Morgunblaðið - 13.08.1931, Blaðsíða 3

M 0 RG U NBLAÐIÐ
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimuuiiii ^
Tflorgtmblaitti
Ctcat.: H.Í. Árrakai, JUyklaTtk =
Sitatjðr&r: Jðn KJartnnaaon.
Valt.ýr Stalknaaon.
Sltatjðrn ok afkralBal*:
▲natnratratl t. — llnl 100. =
▲uKl^alnKkatjörl: B. JZafbarK. |j
▲uKtfalnKaakrlí atof a:
Auaturatraetl 17. — Blml 700. =
Kalnulnar:
Jön Kjartanaaon nr. T4I.
Valtýr BtefAnaaon nr. 1110. =
H. HafberK nr. 770.
ÁakrlftaKjald:
Innanlanda kr. 2.00 4 atnutl. =
Utanlanda kr. l.EO 4 m4nu81. =
t lauaaaðlu 10 aura elntaklB.
10 aura aaeB Leabðk. =
UlllllinillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllÍ
Cramer
talinn at.
NRP. 11. ágúst. FB.
Riiser-Larsen er kominn tíl
IBergen tíl þess að hafa á hendi
yfirumsjón með þeim tilraunum,
sem gevðar verða- frá Noregi til
þ>ess að leita að Oamer. Riiser-
Larsen heldur að Cramer hafi
neyðst til að lenda á sjónum í
suður átt frá Stavanger, en álítur
litlar líkur til ag hann sje á lífi.
TJtsire-loftskeytastöðin hafði sam-
hand við Cramer á hádegi á sunnu
<lag, en síðan liefir ekkert til hans
■spurst.
Nýtt reynsluflug
frá Bandaríkjum um Grænland og
fsland til Kaupmannahafnar.
Þingtíðindl.
Tthakseinokunin.
% _______
Hfturhaldið sambykkir frumvarp súcialista.
London, 12. ágúst.
United Press. FB.
Forseti Transamerican Airlines
fjelagsins liefir tdkynt, að þrátt
f.yiir það að Cramers sje saknað,
verði haldið áfram reynsluflug-
ferðum frá Bandaríkjunum um
•Grænland og ísla.nd til Kaup-
mannahafnar. Til næstu reynslu-
flugferðar hefir flugmaðurinn
Preston verið valinn.
Einn ð ferð
yfir Grænlandsjökla.
Hinn 31. júlí kom skeyti frá
Ivigtuf til Kaupmannahafnar um
t’að, að Engiendingurinn George
Martin Scott major væri kominn
þangað og hefði farið aleinn frá
■^ngmagsalik yfir Grænlandsjökla..
Seott er einn af ensku leiðang-
^Staönnunum, sem verið hafa í
^rsenlandi síðan í fyrra. Hann tók
þátt j leitínni að Courtauld í
fyrravetur, en í vor lagði hann
a stað einn síns liðs frá Lemon
Hase, hjá botni Angmagsalik-
fjarðar, til þess að fara þvert yfir
frrænland. Leiðin, sem hann fór,
10p ^00 kílómetrar, og hefir.enginn
farið hana áður.
Sósíalistar á þingi eru enn að
burðast með frumvarp um einka-
sölu á tóbaki og eldspýtum. Sams
konar frumvarp hafa þeir flutt á
undanförnum þingum, en ekki hef-
ir það fengið byr á Alþingi til
þessa.
Nú virðast stjórnarliðar liins
vegar ætla að gleypa þessa flugu
sósíalista. Afturhaldsmenn í fjár-
hagsnefnd Efri deildar ha.fa lagt
til, að einokunarfóstur þetta nái
fram að ganga, og stjórnarliðar
í deiþlinni hafa einnig greitt því
^atkvæði.
Jón Þorláksson skipar af hálfu
Sjálfstæðisflokksins sæti í fjár-
hagsnefnd Efri deildar. Hann hef-
ir skilað mjög ýtarlegu áliti um
málið og þykir rjett, að það komi
fyrir almennings sjónir. Nefndar-
álit J. Þorl. er svohljóðandi:
„Reynslan af tóbakseinkasöln
þeirri, sem hjer var í 4 ár (1922
•—1925), var svi, að innflutningur
tóbaks á mann, sem tollur greidd-
,ist af, varð minni með þein-i tíl-
högun en bæði undan og eftir, bg
rýrði þetta tolltekjnrnar. Enn-
fremur varð tilkostnaðurinn við öfl
un þess hluta teknanna, sem tek-
inn va-r með verslunarálagningu,
tiltölulega rnjög mikill. Yerslunar-
álagning sú, sem greiddist í ríkis-
sjóðsá þessum 4 árum, nam alls
1106 þús. kr., en beinn verslunar-
tilkostnaður, að útsvari meðtöldu,
nam 378 þús. kr. yfir þrjú síðustu
árin, og væntanl. um 450 þús .kr.
yfir alt fjögra ára tímahilið.
Þegar einkasalan var lögð niður
í ársb. 1926, voru tollar á tóbaki
liækkaðir og hafa tekjur íúkissjóðs
af tollinum einsömlum orðið meiri
en af tolli og verslnnararði þau
árin, seta einkasalan starfaði, og
er það næg sönnun þess, að til-
liögun frjálsrar verslunar hefir
reynst ríkissjóði hentugri en einka
salan.
Þessu til sönnunar skulu lijer
tílfærðar þar að - lútandi tölur
eftir versluharskýrslum, lands-
reikningum og upplýsingum frá
hagstofunni (fyrir árið 1929):
Sjálfstæði Kataloníu.
Barcelona, 12. ágúst.
TTnited Press. FB.
Maeia fer tJ] Madrid á fimtu-
t*ess að ræða Kataloníu-
^ál við Þjóðþingið.
í orvaxtalækkun í I»ýska-
. landi.
Kikisbankinn hefir iækkað for-
Textl Tir 15% J io%.
einkasölunni, en aðeins 0,9 kg.
meðan einkasölutilhögunin hjelst.
Eftir reynslunni má því búast við,
að hann lækki um 25%, ef einka-
salan verður tekin upp aftur. —
Þetta samsvarar um 280 þús. kr.
tekjurýrnun árlega á tóbakstoll-
inum.
2. Heildartekjur af tóbaki urðu
,um 758- þús. kr. árlega að meðal-
tali meðan einkasalan starfaði, en
eftir að hún var lögð ítiður, og
tollurinn hækkaður sem nam nokk-
urum hluta versluna.rálagningar-
ir.nar, hafa þessar tekjur hækkað
i:pp í 1141 þús. kr. árlega. Nemur
hækkunin 383 þús. kr. árlega.
3. Hinn minkandi tollskyldi inn-
flutningur á tóbaki 1922—1925
virðist ekki stafa af því, að mun-
aðarvörukaup landsmanna hafi ver
ið minni þessi árín en venja er til.
Þa.u námu þessi árin 11.1% af
öllum innflutningi tíl landsins,
11.9% þrjú næstu árin á undan
og 8.8% þrjú næstu árin á eftir.
4. Skýrslan sýnir, að tollurinn
1929 nemur nærri eins mikilli upp-
hæð og innkaupsverð vörunnar.
Þetta sýnir, að hæpið er að ætla
að ná auknum tekjnm handa ríkis-
sjóði með auknum álögum á þessa
vöru yfir höfuð.
Flutningsm. frumvarpsins áætl-
ar, að bæta megi við núverandi
tolla verslunarálagningu, sem svar
ai 250 til 300 þús. kr. tekjuauka í
ríkissjóð. Verði þetta gert, má eft-
ir reynslunni bíiast við að tóbaks-
tollurinn lækki um svipaða. upp
liæð, en landsmenn þurfi að greiða
um 15% hærra verð fyrir tóbakið
en nú.
Af þessum ástæðum legg jeg 'til,
að frv. verði felt. En til vara, ef
það skyldi verða samþ., hefi jeg
borið fram brtt. á þskj. 243, til
þess að taka a.f öll tvímæli um það,
að forstöðumanni og starfsmönn-
um slíkrar stofnunar sje óheimilt
að taka við timboðslaunum eða
þóknun frá framleiðendum eða
seljendum þeirra vörutegunda, sem
frv. áskilur ríkinn einkasölu á“.
Samþykt var einnig brtt. frá J.
Bald., þar sem ákveðið var, að
helmingui' tekna einkasölunnar
s.kuli renna til byggingarsjóða
verkamannabústaða sanijtv. 1. nr.
45, 1929, og helmingur til bygging-
ar- og landnámssjóðs.
Brtt. J. Þorl., sem bannaði for-
stöðumanni og starfsmönnum þess
a.rar stofnunar að taka við nm-
boðslaunum eða þóknun frá fram-
leiðendum eða seljendum var feld
með 7:7 atkv. Greiddu atkv. á
móti till. Jón Bald. og allir stjórn-
arliðar, nema Guðmundur í Asi.
Loks var frv. sarnþ. með 8:5
atkv. og afgr. til Nd.
3. A5 greiða það eitt úr sjóðu^*
ríkisins, sem heimiláð er í fjár-
lögum eða öðrum lögfullum heim-
iidum, nema ohjákvæmilegt verði
végna brýnnar nauðsynjar að inna
aðrar greiðslur af liendi.“
Þessi viðauki Einars Arnórsson-
ar á vafalaust. ekki síður rjett
á sjer en hinir tillögu-liðirnir. Er
það vel farið, að Alþingi skuli
taka þessum tökum á þessn mikils-
verða máli, og er vonandi, að eng-
inn skerist úr leik, þégar til at-
kvæða kenmr.
Horðmenn og Leuge Hoch
í Grænlamdi.
Innflutt tóbak Einkasölu- Munaðarvöru
Ár alls á mann verð Tollur tekjur tilkostn. alls
kg. kg. 1000 kr. 1000 kr. 1000 kr. 1000 kr. X af innfl.
1919 . . 139300 1,6 1863 732 »» » 15,1
1920 . . 136500 1,4 1574 620 >» » 9,6
1921 . . 77900 0,8 1168 399 »> »» 10,9
Meðaltal 1919—’21 1,3 584 11,9
1922 . . 65100 0,7 979 311 106 ? 12,2
1923 . . 92100 0,9 1199 429 200 88 12,8
1924 . . 92800 0,9 1170 526 350 163 11,1
1925 . . 102600 1,0 1178 657 450 127 8,4
Meðaltal 1922—’25 0,9 481 277 ? 11,1
1926 . . 143700 1,4 1565 1281 »» 9,9
1927 . . 101200 1,0 1056 938 »» 9,0
1928 . . 115800 1,1 1209 1087 7,6
1929 . . 125800 1,2 1320 1258 » >» »»
Meðaltal 1926—’29 1,2 1141
Tölur þessar sýna m. a. :
1. Tnnflntningur á tóbaki, sem
tollur er greiddur af, var 1,3 ks'.
á mann árlega að meðaltali á und-
an einkasölunni, 1,2 kg. á eftir
Mál þetta. var til 3. umr. í Ed.
í gær. Umræður urðu allmiklar.
Samþykt var till. frá P. Her-
mannssyni um, að eldspýtur skyldu
falla burt úr frv.
Skuldir rikissjóðs
og færsla landsreikingsins.
Oft hefir hjer í blaðinu verið
bent á þá óhæfu stjórnarinnar,
að vera að reyna að hylja það
fyrir almenningi, hverjar skuldir
ríkissjóðs væru í raun og veru.
En þetta hefir stjórnin gert, með
því að flokka skuldirnar þannig,
að almenningur hefir enga hug
mynd um, hvaða skuldir hvíla i
raun og veru á ríkissjóði. Hefir
stjórnin talið ýmsar sknldir ríkis-
sjóði óviðkomandi, enda þótt rík-
issjóður einn verði að greiða af
þeim alla vexti og afborganir,
Þá hefir einnig veríg bent á þá
óhæfu stjórnarinnar, að láta lands-
reikninga sýna alt aðra útkomu
á rekstri þjóðarbúsins, en hún
varð í raun og veru. Hefir stjórn-
in t. d. leyft sjer, að sýna milj-
ónir í sjóði við áramót, þótt vitan-
legt væri að þar værí ekkert svip-
að til af handbæru fje. Þessa
„sjóði“ fekk sitjórnin á þann
hátt, að flytja stórfeldar gröiðsl
ur yfir á næsta reikningsár. Byrj-
aði stjórnin á þessarí aðferð á ár-
inu 1929, með því að flytja tals-
vert á aðra rniljón af gjöldum rík-
issjóðs yfir á 1930. Sama aðferð
var viðhöfð á árinu 1930, en þá
nam yfirfærslan mörgum miljón-
um króna.
Þessi aðferð er vita.nlega bein
reikningsfölsun.
Nú hefir fjárhagsnefnd Neðri
deildar flutt þingsályktunartillögu
um, að þessu skuli kippt í lag.
Er tillaga nefndarinnar svohljóð-
andi:
„Alþingi ályktar að skora á rík-
.isstjórnina:
1. Aö flokka skuldbindingar rík-
issjóðs í yfirliti yfir eignir og
skuldir þannig: a) Skuldir, sem
stofnaðar liafa verið vegna þarfa
ríkisrekstrarins og hvíla á honum
um greiðslu afborgana og vaxta.
b) Skuldir, sem stofnaðar hafa
verið vegna sjálfstæðra stofnana,
en ríkissjóði er ætlað að annast
greiðslur af þeim að einhverju
eða öllu leytí. e) Skuldir, er stofn-
aðar hafa verig vegna sjálfstæðra
stofnana, sem eiga sjálfar að ann-
ast allar greiðslur af þeim. d)
Yfirlitinu fylgi skrá -yfir ábyrgð-
ir ríkissjóðs.
2. Að færa greiðslur (tekjur og
gjöld) á reikning þess árs, sem
þær tilheyra að rjettu lagi, eftir
því sem við má koma.“
Einar Amórsson flytur svohljóð-
andi breytingartillögu við þings-
ályktunartillögu fjárhagsnefndar:
„Við tillögurnar bætist nýr tölu-
liður, svohljóðandi:
Frá „Polarbjörn“, skipi Hoel
docents, barst eftirfarandi skeyti
hinn 1. ágúst:
í gær fengum vjer fregn um
]>að, að Lauge Koc-li hefði kastað
akkermn í Tirolerfirði, um 30 km.
þaðan sem vjer erum. Vjer stig-
um þegar á vjelbát og sigldum
þangað. Hittum vjer Lauge Koch,
en liann var ófáanlegur til þess
að gefa neinar upplýsingar aðrar
en þær, að landnám Norðmanna
breytti í engu fyrirætlnnum sín-
um.
Danir eiga 12 veiðimannakofa
á víð og dreif í Grænlandi, en
leiðangursmenn ætla ekki að nota
þá, heldur reisa önnur stærri og
betri hús. En húsaviðurinn er um
horð í hinu leiðangursskipinu,
„Gustav Holm“, en.það er fast í
ísnum og litlar líkur til þess að
það nái landi.
Grænlandsdellan.
iNorskir veiðimenn gramir út af
því, að leiðangur Lauge Kochs
hefir seftst í norska kofa.
NRP. 11. ágúst. FB.
Dagbladet í Osló hefir fengið
skeyti frá Polarbjöi'n. skipi d*.
Hoels, að veiðimenn. sem taki þátt
í Grænlandsleiðangrinum Göra(l),
ætli að mótmæla því, að Danir hafi
tekið til afnota norsk hús, sem
reist voru 1908, og auk þess vöru-
skúrana, sem bygðir voru á
Sannoneyju 1901, og síðar voru
gefnir Noi'ðmönnum af amerískum
leiðangursmönnum (Ziegler-leið-
angrinum). Polarbjörn hitti í gær
Veslekari, skip Miss Boyd’s. Er
hún stórhrifin af Grænlandi og
veðurfarinn síðan hún kom þang-
að. —
Georg Kempff
prestur og organleikari frá Witten
berg ætlar að halda hljómleika í
fríkirkjunni næstkomandi föstu-
dagskvöld. Hann kom tiingað. síð-
astliðið sumar, en hafði skamma
viðdvöl, ljet þó lievra. til sín í
dómkirkjunni í eitt skifti. Fáum
var kunnugt um. hver tónlistamað-
ur hjer var á ferðinni, konsert
lians var illa auglýstur og fór
fram hjá öllum þorra manna. En
þeir, sem verið höfðu svo forsjálir
að ná sjer í aðgöngumiða, fengu
að heyra. einn hinna merkustu
konserta, sem hjer hafa farið
fram. Því að Kempff prestur er
frábær organleikari og hinn besti
söngvari. Fer hann víða og þykir