Morgunblaðið - 08.02.1931, Blaðsíða 7

M0 RGUN BLAÐIÐ
7
•hjer á landi 1918, sean var ánægð-
wr. Hann meira að segja krafðist
þess að fyrra bragði, að sett yrði
kvöðin um jafnrjetti þegnanna.
Þetta var Alþýðuflokkurinn, sem
llanir hafa síðan verið að styrkja
fjárhagslega.
Pullveldisviðurkenningin er feng
in með sambandslögunum frá 1918.
Petta var stærsti sigurinn, sem
nnninn hefir verið í sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar. En þannig
var gengið frá kvöðunum, sem
fylgdu fnilveldinu af hálfu Dana,
að Islendingar hafa það eigi á sínu
Valdi að losna við kvaðirnar, fyrr
en að samningstímabilinu loknu,
eða í árslolt 1943. En frá þeim
tíma, er það á valdi íslendinga
«inna, að iosna við kvaðirnar og
verða einráðir sinna mála. Þó er
þetta því aðeins liægt, að íslend-
lngar standi sem ednn maðuir. —
Uppsagnarákvæði sambandslag-
^anna eru svo ströng, að það er
®neð öllu óhugsandi að losna við
kvaðir Dana, nema íslendingar
«jeu samtaka og einhuga.
íslendingar verða því að yera
Vel á verði nú, þegar Danir eru
■að læða hingað 'fjármagni til
‘Stjórnmálastarfa.
Hreggviður Þorsteinsson
kaupmaður.
Fæddur 5. október 1880.
Drukknaði 20.—21. janúar 1931 af
skipinu Ulv.
Hniginn og horfinn,
•svo hraustur, svo fijótt!
Margt býr í íslenskri
miðsvetrar nótt.
Jtfl hefir Ægir
*við albúinn knör.
Áfangi er óviss
þá ýtt er úr vör.
Holskeflan fellur
■og hríðin er grimm,
mákuldinn nístir
'Og nóttin svo dimm.
Ber þig á boðann
Brunandi fley.
Bífið er gáta
■sem leyst verður ei.
Preyðandi brimskafl
á boðanum rís.
■Ógnar í brotsjóum
;örlaga-dís.
Bíðasta kallið
ær 'komið að þjer.
Enginn veit áðm’,
livert aldan hánn ber.
Ljós eru dáin
•og liðið á kvöld.
Rán býður rúmið,
■en rekkjan er köld.
Óðar er íiðin
liver æfidagsstund,
svo er að sofna
hinn síðasta blnnd.
Bregðast nú fundir,
bróðir minn kær.
Maka þar á verði
'vindur og sær.
Það syrtir, það syrtir
í sóllausum geim.
Það birtir, það birtir
því bráðum sjer heim.
Þó úfin s.je alda
á æfinnar dröfn.
Sól lýsir sumri
þá siglt er í liöfn.
Hjálmar Þorsteinsson, Hofi.
Frá Rósslandi.
(Eftir frjettaritara „Dresdner
Nachrichten“).
Moskwa, aðfangadag.
í Þýskalandi, Vesturevrópu og
um allan heim eru nú haldin hátíð-
leg jól meðan jeg skrifa þessar
línur. Það er aðfangadagskvöld.
En það er nú eitthvað annað en
jólabragur hjer í Moskwa, liöfuð-
borg ríðstjórnarríkisins . . . Menn
eru alvarlegir og raunalegir á
svip. Það er harðlega bannað að
liafa jólatrje, og voru þau þó
leyfð í fyrra. En á götunum ern
íjölmennar skriiðgöngur guðleys-
ingja, sem stjórnin hefir sýnilega
komið af stað. En á andlitum
margra, sem liafa blandast þar
saman við skrílinn, sjest að þeir
liafa ekki þorað annað en vera
með, af liræðslu við það að missa
atvinnu sína að öðrum kosti.
Samt eru jólin haldin hátíðleg,
þrátt fyrir boð og bann. Þær
kirkjur, sem enn eru opnar, eru
troðfullar og eins göturnar um-
hverfis þær. Heima fyrir lialda
menn jólin hátíðleg í laumi . . .
Það er eftirtektarvert hvað
margir ölvaðir menn eru á götun-
um. Það eru menn sem enga ætt-
ingja eiga, ekkert heimili, og
reyna að drekkja sorgum sínum
og bernskuminningum í „vodka“.
1 þorpum þeim, sem enn lúta
ekki sömu sameignarlögum og
Moskwa, eru jólin sjálfsagt hald-
in helg núna, eins og í fyrra. Þeir,
sem þar eiga heima, kæra sig ekk-
ert, um, fyrirskipanir frá Moskwa,
og lifa eftir eigin geðþótta.
Hallæri.
Með hverri viku sem líður, verð-
ur matarskortur tilfinnanlegri, og
alt af lengjast raðir þeirra, sem
bíða utan við útsölustaðina, Eitt
pund af smjöri kostar 15 rúblur
(rúmar 30 krónur). Egg, mjólk,
fleslt, feiti og ofanálag fær maður
ekki nema í örsmáum skömtum
og oftast nær alls ekki. Menn
kvarta og bölva út af þessu —
ekki þó ráðstjórninni, heldur
„borgurunum“, sem sagt er að
hafi tekið höndum saman við
Poincaré, Briand og aðra „kapi-
talista“ til þess að koma .viðskifta-
lífi ráðstjórnarríkisins í kaldakol.
Málið, sem hafið var gegn hinum
svonefnda iðnaðarflokk, varð ekki
til ónýtis. Það var meistaralegt
hve Sovjet-stjórnin iþó hendur
sínar; hún ber ekki sök á ástand-
inu. Bragðið heppnaðist ágætlega.
Blöðin og alþýða voru sammála:
Það er borgurunum eingöngu að
kenna, við hve mikil vandræði
öreigalýður Rússlands á að búa.
Fimm ára áætlunin.
Hrun viðskiftalífsins verður æ
augljósara. Þetta á eigi að eins við
um matarskortinn. Pimm ára á-
ætlunin kemst ekki í framkvæmd
á neinu sviði. Og þeir, sem best
þekkja til, undrast það alls ekki.
Þjóðarauðurinn minkar ár frá
ári undir núverandi stjórn. Yara-
sjóðurinn, eign „Kapitalistanna“,
er næstum gjöreyddur, og ný verð-
mæti koma ekki í staðinn. Prarn- j
leiðslan minkar stöðugt. Og það j
eru engar líkur til þess að hægt j
sje að auka framleiðsluna svo, að
fimm ára áætlunin komist í fram-
kvæmd! Engar líkur! Áskoranir
og viðvaranir hafa engin áhrif.
Þá var gripið til örþrifaráðs, sem
getur orðið til bóta fyrir stjórn-
ina, ef því er miskunnarlaust beitt.
Það hefir verið gefin út reglugerð,
sem mælir svo fyrir, að hver verka
maður, sem ekki hlýðnast vinnu-
aganum, skuli tafarlaust rekinn
og fái ekki neina atvinnu neins
staðar í fimm mánuði. Og þeir fá
að sjálfsögðu engan styrk þennan
tíma. Og hafi þeir gert „fjand-
samlega árás á vinnuagann“ þá
verða þeir að greiða fullar skaða-
bætur fyrir það.
Á annari reglugerð sjest það
hve stjórninni þykir ilt, ef hún
verður að hverfa frá fimm ára á-
ætluninni. Stjórnin skipaði nýja
umsjónarmenn, sem eiga að sjá
um það, að fyrirætlunin sje fram-
kvæmd í öllum atriðum, og vaka
yfir því að hinir fyrverandi um-
sjónarmenn geri skyldu sína. For-
maður þessara nýju umsjónar-
manna er Molotow, kunnur fylg-
ismaður Stalins. Og einkennilegt
er það, að Stalin hefir verið út-
nefndur meðlimur í Sto (atvinnu-
og landbúnaðar framkvæmdaráð).
Þetta er í fyrsta skifti að Stalin
er útnefndur til þess að gegna op-
inberu embætti. Má af því draga
þá ályktun að viðskiftalífið sje
komið í reglulegt öngþveiti.
Samt sem áður væri misskilning-
ur að ætla að hjer sje um pólitískt
öngþveiti að ræða og stjómin sje.
völt í sessi, eins og blöð hinna
landflótta Rússa halda fram. Hin-
um landflótta Rússum verður þar
sama skyssan á eins og blöðunum
í Yestur-Evrópu, að þeir dæma
ástandið í Rússlandi frá vestur-
evrópsku sjónarmiði.
Frá sjónarmiði í Vestur-Evrópu
hafa margir merkir viðburðir í inn
anríkispólitík gerst í Moskva að
undanförnu. - Stalin var að hugsa
um að losa sig við Rykow og
kvaddi því Styrzow til Moskva og
gerði liann að formanni þjóðfull-
trúaráðs ríkisins. Allir töldu að
Styrzow væri þá hinn spakasti
fylgismaður Stalins.
En livernig fór. Það er erfitt
fyrir þá, sem ekki eru kunnugir
því, sem gerist í Kreml, að skýra
það. En. einn góðan veðurdag barst
ótrúleg fregn út um Moskva. Styr-
zow dirfðist að rísa gegn Stalin,
hinum volduga vini sínum. Hann
lýsti opinberlega yfir því, að það
væri ekki hægt að framkvæma
fimm ára áætlunina. Stalin krafð-
ist þess undir eins að hann tæki
orð sín aftur. En Styrzow gerði
það ekki. Þá svifti Stalin hann
embætti, og þegar það dugði ekki,
var Styrzow rekinn úr bolsivíka-
flokknum. Nú á hann hvergi höfði
sínu að að halla. Menn höfðu hann
fvrir rangri sök er þeir hjeldu að
hann væri verkfæri í hendi Stalins.
Og til þess að vera samur við
sig, þá rak Stalin Rykow líka
út á gaddinn, fyrir það að hann
hallaðist að hægri mönnum innan
flokksins (Prarvyje uklony) árið
sem leið. Að vísu hafði hann hvað
eftir annað verið látinn eta ofan
í sig ummæli sín og biðja velvirð-
ingar á þeim. Og nú liafði hann
ekki gefið neinn sjerstakan högg-
stað á sjer. En sennilega hefir
Stalin hugsað sem svo, að best
væri að gera rækilega hreint fyrir
sínum dyrum, úr því að byrjað
væri á því.
í embætti beggja, Styrzow og
Rykows, setti Stalin svo Molotow,
Sem talinn er tryggur fylgismaður
hans. Molotow er fertugur að aldri
og liann er ekki af öreigaættum,
eins og ‘ flestir foringjar bolsa,
heldur af smáborgarakyni. Hann
gekk í mentaskóla í Kasan og
síðan á háskólann í Pjetursborg.
En hann gengur alt af til fara eins
og ræfill, til þess að vera eins og
öreigarnir.
í hverju öðru landi en Rússlandi
mundi það hafa komið á stað inn-
anríkisdeilum í pólitík, ef tveir
æðstu embættismenn þjóðarinnar
hefði gengið í berhögg við stjórn-
ina. En í Rússlandi er því alls ekki
til að dreifa. I Yestur-Evrópu hafa
stjórnarandstæðingar sín eigin
blöð. 1 Rússlandi eru engin önnur
blöð en þau, sem fylgja Stalin. —
Hann þarf ekki að segja nema eitt
orð til þess að refsað sje þeim,
sem honum mislíkar við, og að al-
menningsálitið dæmi þá sem svik-
ara. .Jafnvel annar eins maður og
Trotzki er að almenningsáliti svik-
ari við málstað öreiganna, pólit-
iskt dauður. Sömu förina hafa
allir farið, sem reynt hafa að rísa
gegn Stalin: Sinowjew, Kamenew,
Radek, Bucliarin, Bjeloborodow,
morðingi keisaraf jölskyldunnar, og
ótal margir aðrir.
Besta sönnunin fyrir því, að
stjórnarandstæðingar eiga sjer
engrar viðreisnar von, er hvernig
fór fyrir Bucharin. í langri og
ýtarlegri grein, sem birt var í
Moskva-blöðunum, viðurkendi
hann yfirsjónir sínar og gaf flokk-
stjórninni sjálfdæmi á máli sínu.
Bucharin var lengi stjórnarand-
stæðingur. Og það sem hann fann
stjórninni til foráttu var alt lauk-
rjett. Bucharin verður ekki lagt
neitt til lasts, hvorki sem manni
nje hugsjónamanni og er hann því
virðingarverðastur af öllum for-
ingjum bolsa. Samt verður hann
að beygja sig þannig, og hefði
fáir trúað því um hann. En þetta
dæmi ætti að sannfæra þjóðirnar í
Vestur-Evrópu um það hve alger-
lega vonlaust það er að ætla sjer
að hnekkja veldi Stalins.
Harður vetur
vofir nú yfir. Það er lítið um elds-
neyti. Eldsneytisskortur er þegar
farinn að gera vart við sig. Þetta
verður miklu verri vetur en nokk-
ur liinna undanfarandi; það finn-
ur maður nú þegar og það er öll-
um ljóst. Samt sem áður bala
menn af. Menn verða að þola hung
ur og kulda, en það er þeim
Poincaré og Briand, erlendum
stjórnmálamönnum og fjármála-
miinniim að kenna. — Blöðin í
Moskva munu sjá um það að allri
skuldinni verði skelt á aðra. Dag-
lega munu þau vitbásúna ótal sög-
ur um juið livernig útlenda auð-
valdið ætli sjer að kúga öreigana
í Rússlandi. Og fólkið trúir þessu,
því að það les ekki önnur blöð.
Það er harmsaga hinnar rúss-
nesku þjóðar, og um leið lausnin
á þeirri gátu, hvers vegna bolsi-
víkastjórnin er eins sterk og raun
er á. En þetta skilja menn ekki í
Vestur-Evrópu — geta alls ekki
skilið það.
Frá Vestmannaeyjum. Fiskafli
er þar að glæðast; voru flestir
■ bátar á sjó í gær og öfluðu vel.
Eitttivað ti! að nala af!
EggladnH - Gerdnfl
og Krydd.
imlssandl i allan takstar.
Húsfreyjur!
Ef yður vantar steinolíugas-
vjel þá kaupið „Juwel“ hjá
okkur. Þær eru spameytnar,
hita fljótt og eru ódýrar. —
A. Einarsson 8 Funk.
STRAUJÁRN og
RAFMAGNSBAKSTRAR
eru ómissandi á
hverju heimili.
Raftœkjaverslunin
Norðnrlfósið
Laugaveg 41.
EGGERT CLAESSEN
asstarjottnrmálnflvtntakgnanOar.
Skrifstofa: Hafnanrtneti 5.
Lmi 871. ViCtalnttani 10—12 1 k
Miðlkurbú Flóamanna
Týsgötu 1 og Vestur0ötu 17.
Sími 1287. Sími 864.
Daglega nýjar mjólkurafurðir. —
Sent heim.
Ouflerln
besta blóðaukandi meðal. Læknar
um allan heim mæla með því. —
Fast i fillnm lyfjabnðum.
MMMB»iccBnMaaw«weanwnPoenwnawHBnna«iffi£njiui. unani—
Fallega Tulipana
hyasintur, tarsettur og páskaliljur
fáið þjer á Klapparstíg 29 hjá
Vaid. Ponisen.
Sími 24.