Morgunblaðið - 11.09.1931, Blaðsíða 3

MO R G U NBLAÐIÐ
3
f""
iiiiitiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinimiiiiinuuu|
= Ota«I.: H.Í. Árvakur, Rsykjuvlb ||
Kltatjðrar: Jðn KJnrtncaaoa.
Valtýr atcí&naaon.
aitatjðrn o( afgralBala:
Anaturatrntl I. — BlaU tOO. EE
Aualýalneaatjðrl: ■. Hafbarc. H
Aueiyalnaaakrlfatofa: -----
Auaturatrntl 17. — Blml 700. ~
Salaaaalmnr:
Jðn KJartanaaon nr. 741.
Valtýr Stef&naaon nr. 1110. =|
B. Hafbere nr. 770.
Áakrlf taaJalð:
Innanlanda kr. 2.00 & aafnuðl. =
tJtanlanda kr. 1.10 & aa&nuöl. =
1 lauÉaaðlu 10 aura alntaklO.
10 aura aaab Laabðk. ~
ÍuuuiiuiiiiiuiiiiiiuiiiuuiiiiiunuiiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiuiitiiB
ifenglsstuldurinn
á Akureyri.
Áfengi stolið fyrir um 3000 króimr.
Ótrúleg bíræfni.
Eins og getið var hjer um í blað-
'inu í fyrradag var stolið aUmiklu
,áferi"i frá útsölu áfengisverslunar-
innar á Akureyi’i. Utsölumaður þar
-er Jón Stefánsson. Hann hefir sölu
búð í gömlu Havsteénsbúð, en
geymsla. áfengisbirgðanna er í
pakkhúsi, sem stendur norðan við
verslunarhúsið’ með frarn hliðar-
götunni sem liggur þar til norðurs
frá Strandgötunni.
Morgunblaðið hefir haft tal af
-Jóni Stefánssyni, og sagðist hon-
nm svo frá:
Jeg gerj ráð fyrir að þarna hafi
verið a. m. k. þrír eða f.jórir menn
að verki. Þeir bruttist inn í pakk-
■húsið með þeim hætti, að þeir brutu
glugga á pakkhúsinu, sem snýr
út að hliðargötunni. íbúðarhús
•stendur hinum megin við götuna,
og logar á götuljósum alla nóttina,
svo vel er bjart í götn þessari.
-Járngrindur eru fyrir glugga þess-
iim, en þjófarnir hafa sveigt járn-
slárnar svo mildð til, að hægt var
að smokra sjer inn um gluggann.
En áfengið báru þeir út um dyr
■sem eru austan á pakkhúsinu og
■snúa, inn í húsagarðinn. Þar er
-ekkert Ijós um nætur.
Þrjá kassa hafa þjófarnir borið
■óuppslegna út um þessar dyr, og
voru 84 flöskur af vini í hverjnm
"þeirra. En auk þess hafa þeir sleg-
'áð upp nokkra kassa, og t.ekið úr
’þeim flösknr, svo alls námu þeir á
'burt, með sjer 299 flöskur. And-
■virði þeirra er um 3000 krótíuf.
Vafalanst hafa þjófar þeir, sem
þarna voru að verki haft bít ein-
hvers st.aðar á næstu grösum, til
jþess að flytja áfengið í burtu.
Má það teljast bíræfni á háu
•stigi, ag' brjóta upp liús við b.jarta
götu, og flytja bílfarm burt af
þýfi rjett h já liíbýlum manna, sem
vaknað gátu 'þama í næstu húsum,
<og orðið var'ir viÚ umferðina.
Margt segir *T. St, að bendi til
þess, að þarna hafi verið kunnugir
.menn að verki.
Lögreglan á Akureyri kveðst,
hafa góða von um að hafa upp á
ránsmönnum þesstím.
'Dánatífregn. Á ísafirði andaðist
nýlega frú Karólína Guðmundsdótt
ir, kona Yilhelms Guðmundssonar
bankarifara: hún var á þrítugs-
al'dri. (FB.).
Uppgripa smökkfiskveiði er á
•ftaförði um þessar mundir. Öll síld-
veiðiskip vestra em hætt veiðum,
nema Hávarður fsfirðingtir; hann
leggur upp. afla sihn á Sólbakka.
(FB.).
Kreppan og stjórnin.
Sofandi að feigðarósi.
i.
Þegar fjármálaráðherrann nýi
talaði fyrsta sinni úr ráðherrastóli
á Alþingi, sagði hann um kreppu
þá. sem nú er hjer á skollin, að
híin væri stjórnmálamönnum óvið-
komandi; liún ætti upptök sín
vestur í Ameríku.
Allir geta að sjálfsögðu tekið
undir það, að heimskreppan sje
viðburður, sem íslenskir stjórn-
málamenn fái lítið við ráðið. ís-
lendingar geta ekkert við því gert,
þótt verðfall verði á þeirra afurð-
um, eins og öllum öðrum vörum
í heiminum.
En þó að heimskreppan sje við-
burður, sem engin ein þjóð fái
við ráðið og síst smáþjóð, sem við
íslendingar, verður eigi nm hitt
deilt, að þjóðirnar eru misjafnlega
við því bútíar að mæta kreppunni
og beita ekki allar sömu ráðum
t.il hjálpar út úr henni. En ein-
initt þegar kemur að þessum at-
riðum, eru það stjórnmálamennirn-
ir sem alt hvílir á.
Sje um það spurt, hvað okkar
stjóm og ráðandi þingmeirihluti
hafi gert á undanförnum árum til
að búa okkur undir kreppuna,
verður ekki um deilt, að þar hafi
flest illa tekist. Og það hörmung-
ar ástand, sem nú ríkir hjá at-
viimuvegum okkar á fyrst og
fremst rót sína að rekja til ráðs-
mensku stjórnarinnar.
»
II.
Lítum fyrst á, sjálfan þjóðarbú-
skapinn — afkomu ríkissjóðs.
Góðærin undanfarið færðu ríkis-
sjóði ógrýnni fjár. Skattþegnar
landsins greiddu hvert hinna
þriggja góðæra um fimm miljónir
króna í ríkissjóð. umfram áætlun
fjárlaga. Þetta nemur samtals 15
miljónum króna, sem stjórnin fekk
til umráða umfram fjárlaga-
áætlun.
Ef hjer hefði setið ráðvönd og
heilbrigð fjármálastjórn, þá hefði
verið auðvelt að skila skuld-
lausum ríkissjóði nú í byrjun
kreppunnar.
En stjórn Afturhaldsins, sem
skreytir sig með „framsóknar“ -
nafni, fór ekki þannig að. Hún
eyddi og sóaði öllum tekjum rík-
issjóðs. Og þegar búið var að eyða
tekjunum, voru ný lán tekin. í
byrjun kreppunnar var því ástand-
ið þannig, að góðæristekjurnar
íoru alJar horfnar í eyðsluhítina,
en ofan á tómum ríkiskassanum
lá nýr 15 miljóna króna skulda-
baggi. Ríkisskuldirnar, séiU voru
um 11 miljónir króna, í árslok
1927, höfðu hækkað á góðærunum
npp í nál. 25 miljónir króna. —
Vextir höfðu meir eu tvöfaldast.,
og nú verður ríkissjóður að svara
árlega um 2y2 miljón króna í vexti
og afborganir af skuldum.
m.
Kreppan er okkur stjórnmála-
mönnnm óviðkomandi, segir
stjórnin.
í kaflanum lijer á nndan var
nokknð lýst ráðsmensku ráðandi
stjórnmá.lamanna hjá okknr á
rekstri þjóðarbúsins. '
Næst,' 'Tíggur, fyrir að athuga,
hvernig umhörfs er hjá atvinnu-
vegunum og livað stjórnin og
hennar stuðtíingsflokkar hafa gert
til að búa þá undir kreppuna.
í byrjun góðærisins 1928 hækk-
aði stjórnin stórkostlega skattana
á landsmönnum. Nam skattahækk-
unin um 1 milj. króna á ár. —
Skat.taliækkun þessi var til stór-
tjóns fyrir atvinnuvegina, sem vit-
anlega þurftu að njóta góðærisins
til styrktar sjálfum sjer. Þessi
gífurlega skattabyrði var látin
haldast öll góðærin og enn hvila
þessar drápsklyfjar á þjóðinni.
Ef emhver tekjuafgangur varð
hjá atvinnuvegutíum í góðærunum,
fór hann jafnharðan í ríkissjóð-
inn og varð þar að eyöslufje í
höndum stjórnarinnar. Var engu
líkara en að stjórnin teldi það
fyrstu skyldu sína á góðærunum,
að vera á sífeldu kapplilaupi við
atvinnuVegina um vinnukraftinn
í landinu. Hfin spenti alt npp og
hleypti óeðlilegum vexti í atvinnu-
lífið. Þegar ágreiningur varð um
kaupgreiðslu hjá einhverri atvinnu
grein, var stjórnin óðara þangað
komin og bauð ag greiða úr rik-
issjóði það sem á milli bar (sbr.
verkfallið hjá Eimskip og togara-
verkfallið 1929).
Þegar svo háspennutímabilið er
á enda, vaknar stjórnin við vond-
an draum. Alt er upp etið. Ríkis-
sjóður þurausinn, en skuldabagg-
inn meira en tvöfaldaður. Atvinnu-
vegirnir lamaðir af þungum skött-
um; þeir neyðast t.il að draga
inm seglin vegna sífallandi verðs
á afurðunum. Á sama tíma stöðv-
ast framkvæmdir ríkissjóðs að
mestu, etí við tekur atvinnuleysi,
með allri þeirri eymd, sem því
fylgir.
Þetta er afleiðing hinnar óvitur-
legu og háskalegu stefnu stjórnar-
innar undanfarið.
IV.
Þegar svo alt er að fara í kalda
kol hjá atvinnuvegum þjóðarinnar,
ber stjórnin sjer á brjóst, og seg-
ir með spekingssvip: Kreppan er
heimsviðburður, sem við stjórn-
málamennimir fáum ekkert við
ráðið.
Og ekki nóg með það, að stjórn-
in slengi nú öllum sínum fyrri
axarsköftum á lieimskreppuna,
lieldur virðist hún vera starblind
á hið raunverulega ástand atvinnu'
veganna. Er engu líkara en að
hún líti svo á, að enn sje, alt í
fullum blóma hjá atvinnuvegunum,
því að einn ráðherrann segir ný-
lega í málgagni stjórnarinnar, að
á næsta þingi verði lagðir á nýir
skattar til styrktar þeim, sem at-
vinnulausir eru. En hvar á að
taka þessa nýju skatta, þegar at-
vinnuvegirnar ei*u komnir í rústir?
Nei; nýir skattar geta ekki
bjargað þjóðinni, eins og hag
hennar er nxi komið, og það blátt
áfram af þeirri einföldu ástæðn,
að skáttþoli manna er þegar með
öllu of boðið.
V.
Sú stjórn, sem skilið hefði sinn
vitjunartíma núna, hefði áreiðan-
lega ekki byrjáð á því, að boða
nýjar álögur á þjóðina. Him hefði
vissulega byrjað á hmu, að spara
eitthvað á rekstri þjóðarbúsins,
svo að unt vrði, að lj«tta á skött-
unum. sem nú hvíla á atvinnu-
vegumun. Og það er ægileg til-
liUgsuu, að nú rnitt í kreppunni
skuli útgjöld ríkissjóðs vera áætl-
uð liærri á fjárlögum étí nokkuru
sinni áður. En mikið af þessum
gífurlegu útgjöldum stafa frá nýj-
um ríkisfyrirtækjum, sem engan
arð bei'íf, en er afleiðing hinnar
tfiumlausu eyðslu stjómarinnar á
góð.ærnnUm.
Það er lærdómsríkt, að bera
aðgerðir stjórnarinnar hjer hjá
okkur saman við aðgerðir Eng-
lendinga um þessar mundir. Hjá
Engiendmgum hefir setið að völd-
um stjórn sósíalista undanfarið;
hún var freklega eyðslusöm, en sá
Íoks, að alt, var að sigla í strand.
Þá snýr hún sjer til andstöðu-
flokkanna og biður þá um sam-
vinnu, til að rjetta við fjárhag
ríkisins. Nefndir eru settar á
laggirnar. skipaðar mönnum úr
öllum flokkum. Nefndirnar koma
með róttækar sparnaðartillögur,
sem mjög fara í bág við fyrri
stefnu stjórnarinnar. Forsætisráð-
lierra Bretá tekur fegins hendi
ráðum nefndanna, og biður and-
stöðuflokkana að styðja. að fmm-
kvæmd tillagnatína. — Þetta er
gert; samvinnustjórn allra flokka
er mynduð. Forsætisráðherrann
kemst fyrir þetta í ónáð hjá
sínum flokki, og er helst að sjá, að
hann sje þaðan burt rækur. Hann
lætur sig þetta engu skifta, því
að heill og velferð ríkisins er
í veði.
En hvernig fer íslenska stjórnin
að?
Hún er ekki að draga úr út-
gjöldunum, þótt að kreppi hjá
atvinnuvegunum. Þvert á móti.
Gjöldin eru stöðugt aukin, ár frá
ári. Hún er ekkj að biðja um
samvinnu við andstöðuflokkana.
Síðnr en svo. Einn ráðherrann
virðist aðeins hafa. eitt hlutverk
að vinna í ráðuneytinu og það er:
að skrifa óhróður og níð um and-
stæðingana. Og þegar atvinnuvegir
landsmanna eru að leggjast í rústir
vegna, aðgerða og aðgerðaleysis
valdhafanna, er boðorðið þetta
eina: Nýjar álögur.
Bannið í Finnlandi.
Álit finskra dómara.
Helsingfors, 10. sept.
United Press. FB.
Fjelag finskra dómara hefir
sámþykt ályktun um bannið, og
er í henni skorað alvarlega á rík-
isstjórnina og þjóðina í heild sinni
að gera sj^’ ljóst hver áhrif
bannlaganna sjdu, drykkjuskapur
og glæpir hafi aukist, enda ólög-
legt áfengi fáanlegt fyrirliafnar-
lítið, en bannlagaástand hafi eyði-
leggjandi áhrif á siðferði og lík-
amsþrótt þjóðarinnar, einkum
æskulvðsins.
Farsóttir og manndauði í Reykja
vík. Vikan 23.—29. ágúst. (í svig-
um tölur næstu viku á undan).
Hálshólga 42 (51), Kvefsótt 62
(44). Kveflungnabólga 10 (6).
Iðrakvef 54 (39). Taksótt 1 (3).
Rubeolæ 1 (0). Hlaupabóla 0 (1).
Muniíbólga 1 (0). Mannslát 2 (8).
Landlæknisskrifstofan.
Skaftfellitígur fer til Víkur í
dag.
Fjárhagnr Breta.
Snowden lýsir ástandinu fyrir
þinginu.
Londpn 10. sept.
United Press. FB.
Ríkisstjórnin kom saman á fnnd
í gær til þess að ganga frá frum
varpi til viðaukalaga, sem Mr.
Snoivden leggur fram í neðri ipál-
stofunni í dag, og er búist vvð
að ræða lians um það efni stondi
yfir { rúma klúkknstund. Er bú-
ist við, að hann muni skýra frá
því, að líkur sjeu til að núver-
ándi tekjuhalli verði 96 jmilj.
sterlingspunda í stað 120 sterlings-
punda, eins og sagt verið verið.
Lottdon, '10. sépt.
Uttited Press. FB.
Mr. Snowden upplýsti í í’raro-
söguræðu sinni í dag, að haííí á
ríkisbúskapnum í ár ínvndi fará
fram úr 74 miljónum sterlings-
punda, en að ári alt að 170 milj,
steriingspunda, nema fjárliagsvið-
reisnartillögumar næðu fram
ganga. Enn fremur tilkynti hann,
að stjórnin legði til. að tekjnskatt-
urinft yrði aukinn svo að næihi 6 d
á Sterlingsþund, að skattur 'á bjó’if
tóbaki og bensíni og skemtana-
skatturinn yrði aukinn, að laun
dómanda, aðalráðherra og þing-
manna lækkuðu um 10% og at-
vinnuleysisstyrkir um 10%.
Mr. Snowden lýsti vfir því, að
hætta yrði lántökum fyrir atvmnu-
leysissjóði.
Mr. Snowden giskaði á, að af
sparnaðar- og skattatillögum
stjórnarinnar myndi ríkið fá í
tekjur 171 mifjótí og 500 þúsund
sterlingspnnda næsta ár, og yrðu þá
tekjur um fram útgjöld á því ári
1 miljón og 500 þúsund sterlings-
pund.
Dagbdk.
L O. O F. — 11291181/0 — 0.
Vfiðrið (Fimtudagskvöld kl. 5):
Yfir Vestur-Grænlandi er nú all-
stór lægð. sem færist norðaustnr
eftir og má búast við að hún vaidi
SV-átt og rigningu á Vesturlandii
annað kvöld eða á laugardaginn.
Veðurútlit í Rvík í dag: Efæg-
viðri. 1 ’rkomulaust á laugardag-
inn. Útlit fyrir SV-átt og rigningu.
Austfirðingur, blað Sjálfstæðis-
manna á Austuriandi fæst á afgr.
Morgunblaðsins. Ný blöð komin.
Áfengisflutningur stjóruarinnar.
\ erklýðsf jelögin á Akureyri höfðu
samþykt, að hindra flutning áfeng
is til Akureyrar. lrar m. a. ákveðið,
að afgreiða ekki skip. er hefðn
áfengi innan borðs til útsölu Áfeng
isverslunarinnar. En ríkisstjórnln
vildi ekkj að Akurevri vrði áfeng-
islaus og flutti hún því vínið á bíl-
um norður, og fóru hjeðan margir
bílfarmar af áfengi til útsölunnar
á Akureyri. Einn dag l^omu t. d. 7
bilar hláðnir áfengi. Við þessmn
brögðum rikisstjórnarinnar gáiu
verklýðsfjelögin ekkert gert,
Útvarpið í dag-: Kl. 19.30 Veður-
fregnir. KI. 20.30 Hljómleikar
(Emil Thoroddsen. píanó). Kl.
20.50 Grammóíónliljómleikar. Kl.
21 Veðurspá/Og. frjettir. Kl. 21.25
Lesin npp dagskrá^ 39. útvarps
viku. Kl. 21.30 Grammófónbliói.i
leikar.
Stormur verður seldur á göt.nn-
lim í dag. Efni: Ofsóknin gegn
veplunarstjeTtinni. Landsreikning-;
uri'nn. Vínbruggið í svéitunum.
Krækiber o. m. fl.