Morgunblaðið - 09.08.1931, Blaðsíða 5

Siznnudaginn 9. ágást 1931.
Ludúnafiiadisrbw.
Á Lundúnafundinum tókst ekki
að ráða fram úr fjárhagsvandræð-
nnum í Þýskalandi. Árangur fund-
arins var svo lítill sem frekast
mátti vera. Og þó voru merkustu
stjómmálamenn og ríkja saman
komnir á þessum fundi; þ. á m.
stjórnarforsetar og utanríkisráð-
herrar Englendinga, Frakka og
Þjóðverja og síðast en ekki síst
Stimson utanríkisráðherra og
Mellon fjármálaráðherra Banda-
ríkjanna. Lundúnafundurinn var
þýðingarmikill áfangi á leið Banda
ríkjamanna til samvinnu við Ev-
rópuþjóðir. Á þessum fundi heyrð-
ist ekki gamla viðltvæðið hjá
Bandaríkjamönnum: „Evrópa —
hvað kemur hún okkur við f ‘
Þjóðverjar skulda Bandaríkja-
mönnum 3100 miljónir marka, Eng
lendingum 1800 miljónir og Frökk
um 260 miljónir marka. Frakkar
eiga 3000 miljónir marka hjá Eng-
lendingum. Hjer eru eingöngu
nefndar viðskiftaskuldimar, ekki
ríkisskuldirnar, því viðskiftaskuld-
irnar, einkum skuldir bankanna,
voru aðalumræðuefnið á Lundúna-
fundinum.
Framannefndar tölur skýra ým-
islegt af því er gerðist í Lundún-
um. Þær sýna í fyrsta lagi að
Frakkar hafa langt um minni fjár-
hagslegra hagsmuna að gæta í
Þýskalandi en Bandaríkjamenn og
Englendingar. Þar að auki sýna
framannefndar tölur, að Frakkar
standa íjárhagslega vel að vígi
gagnvart Englendingum og geta
haft mikil áhrif á peningamál Eng
lendinga. Það hefir reynslan líka
sýnt síðastliðna daga. Á meðan
samið var um hjálpina til Þjóð-
verja, fóru Frakkar að flytja inni-
eignir sínar í Englandi heim. Dag-
lega voru flugvjelar sendar frá
Englandi með gull til Frakklands.
Frakkar þurfa þó ekki á gullinu
að halda. Gullforði Frakklands-
banka er sem stendur 7000 miljón-
it- marka, og gulltrygging frönsku
seðlanna 56.32%. Til samanburðar
má nefria, að gullforði Englands-
banka er 3000 miljónir, gullforði
þýska ríkisbankans 2500 miljónir
og gullforði Federal-reserve-bank-
ans í U. S. A. 12000 miljónir (alt
saman talið í mörkum).
En þrátt fyrir hinn mikla gull-
forða Fraltklandsbanka hafa
Frakkar að undanfömu flutt gull
heim frá Englandi. Á rúmlega
einni viku minkaði gullforði Eng-
landsbanka um 21 miljón punda
vegna gullflutningsins til Frakk-
lamds. Englendingum veittist því
erfitt að halda pundinu í gullgildi.
Loks hækkaði Englandsbanki for-
vextina úr 2% upp í 3y2% í þeirri
von að geta stöðvað gullstrauminn
til Frakklands. Og enskir bankar
hafa neyðst til að takmarka lán-
veitingar til enskra atvinnurek-
enda.
Hvers vegna flytja Frakkar inni
eignir sínar í Englandi heim? Bú-
ast þeir við gjaldþrotum í Eng-
landi? Eða vilja þeir veikja. efna-
hagslega aðstöðu Englendinga til
þess að Englendingar geti ekki
hjálpað Þjóðverjum án samþykkis
Ifrakka ?
unum í Þýskalandi með því að út-
vega Þjóðverjum stórt erlent lán.
Bandaríkjamenn og Englendingar
sáu sjer ekki fært að veita Þjóð-
verjum verulega hjálp án þátttöku
Frakka. Gullstraumurinn frá Eng-
landi sýndi greinilega, að það get-
ur haft alvarlega afleiðingar fyrir
fjárhag Englendinga ef þeir
styggja Frakka. — Eins og kunn-
ugt er vildu Frakkar ekki veita
Þjóðverjum lán, nema. Þjóðverjar
vildu skuldbinda sig til að láta
allar kröfur um endurskoðun frið-
arsamninganna falla. Yiðræður
marksiitborgun sem stendur 200
mörk. Hinir háu vextir og út-
borgunartakmörkunin veldur at-
vinnulífinu miklum erfiðleikum.
Atvinnurekendur hljóta að neyð-
ast til að færa saman kvíarnar, og
um leið hlýtur atvinnuleysið að
aukast og fylgi öfgaflokkanna að
vaxa, vef ekki verður ráðin bót á
peningaskortinum áður en langt
um líður.
Það hefir verið talað um, að
Þjóðverjar verði nú að hjálpa sjer
sjálffr. Sumir í Þýskalandi vilja
láta Þjóðverja auka vöruútflutn-
inginn með því að undirbjóða aðr-
ar þjóðir á heimsmarkaðnum, og
um leið takmarka eða jafnvel
stöðva vöruinnflutning, einkum
En
Briinings og Lavals á fundunum í
París og Lundúnum báru engan j innflutning landbiinaðarvara
árangur, hvað lántökuna snertir.! aðrir álíta, að þetta mundi fremur
Brúning gat ekki fallist á skilmála ! skaða Þjóðverja en verða þeim
Frakka og Laval vildi ekki slaka' að gagni. Þýsku undirboði á heims
til eða þorði það að minsta kosti' markaðnum mundi verða illa tekið.
ekki. Þjóðverjar fengu því ekkert Hvað segja t. d. Englendingar, ef
lán. _ i Þjóðverjar undirbjóða þá á kola-
______ i markaðnum og auka þannig at-
Lundúnafundurinn ljet sjer því A innuJeysið í Englandi? Og land-
nægja að framlengja um 3 mánuði búnaðarþjóðimar mundu hætta að
100 miljóna dollara-lán, sem ríkis- , kauPa iðnaðarvörur í Þýskalandi,
bankinn fekk í júní ojV sem átti íeí Þjóðverjar stöðva innflutning
að endurgreiðast í þessum mánuði.
Þar að auki hvetur fundurinn
seðlabankana til þess að stuðla að
því, að hvorki bankarnir nje aðr-
ir lánardrottnar Þjóðverja flytji
inneignir sínar i Þýskalandi heim
eða segi upp lánum, sem þeir hafa
veitt Þjóðverjum. Loks hefir verið
landbúnaðarvara. Sem stendur er
því ólíklegt, að þessi stefna verði
ofan á.
Þýsku stjórnarflokkarnir hugsa
stöðugt fyrst og fremst um það,
hvernig Þjóðverjum verði útveg-
að erlent miljónalán. Og þeim er
TJpphaflega hugsuðu menn sjer
»ð ráða fram úr fjárhagsvandræð-
skipuð nefnd til þess að athuga 1 jóst, að lykillinn að láninu er í
hvort ekki sje mögulegt að útvega , höndum Frakka.
Þjóðverjum stórt lán til langs Borgaraleg þýsk vinstriblöð
tíma. | brýna fyrir mönnum nauðsyn þess,
Framnnefndar ráðstafanir em þýska stjórnin geri nú sitt
algerlega ónógar til þéss að ráða ýtrasta til þess að koma á betri
bætur á fjárhagsvandræðunum í sambúð milli Frakka og Þjóðverja.
Þýskalandi. Þær geta að vísu Eftirtektarvert er, að Brúning og
stöðvað f járflóttann frá Þýska-: Laval kom persónulega vel saman
landi, ef lánardrottnar Þjóðverja » fundunum í París og Lundúnum.
verja við tilmælum Lundúnafund-: ^ iðræður þeirra báru að vísu eng-
arins. En með þessum ráðstöfun- an sjáanlegan árangur, en þær
um er ekki ráðin bót á peninga- >oru þó byrjunin að nýrri .þýslt-
skortinum í Þýskalandi. Til þess Hanskri sáttatilraun. Bráðlega
þarf að veita nýjum peninga- fa,ra Þe'r Laval og Brúning til
straum inn í landið í stað þeirra Þýskalands. Þá verður sáttatil-
miljarða, sem fluttir hafa verið rauninni haldið áfram. Tekst Brún
Kanpmena!
Pet mjólkina
i
þekkja allir, er reynt hafa einu siitni. — Kaupið hana
eingöngu.
H. Benedlkfsson 5 Go.
Sími 8 (fjórar línur).
Svikin.
frá Þýskalandi.
Núverandi ástand í Þýska.landi
er óþolandi til lengdar. Lánsvextir
eru gífuriegir og búast má við
nýrri vaxtahækkun innan skamms.
Utborganir til innstæðueigenda
eru stöðugt takmarkaðar; há-
ing og Laval að leiða sáttastarf
Stresemanns og Briands til lykta?
Um það skal engu spáð hjer. En
engum dylst, að efnaliagsleg og
pólitísk viðreisn í álfunni er undir
því komið að sáttatilraunin beri
árangur.
Berlín í júlí 1931.
P.
Frá stórveldaráðstefnrjini í London. Hjer er mynd af forystu-
mönnum ráðstefnunnar. 1 fremstu röð: Mellon, Laval, Mac-Donald,
Stimson og Henderson. I næstu röð : Hymans, Briand (stendur einni
tröppu neðar) Brúning og Grandi.
Það getur margt komið fyrir,
jafnvel það, að svara verði Al-
þýðublaðinu. Og sannast að segja
er það ekki með öllu óverðskuld-
aður vansi, að taka verður á slíku
verki.
Þetta blað, Alþýðublaðið, hefir
undanfarna daga flutt venju frem-
ur gleiðletraðar greinar, með upp-
hrópunum og rokna fyrirsögnum.
Eru greinarnar að mestu árásir
á Sjálfstæðismenn fyrir svik, að
því er helst verður skilið, við sam-
eiginleg mál sín og sósíalista.
Sjálfstæðismenn hafa ekki haft
meira en það saman við sósíalista
að sælda, að það ætti að vera fljót-
gert að gera þá reikninga upp. Það
er altof kunnugt öllum landslýð,
hverra sameiginlegra mála Sjálf-
stæðismenn og sósíalistar höfðu
að gæta, til þess að þar þýði að
segja annað frá en er:
Sameiginleg andstaða þessara
flokka gegn Afturhaldinu var
eingöngu vegna kjördæmaskipun-
arinnar og kosningarjettarins. í
þessu mannrjettindamáli hafði Al-
þýðuflokkurinn verið Sjálfstæðis-
mönnum sammála um mörg ár.
Þingmenn Alþýðuflokksins hlutu
því að verða Sjálfstæðismönnum
þar samferða. En það var líka eina
sameiginlega höfuðmálið, því í
fjármálaóstjórninni höfðu Alþýðu-
flokksþingmennirnir stutt stjórn-
ina öfluglega, og reyndu því í
lengstu lög að verja hana í því
máli. Fjáirmálaóstjórnin var sam-
•eiginlegt mál Afturhaldsins og
Alþýðuilokksþingmannanna.
Af því stjórnarskrármálið -—
umbætur á kosningarjetti og kjör-
dæmaskipun — var eina höfuð-
málið, sem Sjálfstæðismenn og
sósíalistar áttu sameiginlegt, er
einstaklega ljetf verk að gera sjer
að öðrum ljóst, hvort svik
hafa verið framin í því máli, og
ef svo er, hverjir þau hafa framið.
Þegar þing kom • saman varð
það þegar öllum ljóst, að stjórn-
arandstæðingar höfðu aðeins eina
leið til að koma stjórnarskrármál-
inu fram. Þeir þurftu ekki, að
hika við að fara þessa- leið, því
vegna þessa mannrjettindamáls
hafði þingið verið rofið, um það
höfðu kosningarnar staðið, og um
tveir þriðjungar kjósenda höfðu
við kosningamar veitt Sjálfstæðis-
mönnum og Alþýðuflokknum
stuðning.
Leiðin til að vinna sigur í þessu
máli þjóðinni til handa var sú,
að kjósa 1 menn til efri deildar,
svo stjórnarliðið yrði þar í minni
hluta. Samþykkja síðan stjómar-
skrárfrumvarpið þar á undan öll-
um öðrum málum og senda það
Nd. Síðan gat Ed. hagað svo
störfum, að afgreiða ekki til fulln-
ustu nein stjórnarfrumvörp fyr
en Nd. hafði afgreitt stjórnar-
skrármálið.
Á þennan hátt hefði stjórnin
neyðst til, annað hvort að sam-
þykkja stjórnrskrárfrumvarpið,
eða segja af sjer. Og hún hefði
eflaust gert hið fyrtalda, því þar
berst hún gegn betri vitund.
Margir sjálfstæðismenn van-
treystu með sjálfum sjer þing-
mönnum Alþýðuflokksins í stjórn-
arskrármálinu.Höfuðástæðan að því
máli liggur fyrir utan þetta deilu-
atriði, og er vel hægt að ræða
það öðru sinni. En það eitt var
nóg til að vekja ótrú á einurð
sósíalista í málinu, að ekki var
hægt að beygja stjórnina með öðru
en því, að neita henni um samþykt
tekjuaukalaga.
Menn vita vel, að ríkisstjómin
getur ekki lifað nema í óhófs-
•eyðslu. Hún verður því að fá sam-
þykt tekjuaukalög.Mundu nú þing-
menn Alþýðuflokksins, sem lifað
hafa í sús og dús með stjóminni
undanfarin ár, hafa mannrænu til
að slíta hana frá vösum þjóðar-
innar? Sumir hjeldu að þeir þyrðu
ekki annað vegna þeirra mann-
rjettindamála, sem kjósendur
þeirra höfðu falið þeim að koma
fram með breytingu á stjórnar-
skránni. Aðra grunaði að hinn
gamli Adam í þeim yrði yfir-
j sterkari.
Nú kom þingsetning, og þing-
| menn Alþýðuflokksins tóku ekki
j þátt í skipun Efri deildar og ljetu
■ farast fyrir að tryggja stjórnar-
I slcrármálinu þar afgreiðslu.
Þetta voru hin fyrstu svik við
■ málið, og hjer J blaðinu var strax
| getið þessa óbeina en mikilsverða
stuðnings sósíalista við stjómina
gegn stjórnarskrármálinu. Þó áttu
þeir enn synjunarvald í deildinni,
og var því ekki enn reynt til
þrautar.
Svo komu Sjálfstæðismenn með
stjórnarskrárfrumvarp sitt. Jón
Baldvinsson var ekki með og tók
ekki einu sinni til máls um frum-
varpið, nje lýsti fylgi sínu við
það. Hann greiddi ekki einu sinni
: atkvæði þegar kosið var í stjórnar-
'skrárnefnd og gaf þannig af fús-
um og frjálsum vilja fjandmönn-
um málsins meirihluta í nefndinni.
Á sama tíma tóku þingmenn Al-