Morgunblaðið - 26.11.1930, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
8
■RHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimmiiiiiiniH
JCÍflorgttttWaMi
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk
Ritstjörar: Jön Kjartansson.
Va 11ýr Stefánsson.
Rltstjörn og afgrelBsla: i
Austurstrœti 8. — Slmi 500. ?
Auglýsingastjöri: E. Hafberg. s
Auglýsingaskrifstofa: =
Austurstræti 17. — Simi 700. S
Helmaslmar:
E Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220. £
E. Hafberg nr. 770. =
E Áskrlftagjald:
| Innanlands kr. 2.00 á mánuCi. =
| Utanlands kr. 2.50 á mánuöi. =
: f lausasölu 10 aura eintaklö,
.g 20 aura meö Lesbók. =
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiil
Ifaxtakjör
Búnaðarbankans.
„Ein almennasta spurningin, er
lcunn ver'ða hin liagkvæmu láns-
kjör, seni ríkisstjórnin hefir kom-
ist að með samningunum við Ham-
bros Bank, hlýtur að verða sú,
livaða áhrif lántakan muni hafa á
vaxtakjör þeirrar lánstofnunar,
sem mestan hluta1 fjárins fær til
umráða, þ. e. Búnaðarbankans, og
á vaxtakjör annara lánstofnana
yfirleitt1 ‘.
100°l,
Haralds Guðmundssonar.
Hjer um daginn fann Haraldur
'Guðmundsson upp á því, að ltenna
heildsölum bæjarins um það hve
dýrtíðin væri hjer mikil. Præddi
hann lesendur sína á því, að verð
matvöru hefði lækkað erlendis um
15—20%, síðastliðið ár. en Reyk-
víkingar hefðu enn ekki notið
þeirrar verðlækkiuiar, því hún
rynni öll í vasa heildsalanna; þeir
hefðu ekkert lækkað sitt útsölu-
verð.
Út af þessari uppgötvnn sinni
spann Haraldur allmikið málskraf.
Hjer í blaðinu var honum bent
á, að Verslunartíðindi birtu heild-
•söluverðið, sem hjer væri í bænum
á vörutegundum þeim sem um
væri að ræða, jafnóðum og breyt-
ingar yrðu.
Og samkvæmt skýrslum þessum
hefði heildsöluverðið lækkað árið
■scm leið um 18—19%, þ. e. a. s.
álíka mikið, að þó evvið meira, en
Haraldur sagði að vöruverðið
hefði að jafnaði lækkað erlendis.
Ennfremur var skýrt frá því,
hjer í blaðinu, að heildsalar hjer í
bænum hefðu nú jafnvel lækkað
verðlag sitt meira en Haraldur
segði að verðlækkunin hefði verið
erlendis —- um ríflega 20%, en það
var hámarkstalan er Haraldur
nefndi.
(ígerlegt er með öllu að rengja
‘skýrslur Verslunartíðindanna um
þetta efni. Þær eru gerðar samkv.
gildandi verðlagi á hverjum tíma,
þær sýna framhaldandi lækkun á
verðlaginu hjer alt árið. Þær eru
almenningi kunnar. Almenningur
veit nú, að ritstjóra Alþýðublaðs-
:ins er fullkunnugt um, að heild-
söluverðið hjer í Reykjavík hefir
lækkað fullkomlega í hlutfalli við
'hina erlendu verðlækkun — um
mal. 20%.
.Að þessum upplýsingum fengn-
tum gerir Alþýðublaðsritstjórinn
nákvæmlega það heimskulegasta
sem hægt er fyrir hann að gera.
Hann klifar á því, að heildsölu-
verðið hjer innanlands hafi ekki
lækkað o. s. frv. o. s. frv.
Clegn getri vitund framber hann
■ösannindi sín, gegn betri vitund
rægir hann heila stjett manna.
Með köldu blóði matreiðir hann
í blaði sínu fullyrðingar, sem allur
•almenningur veit að elrki er fótur
fyrir, sem eru nákvæmlega 100%
vísvitandi lygi.
Er furða þó andstygð manna á
blaðamensku Haralds Guðmunds-
sonar fari dagvaxandi?
Úr Mýrdal er skrifað: Haust-
veðráttan var óstöðng' og rigninga-
söm; oft stormasamt. Jarðarávöxt-
ur skemdist víða, sums staðar
rðnýttist hann alveg.
Tíminn, 15. nóv. 1930.
Þcssari ,almennustu spurnmgu1,
scj Tíminn talar um, lætur hann
sjálfur ósvarað. Yerður víst að
korna blaðtetrinu til Hjálpar í
þeím efnum.
Að því er Búnaðarbankann
snertir, er spurningunni ekki
vandsvarað.
Stjórnin hefir með reglugerð
dags. 30. apríl 1930, birtri í B-
deild Stjórnartíðindanna s. á. á-
kveðið útlánsvexti Búnaðarbank-
ans þannig:
Veðdeild bankans 5%
Bústofnslánadeild 6%
Smábýlalánadeild 6%
Tíminn, sem talar um „almenn-
ustu spurninguna“, spurninguna
um það, hvaða áhrif nýja lánið
muni liafa á vaxtakjör Búnaðar-
bankans, segir að raunverulegir
vextir af því sjeu „nákvæmlega
6,18%“.
Æt.li það sje nú hugsanlegt, að
andlegri heilsu ritstjórans sje
þannig háttað, að hann ekki sjái,
að 6,18% er hærra en bæði 5% og
G%? Allir aðrir munu sjá, að ef
Bánaðarbankinn fær eitthvað af
þessu „hagkvæma“ láni, hljóta út-
lánsvextir hans að hækka, að sama
skapi sem þeir nú eru lægri, en
vextir þessá nýja láiis.
Staðhæfing Tímans um það, að
Bánaðarbankinn fái „mestan liluta
fjárins11, er auðvitað vísvitandi
csánnindi. „Mestur hluti fjárins“
fer til að greiða skyndilán, bitl-
ingalán stjórnarinnar.
En sannleikurinn er líka sá, að
Búnaðarbankinn getur *alls ekki
notað lán með slíkum ókjörum.
Tökum Jil dæmis veðdeildina. Þó
ríkið borgaði allan annan kostnað
af láninu en afföllin meðgengnu,
iyrðu þó raunverulegu vextirnir,
þegar bankinn tæki við fjeliu,
6.1S%. í reglugerðinni um veð-
deildina er svo fyrir mælt, að lán-
takendur skuli auk vaxta greiða
árlega Yz% af skuldinni í deildar-
k; stnað. Þá eru útlánsvextirnir
raunverulega orðnir 6,68%. Eru
þó þá eftir „afföll“ af veðdeildar-
brjefunum, því syndir feðranna
munu fylgja þessum aurum lengra
en í fyrsta lið. —
Sjálf veðdeildarlánin bæru þann
ig aldrei undir 7% raunverulegra
vaxta, og er bersýnilegt, að bænd-
ur geta ekki hagnýtt sjer slík lán.
Þó yrðu bústofnsdeildarlánin
onn dýrari, ef hann fengi eitt-
bvíið af lánsfjenu, því eftir reglu-
gerðinni eiga lánþegar að greiða
þar ank vaxta %% árlega af
skidd sinni.
Af reglugerðinni er það Ijóst,
að þegar stjórnin ákvað útláns-
vexti bankans, hefir henni sjálfri
ekki dottið í liug, að hún yrði að
sæta slíkum ókjörum á lánsfje til
lmns, sem nú er raun á orðin.
Hafnargerö á Akranesi.
Það starf, sem hjer er haf'ið nú,
skal heill og frægðir boða.
Og lyfta bygð og lýði fram,
Lind ljósum morgunroða.
Með trú á framtíð, frjálsan lýð
og fangvíð höf og lendur
skal fylt upp, rifið, felt og bygt,
uns fullgerð Höfnin stendúr.
Að velta fyrsta bjargi burt,
— að byrja, er þyngsta takið.
. Það gefur öðrum afl og þor,
og óttann burt fær hrakið.
Það setur táp í tvístrað lið,
og treystir fjelagsgrunninn.
Það vekur fjöldann verka til,
svo verða stórmál unnin.
Þeir heiðurs njóti í hverri bygð,
er heillastörfin vinna.
Sem brjóta ísinn, brúa djúp,
og bæta lífskjör hinna.
Sem fækka hættum, finna ráð„
er fjöldann miklu varðar,
og vekja dáðir — vísa leið
á vandasvæðum jarðar.
Við þessa strönd, hinn stóri sær,
í stormum þungan brýtur,
svo formanns auga oft til lands,
með ógn og kvíða lítur,
því boðinn leiðir löngum ver,
og lokar vík og sundum.
En lending reynist raunin hörð,
er ræður endurfundum.
i
Nú er sem bygðin hjálpar hönd,
mót hetjuliði rjetti.
Ef vegleg byrjun vinst til fulls,
og voðann stærsta ljetti.
Ef fleyin gætu fundið skjól,
við fagra, trausta garðinn,
og örugg leitað lægis þar
og lagt upp verka arðinn.
Svo blessist þetta þarfa verk,
til þjóðar giftu og sóma,
og beri ávöxt byrjun merk,
er bregði á framtíð ljóma.
Og Drottinn blessi bygð og lýð,
á braut þess hreina og sanna; S
þinn vegur eflist alla tíð,
við áhrif góðra manna.
Kjartan ólafsson.
Dagbók.
Það er hvort tveggja, að mál-
staður Tímans er með afföllum
nokkrum. Ber og verjandinn ekki
signrstranglega vopnin. Mun það
flestra mál, að seinheppilegt hafi
verið, er hann vakti máls á því,
hver áhrif lánskjör „búnaðarláns-
ins“ mundu hafa á vaxtakjör
Bónaðarbankans.
Það eru þekt sannindi, að óvitar
nega ekki fara með' voða. Þeir
gera grandað sjálfum sjer. Tölur
eru voði í Tímans höndum, og
l’.ann á það sameiginlegt með öðr-
um óvitum, að^liann vegur með
þenn að sjálfum sjer og sínum
skjólstæðingum.
Jan Mayen.
Bretar viðurkenna yfirráð
Norðmanna.
London. 25. nóv.
TJnited Press.
Samkvæmt tilkynningu frá ut-
anríkismálaráðuneytinu, * hefir
breska stjórnin viðurkent rjett
Xoregs yfir Jan Mayen. Tilkynn-
ing þessi vekur enn meiri eftir-
tekt en ella myndi, vegna þátttöku
George prins í hátíðahöldunum í
sambandi við 25 ára ríkisstjórnar-
afmæli Hákonar Noregskonungs.
Pólland og Sljesía.
111 meðferð Pólverja á
Sljesíubúum.
Berlín, 25. nóv.
United Press.
Að aflokinni sjerst.akri rann-
sókn, sem fram hefir farið í tilefni
af ásökunum í garð Pólverja út
af illri meðferð á Þjóðvérjum í
Sljesíu, liefir utanríkismálaráðu-
nevtið ákveðið að leggja málið
fyrir Þjóðabandalagið, og leita
ásjár þess.
Ameríkskt fje í Evrópu.
Washington 25. nóv.
United Press. FB.
Skýrslur ,ameríkska ráðuneytis-
ins sýna, að Bandaríkjamenn hafa
lagt í fyrirtæki erlendis svo nem-
ur alls sjö miljörðum fjögur
hundruð sjötíu og sjö miljónum
dollars, þar af hefir verið lagt í
fyrirtæki í Evrópu svo nemur ein-
mn miljarð þremur hundruðum og
fimmtíu og tveimur miljónum doll-
ara. Af Evrópulöndum liafa Banda
ríkjamenn lagt einna mest fje í
fyrirtæki í Þýskalandi eða svo
nemur tvö hundruð og sextón
miljónum dollara. og eru það iðn-
aðarfyrirtæki, eitt hundrað áttatíu
og sex tegunda.
A að giska einn þriðji hluti þess
fjár, sem Bandaríkjamenn hafa
lagt í og lánað til fvrirtækja í
Evrópu hefir farið til Bretlands,
en eitt hundrað fjörutíu og fimm
miljónir til fyrirtækja í Frakk-
^landi, þar af 60% til ýmiss konar
verksmiðjuiðnaðar.
SjómannakveSjur.
FB. 25. nóv.
Lagðir af stað til Englands.
Yellíðan. Iværar kveðjur til vina
og vandamanna.
Slýpverjar ó Nirði.
Veðirið (í gær kl. 5 síðdegis):
Lægðin, sem var yfir NV-landi
í gærkvöldi hefir fylst upp og
liorfið. Hinsvegar er lægðin, sem
var yfir V-strönd Skotlands, kom-
in í nánd við SA-strönd íslands
og veldur nú NA-N átt um alt
land, allhvassri við NY-land, og
rigningu eða slyddu á A- og N-
landi. Vestanlands er 1—3 stiga
landsins, og hlýnar þá eittlivað
vestanlands. Jafnframt má búast
við dálítilli úrkomu.
Yeðurútlit í Reykjavík ídag:
A-kaldi. Hlýrra >og ef til vill dálítil
úrkoma.
húsinu í kvöld kl. 5 og M. 9. —
Fyrsta æfing í desember verður
á þriðjudaginn kemur — í þetta
skifti á þriðjudag vegna þess að
fullveldisdaginn ber upp á mánn-
dag.
Hjónaband. Síðastliðinn laugar-
dag voru gefin saman í hjónaband
ungfrú Sigrún Magnúsdóttir og
Olafur Björgvin Olafsson prentari.
Síra Arni Sigurðsson gaf þaa
saman.
Sama dag voru gefin saman í
:vegi 4.
Gestir í bænum: Guðni Kristj-
ánsson kaupmaður á Vopnafirði,
iSigfús Gíslason bóndi á Hofströnd
í Borgarfirði eystra og Guðbrand-
ur Jónssön bóndi á Spákelsstöðum
Dansskóli Rigmor Hanson.
Skemtidansæfing verður í K. R. í Dalasýslu.
frost, en 1—5 stiga liiti í öðrum hjónaband af síra Sigurði Stefáns-
landshlutum. Á morgun mun áttin syni á Möðruvöllum ungfrú Dóró-
verða A-læg um mikinn hluta Ibea Guðmundardóttir Breiðfjörð
og Þorsteinn O. Stephensen stuik
med. Heimili þeirra eí á Laufás-