Morgunblaðið - 14.07.1932, Blaðsíða 2

2
MORGUNBIAÐIÐ

f
I Hl Katrm MagnissBn.
Katrín Magnússon.
Hún ljest í gærmorgun snemma
að heimili sínu hjer í bænum,
rúmlega 74 ára að aldri. Hún
var fædd 18. febrúar 1858 í
Hrappsey í Breiðafirði, dóttir
Skúla Sívertsen, s'em 'þar bjó
lengi. Hún ólst upp í foreldrahús-
um, en dvaldist þó stundum hjer
í Reykjavík hjá frændkonu sinni,
frú Katrínu, konu -Jóns Arnason-
ar bókavarðar.
Það bar snemma á því, að Kat-
rin var skörungur í lund, hrein-
skilin og djörf í máli og geðrík
nokkuð ef því var að skifta, en
hógvær hversdagslega.
Árið 1891 giftist hún Guðmundi
Magnússyni læknit Pluttust þau
síðan til Kaupmannahafnar og
dvöldu þar um hríð. Síðar fekk
Guðmundur hjeraðslækpisembætt-
ið á Sauðárkróki. Hóf. hann þar
skurðlækningar, fyrstur íslenskra
lækna, og aðstoðaði frú Katrín
hann ætíð við þær, og eins lengi
jftir að þau voru komin hingað
snður. Var hún manni sínum
jafnan samhent í öllu og hafði
mikinn áhuga fyrir læknisstörfum
hans aila tíð.
Þegar eftir að þau hjón komu
hingað til Reykjavíkur tók Kat-
rín að beita sjer fyrir mörgum
framfaramálum, og varð hún for-
seti hins íslenska kvenfjelags þeg-
ar Þorbjörg Sveinsdóttir dó og
gegndi því starfi i aldarfjórðung.
Stóð hún jafnan frentat í flokki
þ>ar sem kvenþjóðin barðist fyrir
auknum rjettindum, og Kenni því
mikið að þakka, að konur fengu
fult jafnrjetti við karlmenn. —
Mannúðarmál ljet Katrín og(til
sín taka og fyrir atbeina hennar
stofnaði kvenrjettindafjelagið
styrktarsjóð fyrir fátækar ein-
stæðar konur og sjerstakan sjúkra
sjóð. Enn fremur stofnaði fjelagið
háskólasjóð 1896 og var hann af-
hentur háskólaráðinu 1916. lTr
honum á að veita stúlkum styrk
til háskólanáms.
TTm skeið át.ti frú Katrín sæti
í bæjarstjórn Reykjavíkur og um
fjölda mörg ár var hún í stjórn
Thorvaldsensfjelagsins.
Þeim Katrínu og Guðmundi
varð ekki bama auðið, en þau
tóku til fósturs og ólu upp. Fríðu
Magnúsdóttur konu Ingólfs Ein-
arssonar prests á Borg á Mýrum,
og Jón Sívertsen, fyrv. skóla-
stjóra. 1
Biörn Öiafur Blslasaa,
framkvæmdarstjóri,
Viðey,
verður borinn til moldar í dag.
Hann var fæddur að Eydölum
í Breiðdal, 4. September 1888 og
því aðeins tæprá 44 ára er hann
Ijest, 1. þ. m. ,
Poreldrar hans voru merkis-
hjónin Gísli Högnason og Þor-
björg Magnúsdóttir, (systir Ei-
ríks Magnússonar, M. A. bóka-
varðar Cambridge) eh síðast
bjuggu á Búðum í Fáskrúðsfirði.
Var dugnaði þeirra hjóna,
stjórnsemi og reglusemi við-
brugðið, enda ráku þair stórbú,
á íslenskan mælikvarða.
Ólafur ólst upp hjá foreldrum
sínum fram yfir fermingar aldur,
en þá gerðist hann verslunarmað-
ur á Fáskrúðsfirði. Síðar varð
hann verslunarstjóri á Borgarfirði
eystra og síðan á Norðfirði, það-
an sem hann fluttist 1925 og tók
við framkvæmdastjórastarfi fyrir
Kárafjelagið í Viðey.
Auk þessa aðalstarfa gegndi
Ólafur heitinn ýmsum trúnaðar-
störfuni þar sem hann dvaldi.
B. Ól. Gíslason.
Hann var hugsjóna- og áhuga-
maður, enda kom það í ljós, er
hann var fluttur hingað, að verk-
svið hans á Austurlandi hafði
ekki verið nægilega umfangsmik-
ið, til þess að hann nyti sín þar.
Gerðist hann brátt aðsópsmikill
í starfi sínu í Viðey. Braut hann
til mergjar þá margþættu á-
hættustarfsemi, er hann stjórnaði
þar, og reyndi að finna nýjar
leiðir til bjargar stærsta og þýð-
ingarmesta atvinnuvegi lands-
manna, sjávarútveginum.
Þótt honum tækist ekki að
bjarga fjárhag Kárafjelagsins,
munu það fáir mæla — jeg hygg
enginn — að um hafi verið að
þennói. handvömm Ólafs heitins.
(Hitt vita þeir, er til þekkja, að
erfiðleikar byrjunarára fjelagsins,
ollu því, að ekki varð rönd við
reist, þó dugnaður og hagsýni
legðust á eitt til bjargar.
Lítil sýnishorn af dugnaði og
áliuga Ólafs, eru þrjú eftirtalin
mál, sem hann beytti sjer fyrir,
með tilstyrk fleiri góðra manna.
Þegar hann tók við fram-
kvæmdasti',,astöðunni í Viðey,
hafði verið gerð tilraun. til þess
að bræða lifur um borð í togur-
unum, en sem mistókst, af ein-
hverjum ástæðum, og var því hætt
aftur.
Ólafur trúði því, ekki. að, þetta
mætti ekki takast. og gerði. nýja
tilraun, sem tókst svo vel, að nú
lætur enginn sjer detta í hug ann
að en að bræða lifrina um borð í
togurunum. Þessi breytta starfs-
aðferð, hefir gefið togaraútgerð-
inni mikinn tekjuauka, sem hún
fór á mis við áður.
Árið 1927 voru horfur mjög
Slæmar með fiskverslun lands-
manna, og verðlækkun svo mikil
á fiski að til vandræða horfði.
Þá gekst Ólafur fyrir samtök-
uta meðal fiskieigenda um sölu
fiskjar, og var þá stfonað Fisk-
sölusamlag Reykjavíkur.
Forvígis- og forystumaður þess
fjelagsskapar var hann síðan frá
byrjun og vann fyrir hann af á-
liuga og kappi til hinstu stundar,
og hygg jeg það ekki ofmælt að
hann hafi álitið það þýðingarmesta
dagskrármál sjávarútvegsins.
Um árangur þeirrar starfsemi
skal ekki rætt hjer, en það er
mjer óhætt að fullyrða, að óskift-
ar þakkir mun Ólafur heitinn
hljóta, fyr og síðar, þeirra manna,
sem þátt hafa tekið í þeim fjelags
skap, fyrir afskifti hans af þeim
málum.
Þá var Ólafur einn af frum-
kvöðlunum að stofnun lýsissölu-
samlags togaraeiyenda og eru nú
flest allir togaraeigendur hjer
oátttakendur í því. Sat hann í
stjórn þess fjelags til dauðadags.
Hafði hann oft orð á því hve sam
vinna þar væri ánægjuleg og ár-
angur góður, enda hefi jeg ekki
heyrt. annað, en allir fjelagar þar,
sjéu ánægðir.
Auk þessara mála, sem hjer eru
nefnd, átti Ólafur mörg og
margþætt hugsjóna og áhugamál,
sem öll höfðu það sameiginlegt, og
miðuðu að því, að bæta hag lands
ins og þjóðarinnar. Yann hann
að framgangi þeirra mála bæði
leynt og Ijóst með óbifanlegri trú
á sigur góðra málefna.
Hann var bókhneygður og hafði
sjerstakt yndi af góðum skáldverk
um, enda lagði hönd að því að
greiða götu þeirra er að skáld-
skap unnu.
Hófsmaður og reglumaður var
Ólafur á öllum sviðum. Eigi að
síður var hann mikill gleðimað-
ur og hafði gott lag á að vera
öðrum til skemtunar.
25. september 1909, kvæntist
hann eftirlifandi konu sinni,
Jakobínu Davíðsdóttir, Ketils-
sonar bónda í Miklagarði í Eyja-
firði, framúrskarandi mannkosta
konu, sem skildi mann sinn og
var hans hægri hönd í blíðu og
stríðu. Eignuðust þau hjórt 7
börn, sem öll eru á lífí og hin
mannvænlegustu.
Heimilisfaðir var Ólafur hinn
ágætasti, enda sambúð þeirra
hjóna og heimilislíf alt sönn fyr-
irmynd, og lýsti, mannkostum
þeirra betur en nokkuð annað.
Er þungur harmur kveðinn að
því heimili, seta Guð einn fær
læknað og minningarnar fögru,
um ástríkan eiginmann, faðirinn
elskulega og húsbóndann góða.
Mynd sú, sem j'eg hefi eignast
af, Ólafi heitnum Gíslasyni, gegn
um kynningu og samstarf, er
þessi:
Hann var einn , þeirra manna,
sem jeg heyrði aldrei æðrast þó
erfiðlega bljesi. Hhnrt var stór í
hverri hættu og hann horfði ekki
um öxl, heldur beint fram til þess
að vera viðbúinn að afstýra hætt-
unum.
Hfrnn var hinn mesti mannkosta-
maður í hvívetna. Góðum gáfum
gæddur, lyndiseinkunn prýðileg
og drengskapur, trúmenska og
hugprýði) gengu sem þráður í
!gegn um alt hans líf.
Hann var að mestu leyti sjálf-
mentaður og hafði valið sjer þá
mentun, sem honum og öðrum
i mætti að mestu gagni verða í
lífinu, enda varð jeg þess aldrei
var. að 'mentunarskortur yrði hon-
um þrándur í götu.
j Hann var frjálslyndur í skoð-
unum og taldi það undirstöðu að
velgengni þjóða og einstaklinga,
jað einstaklingsframtakið fengi
alls staðar að njóta sín til fulls.
Eigi að síður var hann mjög fje-
lagslyndur og samvinnuþýður og
taldi hverskonar samvinnu nauð-
synlega,-sem hefði að markmiði að
vernda og efla heill þjóðar og
einstaklinga.
Hann var framsækinn og djarf-
huga, enda varð honum mikið á-
gengt í umbótastarfsemi sinni.
Kyrstaða var ekki til í lífi
Ólafs heitins. Hann sótti stöðugt
fram, með einstakri ósjerhlífni og
dugnaði, og hann hafði sjerstakt
lag á því, að slá ekki undan, þó
mótbyr væri, heldur sigla jafnt
og þjett að settu marki, og ná því.
Þó jeg hafi aðeins minst á fátt
eitt úr lífi Ólafs heitins, nægir
þhð t.il að sýna, að hjer hefir fall-
ið í valinn, í blóma lífsins, einn
af merkustu sonum íslensku
þjóðarinnar.
Við fáum ekki skilið hvers
vegna hann var hrifinn svo skyndi
lega á braut. Yið verðum að láta
okkur nægja að lifa upp minning-
ai horfinna ára.
En við, sem þektum Ólaf heit-
inn, vitum að minning hans verð-
ur best geymd, með því að feta
í hans fótspor, og framkVæma
hugsjónir hans til blessunar fyrir
land og lýð.
Vertu sæll,' vinur. Þökk fyrir
samfylgdina.
Kristján Karlsson.
Frá F. U. 5.
Á laugardaginn var fór Heim-
dallur í skemtiferð til Akraness.
Var farið á e.s. Suðurland, og
tóku þátt í förinni um 80 manns.
Á Akranesi var fundur 1 aldinn
á laugardagskvöldið með Fjelagi
ungra Sjálfstæðismanna á Akra-
nesi. Þar fluttu ræður Jón Áma-
son form. F. U. S. á Akranesi,
Guðmun,dur Benediktsson form.
Heimdallár, Kristján Guðlaugsson,
Sigurður Jóhannsson, Þorvaldur
Stephensen, Þórður Þórðarson,
Skúli Jóhannsson, Finnbogi Kjart-
ansson, Pjetur Ottesen alþm. og
Jón Sigmundsson. Snerust ræður
manna mjög um hina alvarlegu
tíma, er nú eru með þjóð vorri,
og víðar, og um viðhorf flokkanna
til úrlausnar á vandamálum þjóð-
arinnar. Var gerður góður rómur
að máli ræðumanna. Að fundin-
um loknum var dans stiginn fram
á nótt. En er honum var lokið,
gengu flestir (til svefns í stórri
hlöðu. Bjó þar hver um sig. sem
best hann gat, og var líðan manna
að fylstu óskum.
Á snnnudagsmorguninn var
knattspvrnukappleikur háður
milli fjelaganna, og varð F. TJ. S.
á Akranesi hlutskarpara. Síðar
um daginn var gengið upp á Akra
fjall, og höfðu menn af því mikla
ánægju; enda var skygni ágætt
og útsýni af Akrafjalli fagurt
mjög. ITm kvöldið Mí’ 1 ,var hald
ið lieim með' e.s. Suðurlandi og
komið til Reykjavíkur um óttu-
leytið, 4ig hafði þá sjóferðin geng-
ið eins og best, var á kosið.
Fullvíst er, að för þessi var
öllum, er í henni tóku þátt, til ó-
blandinnar gleði, auk þess, sem
hún mun verða góður grundvöllur
aukinnar kynningar og samstarfs
milli nefndra fjelaga. Munu þeir,
er í förinni voru, ekki láta sig
vanta í næstu skemtiför Heim-
dallar, og er þess þó að vænta,
að í henni verði þátttakan drjúg-
um meiri.
Ritari Heimdallar.
Merkur iðfuhöldur látinn.
Prag 12. júlí. Mótt. 13.
United Press. FB.
Thomas Bata, einn af frægustu
iðjuhöldum Tjekkóslóvakiu beið
bana í dag af völdum flugslyss í
Moraviu.
Seðlaútgáfa í U. S. A.
Washington 12. júlí.
TTnited Press. FB.
Oldungad'eild Þjóðþingsins hef-
ir samþykt frumvarp Borah öld-
ungadeildar-þingmanns, um aukna
scðlaútgáfu. — Ráðgert er að'
auka seðlaútgáfuna um 1.000.000.-
000 dollara. Verða þeir látnir af
hendi við Þjóðbankana gegn trygg
ingum í ríkisverðbrjefum.
Sjötugsafmcrli
á í dag frú Björg Bjöms-
dóttir, kona Jónasar Sveins-
sonar bóksala á Akureyri. Er
hún fædd 14. júlí 1862 á Harra-
stöðum á Skagaströnd í Húna-
vatnsþingi. Foreldrar hennar voru
Bjöm Jóhannesson* bóndi á Harra
stöðum og kona hans Sigurlaug
Jónsdóttir frá Háágerði á Skaga-
strönd, alsystir Bjarnar hrepp-
stjóra í Teðramóti og annara
hinna mörgu og kunnu Háagerðis-
sýstkina.
Björg er mjög dugmikil kona
og að öllu hin skörulegasta. Mjög
hreinlynd kona er hún og dreng-
lynd einnig. Mun hún tíðum hafa
rjett hjálparhönd þar, er hún vissi
þörf fyrir.
Jeg hygg, að allir þeir, er náin
kynni hafa af Björgu minnist
hennar með virðing og hlýjum
hug og munu þeir allir óska henni
goðrar og farsællegrar elli, með
þökk fyrir liðnu árin, og gott
starf í þágu h'eimilis og þjóðar.
Ritað 13. júlí 1932.
Skagstrendingur.
* Björn druknaði haustið 1878
í manSkaðaveðri. Fórust þá tveir
bátar af Skagaströnd, og 2 á
Skagafirði, af Skaga.