Morgunblaðið - 12.07.1931, Síða 3

LOEGUNBLAÐIf)
H
|l!lllllllllllllllllllllllllllllllll|||||||||||||lllll|||||ll||llllll|||l|.|
| jjn. argTmbia5i& |
s A.ryakBr, Kcyk.jK.Tlk =
5 ®lt*tJ6rkr: Jöa KJj*.rtkn*»on.
Valtýr Styfianoi. =
= Hitatjern oif afgrei8»U:
Auaturatraetl t. — Alnl 10«. =
g Auglýalngaatjöri: m. Hafbarg. s
= ^ualýaingaakrlfatofa:
Auaturatrasti 17. — Blml 700. =
f§ H*l*aaia»a.r: M
•Iðn Kjartanaaon nr. 741.
Vaitýr Stefánaaon nr. 1110. =
B. Hafberg nr. 770.
= Aakrlftagjalá:
= Innanlanda kr. 2.00 á aaánuSl. =
S Utanlanda kr. 2.B0 á aaánuOl. =
S f lauaaaölu 10 aura elntaklS. =
20 aura aaeB Leabök =
l'llllllllllHllllHIIIHIIHHHHHIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllll
Slldveiðarnar
og landleigisgœslan.
Fregnir að norðan og austan
lierma það að ógrynni sje af síld
alveg uppi í lándsteinum, alla leið
vestan af Húnaflóa og austur á
Austfirði. Meðau síldin gengur
svo grunt, mun líti8 eða ekkert
at henni utan við landhelgi. En
Þar er nú fjöldi erlendra skipa,
sem ætla að keppa við oss um
sddveiðar. Þar eru Norðmenn,
Damr 0g Finnar, allir með stóra
flota. Má nærri geta, að það er
freisting fyrir |)á að fara inn
>rir landhelgislínuna, þa.r sem
nóg Bíld er, í stað þess að liggja
fyrir utan og veiða ekki neitt.
Það hefir líka frjettst, að norsk
veiðiskip hafi verið ískyggilega
nærri landi hjá Vatnsnesi.
Nú riður á því fyrir oss, að
tandhelgisvarnirnar sje s|terkar.
Vjer megum alls ekki láta það
við gangast, að útlendingar veiði
i landhelgi. Meðan síldin er svo
uærri landi, er von til þess, að vjer
getum fengið hærilegan markað
f.ynr það sem vjer veiðum, ef
útlendu skipin veiða lítið eða ekk-
«rt. En ef þeim á að líðast að ausa
upp síld innan landhelgi, þá er
sýnt hvernig fara mun um mark-
að fyrir íslensku síldina.
Vjer eigum nú þrjú varðskip
°g ætti þau að geta haldið uppi
strandvörnum nyrðra þannig að
«kki vœri mikil brögð að land-
helgisveiðum útlendinga. Og þau
geta haft flugvjelina sjer til að-
stoðar.
Bn hvemig er þá landhelgis.
vömum háttað nú?
Óðinn er við mælingar á Húna-
flóa. Ægir er í snattferð kringum
land að smala saman þingmönn-
um, og Þór er að „veiða síld handa
hændum“. Útlendingarnir geta
Þvi óhræddir farið sinna ferða.
Þanmg er stjórnin í einu og öllu
hjer á íslandi.
Frestun
skaðabótagreiðslanna.
Washington UP. 10. júlí. FB.
Samkvæmt- opinberri tilkynn-
ingu lítur ríkisstjómin svo á að
samkomulagið um skuldagreiðslu-
Bljeð gildi frá 1. þ. mán.
London UP. 10. júlí. FB.
Opinber framkvæmd samkomu-
fagsins um skuldagreiðslufrest
Iiófst í dag. Stjórnin hefir boðið
Pandarík^amönnums, iPrákklandii,
Italíu og Japan, Belgíu og Þýska-
landi að senda fulltrúa á ráð-
stefnu í London þ. 17 þ. mán. til
Pess að samræma Hoover tillög-
nrnar og Young-samþyktina.
Grænlandsdeilan.
Hákoa konnngnr lðgkolgar landnám
Teiðimannanna milli Garlsbergfjarðar
og Besselfjarðar.
Danir munu kæra fyrir dómstólnum I Haag.
Noregskonungur hefir stað-
fest landnámsgerðina.
K.höfn 11. júlí.
(Frá frjettaritara FB.)
'Svar Dana við orðsendingu Nor-
egsstjórnar var afhent í gær. Dan
ir fjellust á fymmgetna skil-
mála Noregs. 1 gærkveldi var op-
inberlega tilkynt, að Noregsstjórn
hefði ákveðið að helga sjer land
í Austur-Orænlandi frá 71. breidd-
arstigi og 30. mínútnm, til 75.
breiddarstigs og 40. mínútna. Nor
egskonungur skrifaði undir land-
helgunina seint í gærkveldi. —
Talið er víst, að Danastjórn kæri
Norómenn fyrir Haagdómstóln-
nm.
Æsingar í báðum löndum.
Oslo 11. júlí.
United Press. FB.
Bæði dönsk og norsk blöð bera
þess glögg merki, að mikil æsing
er bæði í Noregi og Danmörku
og kemur það ljóst fram í blöð-
unum. Ritst j órnargreinar blað-
anna eru mjög harðorðar. Sænsku
blöðin virðast hallast að því að
taka málstað Dana.
Danir ætla að kæra Norð-
menn.
Kaupmannahöfn 11. júlí.
United Press. FB.
Aukaráðuneytisfundur hefir
verið kallaður saman vegna þeirr-
ar ákvörðunar Noregsstjórnar að
helga Noregi land í Austur-Græn-
iandi á því svæði, sem norskir
veiðimenn hafa haft bækistöðvar
á undanförnum árum. Dr. Munch
danski utanríkismálaráðherrann
hefir lýst yfir því, að danska
stjómin hafi reynt eftir mætti að
koma í veg fyrir ósamkomulag,
en Danir verði að gæta rjettar
síns, og muni stjórnin því að
sjálfsögðu bera fram umkvörtun
við Haagdómstólinn fyrir rjett-
indaskerðingu af hálfu Norð-
manna.
Það var seint í maí, að deilan
milli Norðmanna og Dana út af
Austur-Orænlandi hófst fyrir al-
vöru. Þá sendi Ishafsráðið norsku
stjórninni áskorun, út af þriggja
ára leiðangri Dana. Segir þar svo,
að samkvæmt dönskum blöðum
megi biiast við því, að da.nska
stjómin fái leiðangursmönnum
(.Lauge Koch) lögregluvald í Aust
ur-Grænlandi, yfir n0rsku veiði-
inonnunum, sem sest hafa að norð-
an við Scoresbysund. Þess vegna
skorar íshafsráðið fastiega, á
stjórmna að leggja þegar undir
Noreg alt það svæði í Austur-
Grænlandi, þar sem norskir veiði-
menn ihafist við.
Þessa áskorun samþykti Ishafs-
ráðið einum rómi, en í því eru:
Gustav Smedal lögfræðingur (for-
maðör), Werenskiold prófessor,
Hasselberg veðurstofustjóri, Mar-
strander skrifstofustjóri í utanrík-
isráðuneytinu, Adolf Hoel docent,
Krogness prófessor í Bergen, Thor
Kort þetta Ijet íshafsráðið norska
gera í desember l fyrra. Á því sjest
sá hluti Grœnlands, sem danski leið-
angurinn átti að rannsaka. Svörtu
/junktarnir tákna norska veiðimanna-
bústaði, en svörtu þrihyrningarnir bú-
staði danskra veiðimanna. Bústaðir
Norðmanna eru rúmlega 80, en 7
danskir. Auk þess eiga Norðmenn
þarna loftskeytastöð (hjá Mýflóa).
Iversen fiskveiðastjóri (hann var
fjarverandi, á rannsóknarför hjá
Bjarnareyju), Brandal skipaeig-
andi í Alasundi, Jacobsen banka-
stjóri í Tromsö og Johannessen
verslunarráð.
Þegar er þessi áskorun varð
kunn tóku blöðin að ræða liana.
„Rogaland", blað bændaflokksins
sagði:
— í dag stöndum vjer vel að
vígi þarna. Eftir eitt ár eða tvö
standa Danir betur að vígi. Það
er auðvitað ekki gaman að lenda
í landadeilum við Da.ni, en hitt
væri þó miklu verra, ef vjer skyld-
um gera eitt glappaskotið enn,
viðvíkjandi Grænlandi, og leggja.
árar í bát að óreyndu. Það er efa-
laust að hjer á við: „Nú eða
aldrei!“
„Tidens Tegn“ segir: Forsætis-
ráðherra Dana heldur því fram,
að samkvæmt samningi Norð-
manna og Dana um Grænland,
sje ekki leyfilegt að fara þá
leið, sem Ishafsráðið heimtar að
farin sje. En ríkisrjettarfræðingar
vorir eru á öðru máli. Frede
Castberg, sem er ráðunautur utan-
rikisráðuneytisins í ríkisrjettar-
málum, hefir nýlega lýst opin-
berlega yfir því ákveðið að það
kæmi ekki í bág við samninga
Norðmanna og Dana þótt Norð-
Aienn innlimuðu þennan hlnta
Grænlands. Ef álit da.nska for-
sætisráðherrans á samningnum
væri rjett, þá kæmi líka í bág við
hann dönsku lögin, er sett voru í
apríl 1925 um yfirráð Dana í Aust-
ur Grænlandi. Og einnig það, að
Danir veittu Frökkum og Bret-
um mestu rjettindi (mestbegunst-
ret) í Grænlandi.
Lögregluvald það, sem norska
stjórnin vfeitti Hoel docent, náði
aðeins til þeirra Norðmanna, sem
eru í Grænlandi og bygt á því að
landið væri eigendalaust, en lög-
regluvald það, er danski leiðang-
urinn fær, nær jafnt til allra, og
byggist á þeirri skoðun Dana, að
þeir hafi yfirráðarjett í Austur-
Grænlandi. I þessu er munurinn
fólginn.
Það má ekki láta reka á reið-,
anum með Orænlandsmálið. Úr
því Danir hafa fengið leiðangri
sínum lögregluvald yfir norsku
veiðimönnunum, hlýtur að reka að
því að deilur rísi, sem vísa verður
til gerðardómsins í Haag. Samn-
ingur Norðmanna. og Dana var um
það, að láta Orænlands;deiluna
iiggja milli hluta í 20 ár, en nú
hafa atvikin kollvarpað ’þessu, og
þá er um að gera. fyrir oss að
gera þær ráðstafanir að vjer
stöndum sem best að vígi frammi
fyrir annara dómstóli.
Oss þykir vænt um að íshafs-
ráðið hefir takmarkað landnámið
við það svæði, sem er fyrir norð-
an Scoreshysund. Að vísu tala
einstaka norskir oflátungar um
það að „vinna Grænland aftur“,
en það eru fáir því fylgjandi
og enginn stjórnmálamaður. Þeir
mundu vera pólitískt dæmdir nm
leið og þeir vildu ná Grænlandi
með valdi; — og þeir mundu
einnig spilla málstað vorum hjá
gerðardómnum í Haag.
Öðru máli er að gegna um
Austur-Grænland. Danir sjálfir
hafa ekki skoðað það sem danskt
land fyr en 1921. Og Norðmenn
hafa aldr)ei AÚðurkent að það
væri danskt. Það er ntan menn-
ingarvjebanda Danmerkur, en það
er innan hagsmunasvæðis Norð-
manna. Danir hafa aldrei numið
það eftir þeim reglum er al-
þjóðalög setja, og þess vegna
höfum vjer fullan rjett að nema
það.
Eigi Norðmenn að ganga inn á
samninga í Grænlandsmálinn, þá
er ekki nema um tvent að gera.
Annað hvort verðum vjer að við-
urkenna yfirráðarjett Dana yfir
öllu Grænlandi — gegn vissum
rjettindum til fiskveiða og dýra-
yeiða, eigi aðeins á Austur-Græn-
landi, heldur einnig á vestur-
ströndinni — eða þá að vjer verð-
um að innlima landið norðan við
Scoresbysund, og sleppa öllum
öðrum kröfum. Og þótt hinn
seinni kosturinn virðist áhættu-
meiri, ætlum vjer að hann sje
þó líklegri til framgangs. Danir
verða að afsala sjer öllu tilkalli
til þess hluta Grænlands, þar sem
þeir liafa aldrei haft neinna hags-
muna að gæta, en hafa aðeins
reynt að trana sjer fram,* eftir að
Norðmenn höfðu svo að segja
lagt landið undir sig.
Önnur norsk blöð tóku mjög
í sama strenginn. Og ákefðin óx
stöðugt eftir því sem nær dró,
að danski leiðangurinn legði á
stað til Grænlands. En stjórnin
fór sjer að engu óðslega og ætlaði
sýnilega að humma málið fram
af sjer.
En svo kemur, skeytið frá Mý-
flóa eins og skrngga úr heiðskíru
lofti. Það var sent 28. júní, og
hljóðar svo:
— í viðurvist Eiliv Herdahl,
Thor Halle, Ingvald Ström og
Sören Richter var norski ríkisfán-
inn dreginn að hún í dag hjá Mý-
flóa og landið milli Carlsberg-
fjarðar að snnnan og Besselfjarð-
ar að norðan lagt undir Noreg
í nafni hans hátignar Hákonar
konungs. Landið höfum vjer nefnt
Land Eiríks rauða.
Halvard Devold.
„Tidens Tegn“ segir undir eins
og skeytið kom: — Norski fáninn
er dreginn að hún. Að voru áliti
verður hann ekki dreginn niður
aftur, nema alþjóðadómstóll skyldi
oss til þess. — Danir geta ekki
þröngvað oss til þess. Vjer verð-
um að halda fast við innlimun-
ina, því að það er eina ráðið til
þess að Norðmenn geti gætt hags-
muna sinna á Austur-Grænlandi.
Vjer efumst ekki nm það, að dóm-
stóllinn í Haag ,sem fær málið til
meðferðar, mnni dæma- oss í vil.
1 sama strenginn tóku hin hlöð-
in flest. Og margir fjölmennir
fundir voru haldnir. Alls staðar
var þess krafist af stjórninni, að
hún löggilti landnámið þegar I
stað, eða áður en danski leiðang-
urinn kæmi til Grænlands. Stjórn-
in lýsti því yfir þegar, að þettá
væri gert að sjer forspurðri, en
var þó eins og milli steins og
sleggju. Tókust nú skeytasending-
ar milli hennar og dönsku stjórn-
arinnar.En almenningsálitið í Nor-
egi var of sterkt, og kröfumar
svo háværar og einróma nm það
að landnámið væri löggilt, að
stjórnin varð að láta undan.
Seinustu frjettir.
Khöfn 11. júlí.
United Press. FB.
Norska. stjómin hefir birt yf-
irlýsingu þess efnis, að hún hafi
helgað Noregi Austur-Grænlands
til þess að Noregi yrði auðið að
krefjast formlega drottinvalds yf-
ir landinu fyrir dómstólnum í
Haag, því a.ð ella myndi dómstóll-
inn aðeins getað skorið úr því,
hvort landið væri danskt eða „no
man’s land.“
Blaðið „Politiken“ hafði tal af
uta.nríkismálaráðherra Noregs,
Braatland, sem lýsti yfir því, að
gerðardómsúrskurður mundi ekki
hafa verið gerlegur án þess að
Noregur helgaði sjer landið, og að
eina ósk Noregs væri að vemda.
atvinnuhagsmuni sína.
Dagiiðk.
Veðrið (í gær kl. 5) : Hægviðri
um alt land en áttin mjög breyti-
leg, enda er loftþrýsting lægst yfir
miðbiki landsins. Sunnan lands
er S-andvari og þykt loft en á
Vestfjörðum N-andvari og þoku-
slæðingur. Norðanlands ' og anst-
an er víðast A-gola og hjart veðnr.
Hiti 8—10 stig í útsveitum og 12
—14 í innsveitum.
Veðurútlit í Reykjavík í dag:
Hæg NV-goia. Skýjað loft, en
sennilega þnrt.
Áttatíu ára verður 14. þ. mán.
ekkjan Margrjet Bjarnadóttir frá
Hreggnesi í Bolungarvík, nú til
heimilis í Garðastræti 11, hjer
í hæ.
i