Morgunblaðið - 26.07.1931, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
%
Hvíldarárið.
Hoover hefir fengið greiðslu-
freststillögum sínum framgengt, og
þjóðimar fá nú eins árs hvíld
frá greiðslu stríðsskulda og heru-
aðarskaðabóta. Hoover ætlast til,
að hvíldarárið verði notað til þess
að reyna að reyna að vinna bug
á heimskreppunni.
í næstum 2 ár hefir heimskrepp-
an lamað atvinnulíf þjóðanna og
valdið miklu og sívaxandi umróti í
innanlands og utanríkismálum.
Kreppan hefir gert 20 miljónir
manna atvinnulausa, valdið ólýsan-
legri neyð og vakið byltingahreyf-
ingar, sem stofna þjóðfjelagsskip-
un landanna í voða. Um allan
heim óttast menn að kommúnism-
inn muni breiðast um alla Mið-
Evrópu, ef enn þá kemur einn
kreppu- og neyðarvetur. Þar að
auki hefir kreppan valdið tor-
tryggni, óvináttu, í sumum tilfell-
um jafnvel fjandskap milli þjóð-
anna. Með skelfingu hugsa menn
til afleiðinganna, ef kreppan held-
ur áfram. Er heimskreppan byrj-
unin að því; að menning Yestur-
landa líði undir lok og alt fari í
auðn í Evrópu eins og fyr á tím-
um í menningarríkjunum fornu,
Egyptalandi, Grikklandi, Rómarík
inu o. v.? Margir hafa oft spurt
þannig og ekki að ástæðulausu.
Greiðslufreststillögur Hoovers
eru fyrsta alvarlega tilra-unin til
þess að vinna hug á kreppunni. En
margt þarf að gera, ef viðreisnar-
tilraunir hans eiga að heppnast.
Óvenjulega mörg og þýðingar-
mikil stórmál liggja því fyrir til
úilausnar í náinni framtíð. Fyrst
og fremst skulda- og skaðabóta-
málið. Yfirleitt álíta menn að
dagar Youngsamþyktarinnar sjeu
nú taldir. En hvað á að taka við af
henni? Og vilja Bandaríkja-menn
gefa Evrópuþjóðum stríðsskuldirn-
ai eftir, þegar greiðslufrestsárið
er liðið? Margt bendir til þess að
Hoover hugsi sjer að ljetta skulda-
byrðunum af Evrópu um meira en
eins árs bil. Greiðslufresturinn er
einmitt gefinn vegna þess að
Bandaríkin þurfa ekki á gulli held
ur á mörkuðum að halda. Annars
er ekki ólíklegt, að skuldamálið
verði nú rætt í sambandi við af-
vopnunarmálið. Það er alkunnugt
að Hoover ætlar að beitá sjer fyrir
því, að dregið verði úr vígbúnaði
svo um munar. Hoover segir með
rjettu, að hemaðarútgjöld þjóð-
anna sjeu langt um þyngri en
Hvennagullið.
verið dæmdur til dauða og hann
taldi þeim trú um, að jeg myndi
— alveg áreiðanlega — hafa verið
höfðinu styttri á morgun, ef ha-nn,
— Rodenard — hefði ekki af til-
viljun komist á snoðir um í hví-
líkum nauðum jog var staddur og
var þess vegna kominn nú til að
frelsa mig.
Mjer datt fyrst í hug, þegar
jeg heyrði hann minnast á veð-
málið, að ryðjast inn í herbergið
og loka þannig fyrir talandann á
'honum.
Jeg fekk síðar að kenna á því
að jeg gerði þetta ekki. Jeg veit
tæpast sjálfur af hverju jeg gerði
það ekki. Sennilega mun það hafa
verið að jeg hafi látið freistast
stríðsskuldimar, og hemaðarút-
gjöldin eigi mikinn þátt í heims-
kreppunni. Hemaðarútgjöld þjóð-
anna nema samtals um 15.000 mil-
jónum kr. á ári. — Evrópufrjetta-
ritarar í Bandaríkjunum halda því
fram, að Hoover vilji gefa Evrópu
þjóðum stríðsskuldimar eftir, ef
afvopnunarfundur Þjóðabanda-
lagsins á komandi ári beri góðan
árangur.
Vemdartollamir eiga líka mik-
inn þátt í kreppunni. „Times“ og
fleiri stórblöð benda því á nauð-
syn þess, að hvíldarárið verði not-
að til þess að lækka tollana.
En annars eru orsakir kreppunn
ar ekki eingöngu efnahagslegar,
heldur líka pólitískar. Vaxandi
pólitísk umrót hafa valdið inikilli
tortryggni og lánstraustsspjöllum.
Sem stendur er ástandið þannig,
að gullið liggur rentulaust í kjöll-
uram bankanna í Frakklandi og
Bandaríkjunum. En í öðrum lönd-
um, einkum í Mið-Evrópu, verður
peningaskorturinn stöðugt tilfinn-
anlegri. Frakkland og Bandaríkin
þora ekki að lána þeim löndum,
þar sem stjómmálahorfur era óviss
ar og pólitísk ábyrgð ríkjandi.
Þess vegna er nauðsynlegt að
skapa pólitískan frið, til þess að
glæða traustið í fjármálaheiminum.
Engum dettur í hug, að öll fram-
annefnd vandamál verði leidd til
lykta á einu ári, En mikið mætti
þó gera til bóta á hvíldarárinu.
Fyrst og fremst liggur það fyrir,
að leggja grundvöll að viðreisn
viðskiftalífsins.
Örlög Evrópuþjóða velta á þeim
ráðstöfunum, sem gerðar verða á
hvíldarárinu. „Nú er að eins um
tvent að velja: Viðreisn eða tor-
tímingu11, sagði Mussolini nýlega.
Og ef til vill hefir hann rjett að
mæla. En væri það of mikið að
ætlast til að bjargræðishvöt þjóð-
anna knýi þær til þess að velja
viðreisnina 1
Khöfn í júlí 1931.
P.
Sveitarútsvör í Sandgerði 1931.
Allsjafnað niður 22.000 kr. Hæstu
gjaldendur eru þessir: H.f. Sand-
gerði 5750 kr. Haraldur Böðvars-
son 5250 kr. Guðm. Guðmundsson
450 kr. Magnús Pálsson 385 kr.
Gísli Eyjólfsson 325 kr. Eyjólfur
Jóhannsson 300 kr. Bjöm Hall-
grímsson 265 kr.
til að fá fulla vissu mína um hve
langt þessi maður þyrði að fara
með misbeitingu á trausti því, sem
jeg hafði borið til hans í fjölda-
mörg ár,- Hvað sem því líður, þá
stóð jeg kyr úti í ganginum, þar
til hann sló botninn í sögu sína,
með, því að segja fjelögum sínum,
að nú ætlaði hann að fara til þess
a-ð láta konunginn — sem af ein-
hverri ótrúlegri tilviljun hefði
komið til Toulouce þenna sa-ma
dag — vita um misgrip þau, sem
dómararnir hefðu gerst sekir um
og með því fá því komið til leiðar
að jeg yrði samstundis látinn
laus og um leið ávinna sjer þakk-
læti mitt meðan heimurinn stæð-
ist.
Enn þá einu sinni ætlaði jeg
að rjúka inn í stofuna og hegna
þessum lausmálga þorpara. — En
úvæntir atburðir stöðvuðu mig.
Dánarminning
Jón Jónsson
á Skúmsstöðum á Eyrajrbakka
andaðist á heimili sínu hinn 10.
júní þ. á. Hann var fæddur í
Vestra íragerði í Stokkseyrar-
hverfi 22. ágúst 1851, og varð því
nær áttræður að aldri.
Jón fluttist ungur á Eyrar-
bakka, og dvaldist þar síðan allan
sinn aldur og reyndist ávalt kaup-
túninu hinn nýtasti maður. Hann
gerðist formaður á opnum skipum
um tvítugsaldur, bæði á Eyrar-
bakka og Þorlákshöfn, var mjög
vel látinn af hásetum sínum, þótti
hann í bctra lagi happasæll hvsð
afla snerti, en atkvæða stjórnari,
einkum á brimleiðum, og sjerstak-
lega veðurglöggur, sem var eitt af
einkennum góðra formanna. For-
maður mun hann hafa verið í 40
ár og hlekktist aldrei á.
Árið 1874 byrjaði Jón búskap
á Skúmsstöðum ásamt heitmey
sinni, Kristbjörgu Einarsdóttur frá
Bugum við Stokkseyri.Tveimur ár-
um síðar giftust þau; hinn 19. okt.
1876. Þau eignuðust 6 böm; þrjú
þeirra dóu ung, en á lífi eru þrjár
dætur, Kristín gift Sigurði Gísla-
syni, býr í Reykjavík, Jónína gift
Páli Pálssyni á Skúmsstöðum,
mesta fríðleikskona, dugleg, ráð-
deildarsöm og vel að sjer ger um
handavinnu; og Valgerður gift
Sigurði Sigurðssyni, býr á Stokks-
eyri. Allar eiga þær systur mörg
og mannvænleg börn. Auk dætra
sinna ólu þau hjón upp eina
stúlku, Ólöfu Jónsdóttur, sem nú
býr í Grindavík.
Á búskaparárum Jóns var Lef-
olii-verslun á Eyrarbakka í blóma
sínum, og við hana unnu Bakka-
menn að meira eða minna leyti og
þar á meðal Jón; hann varð
snemma einn af „lóðsmönnum“, en
þeir voru 8. Þá er „loðsflaggið“
var dregið við stangarhún, urðu
þeir ávalt að vera reiðubúnir til
þess, að fylgja- lóðsinum og aðstoða
við inn- og útsiglingu hinna mörgu
seglskipa, er til verslunarinnar
komu árlega. Skipuðu þeir undir
formensku annars lóðsins áttróinn
teinæring; voru það jafnan vald-
ir menn að afli og áræði; fjellu
þeir fast á árar og knúðu hið
þunga skip á móti stormi, straumi
og brimi, ef því var að skifta ,og
þörf gerðist, en er þeir höfðu lokið
störfum sínum við inn- eða út-
siglingu skips, voru þeir að vísu
Það sljákkaði í röddunum og stól-
ar mörruðu við gólfið — dyraar
voru opnaðar, og út kom Roxa-
lanna Lavédan og með henni
skialdsveinn og þerna hennar.
Örstutt andartak staðnæmdust
augu hennar við mig. Jeg stóð í
sömu sporum umvafinn hinu
skæra.ljósi frá stofunni, sem hún
kom frá. Vafalaust hefir það verið
alt annað en rólegt augnatillit sem
mætti henni, því að mjer varð
það samstundis Ijóst, að hún hlyti
að hafa heyrt alla sögu Roden-
ards. Jeg fann hvemig jeg föln-
'iði upp við augnatillit hennar,
jeg skalf frá hvirfli til ilja af ís-
köldum hrolli og kaldur svitinn
rann niður eftir baki mínu, því
næst leit hún aftur í aðra átt
og starði út á götuna, eins og
hnn hefði ekki kannast við mig.
Hvort hún hafi roðnað eða föln-
ekki sárir ,en ærið móðir, og nátt-
úrlega þyrstir. Kom sjer þá vel að
fá eitthvað ofurlítið til að væta
úfinn með, enda var þeim ákveð-
inn vínskamtur við þorstanum, og
8 krónu borgun fyrir hvert skip,
en sjálfur fjekk lóðsinn 24 krónur,
fyrir skipið. Þetta var góð borgun,
því þá mátti fá gamlan sauð fyrir
12 krónur, og vænt lamb fyrir 2
krónur.
Eftir það að Lefolii-verslun
fjekk eimbát um 1880 til þess að
draga vöruskipin inn og út af höfn
inni, og til vöruflutninga á milli
útbúa hennar í Grindavík, Þorláks
höfn og Stokkseyri, gerðist Jón
annar vjelstjóri á bát þessum, mun
því hafa verið einn sá fyrsti ís-
lendingur sem gegnt hefir því
starfi. Þess á milli var Jón jafnan
formaður á uppskipunarbátnum.
Var hann sjálfkjörinn til þess,
vegna formannsliæfileika sinna., og
þekkingar á leið og sjávarföllum.
í umgengni allri var Jón prúð-
menni, glaðlyndur og svo skemt-
inn, að á orði var haft, að naum-
ast lægi svo ömurlega á nokkram
manni, að Jón gæti eigi komið hon-
um í gott skap.
Hinn 19. okt. 1926 hjeldu þau
hjónin Jón og Kristbjörg gull-
brúðkaup sitt, en 18. febrúar árið
eftir andaðist Kristbjörg af heila-
blæðingi. Eftir lát konu sinnar
ljet Jón af búskap, en naut um-
önnunar þeirra Skúmsstaðahjóna,
Páls og Jónínu dóttur sinnar.
Fyrir nokkrum áram fjell Jón
ofan af húsþaki, þar sem hann var
að vinna, og eftir þá byltu varð
hann aldrei fullhraustur, heldur
gerðist óstyrkur mjög; gat þó
unnið ljetta vinnu bæði úti og
inni, að veiðarfæraaðgerðum o. fl.
Að lokum ágerðist þessi óstyrkur
líkamans svo mjög ásamt elli, að
til dauða leiddi.
Með Jóni er fallinn frá, einn af
hinum gömlu og góðu „Bakka-
köilxun“ — það nafn hefir lengi
verið notað um eldri menn á Eyr-
arbakka, og bendir það til þeirrar
almennu trúar, að á Eyrarbakka
verði menn eldri en annars stað-
ar á landinu og því sje þar ávalt
tiltölulega margt gamalt fólk. Vís-
irdalega er nú þetta raunar hvorki
rannsakag og því síður sannað, en
víst er um það, að svo miklar líkur
era fyrir þessari trú, að ómaksvert
væri að grenslast eftir þessu nán-
ar. — O. O.
að, get jeg ekki sagt, því að
ljósið fjell á bak hennar, en hún
stóð hikandi eitt augnablik, sem
mjer fanst vera heil eilífð, enda
þótt það hafi í mesta lagi verið
nokkrar sekúndur. Því næst vafði
hún kápuna þjettar að sjer og
strunsaði fram hjá mjer — jafn-
stolt á svipinn og eins og hún
þekti mig ekki, svo að jeg hnipr-
aði mig saman í myrkraskoti
gangsins, glóandi af skömmustu,
reiði og smánartilfinningu.
Þerna hennar skotraði laumu-
lega til mín augunum og hinn
þjónsklæddi skjaldsveinn hennar.
sneri upp á nefið, og góndi svo
óskammfeilið á mig, að mig lang-
aði tíl að gefa honum spark og
hjálpa honum á leið niður tröpp-
uraar.
Loksins hurfu þær sjónum og|
hin skerandi rödd skjaldsveins-
Mjólkurbú Flóamanna
selur nýmjolk, rjóma, skyr.
Týsgötn 1. Sími 1287.
Vestmrgötu 17. Sími 864.
E66ERT CLAESSEK
hæstarjettarmálaflutningsmaCur.
Skrifstofa: Hafnarstræti 6.
íími 871. Viðtalstími 10—12 f. h.
Körfnstólar,
skinnstólar og
hægindastólar.
Nýtt úrval með afar lágu Verði.
Húsgagnaversl. Reykjavíknr
Vatnsstíg 3. Sími 1940.
I matinn:
Spikfeitt spaðsaltað sauðakjöt.
Frosið dilkakjöt, kælt sauðakjöt.
Ágæt rúllupylsa á 90 a. Yz kg.
Nýjar næpur o. m. fl.
Sent um alt
Bjðrnhtn.
Bergstaða-stræti 35.
Sími 1091.
Stitesnii
•r stira orðif
kr. 1.25
4 borðið.
Sundbolir.
Sundhettur.
Margar tegundir.
Gott verð.
ins barst upp til mín neðan úr
bakhúsagarðinum. Hann var aS
gefa garðsverðinum skipun um að
láta vagninn hennar vera reiðubú-
inn. Og þrátt fyrir hina miklu
örvæntingu mína varð mjer skilj-
anlegt af skipun þessari, að það
væri áform hennar að snúa aftur
ti1 Lavédan.
Hún hafði komist að raun um
hvernig hún hafði verið dregin
á tálar á allan hátt, fyrst af mjer
og síðan á þessum sama degi af
Chatellerault og ákvörðun henn-
ar um að fara burt til Lavédan
gaf það ljóslega í skyn að hún
hafði sagt skilið við mig að eilífu.
Jeg hjelt þetta örskamma augna-
blik, meðan hún hafði starað á.
mig, að vart hefði orðið einhvers-
konar undrunar á svip hennar yf-
ir að sjá mig kominn úr fang-