Morgunblaðið - 22.06.1932, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
:
:
*
JpftorgnttMaMft
Útget,: H.f. Árvakur, lUykJfcYtk.
Rltatjðrar: Jðn KJartanaaon.
Valtýr Stefánaaon.
Rltatjðrn eg afgrrelðata:
Auaturatrœtl g. — Slml 100.
Aufflýalnffaatjörl: B. Hafberff.
Auílýalngraakrlfatofa:
Auaturatrœtl 17. — Stml 700.
Helaaaalaaar:
Jön Kjartanaaon nr. 741.
Valtýr Stef&naaon nr. 1110.
B. Hafbergf nr. 770.
JLakrlftagrjald:
Innanlanda kr. 2.00 & m&nuQl.
Utanlanda kr. 2.50 & m&nuVL
1 lauaaaðlu 10 aura elntakiO.
20 aura meO Leabðk.
Frá ísafirði.
ísafirSi, 21. júní FB.
Fornleifafimdnr.
I fyrri viku voru menn að grefti
skamt frá Mýri á Snæfjallaströnd
og komu niður á beinagrind af
manni undir móhellu. Er þetta
skamt frá, þar sem ætlað er að
Hávarðsstaðir hinir fornu hafi
verið.
Frækileg björgun.
Fyrir nokkurum dögum hvolfdi
bát með fjórum mönnum, á leið
frá Nesi í Grunnavík, að Stað.
Tvær unglingsstúlkur í Nesi settu
fram bát og tókst þeim að bjarga
mönnunum, allþjökuðum.
Bóndinn í Nesi, Elías Halldórs-
son hefir að sögn bjargað alls 15
mörmum frá drukknun.
Afnám tolla.
Lausanne 20. júní.
United Press. FB.
Fyrsta skrefið hefir verið tekið
*til að lækka tollmíirana milli þjóð-
anna stig af stigi. Holland, Belg-
ía og Luxemburg hafa komið sjer
saman um árlega,, gagnkvæma 10% ur
lækkun á tollum, þangað til svo
er komið, að kalla má, að um al-
gert afnám tolla sje að ræða, að
því er þessi ríki snertir. .Tafnframt
hafa þessi ríki tilkynt, að öðrum
ríkjum sje heimilt að taka þátt í
þessu samkomulagi. Oll þessi ríki
hafa skrifað undir Osiló-sáttmál-
ann, en samkvæmt honum eru þau
ríki, sem undir sáttmálann hafa
skrifað, skuldbundin til þess að
tilkynna öðrum ríkjum, ef tolla-
lækkun er áformuð.
Lausanne-ráðstefnan.
Lausanne, 18. júní.
United Press. FB.
Þangað til fundahöld hefjast á
ný á Lausanne-ráðstefnunni, munu
stjórnmálamenn þeir, sem hjer eru
staddir, snúa sjer að athugun á
afvopnunarmálunum, og eru taldar
nokkrar horfur á samkomulagi í
þeim málum. Er jafnvel búist við,
að Henderson kveðji saman aðal-
nefnd afvopnunarráðstefnunnar á
fund í næstu viku, til þess að ræða
hinar nýju samkomulagstilraunir.
Wilkins kaupir skip.
Sósíalistabroddar Siglufjarðar
ætia að stöðva rekstur
Siidarbræðslu ríkisins
með því aðlheimta þrefalt
kaup á við sjómenn þá,
er síidina veiða.
Lygamálfærsla Alþýðublaðsins.
Forstjórar Síldarbræðsluverk-
smiðju ríkisins í Siglufirði, hafa
sent atvinnumálaráðherra eftirfar-
andi skýrslu:
Kaupgjaldið í Siglufirði, þar sem
sólarhringurinn er reiknaður 36
tímar.
Lágmarkstaxtakaup var í Siglu-
firði í fyrra, og er enn, kr. 325 á
mánuði fyrir unnar 216 klukku-
stundir. Föst eftirvinna hjá hverj-
um manni 3 klukkustundir dag-
lega, sem greiðist með kr. 1.80 á
klukkustund. Þessi fasta eftir-
vinna gerði í fyrra 66 klukku-
stundir á mánuði, eða kr. 118.80 á
mánuði. Auk þessarar föstu eftir-
vinnu var önnur eftirvinna dag-
lega unnin með sama tímakaupi.
Helgidagur reiknast 36 klukku-
stundir í hverri viku, með 3 kr.
kaupi á klukkustund. Sökum að-
kallandi verka varð ekki komist
hjá að láta vinna fyrir þetta
kaup 48 klukkustundir á mánuði,
eða fyrir kr. 144.00. Mánaðarkaup
varð því samkvæmt þessu kr.
/587.80, auk eftirvinnu, sem var
umfram áður .talda 66 klukku-
stunda fasta eftirvinnu, og verð-
því mánaðarkaupið um kr.
600.00.
Verksmiðjustjórninni sýndist
nauðsynilegt að fara fram á launa-
breytingu hjá verkamönnnm í
verksmiðjunni á þessa leið:
Sex dagar vikunnar reiknist
virkir dagar með kr. 1.25 kaupi á
klukkustund. Verður mánaðarkaup
ið þá kr. 390.00 fyrir 312 klukku-
stundir á mánuði, og auk þess 24
klukkustundir á mánuði í helgi-
dagvinnu á kr. 2.00 á klukku-
stund, eða kr. 48.00. Samtals á
mánuði kr. 438.00 fyrir sama
stundafjölda og í fyrra voru
greiddar um kr. 600.00 fyrir.
Auk þessa; bauð verksmiðjn-
stjórnin tryggingu á 500 klst.
vinnu yfir síldveiðitímann með kr.
1.25 kaupi á klukkustund, sem
yrrði greitt þótt síldveiði brygðist.
Eftir tillögunni myndi á þessum
lið sparast um 25 þús. krónur.
Ef við eigum að greiða sama
rekstrarkostnað og í fyrra og lög-
bundnar greiðslur til ríkissjóðs,
fyrningu og varasjóðsgjald, verð-
ur samkvæmt núverandi horfum
ekki hægt að greiða nema nokkra
aura fyrir hvert síldarmál. En vjer
höfum sýnt. fram á, að óhugsandi
er að skip fari á veiðar fyrir
minna en kr. 3.00 fyrir málið.
Reksturskostnaður verður að
lækka.
NRP.
Frá Álasundi er símað, að Wilk
ins norðurfari hafi keypt vjel-
skútuna „Fanefjord“. Ætlar hann
að nota hana við undirbúning
þann, sem fram fer undir pólleið-
angurinn nýja.
Eftir þeim sölukorfum, sem nú
eru á afurðum verksmiðjunnar, og
sem fara síversnandi, er fyrirsjá-
anlegt tap á rekstrinum. Er því
að athuga hvaða útgja'ldaliði sje
liugsanlegt að lækka.
Útborgunarvérðið fyrir síldina,
3.34 fyrir málið, álítum við óger-
lcgt að lækka meira en niður í kr.
3.00. Nemur sú lækkun, miðað við
100 þúsund mála vinslu, 34 þús.
kr. Þetta álit okkar rökstyðjum
við með því að í. fyrra, er við
greiddum kr. 3.34 fyrir málið, báru
sjómenn og útgerðarmenn svo lítið
úr býtum, að óhugsandi er að
lækka þennan útgjaldalið
meira en 10%.
Samkvæmt skýrslu, er vjer höf-
um gert um afla þeirra skipa, sem
lögðu síld inn í verksmiðjuna í
fyrra, nam meðalhlutur sjómanns
af öllum síldarafla kr. 207.00 á
mánuði á vjelskipum og kr. 242.00
á gufuskipum, og urðu hásetar að
fæða sig af því.Tap var yfirleitt á
síldarútgerðinni í fyrra.
Vegna þeirra erfiðleika, er nú
FB. 20. júnl ^teðja að verksmiðjunni, hafa
stjórnendur hennar og fastir árs-
menn boðist til að lækka árslaun
sín um samtals kr. 14.900.00 og
nemur sú lækkun 33.7% að meðal-
Fimtugsafmæli á í dag Jóhanna
Jónsdóttir, Njálsgötu 81.
Fundur verkamanna.
A fjölmennum fundi Verka-
mannafjelags Siglufjarðar, er vjer
sátum og ræddum ýtarlega í nær 5
klukkustundir um framangreinda
tillögu okkar, var að lokum sam-
þykt svohljóðandi tillaga frá Gunn
ari Jóhannssyni.
„Fundur haldinn í Verkamanna-
fjelagi Siglufjarðar 18. júní 1932
lýsir sig algerlega mótfallinn allri
kauplæltkun meðal verkalýðsins,
og samþykkir því að halda fast
við kauptaxta fjelagsins, sem sam-
þyktur var í vetur og þá strax
auglýstur' ‘.
Tillagan var samþykt með öllum
greiddum atkvæðum.
í umræðunum skýrðum við ræki-
um ]ega fyrir fundarmönnum hversu
afar ískyggilegar horfurnar væri;
aðrar síldarverksmiðjur í Siglu-
firði hefði í fyrra orðið að leggja
árar í bát; síðan hefði ástandið
versnað gífurlega, sem næmi meira
en kr. 2.00 á hvert mál síldar, og
jafnvel óvíst hvort síldarmjöl yrði
seljanlegt. Til þess að mæta því
verðfalli, sem orðið hefði frá lágu
verði fyrra árs, yrði allir að hliðra
til, svo að reksturinn gæti hafist.
Sömuleiðis skýrðum við frá hvað
fastir starfsmenn vildu á sigleggja
til að svo gæti orðið. Ríkisstjórn-
inni væri einnig ljóst hversu al-
varlegt ástandið væri; hún hefði
tali á árslaun þeirra. Lækkun því tjáð sig fúsa til þess að leyfa
sumra fastra starfsmanna er þó að verksmiðjan yrði rekin í ár
bundin því skilyrði, að almenn þótt fyrirsjáanlegt væri, að ekki
kauplækkun eigi sjer stað við yrði greiddir vextir nje afborg
verksmiðjuna. 'anir og ekkert yrði til upp í fyrn
ingu varasjóðsgjald, og að rík-
issjóður yrði auk alls þessa, sam-
kvasist þeim korfum er nú væri, að
taka á sig fyrirsjáanlegt tap á
rekstrinum, sem myndi nema tug-
um þúsunda króna, auk áhættunn-
ar við að afurðnirnar heldi áfram
að falla í verði, eða yrði með öllu
óseljanlegar.
Óbilgirni verkamanna.
Við óskuðum að tillögu okkar
um að verkamönnum verksmiðj-
unnar yrði fyrir sama klukku-
stundafjölda og þeir unnu á mán-
uði í fyrra nú greiddar kr. 438.00,
væri vísað .til nefndar eða stjórnar
Verkamannafjelagsins, og buðumst
til að sýna nefndinni áætlanir og
skilríki fyrir því, að ástandið væri
ems og við ilýstum því. Við lögð-
um líka áherslu á, að málið yrði
vannsakað, en því var hafnað.
Guðmundur Skarphjeðinsson
flutti einnig svohljóðandi tillögu:
„Fundurinn vísar málinu til
stjórnar og kauptaxtanefndar til
athugunar' ‘.
Tillagan kom ekki til atkvæða,
þar sem tillaga Gunnars Jóhanns-
sonar var samþykt áður.
Verkamannafjelag Siglufjarðar
hefir því ótvírsfett, þrátt fyrir á-
standið, neitað að ganga að tillögu
okkar, þótt við mjög alvarlega
bentum mönnum á það, að sú á-
kvörðun þeirra myndi líklega leiða
til þess að verksmiðjan yrði ekki
starfrækt í sumar.
Þorm. Eyjólfsson.
Sv. Benediktsson.
Fundir haldnir í Siglufirði.
Sigllufirði í gær.
Fjölmennur fundur Sjálfstæðis-
manna var haldinn hjer í gær-
kvöldi til að ræða um rekstur
Síldarverksmiðju ríkisins og breyt-
ingar verksmiðjustjórnarinnar á
kauptaxtanum. Eftirfarandi áskor-
un til bæjarstjómarinnar var sam-
þykt með öllum greiddum atkvæð-
nm:
„Fundurinn skorar á bæjar-
stjórn Sigluf jarðar að gera alt sem
í hennar valdi stendur til að koma
samkomulagi milli verkamanna-
fjelags Siglufjarðar og stjórnar
Síldarverksmiðju ríkisins og að
gera alt, sem hún getur til þess að
síldarverksmiðjan verði starfrækt í
sumar. — Telur fundurinn tilboð
verksmiðjustjórnarinnar það ýtr-
asta, er hún getur boðið“.
Svipuð tillaga var borin fram á
fundi Framsóknarmanna, sem hald
inn var um líkt leyti og einnig
samþykt í einu hljóði.
Verkamenn slaka til.
Verkamenn í verksmiðjunni hafa
nú boðið að stytta helgidagavinnu
úr 36 klst. á viku niður í 24 klst.,
gegn því að sama. tímakaup hald-
ist, 3 kr. um tímann. Að öðru leyti
hefir engin breyting orðið.
Vegna þess, að enn er ekkert
samkomulag fyrirsjáanlegt, hefir
verksmiðjustjómin sent þeim út-
gerðarmönnum, sem farið hafa
fram á viðskifti við verksmiðjuna
í sumar, skeyti, þess efnis,
végna versnandi söluhorfa á af-
urðum verksmiðjunnar og þess
einnig, að ekki líti út fyrir, að
verkamenn muni slaka til um
kaupgjald, sje titlit fyrir, að verk-
smiðjan verði ekki rekin í sumar,
Endanleg ákvörðun um rekstur-
inn verður þó ekki tekin, fyr en
verksmiðjustj.órnin hefir ráðfært
sig við atvinnumálaráðherra. Þeir
st.jórnarnefndarmennirnir Sveina
Benediktsson o.g Þormóður EyjóKs
so» taka sjer far suður með Drotn-
ingunni í kvöld.
Rekstur Goos-verksmiðj unnar•
Steindór Hjaltalín lýsti því yfir
a fundi Sjálfstæðismanna í gær-
kvöldi, að ekki yrði um útborgun
fyrir innlagða síld hjá Goos-verk-
smiðjunni að ræða, fyr en afurð-
irnar væru seldar og sjeð væri,
hvað fyrir þær myndi fást. Þetta
er sama og að segja, að samkvæmt
því útliti, sem nú er, munu sjó-
menn og útgerðarmenn fá lítið sem
ekkert fyrir síldina. Auk þessa
skýrði hann frá því, að liann hefði
ekki ráðið verkamenn til neins á-
kveðins tíma, eins og Síldarverk-
smiðja ríkisins hefði gert í fyrra
og byðist til að gera nú í sumar,
heldur hefði hann hugsað sjer að
láta vinnuna fara fram í tveim
vöktum, og yrði ekki nema 10 tíma
vinna fyrir hvern verkamann á
dag, og auðvitað leitast við að
hafa vinnuna sem mest í dagvinnu,
til að forðast eftirvinnukaup. Þeir
útgerðarmenn, sem að rekstri verk
smiðjunnar stæðu með sjer, hefðu
sjeð fram á, að þeir myndu ekki
kcmast að lijá Síldarverksmiðju
ríkisins, þess vegna hefðu þeir
leigt Goos-verksmiðjuna. Hann
bætti því við, að hefði hann vitað,
þegar samningar voru gerðir um
að taka verksmiðjuna á leigu, að
afurðaverð myndi falla svo afskap-
lega, sem raun er á orðin, myndi
hann ekki hafa lagt út í rekstur-
inn. —
Ósannindi Alþýðublaðsins.
Siglufirði í gærkvöldi.
Síldarverksmiðja Dr. Pauls mun
alls ekki verða rekin, í sumar,
eftir þeim upplýsingum, sem feng-
ist hafa. Heyrst hefir, að verka-
menn í Krossanesi, sem höfðu kr.
1.20 um tímann, hafi boðið lækknn
niður í 0.80 um tímann, en samt
mun verksmiðjan ekki verða rekin,
eftir skeyti að dæma, er barst frá
Holdö í Melbo í fyrradag.
Það, sem Guðmundur Skarp-
hjeðinsson hefir sjálfur símað Al-
þýðublaðinu suður um það, að
stjórnarnefndarmönnunum Þor-
móði og Sveini beri ekki saman,
eru vísvitandi ósannindi, sem þeg-*
ar má hrekja með því, að þeir hafi
báðir skrifað undir skýrslu, er þeir
hafa sent stjómarráðinu um þetta
efni. Annars hafa allir útreikning-
ar Guðmundar, er hann hefir gert
til að villa verkamönnum sýn, ver-
ið reknir ofan í hann á opinberum
fundum hjer, enda em verkamenn
famir að hneigjast til samkomn-
lags, þrátt fyrir sprengingartíl-
raunir hans.
Eftirfarandi símskeyti bárast
Morgbl. í gærkvöldi:
Að gefnu tilefni lýsi jeg því
yfir, að „Yerkamannafjelag Sigln-
f jarðar* ‘ hefir gagnvart mjer falhí
frá því ákvæði í kauptaxta sínum,
að trygt skvldi minst tveggja mSn-
aða vinna við síldarbræðslu hjer
og gefið mjer samþykki sitt. t.U
þess, að jeg rjeði menn úr fjelag-
inu til vinnu í Goosverksmiðjunni,
sem jeg hefi tekið á leigu í sumar,
án þess nokkur trygging væri sett
frá minni hálfu um lengd rekstr-
artíma verksmiðjunnar. Jeg greiði