Morgunblaðið - 05.07.1932, Blaðsíða 8

s
u n r r: - t m r t, A Ð I Ð
Lang mestur • hluti þeirrar upp-
hæðar, sein á að greiðast samkv..
Toungsamþyktinni, er því eim ó-
joldinn.
En live mikið hafa Þjóðverjar
borgað frá ófriðarlokum og þang-
að til Youngssamþyktin gekk í
giJdi? — Þjóðverjar segjast hafa
greitt 53000 miljónir marka. En
Frakkar halda því fram að Þjóð-
▼erjar hafi að eins greitt 20.000
miljónir. Mismunurinn stafar m. a.
•í' ágreining um verðmæti þýskra
eigna í löndum, sem Þjóðverjar
tjetu af hendi eftir ófriðinn.
Af framannefndri upphæð hafa
Þjóðverjar greitt um 12.000 mil-
jónir marka í peningum. Eftir-
tektarvert er, að Þjóðverjar hafa
greitt þessa upphæð með því að
taka lán erlendis. En að lokum
gátu þeir ekki fengið fleiri lán.
Þeir reyndu því að takmarka vöru.
imnflutninga og aulía útflutnings-
▼erslun sína, til þess að fá nægi-
legan gjaldeyrisafgang tiJ skaða-
bótanna. Og liver varð svo afleið-
kigin? Vaxandi innflutningshöft í
•llum löndum. Heimskreppan skall
á. Til lengdar verða erlendar skuld
ir að eins greiddar með gjaldeyris-
afgangi af viðskiftum við aðrar
þ.jóðir.Sigurvegararnir heimtuðu að
Þjóðverjar skyldu horga, en neit-
•ðu að taka við vörum þeirra,
kækkuðu tollmúrana og gerðu
þeim þannig ókleift að borga.
Reynslan hefir því sýnt: 1. Þjóð-
verjar geta ekki lengur greitt
•kaðabætur. 2. Greiðsla skaðabót-
anna hefir átt mikinn þátt í inn-
Jtutningshöftunum og um leið á
heimskreppunni. Skaðabót.agreiðsl-
■rnar hafa þannig lamað atvinnu-
lífið, valdið glundroða í peninga-
málunum, ekki að eins í Þýska-
iandi, heldur líka í öllum öðrum
löndum, og um leið aukið stórkost-
lega vantraustið bæði í fjármála-
•g stjórnmálaheiminum. Nú er
fiestum orðið ljóst að uppgjöf
skaðabótanna og stríðsskuldanna
er fyrsta skilyrðið fyrir efnahags-
legri viðreisn í heiminum.
En getur Lausannefundurinn
leitt skaðamótamálið til farsælla
íykta? Þess ber að gæta, að náið
aamband er milli skaðabótanna og
stríðsskuldanna. Eins og kunnugt
tr tóku bandamenn stór lán í
Bandaríkjunum á stríðsárunuin.
Englendingar skulda Bandaríkjun-
■m mest, því Englendingar tóku
þar lán ekki eingöngu handa sjálf-
Tun sjer, heldur líka til þess að
geia veitt Frökkum o. fl. lán.
Skulda- og skaðabótamálin eru
svo flókin, að ekki verður skýrt
ítarlega frá þeim í stuttri blaða-
grein. Ifjer skal ]>ví að eins getið
um aðalútkomuna, sem er þessi:
Þjóðverjar eiga að greiða banda-
mönnum 98000 miljónir kr. í skaða
ba'tur á árunum 1929—1988. Á
sama tíma eiga bandamenn að
greiða U. S. A. 75000 miljónir kr.
Afgangurinn er því 23000 miljónir.
Hann skiftist þannig á milli banda
rnanna: Fi-akkar fá nettó (þegar
stríðsskuldir eru dregnar frá skaða
þótunum) um 14500 milj., Eng-
lendingar um 2000 milj.. Belgía
3500 milj., ítailir 1500 milj. og
aðrar þjóðir 1500 milj.
Bandaríkin taka ekki þátt í
I rusannefundinum og stríðsskulda
samningarnir verða því ekki end-
nrskoðaðir í Lausanne. En hvað
getur fundurínn bá gert? Evrópu-
þ.jóðir gætu komið sjer saman um
'kaðabæturnar og undirbúið samn-
ingatilraun við U. S. A. um stríðs-
skuldirnar.
En hvernig er svo afstaða þjóð-
anna til málsins. Papen ríkiskansl-
ari lýsti því stra.x yfir, að Þjóð-
verjar viðurkenni, að þeir hafi
skuldbundið sig til þess að greiða
skaðabæturnar. Þarna er því ekki
um neitt, lögfræðisatriði að ræða.
En Papen lýst.i enn fremur yfir,
að Þjóðverjar geti ekki borgað,
livorki nú nje seinna. Hann heimt-
ar því, að skaðabæturnar verði
strikaðar út.
Englendingar lýstu yfir því, að
þeir sjeu reiðubúnir til að láta all-
ar kröfur um skaðabætur og stríðs-
skuldir falla, ef Bandaríkin gefi
Evrópu upp stríðsskuldirnar. Eng-
lendingar vinna að því, að Evrópu
þjóðir komi sjer saman um að
.stiika skaðabæturnar út. og að
þær snúi sjer svo í sameiningu til
Bandaríkjamanna og biðji þá að
láta kröfurnar um greiðslu stríðs-
skuldanna falla.
Frakkar viðurkenna, að Þjóð-
, erjar geti ekkert borgað á ineðan
■.eimskreppan stendur yfir. Frakk-
ar viija enn freinur taka þátt í
amniíigaumleitan við U. S. A. um
uppgjöf stríðsskuldanna. En þeir
heimta, að Þjóðverjar greiði að ein
liverju leyti þann hluta skaðabót-
anna, sem Frakkar fá handa sjálf-
um sjer. En þeir heimta þó ekki
eins mikið og Þjóðverjar eiga að
greiðá samkv. Youngsamþyktinni.
Að líkindum láta Frakkar sjer
nægja að fá 150 miljónir inarka
árlega, segir ,,Times“. En Þjóð-
verjar geta vafalaust ekki fallist á
þessar kröfur.
En hvernig tekur U.S.A. vænt-
anlegri beiðni um uppgjö? stríðs-
skuldanna? Stjórnin: í II.S.A. liefir
látið það ótvírætt í Ijós, að hún
slaki ekkert til í skuldamálinu,
nema Evrópuþjóðir dragi úr víg-
búnaði svo um munar. Og Hoover
hefir sent afvopnunarfundinum í
Genf tillögur um að vígbúnaður
verði minkaður um Vá frá því sem
nú er. Frakkar neita að fallast á
]>et.ta.
Horfur um úrlausn skáðabóta-
og skuldamálanna eru því ekki sem
Rfintvra prinsinri.
frjett um ferðir hertogans við
landamæri mín, ])á er ekkert ó-
eðlilegt. að þeir hafi notað t.æki-
færið til að gera uppreisn, er þeir
hafa stöðugt undirbúið síðan þeir
urðu að lúta burguniskri stjórn.
- Við höfum sannanir fyrir því,
Imðvík konungur. að menn þínir
hafa unnið að undirbúningi þess-
arar uppreisnar í fleiri mánuði.
Reyndir hermenn t. d. Fermont de
Marle, des Anbus, du Brenil og
Gr;tri dinaisön hafa verið fremstir
í flokki í óeirðunum.
— Hver segir þar? mælti kóngur.
— Trúnaðarmenn mínir, sem ný-
komnir eru frá Liége. Viltu að jeg
sendi eftir þeim, svo þeir geti
sagt frá því sem þeir hafa verið
vr ttar að ?
— Er það nauðsynlegt, Karl,
Imælti greifinn. Konungurinn er
hjer og getur talað máli sínu. Við
megum ekki láta okkur hugkvæm-
ast, að hann halli rjettu máli?
j — Jeg þakka yður, herra greifi,
fyrir ]>að traust, er þjer berið til j
Frakkakonungs. Því mnn jeg seint!
bjartastar. Hugsanlegt er þó, að
hin vaxandi kreppa í I’. S. A. og
Frakklandi neyði þessi lönd að
lokum til þess að slalca til.
Kliöfu í júní 1932.
P.
Hátíðahöld að Hólum.
Dagana 24. og 25. júní s.I. voru
hátíðahöld mikil að Hólum, í til-
efni 50 ára afmælis Hólaskóla.
Fyrri daginn, föstudaginn 24.
júní, komu þar saman nemendur
Hólaskóila, eldri og yngri. Voru
þeir á þriðja hundrað og frá öllum
tímabilum skólans.
F yrsta, skólastjóra 'Uólaskóla,
Jósepi Björnssyni, ,sem nú er
kennari á Hólum, var lialdið veg-
legt samsæti. Hann hefir síðan
Hólaskólí hóf göngu sína lengst af
starfað við skólann. Aðalræðuna
fyrir heiðursgestinum fllutti Jón
Pálmason bóndi á Akri. Heiðurs-
gestinum var gefið fagurt málverk
;;í Hólum, eftir Gunnlaug Blöndal
málara.Einnig voru skólanum gefin
tvö málverk af tveimur fyrstu
ekólastjórum Hólaskóla. þeim Jó-
sep Björnssyni og Hermanni Jón-
assvni.
Bíðari daginn, laugardaginn 25.
júní var almenn samkoma að Hól-
um. Streymdi fólk heinl að Hófl-
um úr öllum áttum og var talið
að þar hafi verið saman komið
yfir 1000 manns.
Athöfnin hófst með kirkjugöngu,
en kirkjan rúmaði ekki nándar
nærri alla. — Síra Guðbrandur
Bjornsson í Viðvík, prjedikaði,
en síra. Friðrik Rafnar þjónaði
fyrir altari. — Söngflokkurinn
,,Geysir“ frá Akureyri annaðist
sönginn.
Að Jokinni guðsþjónustu var
haldið iit í gróðrarstöðina og sam-
koman sett þar af Steingrími Stein
þórssyni alþm. og skólastjóra. —
Fyrir minni Hólaskóla talaði
Brynleifur Tobíasson, minhi Skaga
fjarðar Pjetur Hannesson á Sauð-
árkróki, minni bænda Pálíl Zop-
honíasson, minni Tslands Gísli
Magniisson frá Eyvindarholti. —
Auk þess margar frjáLsar ræður.
en „Geysir“ söng á milli.
gleyma yður, og kæmi það fvrir,
að jeg gæti orðið yður að liði væri
mjer sönn ánæg.ja að því. - Þessir
(>rír Frakar, sem nefndir vorn áð-
an erti ekki Jengur í minni þjón-
nstu, ]>eir liafa ef til vill sjeð sjer
hagnað í því að ganga í Hð með
Liégebúum. Hvað fjórða manninn
álirærir, Grandmaison, þá veit jeg
elíki annað en hann sje í París,
svo þar mun vera um misskilning
að ræða, og svo mun um f'Jeira
]>essu viðvíkjandi?
-—■ Þú liefir ekki fært neinar
sönnur á, að menn þessir. eftir að
þeir gengu úr þjónustu þinni til
að ganga í lið með Liégebúum, hafi
ekki einmitt gert það eftir ósk
þinni.
— Karl! mælti Antoníus. Hans
liátign hefir sannað það með fram-
burði sínum, að konungur
FrakkJands lítilsvirðir ekki svo
s.iálfan sig og stöðu sína að fara
með rangt mál, annars er jeg viss
um að hann skýrir þetta nánar.
— Það er mjer ljúft, sagði kon-
ungur. Þegar þessir menn yfir-
gáfu mig, vissi jeg ekkert um |
þpirra fyrirætlanir hvað bá. að1
Eyþör V. H. Oddsson.
F. 20. júlí 1867. D. 25. mars 1932.
Dagsverki lauk nú,
drengur góður;
orkuramur
að afli og hreysti.
Vann sá verk sitt
með vöndugleika,
og ávann sjer hylli
alt vi 1 dauðans.
Oft var ]>ín ganga
örðug í lífi,
og þungi á herðum
þó hraustar væru. —
En æðrulaus jafnau
þú áfram gekkst;
og barst með hógværð,
harm og mótlæti.
Varkár varstu,
og vinatryggur.
Glaður og kátur
þú gengdir störfum.
Stundvís, iðinn,
og stórvirkur. —
Margra manna
maki að burðum.
Brotin er nú stoð
í bænum lága, í
þar Sem þú lengstum
lífi sleist.
Nii mega sakna ])ín
sárt, ættingjar
Iieimilisföðursins,
hugum prúða.
Man jeg enn svip þinn
er jeg sá þig fyrst;
tignlegan, tíginn,
með táp og fjör.
Leit jeg þar Reykvíking,
jeg stjórnaði þeim. Jeg er jafn
saklaus og hertoginn gagnvart ó-
eirðunum, í Liége, þar við legg jeg
æru mína, hver sem mótmælir því,
eða fullyrðir annað, er óvinur
minn, er hygst, að koma ár sinni
fyrir borð með því að bera á mig
Jygar. — Ertu nú ánægður, Karl
hertogi, hefi .jeg ekki .sagt það sem
bú óskaðir eftir. Augnaráð kon-
ungs var flóttalegt, hann horfði
ýmist á Karl eða Antoníus og beið
svars.
Antoníus greifi varpaði öndinni:
— Yðar hátign hefir þegar sagt,
meira en nóg, mjer hafði aldrei
koinið ti! hugar, að konungur
Frakklands væri sá ódrengur að
rjúfa sáttmálann milli Frakklands
og Burgund. En eins og þjer sögð-
uð, herra, þá eigið þjer óvini, sem
hafa baktaJað yður við hertogann.
En horfið á hertogann, ber svipur
hans vott um vantraust.
Konungurinn horfði á frænda
sinn, hann skalf af ótta, því hann
fann í hve miklum vanda hann
var staddur, það hlaut að vitnast,
fyr eða, síðar hver hann var, þó
’mnn kæmist Hfs af frá Péronu°.
ramefldan, hraustan. —
Alinn mót suðri
við sólarelda.
Ungur þú gekk.st
út í æfistríðið;
l.jekst þjer ei lengi
í lundi blóma.
Barst þó kugdjarfsr
af hólmi sigur. —
Búinn forsjá
úr föðurgarði.
------ l
Sjeð þinn jeg hefi
svip í anda, ' 5
og í draumi
dökkrar nætur.
Birtist margt
í blundi sætum,
sem hið dýra
dagsljós hylur.
Bvefn er í vöku,
og vaka í svefni. —
En t.árin ]ierrar
hin þögla nótt.
L.jómar íegurst, "4
í lágnætti dauða,
endurminnmg,
«ú er aldrei deyr.
Stari jeg tiJ ein.ski«
útí bláinn;. —
Bvifinn ertu braut, ?-
sem svipur Jiðinn. —
Vinur, það hefði jeg
vil.jað k.jósa;
lengur að mega
liðs þíns njóta.
Yertu sæll, vinur-!
og værðar njóýtu.
Leiði þig englar
til Jjóssins sala.
Börn þín og kona
bíða. og þrey.ja;
með örugga von
um endurfundi.
Jens Sæmundsso*.
Síldveiði Norðmanna
við ísland.
Allmörk fiskiskip eru þegar
farin af stað frá Haugasundi, til
síldveiða við ísland. Samkvæmt
fregnum í Haugasunds Dagblad
ætla sænskir kaupendur síldar,
.sem veidd er við ísland, ekki að
taka við neinni síld, sem veidd
er fyrir 25. júlí.
'iwmmniwMiN* 'wbw»»
— Mjer skildist á yðar hátign
áðan, að ]),jer væruð ekki síður en
Karl hertogi hryggur og sár yfir
óeirðunum í Liége, mælti Antoníus.
— Já, ])að er satt, flýtti kóngur
sjer að segja, og jeg endurtek
það; jeg hryggist ineð homim og
fyrirlít aðfarir Liégebúa..
— Ágætt! Antoníus varð hýrari
í bragði, nú nálgaðist, hann tak-
markið, b.jörninn var þegar unn-
inn.
— Það gleður mig hjartanlega
að heyra, yðar hágöfgi, }>ví þá
gefst, yður tækifæri til að hreinsa
yður af þessum áburði, ekki ein-
göngu fyrir hertoganum, en fyrir
heiminum yfirleitt. Staðfestið orð
yðar og skoðun á málinu með því
að sameinast Karli hertoga og
refsa óeirðarseggjunum. Kallið her
yðar hingað og látið hann fara til
Liége ásamt liði Karls. Beitið á*
hrifum yðar á íbúa borgarinnar f
þá átt, að þeir gangi aft.ur í banda-
lag við Burgund og alt verði með
sama hætti og áður. Gangið ]).jer
að þessu, þá er ekkert í veginum
lengur, menn munu trúa vður off
þjer munuð vaxa í áiiti almenn-