Morgunblaðið - 05.03.1931, Blaðsíða 3

W0RPtTTNRLAT)TÍ)
UKiiiiiiiiiimifitiuiitiimmiiHimiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiir
jnoraanblatiS |
Útteet.: H.f. Arvakur, Reykjavlk =
RlUtjðrar: Jön KJartanaaon.
Valtjr Stefinsaon.
Rltstjörn os afgreiðsla:
Austurstrœtl 8. — Slmi 600. =
AuelýsliiKastjðrl: H. Haíberg. =
AUKlj'rlng:a«kr)fatofa:
Auaturstræti 17. — Sími 700. =
Helaaaslmar:
Jön iCjartanaaon nr. 741.
Valtýr Stefánsson nr. 1210. =
B. Hafberft nr. 770.
Áakrlftaejald: Er
Innanlanda kr. 2.00 & asánuBi. =
Ct&nlanda kr. 2.60 á aaánutsi. =
f iauaaaölu 10 aura elntaklö, S
20 aura mets Lesbök. fý
umtmiiiimiHHiiiiiiHHuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiinP
Vextirnir.
vextir hafi lækkað um hélming í
umlieiminum, þá hafa þeir staðið
í stað b jer á íslandi.
Eins og Jóh. Jósefsson benti á
í umræðunum um málið þá er
nauðsynlegt að gera samanburð á
vaxtakjörunum hjer og erlendis,
samanburð á því máli í tíð núver-
andi og fyrverandi stjórnar. I tíð
fyrverandi stjórnar nutum við
sömu vaxtakjara og nágrannaþjóð
irnar. Síðan hafa vextirnir í heim-
inum lækkað meira en nokkurn
gat grunað. En livað liefir orðið
upp á teningnum hjer. íslenska
stjórnin hefir orðið að taka dýr-
ara lán nú, en t. d. lánið fyrir
„Hinir háu vextir liggja sem
mara á atvinnuvegunum1 ‘ — sagði
Bjarni Ásgeirsson Búnaðarbanka-
stjóri við umræðurnar í þinginu
nm lækkun vaxtanna.
Svo var og fyrir síðustu kosn-
ingar 1927.
Þá töluðu Framsólmarmenn hátt
um það, að þeir þyrftu að komast
til valda til þess að fá vextina
lækkaða. Það átti blátt áfram að
vera. þeirra fyrsta verk. Árnesing
ar seridu t. d. Magnús Torfason á
þing beint í þeim erindum að hann
lækkaði vextina. Heyrst hefir að
Strandamenn hafi falið TJryggva
Þórhallssyni sama verk. Og slík
saga mun hafa endurtekið sig
fleiri kjördæmum.
Kominn er nú eins konar kosn-
ingahrollur í Framsóltn. Þeir sem
höfðu ákveðnast lofað vaxtalækk-
uninni verða einhvern lit að sýna.
Þeir flytja þingsályktunartillögu
um að skora á ríkisstjórnina að
fá vextina lækkaða í Landsbank-
anum. Miðað er við Landsbank-
ann. Því síðan Árnesing-
ar sendu Magnús á þing, hefir
hann slysast í bankaráð Utvegs-
bankans. Svo Magnús beinir ekki
orðum sínum til hans.
En nú kemur babb í bátinn
Fjárm á lar áðherra nn, yfirmaður
fjármálanna í landinu, eftirmaður
Jóns Þorlákssonar, segir það skýrt
ug afdráttarlaust, að hann ráði
«íkkert við vextina, að landsstjórn-
ín geti blátt áfram ekkert gert í
málinu. — Jú — hann getur, eftir
því sem hann sjálfur segir farið
með ályktun þingsins í Landsbank
ann. Síðan ekki meir. — Það spar-
•ar nokkur sendisveinsspor; eins og
Jóli. Jós. alþm. komst að orði.
Framsóknarþingmennirnir, sem
komnir voru til þess að læltka
vextina, verða því að koma í kjör-
Jæmi sín með þau skilaboð fjár-
málaráðherra, að þeir sjeu ger-
samlega vanmegnugir — geti ekki
int þetta hfútverk af hendi. —
Að gamni sínu, eða til málamynd-
®r, ætla þeir þá að samþykkja á-
Tyktunina, og senda Einar með
hana í bankann.
En hagsýni stjórnárinnar er
eþki öll sýnd með því, hve af-
burðavel henni tókst með bruggi
og blíðmæli að teygja menn að
stútnum lijá Brandi. Hún kunni
líka að liagnýta sjer áhrifin. Þeg-
ar lnin hafði snúið við vösum
þeirra, er liún hafði örvað með
hinu seiðmjúka bruggi, ljet liún
tollþjóna og aðra lögreglumenn
fylgja á hæla þeim eða sitja fyrir
þeim við næstu götuhorn. Svo
voru þeir leiddir fyrir dómara,
sektaðir fyrir að drekka vínið, sem
ríkisstjórnin freistaði þeirra með.
Qg þeir sem höfðu tæmt vasana
lijá Brandi, veðsetja hjá lögreglu-
veðdeildina, sem Jón Þorláksson j stjóra næsta mánaðar vinnuarðinn.
tók.
Og Jóhann Jósefsson hjelt á-
fram: Hvað um veðdeildina í hönd
um núverandi stjórnar. Þar eru
brjef — en peningar engir til að
kaupa þau. Hví reynir landstjórn-
in ekkert. að gera í því máli? Þor-
ir hún ekki að sýna, hvaða. ókjör
hún verður að sætta sig við nú,
meðan vextir annars staðar eru
lágir? Eða fær liún livergi nokk-
urt. fje?
Þriðja daginn sem rætt var um
vaxtalækkunina í þinginu tók Jón
Auðun til máls. Taldi hann það
einkennilegt hve lítt menn hefðu
sint því að tala um orsakir liinna
háu vaxta. Þetta kæmi e. t. v. af
því, að allir þingmenn væru þeim
svo kunnugir. Því orsakirnar til
þess að erlendir fjármálamenn
hefðu tapað allri tiltrú til lands-
stjórnarinnar, og hingað fengjust
ekki nema ókjaralán níi, væri fjár
málastjorn sú sem hjer ríkti, og
óhófseyðsla landsstjórnarinnar, á-
samt gerræðinu gagnvart íslands-
banka og því ábyrgðarleysi sem
landsstjórnin og lið herinar liefði
sýnt í því máli og öllu því sem að
fjáimálastjóm lýtur.
Framsóknarþingmennirnir hafa
því ekki önnur skilaboð til kjós-
enda sinna en þau að vextir hafi
lækkað alls staðar nema hjer á landi
Að hjer hvíli þeir framvegis sem
mara á atvinnuvegum landsmanna.
Og orsökin sje sú, að Framsókn
hafi sett fjármálastjórn þjóðarinn
ar í hendur alóhæfum mönnum.
Molar.
Er þetta rjett hjá fjármálaráð-
berranum? — Getur landsstjómin
«ngin áhrif haft á þessi mál?
Hefir reynslan ekki sýnt nokk-
nð annað ?
Það skal eigi vefengt, að Einar
írá Eyrarlandi segi það satt ,að
þessi stjóm geti ekkert gert til
þess að lagfæra málið, lækka vext-
ma, því allar gerðir hennar. í fjár-
málunum hafa vissulega srniist í
þveröfuga átt.
Landsstjórnin hefir haft áhrif á
vcxtina, þau áhrif, að þó banka-
Vel veitt.
Stjórnin okkar hefir haft mikla
æfingu í veisluhöldum, enda er
matarástin göfug tilfinning. Borg
ar sig líka vel að glæða hana
fyrir þá, sem eru brytar í ann
ara búri. Þar verða vinsældirnar
hreinn ágóði.
Hvergi hefir þó stjórninni tek
ist jafnvel að laða menn að borði
sínu, sem í veislusal Spánarvín
anna. Hælist stjómin mjög um yf-
ir því, að íslenska þjóðin hafi s.
1. ár drukkið meira en tvær milj-
ónir króna inn í ríkissjóð.
Er það ekki dásamlegt af stjórn,
sem sagðist ætla að „þurka“ land-
ið, þegar hún var að versla við
bannmenn um atkvæði þeirra, að
liafa náð í ríkissjóðinn tveim milj-
ónum króna út á drykkjufýsn
manna, aðeins í tollum og sölu-
ágóða? Það er ekki lítil hagsýni,
enda er liægt að smyrja á vör-
una, þegar þess má vænta, að
kaupandinn sje „undir áhrifum“.
Og stjórnin lieldur áfram að
þurka landið. Flaskan í annari
hendinni lögreglukylfan í hinni.
Og þjóðin drekkur — tvær milj-
ónir í ríkissjóð, og leysir sig und-
an lögreglukylfunni með nokkr-
um þúsundum.
Dregið af gjöf.
Svo er sagt frá gjafalagi bónda
nokkurs, að liann bar svo mjög á
allar jötur framan af vetri, að
fjenaður torgaði hvergi nærri.
Slæddist meira en jetið var og
gengu hey skjótt til þurðar. En
er á vetur leið var dregið mjög
af gjöf, og á útmánuðum var alt
á horleggjum.
Dómsmálaráðherrann fór
öndverðum vetri á varðskipi vest-
ur um Snæfellsnes og víðar. Kom
liann víða við land og hjelt veisl
ur stórar. Hugðist hann mundu ala
vel lijörðina undir kosningarnar.
En er heim kom, sendi hann á-
setningsmann út í skipið. Skyldi
sá líta á fóðurbirgðir. Eftir þá
rannsókn varð það að ráði með
honum og stjórninni að draga úr
gjöf skipverja. Skyldi nú vigtað
ofan í hvern sem nákvæmast. Var
útvigtin ákveðin nokkru ‘ knapp-
ari en tíðkaðist á skútunum í
gamla daga. En er skipsmenn litu
á grammavogina komu þeim í huga
steiktu gæsirnar í Snæfellsnes-
veislunum og víðar, og efuðu að
sá fjenaður hefði unnið verðugleg-
ar fyrir mat sínum en þeir gera.
Gengu þeir af skipinu og kváðust
aldrei mundu verða samskipa
smjörvigt stjórnarinnar. Tók rík-
isstjórnin það ráð, að varpa
grammavigtinni fyrir borð, og
gekk þá hver maður aftur í sitt
rúm.
Mun nú eiga að afla heyja
hlöðum náungans. —
gömlum, og þegar að vanda lætur
fæst hún fyrir sanngjarnt og til-
tölulega ódýrt verð. Ætti því.
flestum að vera kleift að afla sjer
þessarar fæðutegundar seinni part
sumars eða á liaustin og byrgja
sig upp af lienni fyrir veturinn,
því síldin geymist óvenjuvel, hvort
heldur söltuð á venjulegan hátt
eða: krydduð.
Nýlega er komin á markaðinn
ágætis fæðutegund, ljúffeng og
lioll hverjum manni, en lítt þekt
lijer á landi að nokkru marki.
Hjer er að ræða um „filleteraðan“
þorsk og ýsu úr reyk, beinin að
mestu tekin burtu og fiskurinn því
altilbúinn í pottinn. Þannig útbú-
inn er hann bragðgóð og holl
fæða, enda beinlaus biti, svo að
ekki þarf að tefja sig á að tína
úr honum beinin. Þessi fæðuteg-
und er alveg fersk, aðeins liið
besta úr fiskinum er valið, sem
strax er tilreitt og meðhöndlað
eftir vissum reglum að viðhöfðu
hreinlæti og bestu vöruvöndun.
Reyktur þorskur eða ísa ættu því
að vera tíðir gestir á öllum ís-
lenskum heimilum, og má jafnt
neyta þessarar hollu fæðu ofan á
brauð sem borða heita kvölds eða
morguns með kartöflum og ídýfu.
Hið besta, sem jeg hefi reynt af
þessari fæðutegund hjer á landi,
er framleitt hjá frysti- og mat-
vælaframleiðsluhúsinu „Hrímnir' ‘
á Laufásvegi. Mjer er kunnugt
um, að fæða þessi fæst allvíða hjá
kaupmönnum, en því miður mun
eftirspurnin vera. frekar dauf, sem
vitanlega kemur af því, að fólk al-
ment áttar sig ekki í fljótu bragði
á, livers það fer á mis, ef það ekki
reynir slíka fæðutegund. Allur ís-
lenskur iðnaður á erfitt uppdrátt-
ar, en samt er flutt hingað inn í
stórum stíl sumpart ljelegri og :
mörgum tilfellum óhollari niður
sóðnar fæðutegundir en hjer eru
fáanlegar og það fyrir hærra verð,
ógleymdum okkar lostæta salt-
fiski, en látið ykkur nægja með
munnbitann af kjötinu til uppbót-
ar, ef vill. Forðist að styðja að
áframhaldandi óþarfa innflutningí
á útlendum ljelegri fæðutegund-
um, en við sjálfir framleiðum og
engin éftirsjá er að því, þótt við á
komandi árum sjáum í hagskýrsl-
um vorum lækkandi tölur á niður-
soðnu kjöti, fiski eða öðrum lje-
legum og sumpart skemdum fæðu-
tegundum, vitaminsnauðum, og
miður hollum. Rás viðburðanna
krefst þess, að við íslendingar
förum nú alvarlega að líta í kring
um okkur og þá fyrst og fremst
ber okkur að hagnýta okkar eigin
verðmæti og framleiðslu, með því
getum við strax sparað tUgi þús-
unda og áður en langt um líður
hundruð þúsunda og jafnvel milj-
ónir. íslendingar, styðjið og efííð
alla eigin framleiðslu, hverju
nafni sem nefnist, og vil jeg með
línum þessum sjerstaklega beina
máli mínu til íslenskra húsmæðra
og forráðenda heimila og skora á
m að reyna að liaupa nú þessa
allra nýjustu fæðutegimd, er jeg
liefi minst á að ofan. Þess mun
ykkur seint yðra, en um leið og
eftirspurnin eykst, eflist íslensk
framleiðsla og þeir aurarnir verða
kyrrir í landinu.
S. Bl.
Beyktur iiskur.
íslensk framleiðsla.
Þótt undarlegt megi virðast, er
þessi fæðutegund tiltölulega lítt
þekt lijer á landi. Vjer íslending-
ar erum oft seinir til þess að
breyta til í mataræði, einkum þeg-
ar um íslenska framleiðslu er að
ræða. Má þar til dæmis nefna,
liversu langt vjer erum á eftir
nágrannaþjóðum okkar í síldar-
áti; eitthvað kann það að hafa
breytst til batnaðar hin síðari ár-
in, en víst er um það, að hin óvið-
jafnanlega og kjarngóða fæða,
síldin, ætti að vera á hverju ein-
asta íslensku heimili. Auk óvið-
jafnanlegra gæða, er síldin vita-
mínrík og holl fæða ungum og
Þingtíðindi.
en greitt er hjer á staðnum fyrir
fyrsta flokks íslenska framleiðslu,
sjerstaklega í matvælum. Það er
æfinlega best að búa að sínu, og
betra er seint en aldrei. íslend-
ingar, hættið við dósaruslið lit
lenda, marglegnar ýsvarðar fæðu
tegundir og etið holla og kjam
góða íslenska framleiðslu og þá
fyrst og fremst reyktan þorsk og
ýsu. Greindar tegundir fiskjar eru
mjög vitamínríkar og hollar. Ekki
veitir af í dýrtíðinni að hlúa að
sínu og síðast en ekki síst að þessum
framleiðsluvísi, reyktum fiskafurð
um. Nú munu sjálfsagt fljótlega
koma fram raddir . um það, að
fæðutegund þessi, er jeg hefi drep
ið á, sje dýr, of dýr til daglegrar
neytslu, en því er til að svara, að
svo er ekki, ef neytendur leggja
rjett niður fyrir sjer, hvað sparast
ívigt við það að losna við öll
beinin. Jeg þori ekki að svo stöddu
að fullyrða neitt um hlutföllin,
hvað verð snertir, eða nefna tölur,
en jeg er sannfærður um það, að
enga fæðutegund getur hollari nje
ljúffengari, en ,filleteraðan‘ þorsk
og ýsu og hefir mjer reiknast svo
til, að hver skamtur nægjanlegur
hverjum og einum til saðnings
mundi ekki fara fram úr 30 aur-
um á mann, en það verður að kall-
ast mjög ódýrt, borið saman við
ljelegt og oft bragðlaust íshiiskjöt,
enda ólíkt hollari fæða. íslending-
ar, etið daglega mestmegnis fisk,
nýjan, reyktan, ljettsaltaðan að
Tollar ofj
vitagjöld.
Neðrd deUd.
Á dagskrá var frv. um breyt-
ingar á tolllögunum. Stjórnarfrv.
en samið af meirihl. nefndar í
toll- og skattamálum).
H. Stefánsson mælti með frv.
Sagði að aðalbreytinin frá lög-
unum væri sú, að gengisviðauk-
anum, sem nú mætti skoða fastan
orðinn, væri eftir frv. bætt við
tollinn.
Út af frv. minnihl. neíndarinnar
(H. G.) sagði hann að sykurneysla
íslendinga væri svo mikil að það
gengi úr hófi. Væri það álit lækna,
að ofnautn sykurs væri hættuleg
heilsu manna. Kvað hann frekar
ástæðu til að reyna að draga úr
sykurneyslu, en að örfa þjóðina
til þeirrar nautnar. 1
Har. Guðmundsson krafðist þess
að hann fengi að vita í tíma, hvort
frv. hans um þetta efni ætti að fé
afgreiðslu í fjárhagsnefnd eða
ekki, svo hann gæti fengið tækif.
til að koma fram með br. við þetta
frv. Benti þá H. St. lionum á þa$,
að þetta hefði hann getað tekið
til ráðs þegar í byrjun, því frv.
hans væri þessu frv. samhljóða í
flestum greinum, annars talaði H.
G. mikið um það, að Framsókn og
„íhaldinu“ kæmi altaf saman um
að hafa tolla sem hæsta.
Magnús Guðmundsson sagði
Haraldi, að árangurslaust mundi
fyrir hann að berjast við stað-
reyndir. Sjálfstæðismenn hefðu
sýnt það með þeim tolla- og skatt-
lækkunum, sem þeir hefðu komið é
að þeir teldu sjálfsagt að lækka
tolla, þegar fjárhagur ríkisins
leyfði það. Hins vegar mundi ffú
svo í pottinn búið, að tollalækkun
væri ekki fær leið. Hefðu Sjálf-