Morgunblaðið - 28.12.1930, Blaðsíða 8

lægri en hún var á keisaratím-
nnum.
Af 30 miljónum barna á aldrin-
um 8—16 ára, eru það um 60%
sem nokkurn skólalærdóm fá. —
Kenslukraftar skólanna eru lje-
legir, enda hafa kennarar lág laun,
og verða oft að sætta sig við, að
launin sjeu greidd á óreglulegum
timum. Lestrarkunnáttu almennings
hefir aukist nokkuð á síðari árum.
Bn þó er enn um 1/7 þjóðarinn-
ar ólæs.
Fyrir tveim árum hjeldu menn
að umrenningshópar barna væru
brátt úr sögunni. Yíða voru þeir
að hverfa þá. Bn nú fjölgar þeim
aftur. Ástæðan til þess mun vera
5-ára-áætlun stjórnarinnar, og bar-
átta sú, sem hún á í innanlands.
Áður fyrri var hægt að skella
skuldinni á ófriðinn, borgarastyrj-
Öldina, siglingabannið og hung-
ursneyðina. En nú verða áhrifa-
menn meðal bolsanna að játa, að
umrenningshópar barna, þessi
ógurlega landplága, og flak-
andi meinsemd þjóðlíkamans
stafar blátt áfram af ráð-
stjórnarfyrirkomulaginu sjálfu, af
„sosialiseringu“ þjóðfjelagsins og
mega bolsar því búast við því að
vergangur og flakk barna sje þjóð
fjelagsböl, sem hverfi ekki, en
þeir verði að stríða við það í fram-
tíðinni.
Því þess ber að gæta, að bolsar
stefna beint að því, að sundra heim
ilunum, leggja heimilislífið í rúst-
ir. Ríkið á að sjá um uppeldi bam-
anna. En meðan ríkið hefir engin
tök á því, eins og í Rússlandi, þá
fer vitanlega alt um þverbak,
bömin flytja undan umsjón ríkis-
ins og umrenningum fjölgar.
En ekki nóg með það, að börnin
flytji frá uppeldisstofnunum í lið
með umrenningnunum agalausu.
Mörg böm stijúka einnig úr for-
eldrahúsum, til þess að taka þátt
í frjálslega lífi flakkaranna, og
fara þar forgörðum. Því allir
veslings umrenningarnir ungu verða
glæpamenn, þjófnaðir og morð era
í þeirra augum daglegt brauð og
í engu vítavert. Þó upplag þess-
ara barna sje ekki verra en bama
og unglinga í öð'rum löndum, vex
og dafnar í huga þeirra andúð
og þrjóska gegn kúgun ríkisvalds-
ins, og gagntekur þau svo, að þau
verða alla æfi uppreisnar- og skóg-
gangsmenn í harðstjóraríki bols-
anna.
Fullorðna fólkið er kúgað og
bælt eftir margra ára eymd og
erfiðleika. Svipa harðstjóranna
hefir drepið í því kjarkinn. En
börnin og unglingarnir, sem
óbjagaða hafa meðfædda sjálfs-
stæðisþrá sína, gera uppreisn gegn
því ríkisvaldi, sem vill eyða öllu
einstaklingsframtaki og steypa alt
í helkalt og storðnað mót hins
kommúnistiska skipulags.
Eldri kynslóðin þegir við svipu-
höggum harðstjóranna. En um-
renningshópar barnanna, er brjót-
ast út úr viðjum kommúnismans,
er sú svipa, sem þeim svíður mest
undan bolsahöfðingjunum í
Moskva. Það er hið unga Rússland,
vanmegnugt að vísu, en voðalegt
í eymd Binni og tryllingi, er
hrópar á hefnd yfir böðlana, sem
fara nú með völdin í Rússlandi.
(Lausl. þýtt).
Kveðja til íslands.
Kvæði þetta var flutt á aðalfundi fjelagsins Sverige-Island. Höfundur-
inn er kammerherra Adolf Berencreutz, fyrrum aðalræðismaður Svía í Kaup-
mannahöfn, Lundúnum og víðar. Á ræðismannsárum sínum í Kaupmanna-
höfn um aldamótin kyntist hann nokkuð málum íslandis. Barðist hann fyrir
því, að beint skipasamband kæmist á milli Svíþjóðar og íslands og skrifaði
um það greinar í sænsk blöð. Eigum vjer þar góðan vin.
JHell, Island! lcmd av eld och is,
med sagans gvllband om ditt ánne!
Vid blá Atlant i silverdis
du smidde Nordens forntidsspánne!
Stolt tomar du din várld av fjáll,
som valv om flammoma dárinne!
Av torv och sten du byggt ditt tjáll
tiU tryggat hem för hopp och minne!
Dárinne genom sekler brann
vár sángs och vára ságners lága!
Dess sken förklarat till oss hann
med svar pá gudasagans frága.
Hell, Island! hávdens höga arv,
du várdat ömt át vára lánder,
trots tváng och tryck i tidevarv,
som böljat emot dina stránder!
Hell, Island! som ditt folks symbol
ej passar mön, den blida, veka,
men vikningen med hjálm av stal,
kring vilken vita falkar leka.
Hell, Island! fiövding, vikingsson,
vars kraft ej nöden kunnat krossa!
Jag hör din röst i forsens dán,
jag ser din eld ur bergen blossa!
Sá vet jag, hjártat stár i brand
dár inom jökelns kalla pansar!
Och se, kring kállans svavelrand
blá gentiana binder kransar!
Din vita mantels vád du slár
om tun och skimmergröna dalar,
dár ulligt lamm pá bete gár,
och tystnad sjálf en saga talar.
För frihetsljusets glans försvann
frán muren hotfullt Mene Tekel,
och nu, ditt ödes överman,
du fri gár fram i seklers sekel.
D
Se, Svithiod bjuder dig sin famn,
en fosterbror i offerlunden,
dár vánskapen i fádrens namn
i Ijusets tjáns blvr sammanbunden.
I tid av hets och vinstbegár,
dá tingens tryck vár ande kváver,
glöm aldrig vad oss hávden lár,
att fádrens arv vár trohet kráver.
ADOLF BERENCREUTZ.
Veggklæði
Unnar Ólafsdóttur,
Morgunbl. hefir áður getið
þess, að nú og næstu daga er
il sýnis í fimleikahúsi Menta-
lcólans veggklæði mikið, sem
t’rú Unnur Ólafsdóttir hefir
aumað, og sett í útskorna um-
örð eftir sjálfa sig. Er mynd-
in 4 m. á hæð og 2,10 á breidd,
mæld með umgjörð.
Mynd þessi var send á Char-
lottenborgarsýninguna í Kaup-
mannahöfn í sumar, hlaut þar
:kið loí Og yiðurkenhingar-
skjal. í útlendu blaði, þar sem
mnar var getið, var hún og
umgerðin kölluð ,,stórvirki“ ís-
lenskrar konu.
Það mun svo hafa verið til
ætlast, að mynd þessi væri á
sýningunni hjer heima í sumar,
en hvergi var nógu hátt undir
!oft í höfuðstaðnum, svo að hún
'yti sín til fulls — og ekki eru
heldur salarkynni svo nú, nje
svo bjart, að svo verði.
Sýningin á þessum einstæða
grip verður opin næstu daga.
Hann er þess verður — af
mörgum ástæðum — að fólk
’ölmenni að honum — ekki
síst þar sem hjer er um að ræða
tvöfalda list konu, er átt hefir
við mikla vanheilsu að stríða,
~>g líklega lagt sitt besta fram
í gripinn þegar hún átti sem
örðugast.
/
Afrek Fordbíls.
Fordbíllinn hefir víðsvegar um
allan heim borið sigur úr býtum í
kappakstri á tiltölulega stuttum
vegalengdum, og sýnt yfirburði
sína bæði um flýti og styrkleika.
En eftir var að sýna hversu hann
stæði sig í verulegum langferðum.
Ford Motor Company í Þýska-
landi hefir nú fyrir skemstu gert
mjög merkilega tilraun í þessu
skyni.
Venjulegum lokuðum tveggja
dyra Ford-bíl var ekið í einni lotu
50 sinnum þessa vegalengd: Miin-
chen, Karlsrulie, Frankfurt, Kas-
sel, Hamburg, Berlín, en sú leið
er mæld 2000 kílómetrar. Samtals
var þannig ekið 100.000 kílómetrar
eða 21/) sinnum kringum jörðina,
og fóru til þess 100 sólarhringar,
enda ekið dag og nótt, að meðal-
tali 1000 kílómetrar á sólarhring.
Voru altaf í bílnum nægir bílstjór-
ar til skifta. Nákvæmt eftirlit var
haft með öllu á þessu ferðalagi og
hafði það með höndum fjelag eitt,
sem annaðist bæði dag- og nætur-
vörslu.
Á leið þessari var farið 2000
sinnum gegnum borgir, sumar æði
stórar, og 19.950 sinnum gegnum
stærri og minni þorp, þar sem
hægja varð ferðina að mun. Víða
lá vegurinn yfir hæðir og hálsa
með talsverðum bratta. Heila viku
meðan á ferðalaginu stóð var fár-
viðri, sem gerði vegina nærri ó-
færa. Þrátt fyrir alt, þetta reyndist
maðalhraðinn 75 kílómetrar á
klukkustund.
Svolitla hugmynd um hvað lagt
var hjer á vjelina gefa þessar
tölur: Sveifarás hennar fór á allri
ferðinni 132 miljónir snúninga, en
bullulögin komust upp í 1 miljarð
Heiðruðu húsmœður,
Biðjið um Fjallkonu-skósvertuna í
þessum umbúðum. — Þjer sparið
tíma, erfiði og peninga með þv?
að nota aðeins þessa skósvertu og
annan Fjallkonu-skóáburð.
Það besta er frá
H.f. Efnagerð Reykjavikur.
Holasalan 81
Simi 1514.
er tilvalin jólagjöf. Höfum bæði
handsnúnar og stignar vjelar.
Þaj5 era til margar saumavjelar
dýrari en Kayser,
en engar betri.
ffljólkurfjelag Reykjavíkur.
Akra
er
orðlð
smjðrlíkinu sem
hjer barðlð
Kaupið Morgunblaðið.
og 50 miljónir. Hvert hjól fór 35.6
miljónir snúninga.
Prófakstur þessi hefir vakið
mikla athygli í þýskum blöðum,
enda verður ekki annað sagt, en að
hjer sje um að ræða mjög merki-
legt afrek.
(Tekið úr Ugeskrift for Lands-
mænd, nóvember 1930).
Böðvar Bjarkan málaflutnings-
maður, hefir sem kunnugt er, lengi
verið gæslustjóri útibús Lands-
bankans á Akureyri. En sam-
kvæmt fregn að norðan, var hon-
um nú fyrir jólin sagt upp því
starfi fyrirvaralaust.
Fjelag Sjáifstæðismanna var
stofnað á Akureyri, fyrir nokkrö.
Gengu um 70 inn í fjelagið, er það
var stofnað. Búist er við, að álíka
margir fjelagsmenn bætist við nú
á næstunni. Stjórn fjelagsins er
þessi: Axel Kristjánsson kaupm.,
Sveinn Bjarnason verslm., Helgi
Pálsson útgerðarmaður.