskulýður bæjar-
ins stundar vel íþróttaæfingar. —
haustið flæktist skipið til Norege
og misti einn af þremur mönnun-
nm á leiðinni. Þegar þangað kom
vitnaðist það, að menmrnir höfðn
stolið skipinu með ftirmi í Ame-
ríku, breytt um nafn á því og sett
talsvert af farminum. Yar þetta
lítið skip og ferðalag þeirra fje-
laga álíka glæfralegt og fyrirætl-